Vaginale cysten: Oorzaken en behandelingen van vaginacyste

De vagina is een gespierd en buisvormig deel van het vrouwelijke geslachtsorgaan. Vaginale cysten groeien onder de bekleding van de vagina. Dit zijn een soort zakachtige structuren waarin zich vloeistof, lucht of een gasachtige substantie bevindt. Meestal zijn kleine tot grote cysten goedaardig en veroorzaken ze geen pijn of ongemak. Soms geraken de vaginale cysten wel besmet met bacteriën. Pijn en ongemak treden dan mogelijk op. Enkele behandelingen en preventieve tips zijn voorhanden voor het verlichten en voorkomen van de symptomen.

• Oorzaken van: Opbouw van vloeistof in vagina
• Bacteriën in het spijsverteringskanaal
• SOA's
• Trauma
• Tumor
• Zwangerschap
• Soorten vaginacysten
• Symptomen: Af en toe pijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van vaginale cysten
• Prognose van vaginacyste
• Complicaties
• Preventie van vaginale cyste

Oorzaken van: Opbouw van vloeistof in vagina

Vaginale cysten (abnormaal gevormde zakvormige holten) vormen zich meestal wanneer een klier of kanaal verstopt raakt, waardoor er binnenin een opbouw gebeurt van vloeistof of een ander materiaal.

Bacteriën in het spijsverteringskanaal

Bacteriën zoals Escherichia coli die gewoonlijk in het spijsverteringskanaal aanwezig zijn, veroorzaken soms een vaginacyste. De bacteriën vormen een abces. Als deze ruimte gevuld wordt door vocht, ontstaat een cyste.

SOA's

Bekende seksueel overdraagbare aandoeningen zijn chlamydia en gonorroe. Deze aandoeningen produceren bacteriën die een abces vormen, wat later resulteert in de vorming van vaginacysten.

Trauma

Elke verwonding aan de vaginawand als gevolg van een operatie of andere factoren is een mogelijke risicofactor voor een infectie waardoor zich een abces ontwikkelt. Wanneer zich ter plaatse van de verwonding vocht of ander materiaal opbouwt, ontwikkelt zich mogelijk een vaginale cyste.

Tumor

Het is ook mogelijk dat vloeistof zich opbouwt in de klieren als gevolg van een tumorgroei.

Zwangerschap

De cyste van Gartner en de Mulleriaanse cyste zijn voorbeelden van gezwellen in de vagina die direct geassocieerd zijn met de zwangerschap. In beide gevallen zijn de cysten het gevolg van achterblijvend materiaal in het lichaam na de bevalling. Bovendien is soms een operatie nodig door een bevalling wat een trauma veroorzaakt. Een zwangerschap is met andere woorden een risicofactor voor vaginacysten.

Soorten vaginacysten

Er zijn talloze soorten vaginale cysten:

Bartholin kliercysten
De klier van Bartholin helpt bij de productie van vocht om de buitenste schaamlippen te smeren. Vaginale cysten ontwikkelen zich als de klieropening verstopt is, wat leidt tot een vochtophoping. Meestal zijn Bartholin-kliercysten erg klein en pijnloos, maar de een Bartholin-cyste is wel in staat om een abces te veroorzaken.

Cysten van Gartner
De gang van Gartner vormt zich tijdens de zwangerschap. Nadat de baby is geboren, verdwijnt deze buis. Soms verdwijnt de buis echter niet, en dan resulteert dit in de opbouw van vocht. Op deze manier vormen zich cysten op de vaginawand.

Inclusiecysten
Dit is de meest voorkomende vorm van vaginale cysten. De inclusiecysten ontwikkelen zich meestal op de buitenwand van de vagina als gevolg van een verwonding (zoals een chirurgisch trauma of een letsel als gevolg van een problematische geboorte). Dit soort cysten zijn meestal erg klein en nauwelijks waarneembaar.

Müller-cysten
Mulleriaanse cysten zijn meestal gevuld met slijm en vormen zich aan de binnenste of buitenste vaginawand. De cysten zijn het gevolg van structuren die achterblijven wanneer een baby zich ontwikkelt.

