Chorioretinitis: Ontsteking vaatvlies en netvlies in het oog

Chorioretinitis (ook bekend als uveïtis posterior) is een ontsteking van het vaatvlies (choroidea) en het netvlies (retina) in het oog. De choroidea, ook wel uvea genoemd, is de middelste laag van het oog en bevat het merendeel van de bloedvaten die het oog van zuurstof en voedingsstoffen voorzien. Deze ontsteking kan ernstige schade toebrengen aan de oogweefsels, wat kan leiden tot een lichte tot ernstige visuele handicap. Vanwege het potentieel ernstige karakter van de aandoening is directe behandeling door een oogarts noodzakelijk.

• Epidemiologie van chorioretinitis
• Mechanisme
• Oorzaken van chorioretinitis
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen van chorioretinitis
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van chorioretinitis
• Prognose
• Complicaties van chorioretinitis
• Preventie van chorioretinitis

Epidemiologie van chorioretinitis

De netvliesaandoening kan patiënten van alle leeftijden treffen, maar komt het vaakst voor bij volwassenen tussen de twintig en zestig jaar. Hoewel exacte incidentiecijfers niet beschikbaar zijn, is bekend dat de ziekte wereldwijd voorkomt zonder voorkeur voor een bepaald geslacht of een specifieke etnische groep.

Mechanisme

Oorzaak van chorioretinitis: ontsteking van het netvlies en de vaatvlies

Chorioretinitis is een ontstekingsziekte die zowel het netvlies (retina) als het vaatvlies (choroidea) aantast. Het mechanisme van deze aandoening houdt in dat er een ontstekingsreactie ontstaat als gevolg van infecties, auto-immuunziekten of andere factoren. De ontsteking kan leiden tot schade aan het netvlies en de bloedvaten, wat het gezichtsvermogen kan beïnvloeden. Meestal wordt chorioretinitis veroorzaakt door infectieuze agents, zoals virussen, bacteriën, of parasieten, die het vaatvlies en het netvlies binnendringen en daar ontstekingen veroorzaken.

Immunologische reactie

In sommige gevallen is de ontsteking van het netvlies en vaatvlies een gevolg van een immuunreactie waarbij het lichaam zijn eigen weefsels aanvalt. Auto-immuunziekten kunnen bijvoorbeeld leiden tot een overmatige immuunrespons die zich richt tegen de oogstructuren. Dit resulteert in chronische ontsteking, schade aan de bloedvaten van de choroidea en verminderde doorbloeding van de retina, wat uiteindelijk het gezichtsvermogen aantast.

Infectieuze oorzaken van chorioretinitis

Verschillende infecties kunnen leiden tot chorioretinitis. Virale infecties zoals het cytomegalovirus (CMV), herpes simplex virus, en het toxoplasmose-parasiet zijn vaak verantwoordelijk voor de ontsteking. Deze infecties veroorzaken niet alleen de ontsteking van de choroidea, maar kunnen ook het netvlies aantasten, wat resulteert in visuele afwijkingen. Bij immunocompromittente patiënten (zoals mensen met hiv/aids) kunnen deze infecties ernstigere complicaties veroorzaken.

Bloed-voedingstoegang en ontstekingsreactie

De bloedvoorziening naar de choroidea is cruciaal voor het behoud van een gezonde retina. Wanneer er een ontstekingsreactie plaatsvindt, kunnen de bloedvaten van de choroidea verstopt raken of beschadigd worden, wat leidt tot een verminderde doorbloeding van het netvlies. Dit kan de zuurstofvoorziening van de retina verminderen, wat schade aan de lichtgevoelige cellen veroorzaakt en uiteindelijk kan leiden tot verlies van gezichtsvermogen.

