Vaginale pijn: Oorzaken van pijnlijke vagina (vaginapijn)

Sommige vrouwen kampen met een pijnlijke vagina. Dit treedt vooral op bij hormonale schommelingen en door medicatiegebruik, maar ook zonder deze risicofactoren krijgen vrouwen te maken met pijn aan de vagina. Deze pijn is afkomstig van de eigenlijke vagina (het interne orgaan) of van de schaamlippen en de huid die de vulva vormen (de uitwendige genitaliën). Een cyste, bekkenpijn en infecties zijn enkele oorzaken van vaginale pijn. Milde tot ernstige pijn in de vagina mag een vrouw niet negeren. Het is belangrijk om de symptomen zo snel mogelijk te laten onderzoeken door de arts zodat hij een gepaste behandeling kan inzetten. Enkele tips verminderen tot slot het risico op het krijgen van pijn aan het vaginale gebied.

• Bartholin-cyste en vaginale pijn
• Bekkenpijn en pijnlijke vagina bij vrouwen
• Infecties aan vaginale gebied
• Schimmelinfecties
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s)
• Andere infecties
• Endometriose en pijn in vagina
• Vaginale droogheid
• Vulvodynie en vaginapijn
• Andere oorzaken
• Geassocieerde symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van vaginale pijn

Bartholin-cyste en vaginale pijn

Bartholin-cysten (Bartholin-abcessen) ontwikkelen zich wanneer de Bartholin-klieren die verantwoordelijk zijn voor vaginale smering geblokkeerd raken. Deze gevoelige vaginale knobbeltjes bij de vaginale opening raken soms geïnfecteerd, waardoor ze met pus gevuld zijn en pijn veroorzaken. Niet altijd bemerkt een vrouw symptomen op door deze vaginale cyste, maar bij het zitten, lopen of de geslachtsgemeenschap ervaart een vrouw mogelijk wel een pijnlijke vagina. Een warm bad nemen verlicht het ongemak. Bij aanhoudende vaginapijn is contact met een arts nodig.

Bekkenpijn en pijnlijke vagina bij vrouwen

Bekkenpijn is een mogelijke oorzaak van een pijnlijke geslachtsgemeenschap. Dit leidt ook tot plas- en ontlastingsproblemen. Veel oorzaken zijn gekend voor een pijnlijke bekkenbodem zoals een bekkenbodemdisfunctie of levator-spasmen. Hierbij ontstaan krampen van de bekkenbodemspieren als een reflex op andere soorten pijn. Het bekkencongestiesyndroom (vergelijkbaar met spataderen, maar in het bekkengebied) en irritatie van de nervus pudendus (een van de hoofdzenuwen in het bekken) leiden mogelijk ook tot bekkenpijn.

Infecties aan vaginale gebied

Schimmelinfecties

Vrouwen lopen een verhoogd risico op vaginitis veroorzaakt door schimmels als ze tijdens de zwangerschap antibiotica of cortisone-medicatie gebruiken en als hun immuunsysteem onderdrukt is door medicijnen of ziekten. Schimmelinfecties zoals vaginale candidiasis veroorzaken zwelling, roodheid, jeuk en pijn aan de vagina, vooral tijdens het vrijen of plassen. De schimmel treft de binnenkant van de vagina, of treft de directe buitenkant van de vagina. In veel gevallen is het mogelijk om de schimmelinfectie te behandelen met een geschikte antischimmelcrème die een arts voorschrijft na een gynaecologisch onderzoek.

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s)

Een herpesinfectie veroorzaakt ruwe, pijnlijke genitale zweren. Contact met urine verergert het ongemak. Andere seksueel overdraagbare aandoeningen, waaronder gonorroe, chlamydia en trichomoniasis, veroorzaken mogelijk ook vaginale pijn, vaginale jeuk en een brandend gevoel aan de vagina. Seksueel overdraagbare aandoeningen vereisen voorgeschreven geneesmiddelen. Een partner van een patiënt met een soa moet ook steeds getest en behandeld worden om herbesmetting te voorkomen.

