Bartholin-abces: Pijnlijk abces in klieren aan vaginaopening

Bij een Bartholin-abces bouwt pus zich op in één van de Bartholin-klieren. Deze ronde, erg kleine en normaal niet-voelbare klieren bevinden zich aan weerszijden van de vaginaopening. Wanneer de kleine opening van een klier verstopt raakt, kan er na verloop van tijd een abces ontstaan. Pijn bij het lopen en pijnlijke geslachtsgemeenschap zijn enkele veelvoorkomende klachten van een Bartholin-abces. De arts diagnosticeert de aandoening meestal via een gynaecologisch onderzoek, maar verdere onderzoeken zijn vaak nodig om andere aandoeningen uit te sluiten. Warmwaterbaden in combinatie met chirurgische behandelingen om het pus uit het abces te verwijderen, vormen de belangrijkste behandelingen voor een Bartholin-abces. De vooruitzichten zijn over het algemeen zeer goed voor de meeste behandelde patiënten, al komt het abces soms terug.

• Oorzaken: Geblokkeerde opening van Bartholin-klieren
• Symptomen pijnlijk Bartholin-abces
• Diagnose en onderzoeken van de vaginaopening
• Behandeling: Pus verwijderen via warme zitbaden of chirurgie
• Prognose
• Preventie van een Bartholin-abces

Oorzaken: Geblokkeerde opening van Bartholin-klieren

De Bartholin-klieren (glandulae vestibulares majores of glandulae Bartholini) in de vaginaopening produceren onder invloed van hormonale en seksuele prikkeling een slijmerig vocht dat dient als glijmiddel. Een Bartholin-abces ontwikkelt zich wanneer een kleine opening (kanaal) van de Bartholin-klier geblokkeerd raakt. Het vocht in de klier bouwt zich vervolgens op en vormt een cyste (abnormale met vocht gevulde holte in het lichaam). Wanneer deze cyste geïnfecteerd raakt, ontstaat er een abces. Meestal duurt het meerdere jaren voordat een abces zich ontwikkelt na de opbouw van vocht. Wanneer het abces echter eenmaal ontstaat, gebeurt dit vaak snel, binnen enkele dagen. De exacte oorzaak van het abces is onbekend, maar soms zijn seksueel overdraagbare aandoeningen zoals gonorroe of chlamydia risicofactoren.

Symptomen pijnlijk Bartholin-abces

Bij een abces dat soms meer dan 2,5 cm groot is, is het vaginagebied erg warm en gezwollen. Activiteiten die druk uitoefenen op de vulva, zoals lopen, wandelen en zitten, veroorzaken ernstige pijn. Een gevoelige, rode bult is zichtbaar aan één zijde van de vaginaopening. De patiënte ervaart tevens pijn bij de geslachtsgemeenschap. Koorts kan ook een symptoom zijn van een Bartholin-abces, vooral bij patiënten met een ander onderliggend medisch probleem of een verzwakt immuunsysteem.

Diagnose en onderzoeken van de vaginaopening

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts voert een gynaecologisch onderzoek uit en bemerkt dat de Bartholin-klier vergroot en gevoelig is. Een biopsie, waarbij de arts een klein stukje weefsel wegneemt voor microscopisch onderzoek, wordt aanbevolen bij vrouwen ouder dan veertig jaar, omdat de symptomen mogelijk op een tumor kunnen wijzen, hoewel dit zelden voorkomt. Verder kan de arts vaginale afscheiding naar een laboratorium sturen voor verder onderzoek. Dit is nodig om vulvacarcinoom (kanker van de uitwendige vrouwelijke geslachtsorganen) uit te sluiten en om mogelijk andere seksueel overdraagbare aandoeningen op te sporen.

Differentiële diagnose

De arts moet verschillende aandoeningen uitsluiten bij het stellen van de diagnose van een Bartholin-abces:

• • Atheroomcyste (goedaardige cyste door schade aan de huid)
• • Gartnerkanaal cyste
• • Hematoom (bloedophoping buiten de bloedvaten)
• • Hidradenoom
• • Lipoom (goedaardig vetgezwel tussen huid en spierlaag)
• • Skene kanaal cyste
• • Weke sjanker (bacteriële infectie met genitale zweren)
• • Endometriose (baarmoederslijmvliescellen buiten de baarmoeder, met pijn rond de menstruatie bij vrouwen)
• • Genitale wratten
• • Gonorroe
• • Kanker in de Bartholin-klier
• • Syfilis
• • Vaginitis (ontsteking van het slijmvlies in de vagina)
• • Vestibulaire slijmvliescysten
• • Vulvakanker (kanker van de uitwendige geslachtsorganen bij vrouwen)

Behandeling: Pus verwijderen via warme zitbaden of chirurgie

Zelfzorg

De patiënte neemt vier keer per dag gedurende enkele dagen een warm zitbad, wat het ongemak en de pijn kan verminderen. Hierdoor kan het abces mogelijk spontaan openbarsten, waardoor het vocht uit het abces kan wegvloeien. De opening is vaak klein en sluit snel, waardoor het abces vaak terugkomt.

Professionele medische zorg

Er zijn verschillende manieren om een abces in de Bartholin-klieren te behandelen. Het is belangrijk dat de arts eventuele bijkomende vaginale infecties, die bij het diagnostisch onderzoek aan het licht zijn gekomen, ook behandelt.

Drainage van abces
De arts moet het abces vaak draineren (pus afvoeren), waardoor het pus weg kan vloeien. Dit verlicht de symptomen en zorgt voor een snel herstel. Deze behandeling kan op poliklinische basis worden uitgevoerd onder plaatselijke verdoving. De arts plaatst een katheter (een buisje) in de vagina, dat vier tot zes weken blijft zitten. Hierdoor kan het pus wegvloeien terwijl het gebied geneest. De patiënte mag één tot twee dagen na de behandeling beginnen met warmwaterbaden. Tijdens de aanwezigheid van de katheter is geslachtsgemeenschap niet mogelijk. De patiënte krijgt ook antibiotica voorgeschreven.

Marsupialisatie
Marsupialisatie is een kleine chirurgische ingreep waarbij de arts een permanente opening in de klier maakt, zodat het vocht uit het abces kan wegvloeien. De procedure kan onder plaatselijke verdoving worden uitgevoerd, maar soms is een volledige narcose vereist. Één tot twee dagen na de ingreep neemt de vrouw ook warmwaterbaden en geslachtsgemeenschap is verboden tot vier weken na de operatie. Orale (via de mond ingenomen) pijnstillers verlichten de napijn.

Verwijdering van de klieren
Als de abcessen blijven terugkomen, kan de arts besluiten om de klieren volledig te verwijderen.

Prognose

De kans op een volledig herstel is uitstekend bij een Bartholin-abces. Het abces keert echter terug bij ongeveer 10% van de patiënten.

Preventie van een Bartholin-abces

Hygiëne

Goede hygiëne kan helpen om een Bartholin-abces te voorkomen. Regelmatig wassen van de genitale regio met een milde, ongeparfumeerde zeep kan het risico op infecties verminderen.

Veiligheid bij seksuele activiteit

Het gebruik van condooms tijdens geslachtsgemeenschap kan helpen bij het voorkomen van seksueel overdraagbare infecties die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van een Bartholin-abces.

Regelmatige controles

Vrouwen die eerder een Bartholin-abces hebben gehad, kunnen baat hebben bij regelmatige gynaecologische controles om eventuele problemen vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Lees verder

• Abces in huid of lichaam: Pus door infectie met bacteriën
• Abces (zakje met pus door bacteriële infectie) afvoeren