Weill-Marchesani-syndroom (WMS): Bindweefselaandoening

Het Weill-Marchesani-syndroom is een zeldzame genetische bindweefselaandoening die wordt gekenmerkt door afwijkingen aan de ogen (met name aan de lens), een klein gestalte, brachydactylie (korte vingers en tenen), stijve gewrichten en vaak ook hartafwijkingen. Hoewel het syndroom zelf niet te genezen is, kunnen symptomen door middel van een multidisciplinaire aanpak bij diverse specialisten worden voorkomen, verlicht of behandeld. Het syndroom werd voor het eerst beschreven door de oogartsen Georges Weill en Oswald Marchesani in respectievelijk 1932 en 1939.

• Epidemiologie van het Weill-Marchesani-syndroom
• Oorzaken en erfelijkheid
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties bij patiënten met het Weill-Marchesani-syndroom
• Preventie van complicaties

Epidemiologie van het Weill-Marchesani-syndroom

Algemene prevalentie

Het Weill-Marchesani-syndroom is een uiterst zeldzame genetische aandoening met een geschatte prevalentie van 1 op 100.000 mensen. Door de zeldzaamheid van de aandoening is het moeilijk om grote epidemiologische studies uit te voeren, wat de accuraatheid van deze schattingen beperkt. Daarnaast variëren de cijfers afhankelijk van geografische regio's en de beschikbaarheid van genetische screening.

Geslachtsverdeling

Het syndroom komt voor bij zowel mannen als vrouwen, zonder significante verschillen in frequentie tussen de geslachten. Hoewel de aandoening autosomaal recessief overerft, zijn er ook autosomaal dominante vormen beschreven, die mogelijk een ander patroon van verspreiding kunnen hebben.

Geografische verschillen

Er zijn weinig gegevens over de geografische spreiding van het Weill-Marchesani-syndroom. Echter, zoals bij veel zeldzame genetische aandoeningen, kan de prevalentie in bepaalde geïsoleerde gemeenschappen waar consanguiniteit voorkomt, hoger zijn. Dergelijke gemeenschappen kunnen een verhoogd risico hebben op recessieve genetische aandoeningen, waaronder Weill-Marchesani.

Genetische varianten

De genetische oorzaken van het syndroom liggen voornamelijk in mutaties van de ADAMTS10- en FBN1-genen. Deze mutaties worden vooral via autosomaal recessieve overerving doorgegeven, hoewel autosomaal dominante vormen van de aandoening door mutaties in andere genen kunnen ontstaan. De variabiliteit in het genetische profiel kan bijdragen aan de wisselende prevalentie van het syndroom in verschillende populaties.

Oorzaken en erfelijkheid

In oktober 2024 zijn mutaties in de genen ADAMTS10 en FBN1 nog steeds de primaire bekende oorzaken van het Weill-Marchesani-syndroom. Deze genen coderen voor eiwitten die betrokken zijn bij de vorming en het onderhoud van bindweefsel. Hun mutaties verstoren deze processen, wat leidt tot de fysieke en functionele kenmerken van het syndroom. Echter, ondanks vooruitgang in genetisch onderzoek, zijn er nog altijd patiënten bij wie geen mutaties in deze genen worden gevonden. Het blijft onduidelijk welke andere genetische afwijkingen mogelijk verantwoordelijk zijn voor deze gevallen, en de zoektocht naar nieuwe mutaties en genetische factoren is aan de gang.

Autosomaal recessief patroon

Het Weill-Marchesani-syndroom kan worden overgeërfd via een autosomaal recessief patroon, met name wanneer de oorzaak ligt in mutaties in het ADAMTS10-gen. Bij autosomaal recessieve overerving moeten beide ouders drager zijn van één kopie van het gemuteerde gen zonder zelf symptomen te vertonen. Wanneer beide ouders de mutatie doorgeven, ontwikkelt het kind de aandoening. In gezinnen met twee dragers is de kans dat hun kind de aandoening ontwikkelt 25%. Dit patroon komt meestal voor bij gezinnen waarin nauw verwantschap (zoals consanguiniteit) een factor is.

