Vaginale krampen: Oorzaken van spasmen in vagina met pijn

Sommige vrouwen kampen met vaginale krampen of spasmen. Milde vaginale krampen duiden vaak op de menstruatie, maar ernstige of terugkerende spiersamentrekkingen in de vagina hebben meestal een onderliggende medische oorzaak. Een arts stelt een nauwkeurige diagnose via een gynaecologisch onderzoek en eventuele bijkomende onderzoeken. Vervolgens maakt hij een behandelplan op om de vaginale pijn te verlichten en de frequentie van vaginale krampen te verminderen. Een snelle behandeling voorkomt tot slot de kans op complicaties.

• Adenomyose
• Baarmoederkanker
• Bekkenbodemaandoeningen en vaginale krampen
• Bekkenontsteking
• Cervicitis
• Eierstokcyste
• Endometriose
• Infecties
• Menstruatie
• Miskraam
• Pijn bij de geslachtsgemeenschap
• Spierspanning
• Urineweginfectie
• Vaginisme
• Vaginitis
• Vleesbomen en vaginale spasmen
• Vulvodynie van spiersamentrekkingen in de vagina
• Zwangerschap
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Bekkenbodemspieroefeningen
• Biofeedback
• Chirurgie
• Medicijnen
• Therapie
• Vaginale glijmiddelen
• Preventie van spasmen aan vagina

Adenomyose

Adenomyose (adenomyosis) is een aandoening waarbij het weefsel dat normaal de baarmoeder vormt, groeit in het spierwandgedeelte van de baarmoeder. Dit weefsel zwelt telkens op tijdens de menstruatie, net zoals dit zou gebeuren in de baarmoeder. Het weefsel zorgt voor een uitzetting van de baarmoeder wat ernstige en krampachtige pijn in de vagina veroorzaakt tijdens de maandstonden. Het is anno oktober 2020 niet geweten wat de exacte oorzaak is van de aandoening. Risicofactoren zijn onder andere eerdere baarmoederoperaties of bevallingen, een weefseltrauma of een vaginale verwonding en roken. Andere symptomen zijn onder meer:

• bloedstolsels tijdens de menstruatie
• een vergrote baarmoeder, waardoor de buik gaat opzwellen
• hevig bloeden tijdens de menstruatie
• pijn tijdens seks

Baarmoederkanker

Vaginale krampen zijn soms het resultaat van baarmoederkanker. Deze vorm van kanker veroorzaakt naast de spiercontracties in de vagina ook nog vaginale bloedingen en pijn. Endometriumkanker (vorm van baarmoederkanker die start in het slijmvlies van de baarmoeder) heeft dezelfde symptomen in combinatie met bekkenpijn.

Bekkenbodemaandoeningen en vaginale krampen

Bekkenbodemaandoeningen zijn aandoeningen waarbij pijn, krampen en andere symptomen in de bekkenbodemspieren tot stand komen. Dit zijn de spieren die de blaas, het rectum (endeldarm) en de baarmoeder ondersteunen. Deze aandoeningen verschijnen nadat een vrouw is bevallen omdat de bekkenbodemspieren vaak verzwakken na de bevalling. Naast vaginale krampen, kampt een vrouw met volgende mogelijke tekenen:

• constipatie
• een aarzelende urinestroom
• een frequente behoefte om te plassen
• pijn in de onderrug
• pijn tijdens het plassen
• pijn tijdens het vrijen

Bekkenontsteking

Een bekkenontsteking is een aandoening waarbij een infectie in de bekkenorganen een ontsteking in het vaginale weefsel veroorzaakt. De milde tot ernstige symptomen bestaan uit:

• bloedingen tussen de menstruatieperiodes
• braken
• een abnormale afscheiding uit de vagina of een stinkende geur uit de vagina
• koorts
• misselijkheid
• pijn in de onderbuik
• pijn of bloeding tijdens seks
• pijn of een brandend gevoel tijdens het plassen
• rillingen
• vaginale krampen

Een bekkenontsteking komt vaker tot uiting bij vrouwen met soa's, zoals gonorroe of chlamydia.

