Flebotomie (aderlating): Verwijdering van overtollig ijzer

Een flebotomie is een medische behandeling waarbij de arts bloed uit het lichaam verwijdert (bloed aftapt). Onder andere patiënten waarbij te veel ijzer zich opstapelt in het bloed, krijgen regelmatig deze procedure. Een te grote opstapeling van ijzer in het lichaam veroorzaakt namelijk aanzienlijke schade in het lichaam. Een flebotomie is een vrij eenvoudige behandeling die op ongeveer dezelfde manier verloopt als een gewone bloeddonatie. De procedure kent ook dezelfde kleine risico’s als een bloeddonatie. Vaak is eerst een regelmatige (wekelijkse) behandeling nodig om de ijzerwaarde te verlagen. Wanneer de waarden in het lichaam weer normaal zijn, volstaat een onderhoudsbehandeling. Een andere mogelijkheid om overtollig ijzer uit het lichaam te krijgen bestaat uit het toedienen van medicatie (cheilatietherapie).

• Synoniemen flebotomie
• Indicatie van verwijdering overtollig ijzer uit lichaam
• Voor het verwijderen van het bloed
• Tijdens de behandeling
• Tijdsduur veneuze punctie
• Na de aderlating
• Resultaten medische procedure
• Risico's venasectie

Synoniemen flebotomie

Synoniemen voor een flebotomie omvatten:

• aderlaten
• aderlating
• een venasectie
• een veneuze punctie
• phlebotomie

Indicatie van verwijdering overtollig ijzer uit lichaam

Patiënten met hemochromatose, een ijzerstapelingsziekte, krijgen regelmatig een flebotomie. Bij deze ziekte stapelt ijzer zich op in de organen, en dan vooral in de lever. Hierdoor ontstaat ernstige orgaan-, weefsel-, en gewrichtsschade. Ook patiënten die een te grote productie van rode bloedcellen hebben, krijgen een aderlating. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de bloedziekte polycythemia vera, een bloedziekte met een toename alle bloedcellen. Wanneer de arts ijzerrijke bloedcellen uit het lichaam verwijdert, verlaagt het ijzergehalte. Een aderlating is tot slot soms aangewezen bij patiënten met het Eisenmenger-syndroom, wat een complicatie is van een aangeboren hartafwijking waarbij onder andere blauwzucht, hartkloppingen en vermoeidheid optreden.

Voor het verwijderen van het bloed

De patiënt hoeft niet te vasten of speciale voorbereidingen te treffen voor de aderlating. Wel is het aangewezen dat hij nog een goede maaltijd nuttigt en veel drinkt voor de behandeling, zodat hij zeker niet duizelig wordt of flauwvalt tijdens de flebotomie.

Tijdens de behandeling

Een flebotomie is een medische behandeling die plaatsvindt in een ziekenhuis. De werkwijze is vergelijkbaar met het geven van bloed. De patiënt gaat zitten of liggen. Daarna desinfecteert een arts of verpleegkundige de prikplek, wat meestal in de elleboogplooi is. Een arts plaatst een naald in een ader in de arm en verwijdert ongeveer 500 ml van het bloed. Hierdoor vermindert de hoeveelheid ijzer met ongeveer 250 milligram in het lichaam. Het verwijderde bloed komt via een slangetje terecht in een bloedafnamezak wat nodig is om het bloed te wegen. Wanneer de patiënt regelmatig een flebotomie ondergaat, is het nodig om bij elke behandeling van arm te wisselen zodat geen littekenvorming optreedt. Tijdens de gehele procedure controleert de arts regelmatig de bloeddruk en hartslag.

Tijdsduur veneuze punctie

De gehele behandeling kent een tijdsduur van ongeveer een halfuur. Hoe vaak een aderlating precies nodig is, is afhankelijk van de onderliggende ziekte en de symptomen van de patiënt. Bij hemochromatose zet de arts dit om te beginnen éénmaal per week in gedurende ongeveer één jaar, om nadien een onderhoudsbehandeling op te starten. De onderliggende ziekte is meestal chronisch waardoor de patiënt levenslang op regelmatige basis een flebotomie nodig heeft.

Na de aderlating

Arts

De arts onderzoekt een kleine hoeveelheid bloed van de patiënt om de ijzerwaarden in het bloed te controleren. Hij bespreekt indien nodig de resultaten met de patiënt.

Patiënt
Meestal moet de patiënt nog vijftien minuten rusten voordat hij naar huis mag. De patiënt mag in principe zelf naar huis na de behandeling, maar het is altijd verstandig om begeleiding te vragen, omdat sommige patiënten zich moe of zelfs duizelig voelen na de aderlating. Veel vocht drinken en tot vierentwintig uur na de behandeling voldoende rusten, is aangewezen in deze omstandigheden om de symptomen te verlichten.

Resultaten medische procedure

Doordat de arts het overtollige ijzer verwijdert, verlaagt de kans op ernstige en zelfs levensbedreigende schade aan de lever en andere organen. Nadat het ijzergehalte in het bloed een normaal bereik behaald heeft, stelt de arts een onderhoudsbehandeling in. Hierdoor is niet altijd meer zo vaak een flebotomie nodig. Dit is wel afhankelijk van de oorzaak van de ijzerstapeling.

Risico's venasectie

Een aderlating is een veilige medische behandeling. Af en toe krijgt de patiënt te maken met een blauwe plek op de prikplaats. Dit risico vermindert de patiënt door enkele minuten met de vinger te drukken op de prikplaats nadat de arts de naald heeft teruggetrokken uit de arm. In zeldzame gevallen ontstaat een ontsteking van de ader (flebitis) na het nemen van een bloedmonster. De patiënt behandelt deze complicatie meermaals per dag door op de getroffen ader een warm kompres toe te passen. In sommige gevallen ontstaat een plotse bloeddrukdaling (hypotensie), wat gepaard gaat met vermoeidheid, duizeligheid, bleekheid en/of overmatig zweten. Tot slot heeft de patiënt een klein risico op het krijgen van een infectie op de prikplaats.

Lees verder

• IJzer: Functie, gezondheidsvoordelen en ijzersupplementen
• Hemochromatose: IJzerstapelingsziekte met orgaanschade
• IJzersupplementen: Indicatie, gebruik en bijwerkingen
• Erfelijke hemochromatose: Aandoening met ophoping van ijzer
• Aceruloplasminemie: Ophoping van ijzer in o.a. hersenen