Cysten in de vagina: symptomen & behandeling vaginale cysten

Cysten in de vagina of vaginale cysten kunnen worden veroorzaakt door een trauma tijdens de bevalling, vloeistofopbouw in je klieren of goedaardige tumoren in de vagina. Misschien merk je een kleine bult aan de vaginawand op, of ervaar je ongemak tijdens seksuele gemeenschap bij een vaginale cyste. Als de cyste een infectie of abces veroorzaakt, kan de arts antibiotica voorschrijven. Een vaginale cyste die verder geen klachten geeft, behoeft meestal niet behandeld te worden. Een geïnfecteerde cyste kan behandeld worden met antibiotica. Bij een abces zal drainage volgen. Het is ook mogelijk om een operatie te hebben om de hele cyste te verwijderen, als je er veel hinder van ondervindt. Cysten die operatief verwijderd worden, komen meestal niet terug.

• Cysten in de vagina
• Oorzaken en risicofactoren
• Soorten vaginale cysten
• Vaginale epidermale inclusiecysten
• Cysten van Gartner
• Bartholin cyste
• Müller cyste
• Goedaarde tumoren
• Symptomen van vaginale cysten
• Geen klachten
• Verschijnselen
• Pijn
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Aanvullend onderzoek
• Behandeling van cysten in de vagina
• Antibiotica
• Zitbad
• Marsupialisatie
• Verwijderen van een klier
• Chirurgische drainage
• Complicaties
• Prognose
• Preventie van een vaginacyste

Cysten in de vagina

Een vaginale cyste is een blaasje of een holte gevuld met een (half) vloeibare inhoud. Er zijn verschillende soorten vaginale cysten, die kunnen worden veroorzaakt door letsel die je oploopt tijdens de bevalling, vloeistofopbouw in je klieren of goedaardige tumoren in de vagina. De cysten veroorzaken gewoonlijk geen symptomen, maar ze kunnen soms ongemak veroorzaken. Vaginale cysten blijven meestal klein en hebben vaak geen behandeling nodig. Er zijn echter verschillende soorten cysten die groter kunnen worden en leiden tot pijn, jeuk of een verhoogd risico op infectie.

Oorzaken en risicofactoren

Vaginale cysten komen het meest voor wanneer een kanaal of klier verstopt raakt, waardoor vloeistof en andere materialen zich kunnen ophopen. De oorzaak van een vaginale cyste bepaalt meestal het type. Letsel aan de vaginale wanden veroorzaakt bijvoorbeeld inclusiecysten. De meest waarschijnlijke risicofactoren voor inclusiecysten zijn scheuren of verwondingen tijdens de bevalling, een operatie die de voering van de vagina beschadigt, of een episiotomie (kleine snee tussen de vagina en de anus) gemaakt voorafgaand aan de bevalling om de opening van de vagina te vergroten. Bartholin cysten treden op wanneer de opening naar de klier van Bartholin wordt geblokkeerd door een huidflapje, waardoor een met vloeistof gevulde cyste ontstaat. Een abces kan het gevolg zijn van een aantal bacteriën, waaronder bacteriën die seksueel overdraagbare aandoeningen zoals gonorroe of chlamydia veroorzaken. Bacteriën die normaal in het darmkanaal worden aangetroffen, zoals E. coli, kunnen ook leiden tot een abces van Bartholin.

Soorten vaginale cysten

Er zijn veel soorten vaginale cysten. De meest voorkomende typen zijn vaginale epidermale inclusiecysten, cysten van Gartner, en Bartholin cyste.

Vaginale epidermale inclusiecysten

Vaginale epidermale inclusiecysten zijn de meest voorkomende type vaginale cysten. Deze kunnen optreden tijdens de geboorte van een baby of na een operatie. Dit soort cyste wordt veroorzaakt door schade aan de wand van de vagina.

Cysten van Gartner

Een cyste van de gang van Gartner ontstaat vanuit een overblijfsel van een structuur die de gang van Wolff wordt genoemd. Soms kunnen uit de gang van Gartner cysten ontstaan.

Bartholin cyste

De klier van Bartholin is een slijmvliesklier en bevindt zich dichtbij de opening van de vagina, bij de schaamlippen of labia. Als een flap van de huid over deze klier groeit, kan vloeistof in de klier terugkomen en een cyste vormen. Een Bartholin cyste is meestal pijnloos. Als deze cyste wordt geïnfecteerd, kan het een abces veroorzaken. Een abces is een verzameling pus.

Müller cyste

Normaal gesproken zorgt de versmelting van de buizen van Müller ervoor dat er een vagina en een baarmoeder ontstaan. Een Müller cyste kan zich vormen aan de binnenste of buitenste vaginawand en zijn het gevolg van structuren die achterblijven wanneer een baby zich ontwikkelt.

Goedaarde tumoren

Goedaardige tumoren in de vagina bestaan ​​meestal ook uit cysten.

Symptomen van vaginale cysten

Geen klachten

Vaginale cysten veroorzaken gewoonlijk geen symptomen. Als je een cyste hebt, voel je mogelijk een kleine knobbel langs de vaginale wand of op de schaamlippen. Vaak ontdekt de gynaecoloog de knobbel tijdens een (routine)onderzoek De cyste kan dezelfde grootte blijven of groter worden. De cyste hoeft niet pijnlijk te zijn. Sommige grotere cysten – vooral Bartholin cysten – kunnen echter ongemak veroorzaken wanneer je loopt, seks hebt of een tampon plaatst.

