Erysipeloïd: Bacteriële huidinfectie aan hand en vingers

Erysipeloïd is een acute goedaardige huidinfectie die wordt veroorzaakt door bacteriën. Deze bacteriën komen het lichaam binnen via een huidwonde. De overdracht van de bacteriën gebeurt door direct contact met verschillende besmette diersoorten. Daarom zijn vooral mensen getroffen die werken met dierlijke stoffen en dieren. Jeuk, pijn en warmte op de hand of vingers zijn kenmerken van erysipeloïd, dat zich in drie verschillende vormen kan voordoen. In de meeste gevallen herstelt de patiënt spontaan van deze huidinfectie. De arts kan eventueel antibiotica voorschrijven, waardoor de symptomen van de huidontsteking snel verdwijnen. Onbehandeld kunnen de symptomen van erysipeloïd langer aanhouden of leiden tot (ernstige) complicaties.

• Synoniemen erysipeloïd
• Epidemiologie goedaardige beroepsziekte
• Oorzaken: Direct contact met bacteriën bij besmette dieren
• Symptomen en vormen: Jeuk, pijn en warmte op de hand of vingers
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling huidaandoening met antibiotica
• Prognose huidinfectie is zeer goed
• Complicaties van ziekte
• Preventie bacteriële huidinfectie
• Tips voor het leven / omgaan met erysipeloïd: Bacteriële huidinfectie aan hand en vingers
• Behandeling met antibiotica
• Hygiëne en voorzorgsmaatregelen
• Misvattingen rond erysipeloïd
• Erysipeloïd is hetzelfde als wondroos
• Erysipeloïd komt alleen voor bij slagers en vissers
• Erysipeloïd is een onschuldige huidinfectie
• Antibiotica zijn niet nodig bij erysipeloïd
• Erysipeloïd veroorzaakt geen systemische klachten
• Erysipeloïd kan niet worden voorkomen

Synoniemen erysipeloïd

Dit zijn de synoniemen voor erysipeloïd:

• erysipeloid van Rosenbach
• erysipelothrix
• varkenserysipelas (de ziekte komt vooral voor bij varkens)
• visroos
• vlekziekte

Epidemiologie goedaardige beroepsziekte

De infectie treedt vaker op tijdens de zomer of vroege herfst. De ziekte maakt geen onderscheid in ras, geslacht of leeftijd.

Oorzaken: Direct contact met bacteriën bij besmette dieren

De bacteriën die erysipeloïd veroorzaken, zijn bekend als “Erysipelothrix rhusiopathiae”. Dit type bacteriën bevindt zich in reptielen, vissen, vogels, zoogdieren en schelpdieren. Kalkoenen, schapen en varkens zijn het vaakst getroffen door deze bacteriën. De verspreiding van de ziekte gebeurt doordat deze besmette dieren of dierlijke stoffen via een huidwonde in contact komen met mensen. Ook de opname van de bacterie via de mond is mogelijk. Erysipeloïd treft meestal mensen die werken met deze dieren of in contact komen met deze dierlijke stoffen, zoals boeren, dierenartsen, koks, personeel in vleeswarenfabrieken, slagers, veehouders, visboeren en vissers. Aangezien de bacterie lang overleeft buiten dier of mens, kan overdracht ook plaatsvinden door het aanraken van materiaal of andere voorwerpen.

Symptomen en vormen: Jeuk, pijn en warmte op de hand of vingers

De incubatietijd (de tijd tussen het oplopen van de besmetting en het verschijnen van de symptomen) bedraagt ongeveer één à twee dagen. De symptomen van de huidinfectie doen in eerste instantie denken aan de huidaandoening “erysipelas”, een huidinfectie waarbij een vuurrode huiduitslag met verhoogde rand verschijnt. De symptomen van erysipeloïd komen voornamelijk voor aan de vingers of op de handrug. De symptomen variëren afhankelijk van de vorm van de ziekte.

Erysipeloïd bestaat namelijk in drie vormen:

1. Gelokaliseerde cutane erysipeloïd
2. Diffuse cutane erysipeloïd
3. Systemische erysipeloïd

Gelokaliseerde cutane erysipeloïd

De meest voorkomende en minst ernstige vorm is gelokaliseerde cutane erysipeloïd. De patiënt heeft duidelijk omschreven helderrode tot paarse letsels rond de huidbeschadiging, met gladde, glanzende oppervlakken. Deze breiden zich in een paar dagen langzaam uit met scherpe of gewelfde grenzen die soms kleine blaren bevatten. De letsels voelen warm en zacht aan en leiden tot jeuk, pijn en/of een branderig gevoel. Meestal zijn de handen, de vingers, de onderarmen of andere blootgestelde oppervlakken van het lichaam getroffen. Sommige patiënten ervaren lichte koorts, koude rillingen en malaise (een algemeen ziek gevoel). Voorts kunnen de lymfeknopen in de oksels gezwollen zijn.

Diffuse cutane erysipeloïd

In zeer zeldzame gevallen ontstaat een diffuse cutane vorm, waarbij meerdere letsels op verschillende lichaamsdelen verschijnen.

Systemische erysipeloïd

In zeldzame gevallen ontwikkelt de patiënt een ernstige systemische vorm van erysipeloïd. Deze huidinfectie kan ook andere organen aantasten, zoals het hart, de hersenen, de longen en de gewrichten. Patiënten met systemische ziekte presenteren zich met koude rillingen, koorts, hoofdpijn, pijn in de gewrichten en gewichtsverlies. De huidletsels zijn al dan niet zichtbaar bij patiënten met systemische erysipeloïd.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over zijn werkomstandigheden. Een huidbiopsie bevestigt de goedaardige huidinfectie. De arts kan soms al de diagnose van de huidaandoening stellen op basis van het karakteristieke uiterlijk van de huidontsteking en het beroep van de patiënt.

