Tatoeage-allergie: allergische reactie op een tattoo

Mensen laten om verschillende redenen een tatoeage op hun lichaam plaatsen. Vaak betreft het een decoratieve versiering van het lichaam met soms een achterliggende spirituele of symbolische betekenis. Tatoeages kunnen ook worden geplaatst om cosmetische, camouflerende of medische redenen. Het plaatsen van een tatoeage is echter niet altijd zonder risico. De tattoo en de omliggende huid kan geïnfecteerd raken door een bacterie of een virus, maar er kan ook een allergische reactie optreden.

• Wat is een tatoeage-allergie?
• Een tatoeage
• Een allergische reactie op een tattoo
• Oorzaken van een tatoeage-allergie?
• Symptomen van een allergische reactie op tattoo
• Diagnose tatoeage-allergie
• Behandeling van tatoeage-allergie
• Inzetten van medicatie
• Tatoopoli in Amsterdam
• Tatoeage verwijderen middels lasertherapie
• Chirurgische behandeling om tattoo te verwijderen

Wat is een tatoeage-allergie?

Een tatoeage

Een tatoeage is een (definitieve) afbeelding die in de huid gecreëerd wordt door een speciale tatoeagemachine. Tatoeage-inkt wordt via de naald van deze tatoeagemachine onder de opperhuid (in de lederhuid) gespoten. Een tattoo betreft vaak een vorm van bodyart (lichaamsversiering), maar een tatoeage kan ook geplaatst worden om cosmetische of camouflerende redenen, zoals permanente make-up of het bedekken van wijnvlekken, brandwonden of littekens. Ook om medische redenen worden tatoeages op het lichaam aangebracht, bijvoorbeeld het tatoeëren van een tepel(hof) na een borstreconstructie of het tatoeëren van wenkbrauwen bij mensen met alopecia areata, een auto-immuunziekte waarbij het hoofdhaar, maar ook al het lichaamshaar van mensen kan uitvallen.

Een allergische reactie op een tattoo

Door het plaatsen van een tatoeage raakt de huid licht beschadigd en geïrriteerd en kan er onder andere roodheid en zwelling van de huid optreden. Deze klachten zullen na twee tot vier weken verminderen. Wanneer de klachten niet afnemen, kan het zijn dat de huid geïnfecteerd is geraakt of dat er sprake is van een allergische reactie. Het lichaam kan één of meerdere stoffen van de tattoo-inkt zien als gevaarlijke indringers en hiertegen antistoffen aanmaken. Vervolgens zorgen deze antistoffen voor de afgifte van de histamine. De stof histamine is verantwoordelijk voor de meeste symptomen van een tatoeage-allergie. Meestal betreft een tatoeage-allergie een contactallergie die ontstaat op de pigmentstoffen of op een van de andere stoffen die aanwezig zijn in de tatoeage-inkt. Een enkele keer betreft het een reactie op bijvoorbeeld het gebruikte ontsmettingsmiddel of de latexhandschoenen van de tatoeëerder of op de wondhelende zalf.

Oorzaken van een tatoeage-allergie?

Tatoeage-inkt bestaat uit een mengsel van pigmenten, verdikkingsmiddelen en conserveringsmiddelen. Anno 2021 zijn de meeste tattoo-inkten gemaakt van hypoallergene en organische kleurstoffen. Tatoeage-inkt mag volgens de Nederlandse wetgeving geen schadelijke synthetische kleurstoffen (azo-kleurstoffen), conserveermiddelen, zware metalen en zogeheten PAK's (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) bevatten. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert steekproefsgewijs de naleving van deze wetgeving. Maar ondanks deze wetgeving en controles zijn er anno 2021 nog steeds gevaarlijke tatoeage-inkten in Nederland in omloop. Naast het verhoogde risico op allergische reacties van de huid bevatten deze verboden stoffen ook kankerverwekkende eigenschappen. Het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid (LCHV) heeft landelijke hygiëne- en veiligheidseisen opgesteld en geeft als advies alleen een tatoeage te laten plaatsen bij een tatoeëerder die in het bezit is van een vergunning. Deze vergunning wordt afgegeven voor een periode van drie jaar door de Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (GGD). Een tatoeëerder zonder GGD-vergunning werkt illegaal en bovendien is hier het risico op een infectie door slechte hygiëne groter en ook het risico op het gebruik van gevaarlijke tatoeage-inkten en de kans op allergische reacties.

