Erysipeloïd: Bacteriële huidinfectie aan hand en vingers

Erysipeloïd is een acute goedaardige huidinfectie die wordt veroorzaakt door bacteriën. Deze bacteriën komen het lichaam binnen via een huidwonde. De overdracht van de bacteriën gebeurt door direct contact met verschillende besmette diersoorten. Daarom zijn vooral mensen getroffen die werken met dierlijke stoffen en dieren. Jeuk, pijn en warmte op de hand of vingers zijn kenmerken van erysipeloïd, dat zich in drie verschillende vormen kan voordoen. In de meeste gevallen herstelt de patiënt spontaan van deze huidinfectie. De arts kan eventueel antibiotica voorschrijven, waardoor de symptomen van de huidontsteking snel verdwijnen. Onbehandeld kunnen de symptomen van erysipeloïd langer aanhouden of leiden tot (ernstige) complicaties.

• Synoniemen erysipeloïd
• Epidemiologie goedaardige beroepsziekte
• Oorzaken: Direct contact met bacteriën bij besmette dieren
• Symptomen en vormen: Jeuk, pijn en warmte op de hand of vingers
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling huidaandoening met antibiotica
• Prognose huidinfectie is zeer goed
• Complicaties van ziekte
• Preventie bacteriële huidinfectie

Synoniemen erysipeloïd

Dit zijn de synoniemen voor erysipeloïd:

• erysipeloid van Rosenbach
• erysipelothrix
• varkenserysipelas (de ziekte komt vooral voor bij varkens)
• visroos
• vlekziekte

Epidemiologie goedaardige beroepsziekte

De infectie treedt vaker op tijdens de zomer of vroege herfst. De ziekte maakt geen onderscheid in ras, geslacht of leeftijd.

Oorzaken: Direct contact met bacteriën bij besmette dieren

De bacteriën die erysipeloïd veroorzaken, zijn bekend als “Erysipelothrix rhusiopathiae”. Dit type bacteriën bevindt zich in reptielen, vissen, vogels, zoogdieren en schelpdieren. Kalkoenen, schapen en varkens zijn het vaakst getroffen door deze bacteriën. De verspreiding van de ziekte gebeurt doordat deze besmette dieren of dierlijke stoffen via een huidwonde in contact komen met mensen. Ook de opname van de bacterie via de mond is mogelijk. Erysipeloïd treft meestal mensen die werken met deze dieren of in contact komen met deze dierlijke stoffen, zoals boeren, dierenartsen, koks, personeel in vleeswarenfabrieken, slagers, veehouders, visboeren en vissers. Aangezien de bacterie lang overleeft buiten dier of mens, kan overdracht ook plaatsvinden door het aanraken van materiaal of andere voorwerpen.

Symptomen en vormen: Jeuk, pijn en warmte op de hand of vingers

De incubatietijd (de tijd tussen het oplopen van de besmetting en het verschijnen van de symptomen) bedraagt ongeveer één à twee dagen. De symptomen van de huidinfectie doen in eerste instantie denken aan de huidaandoening “erysipelas”, een huidinfectie waarbij een vuurrode huiduitslag met verhoogde rand verschijnt. De symptomen van erysipeloïd komen voornamelijk voor aan de vingers of op de handrug. De symptomen variëren afhankelijk van de vorm van de ziekte.

Erysipeloïd bestaat namelijk in drie vormen:

1. Gelokaliseerde cutane erysipeloïd
2. Diffuse cutane erysipeloïd
3. Systemische erysipeloïd

Gelokaliseerde cutane erysipeloïd

De meest voorkomende en minst ernstige vorm is gelokaliseerde cutane erysipeloïd. De patiënt heeft duidelijk omschreven helderrode tot paarse letsels rond de huidbeschadiging, met gladde, glanzende oppervlakken. Deze breiden zich in een paar dagen langzaam uit met scherpe of gewelfde grenzen die soms kleine blaren bevatten. De letsels voelen warm en zacht aan en leiden tot jeuk, pijn en/of een branderig gevoel. Meestal zijn de handen, de vingers, de onderarmen of andere blootgestelde oppervlakken van het lichaam getroffen. Sommige patiënten ervaren lichte koorts, koude rillingen en malaise (een algemeen ziek gevoel). Voorts kunnen de lymfeknopen in de oksels gezwollen zijn.

Diffuse cutane erysipeloïd

In zeer zeldzame gevallen ontstaat een diffuse cutane vorm, waarbij meerdere letsels op verschillende lichaamsdelen verschijnen.

Systemische erysipeloïd

In zeldzame gevallen ontwikkelt de patiënt een ernstige systemische vorm van erysipeloïd. Deze huidinfectie kan ook andere organen aantasten, zoals het hart, de hersenen, de longen en de gewrichten. Patiënten met systemische ziekte presenteren zich met koude rillingen, koorts, hoofdpijn, pijn in de gewrichten en gewichtsverlies. De huidletsels zijn al dan niet zichtbaar bij patiënten met systemische erysipeloïd.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over zijn werkomstandigheden. Een huidbiopsie bevestigt de goedaardige huidinfectie. De arts kan soms al de diagnose van de huidaandoening stellen op basis van het karakteristieke uiterlijk van de huidontsteking en het beroep van de patiënt.

Differentiële diagnose

De arts moet goed letten op de klinische symptomenreeks van de huidaandoening en deze niet verwarren met erysipelas of cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid).

Behandeling huidaandoening met antibiotica

De arts zet antibiotica (penicilline) in bij de behandeling van deze huidaandoening.

Prognose huidinfectie is zeer goed

De infectie verspreidt zich zelden. De meeste patiënten herstellen spontaan van erysipeloïd binnen de twee tot vier weken, maar ze herstellen doorgaans sneller als de antibioticakuur op tijd wordt gestart.

Complicaties van ziekte

De bacteriële huidinfectie houdt zonder behandeling weken tot maanden aan, waarbij het verdwijnen en weer terugkeren van de symptomen zich afwisselen.

Zeer af en toe treden ernstige complicaties op, zoals:

• blijvende neurologische schade (bijvoorbeeld een cerebrovasculair accident)
• endocarditis (een ontsteking van de binnenkant van het hart) met chronische hartklepafwijkingen
• septische artritis (ontsteking van een gewricht door een infectie) met langdurige gewrichtsproblemen

Preventie bacteriële huidinfectie

Het dragen van handschoenen en het toepassen van andere hygiënische maatregelen bij het werken met dieren of dierlijke stoffen vermindert de kans op het krijgen van erysipeloïd. Verder is het belangrijk om wonden steeds te desinfecteren en reinigen. Tot slot is het aan te raden om varkens te vaccineren (niet verplicht in Nederland) tegen de ziekte, zodat deze dieren de ziekte niet kunnen overbrengen op mensen.

Lees verder

• Bacteriële huidinfecties: Huidinfectie door bacteriën