Verschijnselen

In grofweg 75% van de gevallen veroorzaakt een vaginacyste geen symptomen. In andere gevallen kunnen de volgende symptomen optreden:

• aanwezigheid van een enkele cyste die normaal gesproken met vloeistof is gevuld
• de cysten kunnen soms ook gevuld zijn met pus, lucht of andere celresten
• de cyste is zacht en meestal goed begrensd
• de cyste kan zich voordoen als een poliep op de vaginawand
• de cysten kunnen variëren in omvang: de meeste cysten zijn klein (minder dan 1 cm), terwijl sommige kunnen uitgroeien tot grote cysten (ongeveer 5 cm of meer)
• aanwezigheid van een opvallende knobbel in de vagina
• grotere cysten kunnen ongemak en pijn veroorzaken door druk in de regio (massa-effect)
• pijn of ongemak tijdens het gebruik van een tampon
• ongemak tijdens het lopen of zitten
• een cyste kan ook jeuk, pijnlijk urineren en bekkenpijn veroorzaken

Pijn

Vooral een grotere vaginale cyste kan pijn veroorzaken, vooral in de volgende situaties:

• bij het inbrengen van een tampon
• tijdens het sporten (of hardlopen)
• tijdens het fietsen
• tijdens de geslachtsgemeenschap
• tijdens het wandelen of lopen
• tijdens lichaamsbeweging

Cysten hebben meer kans om pijn te veroorzaken als ze geïnfecteerd raken. Vaginale cysten kunnen door de normale bacteriën op de huid of door een seksueel overdraagbare aandoening (soa) worden besmet. Geïnfecteerde vaginale cysten kunnen een abces vormen, een holte gevuld met pus, die heel pijnlijk kan zijn.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

Bij een inwendig onderzoek kan de gynaecoloog de knobbel op de vaginale wand of elders voelen. De arts zal ook vragen stellen over je klachten en je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. De arts kan ook aanvullende tests uitvoeren om andere aandoeningen uit te sluiten.

Aanvullend onderzoek

Een biopsie van een weefselmonster uit de cyste kan vaginakanker uitsluiten. Een uitstrijkje kan genomen worden om te bepalen of er sprake is van een seksueel overdraagbare aandoening. Een röntgenfoto wordt genomen als de cyste onder de blaas of in de urethra ligt.

Behandeling van cysten in de vagina

Kleine vaginale cysten die geen klachten geven, behoeven meestal niet behandeld te worden. Als de cyste groter wordt of ernstige symptomen veroorzaakt, kan een operatie verricht worden om de cyste te verwijderen. Als de cyste een infectie of abces veroorzaakt, kan de arts antibiotica voorschrijven. Om het ongemak of pijn van een vaginale cyste te verlichten, kan je meerdere keren per dag warme zitbaden nemen. Een abces zal verholpen worden middels abcesdrainage.

Antibiotica

Antibiotica wordt meestal voorgeschreven als een vaginale cyste is geïnfecteerd, of als uit onderzoek blijkt dat er sprake is van een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Als er een abces is gevormd die goed wordt gedraineerd, dan is er misschien geen behoefte aan antibiotica.

Zitbad

Meerdere keren per dag gedurende 3-4 dagen kun je een zitbad nemen. Dit weken in lauw water, kan een kleine, geïnfecteerde cyste doen barsten waardoor de inhoud ervan wegloopt en de pijn en andere klachten verminderen.

Marsupialisatie

Marsupialisatie wordt vaak toegepast bij terugkerende of vervelende cysten en hierbij wordt een cyste chirurgisch geopend en vervolgens zodanig gehecht dat de cyste open blijft en permanent kan afvloeien. De arts plaatst hechtingen aan elke zijde van een drainage-incisie om een ​​permanente opening te creëren. Een rubberen slang kan worden ingebracht om drainage gedurende een paar dagen na de procedure te bevorderen en om herhaling te voorkomen.

Verwijderen van een klier

Deze ingreep wordt slechts zeldzame gevallen uitgevoerd bij Bartholin cysten.

Chirurgische drainage

Deze ingreep kan nodig zijn bij geïnfecteerde of grote cysten om de inhoud ervan te verwijderen. Dit wordt vaak gedaan met lokale anesthesie of sedatie en kan plaatsvinden in de spreekkamer van de arts. Een arts maakt een kleine incisie in de cyste, die vervolgens wordt gedraineerd. Na het ledigen van de cyste, legt de arts een klein rubberen buisje in de incisie. Hierdoor kan de cyste enkele weken open blijven staan ​​om volledig leeg te lopen.

Complicaties

Complicaties als gevolg van vaginale cysten zijn zeldzaam. Cysten kunnen echter met verloop van tijd groter worden, wat kan leiden tot meer pijn en ongemak en dit kan ook het risico op infectie verhogen.

Prognose

De vooruitzichten zijn over het algemeen erg goed. Cysten zijn meestal goedaardig en blijven vaak klein. Cysten die chirurgisch verwijderd zijn, komen meestal niet meer terug.

Preventie van een vaginacyste

Er zijn geen specifieke stappen die een vrouw kan nemen om ter preventie van vaginale cysten. De meeste van de onderliggende oorzaken en aanverwante aandoeningen liggen buiten je macht. Veilig vrijen kan helpen het risico van chlamydia en gonorroe te verminderen. Het naleven van een goede persoonlijke hygiëne is ook belangrijk. Een goed voedingspatroon, dagelijks bewegen en voldoende rust, zijn ook verstandige maatregelen.

Lees verder

• Pijn in de vagina: een stekende of branderige vaginale pijn
• Bartholin-cyste of abces: symptomen, oorzaken en behandeling
• Zwelling of bult in vagina: oorzaken van vaginale zwelling
• Vaginitis: symptomen, oorzaken, behandeling en preventie
• Vaginale schimmelinfectie: symptomen, oorzaken & behandeling