Erythema toxicum: Goedaardige huidaandoening bij baby’s

Erythema toxicum is een veel voorkomende huidaandoening die bij pasgeborenen in de eerste levensuren of na één tot drie dagen optreedt. Hierbij verschijnen witte tot gele puskopjes omringd door een rode huidskleur. De milde huidaandoening houdt gewoonlijk slechts enkele dagen aan. Hoewel erythema toxicum onschadelijk is, zorgt dit soms voor grote zorgen voor de nieuwe ouders. Een behandeling is niet nodig en ook complicaties treden bij deze goedaardige huidziekte vrijwel niet op.

• Synoniemen erythema toxicum
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen: Witte papels, omringd door rode huid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen erythema toxicum

“Eosinophilicum” en “erythema toxicum neonatorum” zijn de twee synoniemen voor de huidaandoening erythema toxicum.

Epidemiologie

Erythema toxicum komt voor bij 30-70% van de pasgeborenen. Er zijn geen duidelijke raciale verschillen, hoewel de aandoening minder vaak lijkt voor te komen bij pasgeborenen met een zwarte huidskleur. Dit kan te maken hebben met een moeilijkere identificatie van de symptomen bij een donkere huidskleur. De aandoening komt iets vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Erythema toxicum is exclusief een huidaandoening bij baby’s.

Oorzaken

De exacte oorzaak van erythema toxicum is onbekend. De aandoening verschijnt bij ongeveer de helft van alle normale pasgeboren baby's. Het treedt op in de eerste uren van het leven, of pas tussen de eerste en derde dag. In zeldzame gevallen kan het optreden rond de veertiende levensdag. Premature baby’s zijn minder vaak getroffen. De aandoening komt vaker voor bij baby’s die na een lange zwangerschapsduur geboren worden en bij baby’s met een hoger geboortegewicht. Erythema toxicum is mogelijk een reactie op bacteriën die in de haarzakjes van de baby zijn geïnfiltreerd, en kan een teken zijn van het zich ontwikkelende immuunsysteem. Pasgeborenen hebben meer haarzakjes dan volwassenen, en de uitslag verschijnt niet op de handpalmen of voetzolen, omdat deze geen haarzakjes hebben.

Risicofactoren

Er zijn geen specifieke risicofactoren bekend voor erythema toxicum, behalve de algemene gegevens over voorkomen bij pasgeborenen zoals beschreven. De aandoening is niet gerelateerd aan genetische factoren of bestaande medische aandoeningen van de moeder.

Symptomen: Witte papels, omringd door rode huid

Het belangrijkste symptoom is een huiduitslag van één of meer kleine, gele tot witte gekleurde papels (puskopjes), blaasjes en soms puistjes van één tot twee millimeter groot, omringd door een rode huid. Ze bevinden zich meestal op het gezicht en in het midden van het lichaam (romp), de bovenarmen en de billen. Ook zijn de papels soms te zien op de bovenarmen en dijen. De voetzolen en handpalmen zijn niet getroffen door de huiduitslag. De uitslag verandert mogelijk snel en verschijnt en verdwijnt op enkele uren tot dagen in verschillende gebieden. De huiduitslag geeft geen pijn of leidt niet tot andere gezondheidsproblemen bij het kind.

Alarmsymptomen

Hoewel erythema toxicum zelf geen ernstige symptomen vertoont, moeten ouders alert zijn op tekenen van complicaties zoals:

• hoge koorts
• extreme onrust bij de baby
• pijnlijke of aanhoudende huiduitslag
• symptomen die niet verbeteren na de eerste paar weken

Bij dergelijke symptomen is het raadzaam om een arts te raadplegen voor verdere evaluatie en behandeling.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Bij erythema toxicum is een specifiek lichamelijk onderzoek vaak voldoende voor de diagnose. De arts stelt de diagnose meestal op basis van de uiterlijke symptomen.

Differentiële diagnose

De arts maakt soms een huiduitstrijkje van een papel indien er twijfels zijn over de diagnose bij een atypisch beeld van de huidziekte. Mogelijke differentiële diagnoses zijn:

• acropustulosis of infancy acne neonatorum
• candida
• eosinophilic pustulaire folliculitis (ontsteking van de haarzakjes met pijn en jeuk aan de huid)
• Haemophilus influenzae
• herpes simplex-virus
• impetigo (bacteriële huidinfectie op gezicht en ledematen)
• Klebsiella pneumoniae (ziekenhuisinfectie door bacteriën)
• Listeria monocytogenes
• milia (huidaandoening met kleine bultjes op het gezicht)
• miliara
• neonatale sepsis (bloedvergiftiging bij baby's)
• Pseudomonas aeruginosa (bacteriële infectie bij zwakke mensen)
• pustuleuze neonatale dermatosen (transient neonatal pustular melanosis)
• schurft (scabiës)
• waterpokken (infectie met algemene symptomen en huiduitslag)

Behandeling

De behandeling van erythema toxicum is doorgaans niet nodig. De grote rode vlekken verdwijnen meestal zonder enige behandeling of veranderingen in de huidverzorging. De arts stelt de ouders gerust en vertelt dat de uitslag snel zal verdwijnen. Het is belangrijk dat de ouders de baby niet overmatig wassen, omdat de huid zeer gevoelig is. Ook het openkrabben van een puistje wordt afgeraden omdat dit de kans op een huidinfectie vergroot.

Prognose

De uitslag verdwijnt meestal binnen zeven dagen tot twee weken en is vaak volledig verdwenen voor de leeftijd van vier maanden. Erythema toxicum laat geen littekens na en brengt geen complicaties met zich mee.

Complicaties

Complicaties van erythema toxicum zijn zeldzaam. In enkele gevallen kan de huiduitslag terugkomen, meestal wanneer de baby ongeveer zes weken oud is. De symptomen zijn dan vaak milder dan bij de eerste uitbarsting van erythema toxicum.

Preventie

Er zijn geen specifieke maatregelen om erythema toxicum volledig te voorkomen. Ouders kunnen echter de algemene huidverzorging en hygiëne goed in de gaten houden om de kans op complicaties te minimaliseren. Regelmatig controleren van de huid en een zachte huidverzorging zijn aanbevolen.