Symptomen: Af en toe pijn

In de meeste gevallen gaan vaginacysten niet gepaard met symptomen. De arts ontdekt deze dan per toeval tijdens een standaard lichamelijk onderzoek. Soms is er echter een kleine bult op de vagina aanwezig. Verder veroorzaken sommige cysten lokaal ongemak. Het is ook mogelijk dat een patiënte kampt met een grotere cyste die groeit en pijn veroorzaakt. De patiënte heeft bijvoorbeeld pijn:

• bij het inbrengen van een tampon
• bij het sporten
• tijdens de geslachtsgemeenschap
• tijdens het lopen
• tijdens lichaamsbeweging

Meestal echter zijn vaginale cysten niet pijnlijk, tenzij ze geïnfecteerd raken als gevolg van een ophoping van pus. De cyste behoudt dezelfde grootte of groeit en heeft de omvang van een erwt tot een sinaasappel. Druk in het bekkengebied en problemen bij het plassen en het maken van ontlasting zijn andere mogelijke tekenen van een vaginacyste.

Diagnose en onderzoeken

Een gynaecologisch onderzoek is essentieel om te bepalen welk type cyste aanwezig is. De arts bemerkt een knobbel die op de vaginawand of elders uitsteekt. Mogelijk moet de arts een biopsie uitvoeren om de diagnose van vaginakanker uit te sluiten, vooral als de aanwezige cyste doet denken aan een vaste tumor. Verder neemt de arts tijdens het gynaecologisch onderzoek een uitstrijkje om een seksueel overdraagbare aandoening op te sporen. Als de cyste zich onder de blaas of urethra bevindt, zijn mogelijk röntgenfoto's nodig om te bepalen of de cyste zich in deze organen uitstrekt.

Behandeling van vaginale cysten

Vaginale cysten vereisen alleen behandeling als de grootte van de cysten toeneemt, de cysten pijn of ongemak veroorzaken of als de cysten geïnfecteerd zijn.

Antibiotica
De arts schrijft antibiotica voor als vaginale cysten het gevolg zijn van een seksueel overdraagbare aandoening of als de cysten geïnfecteerd is en pusophopingen zich opgehoopt hebben.

Klieren verwijderen
Als de cysten telkens terugkeren en pijnlijk zijn, is een chirurgische ingreep nodig om de cysten te verwijderen.

Marsupialisatie
Marsupialisatie is een chirurgische techniek die de terugkeer van cysten voorkomt. De arts opent de cysten en wast ze volledig uit. Vervolgens hecht hij de uiteinden aan elkaar zodat zich een permanente opening vormt waardoor de vloeistof gemakkelijk weg kan vloeien. Soms plaatst de arts een rubberen buis om de afvoer (drainage) te ondersteunen.

Zitbad
Meermaals per dag een zitbad nemen in lauw water gedurende drie à vier weken doet de cyste openbarsten. Hierdoor vloeit het pus weg en vermindert de pijn.

Prognose van vaginacyste

Meestal is het resultaat goed. Vaginacysten blijven vaak klein en hebben geen behandeling nodig. Wanneer ze chirurgisch verwijderd zijn, keren de cysten meestal niet terug. Bartholinecysten keren soms wel terug en moet de arts dan voortdurend behandelen.

Complicaties

Complicaties als gevolg van vaginale cysten zijn zeldzaam. Soms groeien deze cysten echter in de loop van de tijd. Door een ophoping van pus ontstaat mogelijk een infectie en pijn. De arts moet het pus draineren.

Preventie van vaginale cyste

De groei van cysten is niet gemakkelijk te voorkomen, maar een goede genitale hygiëne is nodig om de kans hierop te minimaliseren. Verder beoefent de patiënte steeds veilige geslachtsgemeenschap om het risico op het ontwikkelen van seksueel overdraagbare aandoeningen te minimaliseren. Het naleven van een goede persoonlijke hygiëne is eveneens van essentieel belang. Tot slot zorgt de vrouw voor een goed voedingspatroon met een gezonde en evenwichtige voeding en zorgt ze voor voldoende rust.

Lees verder

• Vaginale jeuk: Oorzaken van jeukende vagina en vulva
• Vaginale krampen: Oorzaken van spasmen in vagina met pijn
• Vaginale droogheid: Oorzaken van droogte van vagina
• Brandend (branderig) gevoel in vagina: Oorzaken en symptomen
• Vaginale knobbeltjes: Oorzaken van bultjes op vaginagebied