Cervicitis

Een baarmoederhalsontsteking (cervicitis) resulteert soms uit bacteriële infecties en allergische reacties, maar meestal ligt een soa, zoals gonorroe of chlamydia aan de basis van de aandoening. Cervicitis veroorzaakt vaak geen symptomen. De arts ontdekt dit dan per toeval bij het nemen van een uitstrijkje of wanneer een ander onderzoek gebeurt aan de baarmoederhals en andere bekkenorganen.

Volgende symptomen komen voor bij een ontsteking van de baarmoederhals:

• bloeden na seks wat niet het gevolg is van een menstruatie
• een bloederige vaginale afscheiding
• een groene vaginale afscheiding, bruine vaginale afscheiding of gele vaginale afscheiding
• een stinkende vaginale afscheiding
• frequent urineren
• pijn bij het plassen (als de urethra ook geïnfecteerd is)
• pijn tijdens de seks

Eierstokcyste

Eierstokcysten zijn meestal onschuldig en veroorzaken geen tekenen, maar een grote cyste (abnormaal gevormde zakvormige holte) barst soms wel wat resulteert in doffe of scherpe pijn in de onderbuik. Andere symptomen zijn onder meer:

• een gevoel van volheid
• een onregelmatige menstruatie
• een opgeblazen buik
• misselijkheid en overgeven

Endometriose

Endometriose is een aandoening waarbij cellen die lijken op baarmoederslijm buiten de baarmoeder gaan groeien. Dit weefsel trekt samen en bloedt tijdens de menstruatie, maar het kan het lichaam niet verlaten. Dit leidt tot volgende tekenen:

• bloedingen tussen de maandstonden
• diarree
• een opgeblazen gevoel wat verergert tijdens de maandstonden
• krampen
• moeite met zwanger worden
• obstipatie
• pijn tijdens de seks
• pijn tijdens het plassen of het maken van stoelgang wanneer de menstruatie optreedt
• rugpijn

Soms trekt ok weefsel samen in andere lichaamsdelen en straalt deze pijn uit naar de vagina. Bij uitstralingspijn ervaren vrouwen bijgevolg ook vaginale spasmen.

Infecties

Vaginale infecties veroorzaken vaginale spiersamentrekkingen, scherpe pijn, ontsteking en ongemak, koorts en een abnormale en soms stinkende vaginale afscheiding. Veel voorkomende soorten vaginale infecties zijn onder andere:

• bacteriële vaginose (stinkende afscheiding uit vagina)
• schimmelinfecties
• seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), zoals trichomoniasis
• urineweginfecties

Menstruatie

Vaginale krampen komen vaak voor tijdens de menstruatie. Dit symptoom verschijnt wanneer de baarmoeder samentrekt om het baarmoederslijmvlies af te werpen. Normaal gesproken verschijnen vaginale krampen hoger in het bekkengebied, maar af en toe voelt een vrouw ook een kramp in de vagina. Ervaart een vrouw echter ernstige bekkenpijn en zware bloedingen, dan is dit wellicht niet te wijten aan de menstruatieperiode. Bekkenpijn en ongemak door de menstruatie behandelt de arts met medicatie, zoals anticonceptiemiddelen.

Miskraam

Een miskraam duidt op een beëindigde zwangerschap of een zwangerschap die afgebroken is voor de twintigste zwangerschapsweek. De miskraam gaat gepaard met vaginale spasmen, spotting, bloedingen en buikpijn.

Pijn bij de geslachtsgemeenschap

Pijn bij het vrijen (dyspareunie) treedt op tijdens of direct na de seks. Sommige vrouwen ervaren ook dyspareunie wanneer ze tampons gebruiken. De pijn bij de geslachtsgemeenschap doet denken aan de pijn van menstruatiekrampen met de toevoeging van een diepe, brandende pijn in het bekkengebied. Pijn bij het vrijen kent meerdere oorzaken, zoals infecties, ontstekingen en een voorgeschiedenis van een operatie aan de vagina of de baarmoeder.

Spierspanning

Overbelasting of een fysieke activiteit veroorzaken soms druk op of een letsel aan de spieren in de vagina, wat leidt tot vaginale krampen.