Oorzaken van chorioretinitis

Chorioretinitis kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder infecties, auto-immuunziekten, en andere onderliggende gezondheidsproblemen. De ontsteking kan beperkt blijven tot het oog, maar soms zijn ook andere organen betrokken. Hieronder volgt een uitgebreide lijst van mogelijke oorzaken:

• Infecties: virale, bacteriële, schimmel- of protozoale infecties, zoals cytomegalovirus (CMV), Epstein-Barr virus, en histoplasmose.
• Auto-immuunziekten: zoals multiple sclerose, systemische lupus erythematosus, en reumatoïde artritis.
• Systemische aandoeningen: zoals toxoplasmose, tuberculose, en ziekte van Lyme.
• Oogaandoeningen: zoals serpingineuze chorioretinopathie en scleritis posterior.
• Tumoren en andere gezwellen: zoals lymfoom en melanoom.
• Externe factoren: zoals drugsgebruik en blootstelling aan toxines.
• Congenitale infecties: die al bij de geboorte aanwezig zijn, zoals congenitale brucellose en aangeboren toxoplasmose.

• Risicofactoren

• Immunocompromittie
• Een van de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van chorioretinitis is immunocompromittie. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door hiv/aids, orgaantransplantatie of het gebruik van immunosuppressieve medicijnen, lopen een groter risico op het ontwikkelen van infectieuze chorioretinitis. Het verzwakte immuunsysteem maakt het moeilijker voor het lichaam om infecties effectief te bestrijden, waardoor de kans op ontstekingen in de retina en choroidea toeneemt.
• Infecties tijdens de zwangerschap
• Vrouwen die tijdens de zwangerschap besmet raken met bepaalde infecties, zoals toxoplasmose, kunnen een verhoogd risico op het ontwikkelen van chorioretinitis hebben. Toxoplasmose is een parasitaire infectie die ernstige gevolgen kan hebben voor de zwangerschap en kan leiden tot beschadiging van de retina bij de moeder. Daarnaast kunnen virale infecties zoals het cytomegalovirus (CMV) ook bijdragen aan het ontstaan van deze aandoening.
• Bepaalde medische aandoeningen
• Patiënten die lijden aan auto-immuunziekten zoals lupus of reumatoïde artritis, waarbij het immuunsysteem de eigen weefsels aanvalt, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van chorioretinitis. Deze aandoeningen kunnen het vermogen van het lichaam om ontstekingen te beheersen verzwakken, waardoor ontstekingsziekten in de ogen vaker voorkomen. Daarnaast kunnen vasculaire aandoeningen, zoals arteriële hypertensie, bijdragen aan de verzwakte bloedvoorziening van de choroidea, wat het risico op ontsteking vergroot.
• Leeftijd
• De leeftijd van een patiënt speelt een belangrijke rol bij het risico op chorioretinitis. Ouderen hebben vaak een verminderde immuniteit, wat hen vatbaarder maakt voor infecties en ontstekingen, zoals chorioretinitis. Ook de afname van de algemene gezondheid bij ouderen kan bijdragen aan een verhoogd risico op deze aandoening, vooral wanneer er onderliggende ziekten zijn.

• Risicogroepen

• Patiënten met hiv/aids
• Patiënten met hiv/aids behoren tot een van de grootste risicogroepen voor chorioretinitis, vooral vanwege hun verzwakte immuunsysteem. HIV-geïnfecteerde patiënten hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van infecties die chorioretinitis veroorzaken, zoals CMV. In ernstige gevallen kan dit leiden tot blindheid of permanente visuele schade, wat een significante invloed heeft op de kwaliteit van leven.
• Patiënten met auto-immuunziekten
• Mensen die lijden aan auto-immuunziekten zoals lupus, sarcoïdose of reumatoïde artritis lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van chorioretinitis. Auto-immuunziekten veroorzaken ontstekingsreacties in het lichaam die de ogen kunnen aantasten, waardoor de bloedvaten van de choroidea verzwakken en het netvlies wordt beschadigd. Deze risicogroep vereist vaak intensieve medische begeleiding en behandeling.
• Ouderen
• Ouderen vormen een risicogroep voor het ontwikkelen van chorioretinitis, vooral als zij andere risicofactoren hebben, zoals een verzwakt immuunsysteem, diabetes of andere chronische aandoeningen. De afname van de algemene gezondheid bij ouderen maakt hen kwetsbaarder voor oogproblemen zoals ontsteking van het netvlies en vaatvlies. Preventieve maatregelen en regelmatige oogonderzoeken zijn belangrijk voor deze groep.

