Hoofdluizen: Insecten op hoofdhuid met jeuk en rode bultjes

Hoofdluizen zijn kleine insecten die op de hoofdhuid, maar soms ook op de baard, de snor, de wenkbrauwen en/of de wimpers leven. De verspreiding van deze hoofdluizen gebeurt door nauw contact met andere mensen en het delen van gezamenlijke voorwerpen. De vervelende parasitaire insecten komen veel voor bij kinderen en op drukke plaatsen zoals bij kampen, speelpleinen en kinderopvangcentra. Zo lijdt naar schatting één op de tien kinderen ooit tijdens de kindertijd aan hoofdluizen. Een typisch symptoom van hoofdluizen is ernstige jeuk van de hoofdhuid. Hoofdluizen zijn erg besmettelijk en soms moeilijk om te elimineren. De behandeling van hoofdluizen gebeurt met een shampoo en een speciale borstel. Daarnaast zijn een aantal maatregelen vereist om de verspreiding van de hoofdluizen tegen te gaan.

• Synoniemen hoofdluizen
• Oorzaken van hoofdluizen
• Risicofactoren
• Symptomen: Jeuk en rode bultjes
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van luizen en neten met shampoo en kam
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen hoofdluizen

Hoofdluizen zijn eveneens gekend onder de medische term “pediculosis capitis”.

Oorzaken van hoofdluizen

Hoofdluizen zijn kleine, vleugelloze parasitaire insecten die zich op de hoofdhuid bevinden. Ze voeden zich via bloed dat ze uit de hoofdhuid trekken. Hoofdluizen zijn niet in staat om te vliegen, zwemmen of springen. Ze hebben geen voorkeur voor schoon, kort of lang haar. Hoofdluizen leven tot dertig dagen op een mens. De eieren komen meestal uit één tot twee weken nadat ze gelegd zijn. Hoofdluizen verspreiden zich gemakkelijk, met name onder schoolkinderen. Hoofdluizen komen vaker voor in drukke, overbevolkte leefomstandigheden.

Risicofactoren

Hoofdluizen komen vaker voor wanneer iemand:

• in drukke omgevingen komt (school, kinderopvangcentrum, kamp, speelplein, speeltuin, ...)
• in nauw contact komt met een patiënt met luizen
• hoeden, handdoeken, borstels of kammen van een patiënt met luizen gebruikt
• kleding of beddengoed aanraakt van een patiënt met luizen
• van het vrouwelijke geslacht is (meisjes zijn iets vaker dan jongens getroffen)

Het hebben van hoofdluizen wijst niet op een slechte hygiëne of een lagere sociale status.

Symptomen: Jeuk en rode bultjes

Hoofdluizen veroorzaken hevige jeuk, maar leiden niet tot ernstige medische problemen. In tegenstelling tot lichaamsluizen, dragen hoofdluizen geen ziektes met zich mee of verspreiden ze geen andere aandoeningen. Symptomen van hoofdluizen zijn onder meer jeuk en rode bultjes.

Jeuk

De patiënt ervaart ernstige jeuk aan de hoofdhuid door de luizenbeten. Dit is het gevolg van een reactie op het speeksel van luizen. De jeuk begint niet altijd meteen na een beet. Soms kampt de patiënt al weken met hoofdluizen alvorens hij begint te krabben. Dit hangt ook af van de huidgevoeligheid van het kind.

Rode bultjes

De patiënt met hoofdluizen ontwikkelt kleine, rode bultjes op de hoofdhuid, de nek en de schouders. Deze gaan gepaard met korstvorming en etter.

Luizen

Volwassen luizen variëren van de grootte van een speldenknop tot de grootte van een sesamzaad. De insecten hebben een grijs-witte of bruine kleur. Nimfen (babyluizen) zijn kleiner dan volwassen luizen. Deze worden binnen één tot twee weken volwassen.

Eieren

Voorts zijn kleine witte, gele of bruine stipjes / vlekjes (eieren of neten) aan de onderkant van elk haartje te zien. De luizen leggen neten op haarschachten dichtbij de hoofdhuid, waar de temperatuur ideaal is voordat ze uitkomen. Neten zien er uit als roos maar zijn moeilijk te verwijderen door ze weg te borstelen of ze af te schudden.