Urineweginfectie

Wanneer bacteriën zich vermenigvuldigen en de urinewegen (urethra, blaas, urineleiders of nieren) infecteren, ontstaan tekenen van

• een urineweginfectie. Meestal kampen vrouwen met deze aandoening.
• een brandend gevoel bij het plassen
• een dringende of constante behoefte om te plassen
• rode of roze urine
• troebele urine of stinkende urine
• vaginale pijn en vaginale krampen

Vaginisme

Vaginisme duidt op samentrekkingen (spasmen) van de spieren rond de vagina. Dit gebeurt wanneer iets in de vagina binnenkomt, zoals tijdens een gynaecologisch onderzoek, tijdens de geslachtsgemeenschap of bij het inbrengen van een tampon. Door het aanspannen van de spieren ontstaat soms ernstige pijn. Mogelijk is deze aandoening het gevolg van angst, bijvoorbeeld doordat een vrouw in het verleden een onaangename of pijnlijke ervaring heeft gehad tijdens de seks. Andere symptomen van vaginisme zijn pijn tijdens seks of andere vormen van vaginale penetratie en een verlies van seksueel verlangen.

Vaginitis

Vaginitis duidt op een ontstoken vagina, wat veroorzaakt is door bacteriën, schimmels of parasieten. Bacteriële vaginose is een infectie die wordt veroorzaakt door een overgroei van ‘slechte’ bacteriën in de vagina. De schimmel Candida albicans veroorzaakt meestal schimmelinfecties in de vagina. Verder veroorzaakt een parasiet trichomoniasis, een seksueel overdraagbare aandoening.

Symptomen van deze aandoeningen zijn onder meer:

• een stinkende afscheiding, die soms doet denken aan een visgeur
• een witte vaginale afscheiding, groengele of schuimige afscheiding uit de vagina
• spotting
• vaginale irritatie of vaginale pijn bij het plassen of beoefenen van de geslachtsgemeenschap
• vaginale jeuk

Vleesbomen en vaginale spasmen

Vleesbomen zijn goedaardige gezwellen die zich in de baarmoederwand ontwikkelen. Vrouwen tussen de dertig en veertig jaar lijden het vaakst aan vleesbomen. Na de menopauze verdwijnen de meeste vleesbomen. Ze veroorzaken volgende tekenen:

• beenpijn
• bloedingen tussen de maandstonden
• constipatie
• een frequente behoefte om te plassen
• een gevoel van volheid of druk in de onderbuik
• lage rugpijn
• moeite met het legen van de blaas
• pijn tijdens de seks
• vaginale spiercontracties
• zware of langdurige menstruatiebloedingen

Vulvodynie van spiersamentrekkingen in de vagina

Vulvodynie is een medische aandoening waarbij een vrouw pijn heeft in de vulva, de externe vrouwelijke genitaliën. De pijn moet minimaal gedurende drie maanden of langer aanwezig zijn en geen bekende oorzaak hebben.

Zwangerschap

Vaginale krampen tijdens de zwangerschap kennen meerdere mogelijke oorzaken. Milde krampen zijn mogelijk het gevolg van celveranderingen aan de baarmoederhals. Verder ontstaat soms druk op de omliggende organen uit het bekkengebied door de groei van de baarmoeder. Tijdens de eerste twintig weken van de zwangerschap duiden vaginale krampen mogelijk ook op een miskraam wat dan gepaard gaat met bloedingen. Een nakende komst van de baby kondigt zich soms ook aan met spiercontracties in de vagina. Medische hulp is nodig wanneer de vaginale spasmen optreden voor de 37ste zwangerschapsweek. Vaginale krampen veroorzaken veranderingen in de baarmoederhals zodat het lichaam voorbereid is voor de bevalling voor de uitgerekende datum. Vaginale krampen kort voor de bevalling resulteren in scherpe of stekende pijn. De baarmoederhals verwijdt zich om zich voor te bereiden op de bevalling.

Alarmsymptomen

Vrouwen ervaren meestal wel wat milde pijn en krampen in de vagina tijdens de menstruatie. Wanneer naast de vaginale spiersamentrekkingen nog één of meer van volgende symptomen optreden, is medisch advies aanbevolen.