Andere infecties

Ook een bacteriële infectie veroorzaakt mogelijk een pijnlijke vagina. Gonorroe en chlamydia zijn voorbeelden bacteriële infecties die seksueel overdraagbaar zijn. Bacteriële vaginose (aandoening met stinkende afscheiding uit vagina) daarentegen is niet seksueel overdraagbaar. Ook een urineweginfectie leidt mogelijk tot vaginapijn.

Endometriose en pijn in vagina

Endometriose treedt op wanneer het baarmoederslijmvlies groeit op plaatsen buiten de baarmoeder, zoals de buik, het bekkengebied of zelfs de longen. De aandoening creëert chronische ontstekingen en littekens rond weefsels. Endometriose veroorzaakt niet alleen een pijnlijke menstruatie en pijn tijdens de seks, maar leidt soms ook tot onvruchtbaarheid. Andere symptomen zijn:

• constipatie
• diarree
• een pijnlijke stoelgang
• misselijkheid
• pijn bij het plassen
• vermoeidheid

Vrouwen met endometriose lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van eierstokkanker. De meest voorkomende tekenen van eierstokkanker omvatten

• aanhoudend opgeblazen gevoel
• aanhoudende buikpijn
• moeite met eten of sneller vol gevoel
• vaker plassen of dringend moeten urineren

Vrij verkrijgbare pijnstillers verlichten de klachten. Als de problemen aanhouden, zet de arts hormoontherapie of een chirurgische behandeling in, zoals een hysterectomie (chirurgische verwijdering van de baarmoeder).

Vaginale droogheid

Vaginale droogheid is het gevolg van een gebrek aan oestrogeen, dat vooral verschijnt bij vrouwen na de menopauze. Oestrogeen is een groeihormoon dat de bloedtoevoer naar de vagina verbetert, de dikte van de vaginale wand regelt, evenals de elasticiteit en smering van de vagina reguleert. Wanneer er niet genoeg oestrogeen door het lichaam stroomt, bijvoorbeeld door het nemen van de anticonceptiepil, het geven van borstvoeding of, door het doorlopen van de menopauze, ontstaat sneller vaginapijn. Als de vagina niet meer zoals vroeger gesmeerd wordt, schrijft een arts mogelijk een middel of verandert hij de anticonceptiemethode zodat een vrouw het comfortabeler krijgt.

Vulvodynie en vaginapijn

Vulvodynie duidt op chronische vaginale pijn zonder een aanwijsbare oorzaak. Vrouwen met vulvodynie ervaren hierbij pijn aan de vulva, de uitwendige geslachtsorganen. De arts diagnosticeert vulvodynie wanneer de pijnklachten minstens drie maanden aanhouden. De onderliggende oorzaak is onbekend, maar de aandoening veroorzaakt een pijnlijke geslachtsgemeenschap en gewaarwordingen van rauwheid, kloppingen, een brandend gevoel, een stekend gevoel en jeuk aan de vagina. Vulvodynie veroorzaakt veel invaliditeit omdat een vrouw hierdoor geen geslachtsgemeenschap kan beoefenen. Het is tevens ongemakkelijk om bepaalde soorten kleding te dragen. Verder kampen veel vrouwen met de ziekte met emotionele problemen. Het dragen van losse kleding en katoenen ondergoed zonder naden verlicht de symptomen. Verder schrijft de arts topische (op de huid toegepaste) lidocaïne voor om pijn tijdens de geslachtsgemeenschap te verlichten.