• Symptomen van chorioretinitis

• Chorioretinitis kan één of beide ogen aantasten en de symptomen kunnen sterk variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de ernst van de ontsteking. De aandoening kan zich presenteren bij de geboorte of op latere leeftijd. De volgende symptomen kunnen optreden:
• Oogpijn en roodheid: De patiënt kan plotseling pijn aan het oog ervaren en het oog kan rood worden (oogpijn, rode ogen).
• Wazig zicht: Het zicht kan wazig worden (wazig gezichtsvermogen) en er kunnen vlekken of floaters (drijvende deeltjes in het gezichtsveld) verschijnen.
• Overgevoeligheid voor licht: Fotofobie (overgevoeligheid voor licht) komt vaak voor.
• Verminderde gezichtsscherpte: De patiënt kan merken dat zijn gezichtsscherpte verminderd is.
• Nachtblindheid en vervorming: De patiënt kan moeite hebben met zien in het donker (nachtblindheid) en objecten kunnen vervormd lijken.
• Veranderde pupilvorm: Soms kan de pupil een abnormale vorm aannemen.
• Tranende ogen: Overmatige traanproductie kan ook een symptoom zijn.

Bij aangeboren infecties kan chorioretinitis moeilijk te diagnosticeren zijn, vooral als er geen andere betrokken organen zijn.



Alarmsymptomen

Visusvermindering en vervorming

Een van de eerste symptomen van chorioretinitis is visusvermindering, die vaak begint met een verlies van scherpte in het gezichtsvermogen. Patiënten kunnen ook vervorming van het gezichtsveld ervaren, waarbij rechte lijnen krom lijken. Dit kan het gevolg zijn van ontstekingen die de retina beschadigen. Als dit symptoom optreedt, moet er onmiddellijk medische hulp worden ingeroepen om verdere schade te voorkomen.



Flitsen en floaters in het gezichtsveld

Een ander alarmsymptoom van chorioretinitis is het verschijnen van flitsen van licht of floaters (dwarrelende vlekken) in het gezichtsveld. Deze visuele verstoringen kunnen duiden op ontsteking of bloedingen in de retina. Floaters worden vaak gezien bij patiënten met een ontstoken retina, en kunnen gepaard gaan met wazig zicht of gezichtsverlies.



Pijn in de ogen

Hoewel niet altijd het geval, kan chorioretinitis gepaard gaan met oogpijn, vooral als er sprake is van verhoogde oogdruk of ernstige ontsteking. Oogpijn is een alarmsymptoom dat kan wijzen op een meer ernstige vorm van de aandoening die onmiddellijke medische behandeling vereist.



Gezichtsverlies in delen van het gezichtsveld

Patiënten kunnen ook deelverlies van het gezichtsveld ervaren, vaak in de vorm van donkere of vage plekken. Dit kan wijzen op schade aan de retina door de ontsteking. In ernstige gevallen kan chorioretinitis leiden tot permanent verlies van visuele functie als de aandoening niet tijdig wordt behandeld.



Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De oogarts zal een grondig oogonderzoek uitvoeren, waarbij gebruik wordt gemaakt van oftalmoscopie om de binnenkant van het oog te inspecteren. Om een goed beeld te krijgen van de oogstructuren, worden de pupillen verwijd met behulp van mydriatica, een medische term voor pupilverwijdende oogdruppels. Daarnaast zal de oogdruk worden gemeten via tonometrie.