• bloedingen tussen de maandstonden of nadat de menstruatie is gestopt
• duizeligheid of flauwvallen
• een dringende of frequente plasdrang (urinaire urgentie)
• een gevoel van bekkenvolheid en bekkendruk
• een stinkende of ongebruikelijke afscheiding
• een zware of onverklaarbare bloeding
• ernstige pijn
• koorts en/of rillingen
• pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
• plotselinge of ernstige bekkenpijn
• problemen met het controleren van de urine of een frequente plasdrang
• regelmatige weeën voor de uitgerekende datum
• troebele of stinkende urine
• vaginale jeuk

Als een zwangere vrouw zich zorgen maakt over vaginale krampen en dan vooral wanneer ook een vaginale bloeding aanwezig is, is ook een bezoek aan de arts aanbevolen.

Diagnose en onderzoeken

Vrouwen met vaginale krampen krijgen een gynaecologisch onderzoek waarbij de arts kijkt zoekt naar afwijkingen of andere problemen. De arts gebruikt voorts een wattenstaafje om de geslachtsdelen voorzichtig aan te raken om pijnpunten te identificeren. Ook een medische geschiedenis van de vrouw is nodig. Verdere diagnostische onderzoeken omvatten:

• een bariumklysma (röntgenfoto’s van het rectumgebied door middel van een bariumoplossing)
• een colonoscopie (inwendig kijkonderzoek van de dikke darm)
• een CT-scan
• een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de urethra en de blaas)
• een echografie van het bekkengebied
• een MRI-scan

In sommige gevallen geven deze onderzoeken geen fysieke oorzaak van vaginale spasmen aan. Een sekstherapeut of een psychotherapeut is dan nuttig omdat bij sommige vrouwen emotionele of psychologische oorzaken aan de basis liggen van de vaginale pijn en krampen.

Behandeling

De specifieke behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak van vaginale spasmen. De behandelduur is kort tot lang en verlicht gedeeltelijk of volledig alle symptomen.

Bekkenbodemspieroefeningen

Dankzij bekkenbodemspieroefeningen is het mogelijk om deze spieren te verstevigen.

Biofeedback

De meeste pijn en krampen in de vagina zijn het gevolg van gespannen spieren. Door biofeedback ontspannen deze spieren.

Chirurgie

Sommige medische aandoeningen die vaginale krampen veroorzaken, vereisen een operatie.

Medicijnen

Antibiotica behandelen een infectie die krampen veroorzaakt. Andere medicijnen om vaginale krampen te behandelen zijn antidepressiva, anticonvulsiva en hormonale therapie.

Therapie

Wanneer emotionele problemen aan de basis liggen van de vaginale spierspasmen, is de vrouw gebaat met therapie. Ze leert beter communiceren en zich meer ontspannen, en daarenboven krijgt de vrouw ook seksuele voorlichting.

Vaginale glijmiddelen

Vaginale krampen verlichten is ook mogelijk door het gebruik van vaginale glijmiddelen. De geslachtsgemeenschap is gemakkelijker wanneer de vrouw een lotion met een verzachtend effect op de vagina toepast.

Preventie van spasmen aan vagina

Niet altijd zijn vaginale spiercontracties te voorkomen, maar voor een aantal oorzaken zijn wel adviezen en voorzorgsmaatregelen bekend:

• dagelijks lauwwarme baden gedurende tien minuten nemen
• de vulva met koud water afspoelen na het plassen en na de geslachtsgemeenschap
• direct contact van shampoo en zeep in de vulvaire regio vermijden
• een schoon katoenen slipje dragen
• een zeer strakke jeans die niet dragen want dit leidt mogelijk tot vulvodynie (een brandend gevoel in het vulvagebied)
• glijgels en andere glijmiddelen gebruiken tijdens de geslachtsgemeenschap bijna vaginale droogheid
• te vaak fietsen en paardrijden vermijden

Lees verder

• Brandend (branderig) gevoel in vagina: Oorzaken en symptomen
• Vaginale droogheid: Oorzaken van droogte van vagina
• Vaginale pijn: Oorzaken van pijnlijke vagina (vaginapijn)
• Vaginale zwelling: Oorzaken van gezwollen schaamlippen
• Vaginitis: Ontsteking van het slijmvlies van de vagina