Andere oorzaken

Andere oorzaken van een vagina die pijn doet zijn:

• baarmoederhalskanker
• blaas- en darmproblemen
• een baarmoederhalsontsteking (cervicitis)
• een buitenbaarmoederlijke zwangerschap n een gewone zwangerschap
• een eierstokcyste
• fibromyalgie, een chronisch wijdverspreid pijnsyndroom met pijn en vermoeidheid
• focale vulvitis (vulvaire vestibulitis)
• het blaaspijnsyndroom (interstitiële cystitis: ontsteking van de blaaswand met pijn)
• irritatie door scheren, bepaalde zepen, lotions en vaginale douches
• kankers of andere gezwellen in of nabij de vagina zoals vaginakanker en vulvakanker
• seksueel misbruik
• vaginisme (samentrekkingen van spieren rond vagina)
• vaginitis (ontsteking van slijmvlies van vagina)
• verwondingen aan de vagina door bijvoorbeeld de bevalling, chirurgie, de geslachtsgemeenschap of een medische procedure
• vleesbomen
• vulvovaginale atrofie (verschrompeling van vulva en vagina door een daling van het oestrogeengehalte na de menopauze met droge, dunne en ontstoken vaginawanden)

Geassocieerde symptomen

Symptomen die mogelijk optreden bij vrouwen met vaginale pijn zijn:

• abnormale vaginale bloedingen
• algemene tekenen zoals koorts, rillingen, een verlies van eetlust, gewichtsverlies, vermoeidheid, ...
• een abnormale vaginale afscheiding (bruin, wit, geel, groen, kleverig, stinkend)
• een brandend gevoel in de vagina
• een kloppend gevoel in de vagina
• een knobbeltje aan de vagina (al dan niet pijnlijk)
• een rauw gevoel in de vagina
• een stekend gevoel in de vagina
• een vaginale zwelling
• emotionele / psychische problemen
• letsels, zweren of blaren
• lichaamspijn
• pijn door druk (zitten, fietsen, sporten, strakke kleding aanraken)
• pijn tijdens of na de geslachtsgemeenschap of het gebruik van een tampon
• prikkelende gevoelens
• vaginale jeuk
• vaginale krampen
• vaginale roodheid
• veel plassen / plotseling gevoel om te moeten plassen

Diagnose en onderzoeken

De arts stelt een vrouw vragen inzake de pijn (duur, frequentie, soort, factoren die de pijn doen verbeteren of verergeren, …). Afhankelijk van de andere aanwezige symptomen, is een bloedonderzoek en/of urineonderzoek nodig. Verder voert de arts mogelijk een gynaecologisch onderzoek uit. Beeldvormende onderzoeken zijn soms ook nuttig zoals:

• een bariumklysma (röntgenfoto van de dikke darm en het rectum)
• een colonoscopie
• een CT-scan
• een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas)
• een echografie van de bekkenorganen
• een MRI-scan
• een sigmoïdoscopie (inwendig kijkonderzoek van het laatste gedeelte van de dikke darm)

Behandeling van vaginale pijn

Het gebruik van milde zepen is aanbevolen. Door een condoom te gebruiken, is het voorts mogelijk om soa’s te voorkomen die leiden tot vaginale pijn. Indien de vaginapijn niet verdwijnt en/of verergert, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Hij zet medicatie in zoals bijvoorbeeld antibiotica, antivirale medicijnen en antischimmelmedicijnen. Vrouwen met chronische pijn aan het vaginale gebied behandelt de arts mogelijk met bepaalde soorten antidepressiva (geneesmiddelen voor de behandeling van een depressie) of anticonvulsiva (geneesmiddelen voor de behandeling van epilepsie). Soms zijn medische of chirurgische procedures in om de pijn aan het vaginale gebied te verlichten.

Lees verder

• Vaginakanker: Kanker in vagina met vaginale bloedingen
• Vaginale candidiasis: Schimmelinfectie aan vaginale gebied
• Bartholin-abces: Pijnlijk abces in klieren aan vaginaopening
• Vaginale droogheid: Oorzaken van droogte van vagina
• Vaginale knobbeltjes: Oorzaken van bultjes op vaginagebied