Diagnose en onderzoeken

Hoofdluizen zijn soms moeilijk te zien met het blote oog. Niettemin valt dit uiteindelijk toch op te merken door goed naar het hoofd van de patiënt te kijken met behulp van een helder licht of de zon en een vergrootglas. Hierbij draagt de persoon die de diagnose stelt, steevast wegwerphandschoenen. Vooral rond de bovenkant van de hals en de oren zijn vaak eieren te vinden.

Behandeling van luizen en neten met shampoo en kam

Een snelle behandeling is nodig om de verspreiding van persoon naar persoon tegen te gaan. Crèmes, sprays, lotions en shampoos met 1% permethrine (Nix) werken vaak goed. Deze geneesmiddelen zijn meestal zonder voorschrift verkrijgbaar. Als deze producten niet werken, schrijft een arts een sterker medicijn voor. Het is belangrijk om de precieze richtlijnen van deze geneesmiddelen op te volgen om de goede werking te garanderen. Daarnaast veroorzaakt een foutief gebruik soms bijwerkingen. Bij de aanwezigheid van een bacteriële huidinfectie schrijft de arts een oraal (= via de mond) antibioticum voor.

Luizen

Normaal gesproken spoelt en droogt de patiënt eerst het haar. Daarna brengt hij de medicinale shampoo aan op het haar en de hoofdhuid. Na tien minuten spoelt hij alles weer uit. De ouder checkt daarna de hoofdhuid opnieuw. Wanneer acht tot twaalf uur na het toedienen van de shampoo nog steeds luizen te vinden zijn, contacteert de patiënt best de arts voor een ander medicijn.

Neten

Om de neten (luizeneieren) te verwijderen, gebruikt de patiënt een ander middel. Om de eieren namelijk uit het haar te krijgen, is een speciale kam vereist, met name een Nisska-kam, die ook aanbevolen is door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Deze kam bezit dunne lange tanden en is nuttig voor het verwijderen van hoofdluisneten. Het helpt hierbij om eerst het haar in te wrijven met olijfolie of de metalen kam eerst door bijenwas te soppen. Metalen kammen met zeer fijne tanden zijn sterker en beter dan plastic kammen. Deze speciale Nisska-kammen zijn gemakkelijker te vinden in dierenwinkels of op het internet. Het kammen van de haren gebeurt best opnieuw na zeven tot tien dagen. Bij de behandeling van luizen is het verstandig om alle kleding en beddengoed in heet water met afwasmiddel te wassen. Dit voorkomt dat luizen zich verspreiden naar anderen tijdens de korte periode waarin de luizen buiten het menselijk lichaam overleven (maximaal twee dagen).

Prognose

Meestal zijn de luizen goed te doden met de juiste behandeling. Soms keren ze echter terug indien de bron zelf niet aangepakt is.

Complicaties

Sommige patiënten ontwikkelen een huidinfectie bij het krabben. Antihistaminica zijn medicijnen die de jeuk van hoofdluizen verminderen.

Preventie

Deel nooit haarborstels, kammen, haarstukken, hoeden, beddengoed, handdoeken of kleding met iemand die hoofdluizen heeft. Kinderen die naar school of de kinderopvang gaan, moeten regelmatig worden gecontroleerd door ouders of verzorgers.

Naast het vermijden van direct contact en het delen van persoonlijke items, kunnen de volgende preventieve maatregelen helpen om hoofdluizen te voorkomen:

• regelmatig het haar inspecteren, vooral na contact met een besmet persoon
• het gebruik van een luizenpreventieve spray op haar en kleding
• het aanleren van kinderen om hun persoonlijke bezittingen niet te delen
• regelmatig wassen van beddengoed, hoeden en andere persoonlijke items
• het vermijden van dicht contact met anderen tijdens uitbraken in scholen of kinderdagverblijven

Lees verder

• Jeukende hoofdhuid: Oorzaken van jeuk aan het hoofd
• Infecties aan hoofdhuid: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Pijnlijke hoofdhuid: Oorzaken van pijn en gevoeligheid