Sigmoïd (colon sigmoideum): anatomie, functie en locatie

Het laatste deel van de dikke darm, dat direct voor het rectum of endeldarm ligt, wordt het sigmoïd of colon sigmoideum genoemd. Dit is een deel van de karteldarm. De karteldarm is de dikke darm in engere zin of colon en is het tweede deel van de dikke darm, gelegen tussen de blindedarm en de endeldarm. Het sigmoïd is ongeveer 40 centimeter lang en heeft de vorm van de letter 's'. Het is zijn taak om ontlasting vast te houden totdat je klaar bent om naar het toilet te gaan. Tegen de tijd dat verteerd voedsel het sigmoïd bereikt, zijn de meeste voedingsstoffen al geëxtraheerd door de maag en dunne darm, maar de sigmoïd kan nog water en vitamines (en andere voedingsstoffen) uit de ontlasting onttrekken.

• Wat is het sigmoïd (colon sigmoideum)?
• Anatomie
• Onderdeel van de dikke darm
• Locatie
• Verloop
• Functie
• Aandoeningen
• Diverticulitis
• Diverticulose
• Darmkanker
• Inflammatoire darmziekten

Wat is het sigmoïd (colon sigmoideum)?

De dikke darm is verdeeld in vier secties. Het laatste gedeelte, dat voor het rectum of endeldarm is geplaatst, wordt het sigmoïd of colon sigmoideum genoemd. Hij bevindt zich in de onmiddellijke nabijheid van het bekken. Het colon sigmoideum is het S-vormige deel van de dikke darm vlak voor het rectum.

De belangrijkste functie van het sigmoïd is dat de spijsverteringsresten geportioneerd en getransporteerd worden naar het rectum of endeldarm, die eindigt met de sluitspier (sphincter) en de anus. Vanwege de anatomische eigenaardigheid van het sigmoïd is dit deel van de darm vatbaar voor darmziekten, zoals diverticulose, diverticulitis en darmkanker.

Anatomie

Onderdeel van de dikke darm

Het sigmoïd maakt deel uit van de dikke darm die ongeveer anderhalf meter lang is en verdeeld is in drie delen.

• de blinde darm of appendix
• het colon of de karteldarm
• het rectum of de endeldarm

Locatie

Het sigmoïde deel van de darm zit laag in de buikholte, bij vrouwen bij de baarmoeder bij mannen en bij de blaas.

Verloop

Het verloop van het colon sigmoideum doet denken aan een soort s-bocht. Dit gedeelte van de dikke darm loopt in het buikvlies of peritoneum, de laag die van binnen de buikholte bekleedt en de daarin gelegen organen. In het bovenste derde deel zit het sigmoïd als het ware 'vastgelijmd' aan het peritoneum. Interessant is dat de het sigmoïd geen standaardlengte heeft, dus deze varieert van persoon tot persoon. Het sigmoïd wordt van bloed voorzien door de arteria mesenterica inferior of onderste darmslagader die vertakt in een aantal andere slagaders, waaronder de arteriae sigmoideae (meestal twee of drie).

Functie

De taak van het colon sigmoideum is voornamelijk de verdere vertering van spijsverteringsresten. De spijsverteringsresten worden geportioneerd en vervolgens naar het rectum getransporteerd, de opslagruimte voordat de ontlasting je lichaam verlaat. In het rectum wordt alleen nog water onttrokken, waarna het spijsverteringsresidu via de anus kan worden uitgescheiden.

De processen die in het sigmoïd plaatsvinden, zijn vergelijkbaar met de processen die in de rest van de dikke darm plaatsvinden. De dikke darm houdt zich voornamelijk bezig met het verwijderen van water, zodat de darminhoud dikker wordt. De verdikte voedselbrij (ook wel 'chyme' genoemd) heeft zijn bijna definitieve consistentie bereikt in het laatste deel van de dikke darm: het colon sigmoideum.

Aandoeningen

Veel voorkomende aandoeningen die zich in het sigmoïd kunnen voordoen zijn:

• diverticulitis: een ontstoken divertikel, wat een kleine uitstulping van de darm is
• diverticulose: uitstulpingen in je dikke darm
• darmkanker
• colitis ulcerosa
• ziekte van Crohn

Diverticulitis

Het sigmoïd staat onder verhoogde druk vanwege het feit dat deze het laatste deel van de dikke darm vormt en de spierspanning is er aanzienlijk verhoogd. Door de verhoogde druk kunnen zich steeds opnieuw uitstulpingen in je dikke darm vormen, zogeheten divertikels. Divertikels kunnen gaan ontsteken als er ontlasting achterblijft in de uitstulping en dit staat bekend als diverticulitis. Dit komt vooral voor bij mensen die weinig vezels eten. Diverticulitis veroorzaakt pijn in de linker onderbuik. Deze pijn kan soms uitstralen naar de onderrug (pijn in de onderrug), zodat de arts soms op een 'verkeerd spoor' kan worden gezet bij het stellen van de juiste diagnose. In het verdere verloop van de ziekte kun je klagen over misselijkheid, koorts en braken. Af en toe kunnen complicaties optreden die een bedreiging voor de gezondheid en het leven vormen. Een van de veel voorkomende complicaties van diverticulitis is peritonitis of buikvliesontsteking. De arts behandelt diverticulitis door middel van antibiotica; in zeer ernstige gevallen moet je echter chirurgisch worden behandeld.

Diverticulose

Een andere ziekte die niet zelden het sigmoïd aantast, is diverticulose. Bij diverticulose is er een uitstulping in het darmslijmvlies. Het probleem met diverticulose is dat die diagnose slechts toevallig plaatsvindt. Dit komt omdat je geen ongemak voelt. Diverticulose is de aanwezigheid van divertikels in het colon zonder verdere klachten. Bij diverticulose kan echter diverticulitis optreden, wat duidelijk ongemak kan veroorzaken. Alleen in het kader van diverticulitis wordt vervolgens diverticulose vastgesteld en beide ziekten behandeld.

Darmkanker

Het sigmoïd kan ook getroffen worden door darmkanker. Vooral het sigmoïd wordt vaak getroffen door darmkanker, vanwege het feit dat de spijsvertering lang in de dikke darm blijft.

Inflammatoire darmziekten

Af en toe kan het sigmoïd ook worden aangetast bij chronische darmziekten, zoals colitis ulcerosa en de ziekte van crohn. Colitis ulcerosa is een chronische van met name het slijmvlies van de dikke darm. De ziekte van Crohn is een chronische darmontsteking in het hele spijsverteringskanaal, dus van mond tot anus.

Lees verder

• Darmonderzoek (coloscopie): wat is het en wat houdt het in?
• Darmpoliepen: symptomen, oorzaak en behandeling van poliepen
• Dikkedarmkanker: oorzaak en behandeling tumoren dikke darm
• Darmklachten en diarree: symptomen, oorzaak en behandeling
• Darmzweer: symptomen, oorzaken, behandeling en preventie