Bariumklysma: Onderzoek - Röntgenfoto dikke darm en rectum

Een bariumklysma is een gespecialiseerde radiografische techniek voor het onderzoeken van de dikke darm en het rectum. Hierbij maakt de arts gebruik van een bariumsulfaat-oplossing, die helpt bij het duidelijk zichtbaar maken van specifieke delen van de dikke darm. Het onderzoek wordt uitgevoerd wanneer de darmen van de patiënt volledig leeg zijn. Hoewel het onderzoek soms tijdrovend is, biedt het belangrijke diagnostische informatie over mogelijke aandoeningen zoals tumoren, poliepen of divertikels. Het is een minimaal invasieve procedure die in sommige gevallen een meer ingrijpend onderzoek, zoals een colonoscopie, kan voorkomen.

• Indicatie bariumklysma
• Tegenindicatie bariumklysma
• Voor het onderzoek
• Gebruik van fluoroscopie
• Tijdens het onderzoek: Inbrengen van barium via klysmakatheter
• Na het onderzoek
• Resultaten onderzoek van dikke darm en rectum
• Risico’s en bijwerkingen van het bariumklysma

Indicatie bariumklysma

Een bariumklysma wordt uitgevoerd om structurele of functionele afwijkingen van de dikke darm en het rectum op te sporen. De procedure is nuttig in de volgende situaties:

• Buikpijn
• Colitis ulcerosa: Een chronische darmziekte die wordt gekenmerkt door zweren in de darm, vaak gepaard met diarree, buikpijn en pijnlijke stoelgangsdrang.
• Colonkanker: Dikkedarmkanker
• De ziekte van Crohn: Ontstekingen en zweren in delen van het maagdarmkanaal, van mond tot anus.
• Ongebruikelijk opgeblazen gevoel of pijn in de onderbuik.
• Prikkelbaredarmsyndroom (met symptomen van diarree en obstipatie)
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Veranderingen in de stoelgang zoals chronische diarree of constipatie, of de aanwezigheid van bloed, mucus (slijm) en/of pus in de ontlasting.

Een bariumklysma kan een meer invasieve procedure, zoals een colonoscopie (een inwendig kijkonderzoek van de dikke darm), soms overbodig maken.

Tegenindicatie bariumklysma

Een bariumklysma is niet aanbevolen in de volgende situaties:

• Acute of extreme buikpijn
• Toxisch megacolon: Een gevaarlijke verbreding van de dikke darm
• Vermoeden van een darmperforatie (een gat in de darm)
• Ernstige colitis ulcerosa
• Zwangerschap

Voor het onderzoek

Voor het uitvoeren van een bariumklysma is het essentieel dat de dikke darm volledig leeg en schoon is. De patiënt krijgt vooraf instructies om de dikke darm te reinigen met behulp van een klysma of laxeermiddelen. Een grondige darmvoorbereiding is cruciaal, omdat het onderzoek anders niet kan doorgaan. De patiënt volgt een speciaal dieet dat één tot drie dagen voor het onderzoek begint. Toegestane voedingsproducten en dranken zijn:

• Gelatine
• Gezeefde vruchtensappen
• Heldere koffie of thee zonder melk of creamer
• Sportdranken zonder toegevoegde kleurstoffen
• Vetvrije bouillon
• Water

Gebruik van fluoroscopie

Bij een bariumklysma maakt de arts vaak gebruik van fluoroscopie, een techniek waarmee bewegende lichaamsstructuren (zoals een film) zichtbaar worden gemaakt. Hierbij wordt een continue röntgenbundel gebruikt, waarvan de resultaten op een scherm verschijnen. Zo kan de arts de beweging van het barium door de dikke darm volgen terwijl het wordt ingebracht via het rectum.

Tijdens het onderzoek: Inbrengen van barium via klysmakatheter

De patiënt ligt tijdens het onderzoek eerst plat op de rug op een röntgentafel. De arts maakt een röntgenfoto en vervolgens draait de patiënt zich op één zijde. Met behulp van een glijmiddel plaatst de arts voorzichtig een klysmakatheter in het rectum. Deze katheter is verbonden met een zak met bariumsulfaat, een contrastvloeistof die specifieke gebieden in de dikke darm verlicht voor een duidelijk beeld. Het barium stroomt langzaam in de dikke darm, wat de patiënt een gevoel van aandrang kan geven, samen met ongemak, een vol gevoel en soms matige tot ernstige krampen. Diepe, rustige ademhaling kan helpen om te ontspannen. Nadat het barium is ingebracht, maakt de arts röntgenfoto’s. Een opgeblazen ballon aan het uiteinde van de klysmakatheter houdt het barium in de darm, terwijl de arts de stroming van het barium op een röntgenscherm controleert. Soms wordt lucht in de dikke darm geblazen voor een scherper beeld. De patiënt moet tijdens het onderzoek verschillende posities aannemen en af en toe de adem inhouden om wazige beelden te voorkomen. Na het maken van de röntgenfoto’s verwijdert de arts de klysmakatheter, waarna de patiënt de darmen kan legen om het barium uit het lichaam te verwijderen. Eventueel worden nog extra röntgenfoto’s gemaakt, wat bekend staat als een dubbel contrastonderzoek.

Na het onderzoek

Na het onderzoek kan de ontlasting nog enkele dagen wit gekleurd zijn. Het is belangrijk dat de patiënt voldoende vocht drinkt gedurende twee tot vier dagen na het onderzoek om het barium uit het lichaam te verwijderen. Als de patiënt last heeft van harde ontlasting, kan de arts een laxeermiddel voorschrijven.

Resultaten onderzoek van dikke darm en rectum

Normale resultaten

Bij normale resultaten vult het barium de dikke darm gelijkmatig. De darmstructuur en -positie zijn normaal, zonder blokkades.

Abnormale resultaten

Afwijkende resultaten kunnen wijzen op:

• (Darm)instulping waarbij een hoger gelegen deel zich in een lager gelegen deel als in een schede instulpt
• De ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
• Divertikels (uitstulpingen van de dikke darm)
• Een verstopping van de dikke darm (de ziekte van Hirschsprung)
• Kanker in de dikke darm (dikkedarmkanker) of het rectum (rectumkanker)
• Poliepen (kleine goedaardige steelvormige slijmvliesgezwellen)
• Een volvulus (darmknoop: verdraaiing in de darm met obstipatie, misselijkheid en pijn)

Risico’s en bijwerkingen van het bariumklysma

Het bariumklysma maakt gebruik van straling, maar de patiënt wordt slechts in beperkte mate blootgesteld aan röntgenstralen, waarbij de arts de kleinst mogelijke hoeveelheid straling gebruikt. Mogelijk zwangere vrouwen en kinderen zijn echter gevoeliger voor straling en krijgen dit onderzoek mogelijk niet. Een zeldzaam, maar ernstig risico bij een bariumklysma is een colonperforatie, waarbij een gat ontstaat in de dikke darm bij het inbrengen van de klysmakatheter. Een andere mogelijke bijwerking is constipatie of fecale impactie (vastzittende, droge en harde ontlasting).