Erythema toxicum neonatorum: symptmen, oorzaak & behandeling

Erythema toxicum neonatorum, afgekort ETN, is een veelvoorkomende, goedaardige huiduitslag die bij ongeveer 30 tot 70 procent van de pasgeboren baby's voorkomt. Voorkeurslocaties zijn het gezicht (voorhoofd en wangen), de romp, bovenarmen en billen. ETN is niet ernstig, het brengt geen schade toe, het laat geen littekens achter en het verdwijnt vanzelf na vier tot vijf dagen zonder enige vorm van behandeling. Erythema toxicum neonatorum kent geen complicaties. De huidziekte geneest vanzelf zonder achterlating van littekens. Soms is er sprake van een recidief, vaak heel mild.

• Wat is erythema toxicum neonatorum?
• Oorzaken van erythema toxicum neonatorum
• Hoe vaak komt ETN voor?
• ETN symptomen: bultjes op voorhoofd en wangen baby
• Onderzoek en diagnose
• Diagnose à vue
• Differentiële diagnose
• Behandeling van erythema toxicum neonatorum
• Spontane genezing
• Zelfzorgmaatregelen
• Prognose en duur
• Langetermijngevolgen en complicaties

Wat is erythema toxicum neonatorum?

Erythema toxicum neonatorum (ETN), vaak kortweg aangeduid als erythema toxicum, is een vorm van babyacne, niet te verwarren met acne dat jongeren en (jong)volwassenen treft. ETN is een veel voorkomende onschuldige huiduitslag die voorkomt bij zo'n 30 tot 70 procent van alle pasgeboren. Erythema is het medische woord voor roodheid. Neonatorum verwijst naar het feit dat de uitslag in de neonatale periode voorkomt. De periode vanaf de geboorte tot en met de 28e levensdag van de baby wordt de neonatale fase genoemd. Een baby in deze leeftijdscategorie wordt een pasgeborene of neonaat genoemd. Toxicum betekent vergif en dat is verwarrend omdat de conditie niet toxisch is.

Oorzaken van erythema toxicum neonatorum

De precieze oorzaak is onbekend. Het is niet het gevolg van een infectie. Mogelijk gaat het om een niet specifieke reactie op allerlei allergenen in de omgeving, waaronder bacteriën en gisten en verzorgingsproducten. Het wordt niet geassocieerd met borstvoeding of flesvoeding. Het ontstaat vaak in de eerste 24 tot 72 uur na de geboorte. Opvallend is dat ETN slechts zelden optreedt bij vroeggeborenen.

Hoe vaak komt ETN voor?

ETN kotm vaak voor bij pasgeborenen. Tussen de 3 en 7 op de 10 kinderen ontwikkelt ETN. Het schijnt minder vaak voor te komen bij premature baby's. Gemiddeld genomen manifesteert ETN zich bij baby's die tussen 3 en 14 dagen oud zijn. De uitslag kan zich reeds voordoen binnen 48 uur nadat ze het levenslicht zagen, maar 9 van de 10 gevallen zijn de baby's meer dan 2 dagen oud. Jongetjes krijgen het iets vaker dan meisjes. Het komt vaker voor bij baby's die zwaarder zijn dan gemiddeld bij de geboorte.

ETN symptomen: bultjes op voorhoofd en wangen baby

De uitslag ziet er over het algemeen uit als rode vlekken met een doorsnede van 2 tot 3 cm, met in het midden kleine blaasjes of puistjes. Het kan gaan om slechts enkele plekken tot soms wel honderd. Ze kunnen over het hele lichaam aanwezig zijn. Voorkeurslocaties zijn het gezicht (voorhoofd en wangen), de romp, bovenarmen en billen. Ze komen niet voor op handpalmen of voetzolen. De baby heeft er weinig tot geen last van en is niet ziek.

Onderzoek en diagnose

Diagnose à vue

De uitslag is over het algemeen gemakkelijk te herkennen door artsen en verloskundigen. Verder onderzoek is daarom vaak niet nodig, tenzij er enige onzekerheid bestaat over de diagnose. De arts kan in dat geval een huiduitstrijkje van een blaasje maken.

Differentiële diagnose

Sommige huidaandoeningen vertonen sterke gelijkenis met ETN. De volgende differentiële diagnoses zijn mogelijk:

• acropustulosis of infancy acne neonatorum;
• candida (schimmelinfectie);
• eosinofiele folliculitis of eosinophilic pustular folliculitis;
• haemophilus influenzae;
• herpes simplex virus;
• impetigo (krentenbaard);
• klebsiella pneumoniae;
  Waterpokken / Bron: 9Gawin/Shutterstock.com
• listeria monocytogenes;
• milia of gerstekorrels;
• miliaria (zweetuitslag);
• neonatale sepsis (bloedvergiftiging);
• pseudomonas aeruginosa;
• transient neonatal pustular melanosis;
• schurft (scabiës); en
• waterpokken.

Behandeling van erythema toxicum neonatorum

Spontane genezing

Erythema toxicum neonatorum is self-limiting, wat betekent dat het vanzelf overgaat zonder behandeling. Het geneest spontaan, meestal binnen 1 tot 2 weken, ofschoon de huidaandoening een enkele keer ook langer aan kan houden dan een paar weken. Het verdwijnt spontaan zonder achterlating van littekens. Bij verdenking van een andere aandoening dan ETN, kan het kind doorverwezen worden naar bijvoorbeeld een dermatoloog.

Zelfzorgmaatregelen

Als je baby ETN ontwikkelt, maak je dan geen zorgen. Je baby ervaart geen ongemak en het veroorzaakt geen complicaties. De huid kan rood ernstig aangedaan lijken, maar doe je best om het te negeren. De aandoening trekt vanzelf weg. Vermijd het om je vaker te wassen dan normaal. Baby's hebben een gevoelige huid die gemakkelijk uitdroogt door te vaak baden of wassen. Weersta de verleiding om de met pus gevulde plekken (puisten) aan te raken; laat de plekken met rust. Het aanraken kan een secundaire bacteriële huidinfectie veroorzaken. Crèmes en lotions zijn niet vereist om de uitslag te behandelen. Als je al gebruik maakt van producten om de baby te wassen en de huid te hydrateren, zorg er dan voor dat ze vrij zijn van parfum en is ontwikkeld voor het gebruik bij baby's.

Prognose en duur

De uitslag duurt slechts enkele dagen. In bijna alle gevallen is het helemaal verdwenen binnen twee weken. Heel af en toe kan de uitslag terugkeren. Dit kan gebeuren met 6 weken. Een recidief (terugkeer ban de klachten) is meestal mild van aard.

Langetermijngevolgen en complicaties

Er zijn geen langetermijnproblemen door ETN. De uitslag verdwijnt spontaan, waarna er weer de normale huid verschijnt. Sommige baby's ontwikkelen een droge huid, eczeem of andere huidproblemen, maar deze zijn niet gerelateerd aan ETN.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Babyacne (acne bij baby): symptomen, oorzaak en behandeling
• Waterwratjes: symptomen, oorzaak, behandeling & complicaties
• Warmtebultjes, warmte-uitslag benen, armen en rug behandelen
• Warmte-uitslag: behandelen warmte-uitslag op rug en borst