Symptomen van een allergische reactie op tattoo

Een tatoeage-allergie is vooral in het begin vaak moeilijk te onderscheiden van het normale genezingsproces, dat plaatsvindt na het zetten van een tattoo. Door de naald is de huid van de tattoo licht beschadigd en geprikkeld en kan er roodheid en zwelling van de huid plaatsvinden. Wanneer de huid niet geneest en de klachten niet afnemen of zelfs verergeren, kan er sprake zijn van een infectie door een bacterie of virus dat via de naald in het lichaam is terecht gekomen. Maar er kan ook sprake zijn van een allergische reactie. Allergische klachten kunnen ontstaan op de plek van de tattoo, maar ook rondom de huid van de tattoo en kunnen bestaan uit:

• roodheid van de huid
• intense jeuk
• branderige huid
• zwelling van de huid
• kleine blaasjes of grote blaren

Wanneer de huid ontstoken raakt vanwege de allergische reactie kunnen aanvullende klachten optreden zoals:

• ettervorming en bloedverlies
• korstvorming en littekens
• koude rillingen
• misselijkheid
• koorts

Klachten kunnen optreden vlak na het zetten van een tattoo, maar kunnen ook pas weken, maanden en zelfs jaren na het zetten van een tattoo ontstaan. Door het zetten van een tatoeage kan een auto-immuunziekte zoals psoriasis opvlammen en bij een klein aantal patiënten kan een huidreactie na het zetten van een tattoo een eerste uiting zijn van een onderliggende ziekte als sarcoïdose. Allergische klachten kunnen ook worden uitgelokt, doordat bepaalde bestanddelen uit de tatoeage-inkt kunnen reageren op ultraviolette (uv) straling uit zonlicht of ander licht. Een tatoeage-allergie treedt vaker op bij een tattoo op de armen en de benen, doordat deze lichaamsdelen vaker worden blootgesteld aan uv-licht.

Diagnose tatoeage-allergie

Het is belangrijk om te ontdekken voor welke stof iemand allergisch is, zodat deze stof in de toekomst vermeden kan worden. Dit is gezien het grote aandeel van stoffen in de tatoeage-inkt, over het algemeen echter lastig te achterhalen. Het beste is om vooraf bij de tatoeëerder te informeren en te noteren welke inkten hij of zij gebruikt (merk, kleur, batchnummer), om het vaststellen van een eventuele allergische reactie te vergemakkelijken. Een dermatoloog kan middels een plaktest, ook wel een epicutane test genoemd, proberen het verantwoordelijke allergeen te achterhalen. Bij deze plaktest worden verschillende stoffen via hypoallergene pleisters op de rug geplakt en na enkele dagen wordt er door de dermatoloog gekeken of er een ontstekingsreactie op de plek van de pleisters heeft plaatsgevonden.

Behandeling van tatoeage-allergie

Inzetten van medicatie

Bij acute allergische huidreacties kunnen onder andere antihistaminetabletten of huidzalf met corticosteroïden worden voorgeschreven om de symptomen te behandelen. Deze medicatie verminderen de afgifte van histamine en onderdrukken de huidontsteking. In sommige situaties zal dit voldoende zijn en zullen de klachten verdwijnen. In andere gevallen zullen klachten niet verdwijnen en is bijvoorbeeld een verwijzing naar de tattoopoli noodzakelijk.

Tatoopoli in Amsterdam

De tattoopoli van het Amsterdam Universitair medische centra is opgericht in 2017 en is anno 2021 in Nederland de enige speciaal opgerichte dermatologische polikliniek voor mensen met huidproblemen ten gevolgen van een tattoo. Bij meer dan de helft van de patiënten is een allergische reactie de oorzaak van de huidklachten. Dermatologen constateren dat met name de rode tatoeage-inkt deze reactie uitlokt, en in mindere mate de andere kleurstoffen. Er wordt door de tattoopoli veel onderzoek verricht naar de invloed van tatoeage-inkt op de huid, door bijvoorbeeld de inkt te injecteren in speciaal gekweekte huid.

Tatoeage verwijderen middels lasertherapie

Voor het verwijderen van een tattoo op basis van medische klachten, maakt de tattoopoli gebruik van de zogenaamde CO2-laser. Deze laser schaaft met een soort mesje de tattoo-inkt heel nauwkeurig uit de huid weg. Vooral bij een tatoeage-allergie is het van belang om te voorkomen dat allergenen zich verder door het lichaam kunnen verspreiden en zo de allergische reacties kan verergeren.

Tatoeages worden niet alleen verwijderd naar aanleiding van allergische reacties. Mensen laten tatoeages om verschillende redenen soms verwijderen. In Nederland kan gebruik worden gemaakt van diverse lasers om een tattoo te verwijderen. Welke laser het meest geschikt is voor het verwijderen van een tattoo is afhankelijk van verschillende factoren zoals de kosten van de behandeling of de grote en de kleurpigmenten van de tattoo. Sommige lasers zijn bijvoorbeeld alleen instaat om blauwe en zwarte kleurpigmenten uit de huid te verwijderen. Andere lasers breken middels warmte de pigmenten af in zeer kleine stukjes, zodat deze pigmentdeeltjes door het omliggende weefsel wordt opgenomen en afgebroken.

Chirurgische behandeling om tattoo te verwijderen

Naast het, via een laser verwijderen van een tattoo is, kan het in sommige situaties noodzakelijk zijn om een tatoeage middels een chirurgische ingreep te verwijderen. Door de omliggende huid van de tatoeage te verdoven, wordt de tattoo uit de huid weg gesneden en wordt er voorkomen dat er pigmenten in de huid achterblijven.