Differentiële diagnose

De arts moet goed letten op de klinische symptomenreeks van de huidaandoening en deze niet verwarren met erysipelas of cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid).

Behandeling huidaandoening met antibiotica

De arts zet antibiotica (penicilline) in bij de behandeling van deze huidaandoening.

Prognose huidinfectie is zeer goed

De infectie verspreidt zich zelden. De meeste patiënten herstellen spontaan van erysipeloïd binnen de twee tot vier weken, maar ze herstellen doorgaans sneller als de antibioticakuur op tijd wordt gestart.

Complicaties van ziekte

De bacteriële huidinfectie houdt zonder behandeling weken tot maanden aan, waarbij het verdwijnen en weer terugkeren van de symptomen zich afwisselen.

Zeer af en toe treden ernstige complicaties op, zoals:

• blijvende neurologische schade (bijvoorbeeld een cerebrovasculair accident)
• endocarditis (een ontsteking van de binnenkant van het hart) met chronische hartklepafwijkingen
• septische artritis (ontsteking van een gewricht door een infectie) met langdurige gewrichtsproblemen

Preventie bacteriële huidinfectie

Het dragen van handschoenen en het toepassen van andere hygiënische maatregelen bij het werken met dieren of dierlijke stoffen vermindert de kans op het krijgen van erysipeloïd. Verder is het belangrijk om wonden steeds te desinfecteren en reinigen. Tot slot is het aan te raden om varkens te vaccineren (niet verplicht in Nederland) tegen de ziekte, zodat deze dieren de ziekte niet kunnen overbrengen op mensen.

Tips voor het leven / omgaan met erysipeloïd: Bacteriële huidinfectie aan hand en vingers

Erysipeloïd is een huidinfectie die vaak voorkomt bij mensen die werken met rauw vlees, vis of dieren.

Behandeling met antibiotica

Erysipeloïd wordt doorgaans behandeld met antibiotica zoals penicilline. Het is belangrijk om de voorgeschreven kuur volledig af te maken en regelmatig medische controles te ondergaan.

Hygiëne en voorzorgsmaatregelen

Draag beschermende handschoenen bij het werken met rauw vlees of vis om infecties te voorkomen. Was handen grondig na contact met dieren of rauw voedsel.

Misvattingen rond erysipeloïd

Erysipeloïd is een zeldzame bacteriële huidinfectie die voornamelijk voorkomt bij mensen die in contact komen met rauw vlees, vis of zeevruchten. De aandoening wordt veroorzaakt door Erysipelothrix rhusiopathiae en manifesteert zich meestal als een pijnlijke, rode zwelling op de huid, vaak aan de handen of vingers. Ondanks de specifieke aard van deze infectie bestaan er veel misverstanden over de oorzaken, symptomen en behandeling.

Erysipeloïd is hetzelfde als wondroos

Hoewel de naam op wondroos (erysipelas) lijkt, zijn het twee verschillende aandoeningen. Wondroos wordt veroorzaakt door streptokokken en verspreidt zich dieper in de huid, terwijl erysipeloïd een oppervlakkige infectie is die vooral beperkt blijft tot het getroffen gebied. De behandelaanpak verschilt, en een juiste diagnose is essentieel om de juiste therapie te bepalen.

Erysipeloïd komt alleen voor bij slagers en vissers

Hoewel beroepsgroepen zoals slagers, vissers en koks een verhoogd risico lopen door contact met besmette dieren, kan erysipeloïd ook optreden bij andere mensen die met rauw vlees of dierlijke producten werken. Zelfs incidenteel contact met besmet materiaal kan de infectie veroorzaken, vooral als er kleine wondjes op de huid aanwezig zijn.

Erysipeloïd is een onschuldige huidinfectie

Hoewel de meeste gevallen van erysipeloïd mild verlopen en vanzelf genezen, kan de bacterie zich in zeldzame gevallen verspreiden naar diepere weefsels, gewrichten of zelfs het hart. Dit kan leiden tot ernstige complicaties zoals endocarditis. Daarom is het belangrijk om symptomen serieus te nemen en tijdig medische hulp in te schakelen.

Antibiotica zijn niet nodig bij erysipeloïd

In sommige milde gevallen kan de infectie vanzelf verdwijnen, maar meestal wordt een antibioticabehandeling aanbevolen om de bacterie volledig te elimineren en complicaties te voorkomen. De standaardbehandeling bestaat vaak uit penicilline of een alternatief antibioticum bij allergieën. Een juiste en tijdige behandeling helpt om verdere verspreiding te voorkomen.

Erysipeloïd veroorzaakt geen systemische klachten

Hoewel de infectie zich meestal beperkt tot de huid, kunnen sommige patiënten systemische klachten ontwikkelen, zoals koorts, malaise en gewrichtspijn. Bij immuungecompromitteerde patiënten of onbehandelde infecties kan de bacterie in de bloedbaan terechtkomen, wat een ernstigere systemische infectie kan veroorzaken.

Erysipeloïd kan niet worden voorkomen

Preventie is mogelijk door beschermende handschoenen te dragen bij het hanteren van rauw vlees of vis, vooral als er wondjes aan de handen of vingers aanwezig zijn. Daarnaast helpt een goede handhygiëne om besmetting te voorkomen. Mensen in risicoberoepen moeten extra aandacht besteden aan kleine verwondingen en deze goed desinfecteren om infectie te vermijden.

Lees verder

• Bacteriële huidinfecties: Huidinfectie door bacteriën