Chronic pelvic syndrome: Spataderen in onderbuik met pijn

Het pelvic congestion syndrome (pelvien congestiesyndroom, pelvis congestie syndroom, pelvic congestie syndroom) is een chronische aandoening bij vrouwen die resulteert uit spataderen in de onderbuik. De aandoening veroorzaakt chronische pijn in de onderbuik en het bekkengebied. De bekkenpijn verergert doorgaans bij het rechtop staan en vermindert bij het gaan liggen. In eerste instantie zijn pijnstillers nodig. Zijn de medicijnen onvoldoende effectief, dan is een embolisatieprocedure of een operatie nodig. Dit biedt bij de meeste vrouwen een verlichting van de klachten.

• Epidemiologie van pelvic congestion syndrome
• Oorzaken: Verhoogde druk in aderen
• Terugzakken van bloed in ader van eierstokken
• Zwangerschap
• Andere oorzaken
• Risicofactoren van spataderen in onderbuik
• Symptomen
• Constante pijn in de onderbuik en het bekkengebied
• Andere tekenen
• Alarmsymptomen van pelvic congestion syndrome
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van chronic pelvic syndrome
• Complicaties van pelvic congestion syndrome
• Preventie van pelvic congestion syndrome
• Gezonde leefstijl
• Hormoonbalans bewaken
• Leven met chronic pelvic syndrome
• Behandeling en symptomenbeheer
• Preventie en aanpassingen in levensstijl
• Misvattingen rond chronic pelvic syndrome
• Chronic pelvic syndrome wordt altijd veroorzaakt door een infectie
• CPS komt alleen bij vrouwen voor
• De pijn is uitsluitend gerelateerd aan de bekkenorganen
• Chronic pelvic syndrome is een puur lichamelijk probleem
• Beeldvormende onderzoeken kunnen CPS gemakkelijk aantonen
• Er is geen effectieve behandeling voor chronic pelvic syndrome

Epidemiologie van pelvic congestion syndrome

Pelvic congestion syndrome is een relatief veelvoorkomende oorzaak van chronische bekkenpijn bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Anno augustus 2024 wordt geschat dat tot 30% van de vrouwen die lijden aan chronische bekkenpijn, deze pijn te wijten hebben aan pelvic congestion syndrome. Het syndroom komt vaker voor bij vrouwen die meerdere zwangerschappen hebben doorgemaakt.

Oorzaken: Verhoogde druk in aderen

Aderen zijn de bloedvaten die bloed terugvoeren naar het hart. Bij sommige vrouwen werken aders in de onderbuik mogelijk niet meer goed. Het bloed hoopt zich vervolgens op in de aderen. Hierdoor vergroten de aderen in het bekkengebied, veranderen ze van vorm en ontstaat een verhoogde druk op de aderen, wat leidt tot spataderen. Dit resulteert in pijn en andere symptomen van het pelvic congestion syndrome.

Terugzakken van bloed in ader van eierstokken

De verhoogde aderdruk is meestal te wijten aan bloed dat in een ader van de eierstokken terugvloeit. Speciale aderklepjes zorgen normaal gezien dat het bloed niet terug kan zakken, maar soms is er schade aan deze klepjes.

Zwangerschap

De aandoening treedt mogelijk op als gevolg van een zwangerschap, al is de oorzaak niet altijd bekend. De aanwezigheid van oestrogeen in het lichaam veroorzaakt een verwijding van de bloedvaten (vasodilatatie), wat resulteert in de ophoping van bloed in de aderen in het bekkengebied. Oestrogeen doet de aderwanden verzwakken, wat leidt tot de karakteristieke veranderingen die verschijnen bij spataders.

Andere oorzaken

Een verhoogde aderdruk komt mogelijk ook tot stand bij het Budd-Chiari-syndroom (afsluiting van een leverader) en het May Thurner-syndroom.

Risicofactoren van spataderen in onderbuik

Vrouwen in de vruchtbare leeftijd die meer dan één zwangerschap hebben gehad, maken het meest kans op het ontwikkelen van het pelvic congestion syndrome.

Symptomen

Constante pijn in de onderbuik en het bekkengebied

Vrouwen met deze aandoening ervaren een constante, doffe pijn in de buik en de bekkenbodem, al is de pijn soms ook acuter. De bekkenpijn is erger in volgende situaties:

• aan het einde van de dag
• bij het aannemen van een andere houding
• na langdurig rechtstaan
• net vóór het begin van de menstruatie
• tijdens het wandelen
• tijdens of na de geslachtsgemeenschap

De pijn vermindert door te gaan liggen.