Diagnostisch onderzoek

Naast het oogheelkundig onderzoek kunnen aanvullende onderzoeken noodzakelijk zijn, zoals:

• OCT-scan: Een optische coherentie tomografie (OCT)-scan om het netvlies in detail te bekijken.
• Fluorescentieangiografie: Een fluorescentieangiografie om de bloedvaten in de fundus (achterkant van het oog) te beoordelen.
• Bloedonderzoek: Dit kan nodig zijn om onderliggende infecties of ontstekingen op te sporen.
• Beeldvorming: In sommige gevallen zijn radiografie, echografie, CT-scan of MRI-scan vereist om de aanwezigheid van ontstekingen in andere organen vast te stellen.



Behandeling van chorioretinitis

De behandeling van chorioretinitis hangt af van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Mogelijke behandelingsopties zijn:

• Medicatie: Orale medicatie, zoals ontstekingsremmers of antibiotica.
• Injecties: Een injectie met steroïden rond het oog om de ontsteking te verminderen.
• Oogdruppels: Steroïde anti-inflammatoire oogdruppels kunnen worden voorgeschreven om de ontsteking te verlichten. Het is belangrijk om de richtlijnen voor het gebruik van oogdruppels nauwkeurig op te volgen.
• Specifieke therapie: Als de ontsteking verband houdt met een andere aandoening, zoals AIDS, kan specifieke therapie noodzakelijk zijn.
• Nazorg: Regelmatige controles door de oogarts zijn belangrijk om de gezondheid van de ogen te bewaken.



Prognose

De prognose van chorioretinitis varieert sterk en is afhankelijk van de locatie, grootte, en oorzaak van de ontsteking, evenals of de aandoening aangeboren is of later in het leven is opgetreden. In sommige gevallen verdwijnen de symptomen na enkele maanden, maar in andere gevallen kan de ontsteking chronisch worden. Blijvende schade aan de choroidea kan de bloedtoevoer naar het netvlies verminderen, wat kan leiden tot verlies van gezichtsvermogen in het getroffen gebied. Mogelijke complicaties van chorioretinitis zijn onder andere maculaoedeem, netvliesschade, cataract, ontsteking van de oogzenuw en netvliesloslating.



Complicaties van chorioretinitis

Chorioretinitis kan leiden tot een reeks complicaties die het gezichtsvermogen ernstig kunnen aantasten:

• Maculaoedeem: Ophoping van vocht in de macula (het centrale deel van het netvlies), wat resulteert in wazig en vervormd zicht.
• Netvliesschade: Permanente schade aan het netvlies kan leiden tot blijvend gezichtsverlies.
• Cataract: Ontwikkeling van troebele lenzen in het oog, wat verdere vermindering van het zicht veroorzaakt.
• Ontsteking van de oogzenuw: Dit kan leiden tot pijn en verlies van gezichtsvermogen.
• Netvliesloslating: De loslating van het netvlies van de achterwand van het oog, een medische noodsituatie die snel behandeld moet worden om permanent verlies van gezichtsvermogen te voorkomen.



Preventie van chorioretinitis

Hoewel niet alle vormen van chorioretinitis te voorkomen zijn, kunnen bepaalde maatregelen het risico op de aandoening verkleinen:

• Vaccinaties: Regelmatige vaccinaties kunnen helpen bij het voorkomen van infectieziekten die chorioretinitis kunnen veroorzaken, zoals rode hond en tuberculose.
• Hygiëne: Goede hygiënepraktijken kunnen het risico op infecties verminderen, vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.
• Regelmatige oogcontroles: Voor mensen met een verhoogd risico, zoals patiënten met auto-immuunziekten of een voorgeschiedenis van ooginfecties, zijn regelmatige controles bij de oogarts essentieel om vroegtijdige tekenen van chorioretinitis op te sporen.



Lees verder

• Netvlies: Aandoeningen en problemen met retina in het oog