Andere tekenen

Ook andere symptomen komen mogelijk tot stand, zoals:

• aambeien
• een abnormale vaginale afscheiding
• een depressie
• een gebrek aan energie
• een opgeblazen gevoel in de buik
• menstruatiepijn
• pijn bij het plassen / een plotse, dringende behoefte om te gaan plassen (urinaire urgentie), een overactieve blaas
• rectale pijn
• rugpijn, met name chronische lage rugpijn
• stemmingswisselingen
• vermoeidheid
• zichtbare spataderen op of rond de geslachtsdelen of anus

Alarmsymptomen van pelvic congestion syndrome

Hoewel pelvic congestion syndrome zelf geen levensbedreigende aandoening is, kunnen de symptomen ernstig genoeg zijn om de kwaliteit van leven aanzienlijk te verminderen. Alarmsymptomen die medische aandacht vereisen zijn onder andere:

• Toenemende pijn in de onderbuik die niet verbetert met rust of pijnstillers
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Aanhoudende en ernstige menstruatieklachten
• Pijn tijdens geslachtsgemeenschap die verergert in plaats van verbetert

Diagnose en onderzoeken

Het pelvic congestion syndrome is niet gemakkelijk te diagnosticeren. Bekkenpijn komt veel voor en er zijn veel verschillende oorzaken. De diagnose van het pelvic congestion syndrome gebeurt met behulp van een echografie (meest gebruikt) of laparoscopie (inwendig kijkonderzoek van de buikholte en het bekkengebied). De arts diagnosticeert de aandoening ook met een venografie, een CT-scan of een MRI-scan. Vrouwen met het pelvic congestion syndrome hebben een grotere baarmoeder en een dikker endometrium. Circa de helft van de getroffen vrouwen vertoont eierstokcysten.

Behandeling

De arts zet als eerste stap pijnmedicatie in. Hij schrijft niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID’s) voor. Ook medicijnen die de eierstokfunctie onderdrukken, zijn inzetbaar voor het verlichten van de pijn. Verder zijn alternatieve therapieën zoals fysiotherapie aanbevolen.

Een embolisatieprocedure is een andere mogelijke behandelingsoptie die de arts vooral uitvoert wanneer de pijnstillers onvoldoende effectief zijn. Tijdens een embolisatieprocedure blokkeert de arts onder plaatselijke verdoving de bloedtoevoer naar de spataderen die leiden tot de chronische pijn. In ernstige gevallen is een operatie nodig om de baarmoeder en eierstokken te verwijderen (hysterectomie).

Prognose van chronic pelvic syndrome

Na een succesvolle behandeling ervaren acht op de tien vrouwen een verlichting van de klachten. Het succespercentage is afhankelijk van de gekozen behandeling en de ernst van de symptomen.

Complicaties van pelvic congestion syndrome

Complicaties van pelvic congestion syndrome zijn onder meer chronische pijn, die een aanzienlijke impact kan hebben op de kwaliteit van leven. Bij sommige vrouwen kan de pijn leiden tot beperkingen in dagelijkse activiteiten en een verminderd seksueel welzijn. Psychische complicaties zoals depressie en angst komen ook voor.

Preventie van pelvic congestion syndrome

Er zijn geen specifieke maatregelen om pelvic congestion syndrome volledig te voorkomen, maar de volgende stappen kunnen het risico verminderen:

Gezonde leefstijl

Het handhaven van een gezond gewicht, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van langdurig zitten of staan kunnen bijdragen aan een betere bloedcirculatie en de kans op het ontwikkelen van spataderen verminderen.

Hormoonbalans bewaken

Het monitoren en beheren van hormoonspiegels, vooral tijdens en na de zwangerschap, kan helpen

Leven met chronic pelvic syndrome

Chronic pelvic syndrome (CPS) is een aandoening die gekarakteriseerd wordt door chronische pijn in het bekkengebied, vaak gepaard met spataderen in de onderbuik. Het kan het gevolg zijn van verzwakte aderen of langdurige bloedstase in het bekkengebied.

Behandeling en symptomenbeheer

De behandeling van CPS richt zich op het verlichten van de pijn en het verbeteren van de bloedcirculatie. Dit kan gedaan worden met fysiotherapie, pijnbestrijding, en in sommige gevallen chirurgische ingrepen om de verzwakte aderen te behandelen.

Preventie en aanpassingen in levensstijl

Regelmatige lichaamsbeweging, het vermijden van langdurig zitten of staan, en het dragen van compressiekleding kunnen helpen om symptomen van CPS te verminderen en het risico op verergering te verkleinen.

Misvattingen rond chronic pelvic syndrome

Chronic pelvic syndrome (CPS), ook bekend als chronisch bekkenpijnsyndroom, is een complexe aandoening die wordt gekenmerkt door aanhoudende pijn in het bekkengebied zonder een duidelijke infectieuze of structurele oorzaak. De aandoening komt zowel bij mannen als vrouwen voor en kan een aanzienlijke impact hebben op de levenskwaliteit. Door het brede scala aan symptomen en de variabele presentatie bestaan er veel misvattingen over CPS, wat kan leiden tot onderdiagnose en inadequate behandeling.

Chronic pelvic syndrome wordt altijd veroorzaakt door een infectie

Hoewel sommige gevallen van bekkenpijn verband houden met vroegere infecties, is CPS geen puur infectiegerelateerde aandoening. Veel patiënten hebben geen bacteriële infectie, en antibiotica helpen vaak niet bij langdurige klachten. In plaats daarvan kunnen zenuwbeschadiging, spierspanning, ontstekingsprocessen en psychosociale factoren een rol spelen in het ontstaan en voortbestaan van de pijn.

CPS komt alleen bij vrouwen voor

Chronic pelvic syndrome wordt vaak in verband gebracht met gynaecologische aandoeningen, waardoor wordt aangenomen dat het alleen vrouwen treft. Echter, mannen kunnen ook CPS ontwikkelen, vaak in de vorm van chronische prostatitis. Bij mannen uit de aandoening zich als aanhoudende pijn in het bekkengebied, de onderrug, de lies of de geslachtsorganen, vaak zonder duidelijke oorzaak.

De pijn is uitsluitend gerelateerd aan de bekkenorganen

CPS is een complex syndroom waarbij niet alleen de bekkenorganen, maar ook de spieren, zenuwen en zelfs psychologische factoren een rol kunnen spelen. Veel patiënten ervaren uitstralende pijn naar de onderrug, dijen of buik, en sommigen hebben bijkomende klachten zoals spijsverteringsproblemen, blaasproblemen of seksuele disfunctie.

Chronic pelvic syndrome is een puur lichamelijk probleem

Hoewel CPS lichamelijke symptomen veroorzaakt, spelen psychologische en neurologische factoren vaak een grote rol in de ernst en het verloop van de aandoening. Stress, angst en eerdere trauma’s kunnen pijngevoeligheid verhogen en de klachten verergeren. Daarom is een multidisciplinaire aanpak, inclusief fysiotherapie, pijnmanagement en soms psychotherapie, vaak de meest effectieve behandelingsstrategie.

Beeldvormende onderzoeken kunnen CPS gemakkelijk aantonen

Hoewel beeldvormende onderzoeken zoals MRI of echografie nuttig kunnen zijn om andere oorzaken van bekkenpijn uit te sluiten, tonen ze meestal geen afwijkingen bij CPS. De diagnose wordt vaak gesteld op basis van symptomen en een grondige medische evaluatie, waarbij ook de functie van spieren en zenuwen in het bekken wordt beoordeeld.

Er is geen effectieve behandeling voor chronic pelvic syndrome

Hoewel CPS moeilijk te behandelen kan zijn, betekent dit niet dat er geen effectieve behandelingen bestaan. Een multidisciplinaire aanpak, waarbij fysiotherapie, medicatie, zenuwblokkades en psychologische ondersteuning worden gecombineerd, kan veel patiënten helpen om de klachten te verminderen en de levenskwaliteit te verbeteren. Behandeling op maat is essentieel, aangezien de onderliggende oorzaken en uitlokkende factoren per persoon verschillen.

Lees verder

• Spataders: Oorzaken en behandelingen van spataderen in benen
• Bekkenpijn: Pijn in het bekkengebied bij mannen en vrouwen
• Chronische pijn: Soorten, oorzaken en behandeling