Autosomaal dominant patroon

In gevallen waar mutaties in het FBN1-gen betrokken zijn, volgt de overerving een autosomaal dominant patroon. Dit betekent dat slechts één kopie van het gemuteerde gen voldoende is om de aandoening te veroorzaken. Personen met een dergelijke mutatie erven deze vaak van een ouder die eveneens het syndroom heeft. Er is een 50% kans dat de ouder met de mutatie de aandoening doorgeeft aan zijn of haar kind, ongeacht het geslacht. De mutaties in het FBN1-gen zijn doorgaans beter gedocumenteerd omdat dit gen ook betrokken is bij andere bindweefselaandoeningen, zoals het Marfan-syndroom.

Genetische diversiteit en onbekende mutaties

Hoewel de mutaties in ADAMTS10 en FBN1 goed gedocumenteerd zijn, is er nog steeds een significant aantal patiënten bij wie geen mutaties in deze genen worden gevonden. Dit wijst op de betrokkenheid van andere, mogelijk nog onbekende, genen. Onderzoek naar deze genetische variaties is momenteel gaande, en nieuwe technieken zoals whole-genome sequencing helpen om andere genetische veranderingen te identificeren. Het doel van toekomstig onderzoek is om de genetische diversiteit van het Weill-Marchesani-syndroom volledig in kaart te brengen en eventuele nieuwe mutaties te ontdekken die verantwoordelijk kunnen zijn voor de aandoening.

Genetische expertise

Gezinnen die getroffen zijn door het Weill-Marchesani-syndroom kunnen baat hebben bij gespecialiseerde genetische expertise om hun risico op overerving te begrijpen. Deze expertise helpt bij het inschatten van de kans op overerving en biedt ondersteuning bij beslissingen rond familieplanning. Voor paren met een verhoogd risico, zoals bij autosomaal recessieve overerving, kunnen technieken zoals pre-implantatie genetische diagnostiek (PGD) en prenatale tests opties zijn om de kans op overerving te minimaliseren. Genetisch specialisten spelen een cruciale rol bij het verstrekken van accurate informatie en het begeleiden van patiënten en families in hun keuzes.

Symptomen

De symptomen van het Weill-Marchesani-syndroom variëren per patiënt, maar de belangrijkste kenmerken omvatten een kort gestalte, oogafwijkingen, brachydactylie (korte vingers en tenen) en stijve gewrichten.

Gestalte

Bij een kort gestalte is er sprake van een lichaamslengte van ongeveer 142-169 cm voor mannen en 130-157 cm voor vrouwen.

Ogen

Patiënten met het Weill-Marchesani-syndroom vertonen verschillende oogafwijkingen. Microsferofakie, een aandoening waarbij de lens van het oog kleiner en bolvormiger is dan normaal, kan leiden tot ernstige bijziendheid (myopie) die na verloop van tijd verergert. Soms is er sprake van ectopia lentis (verplaatste lens). Andere oogafwijkingen die vaak worden waargenomen zijn glaucoom en cataract. Deze afwijkingen beginnen vaak in de kindertijd en kunnen ernstige gevolgen hebben voor het gezichtsvermogen.

Hart

Hartafwijkingen komen ook voor bij het Weill-Marchesani-syndroom en kunnen onder andere bestaan uit een open ductus arteriosus (verbinding tussen de aorta en de longslagader), mitralisklepinsufficiëntie, aortastenose (vernauwing van de aortaklep), pulmonalisstenose (vernauwing van de longklep) of abnormale hartritmes.

Alarmsymptomen

Het Weill-Marchesani-syndroom is een zeldzame erfelijke aandoening die gekenmerkt wordt door korte gestalte, korte vingers (brachydactylie), en oogafwijkingen. Deze aandoening kan leiden tot ernstige complicaties als deze niet tijdig wordt herkend en behandeld. Het is belangrijk om op de alarmsymptomen te letten om ernstige gevolgen te voorkomen.

Oogcomplicaties

Oogafwijkingen vormen een van de belangrijkste kenmerken van het Weill-Marchesani-syndroom. Alarmsymptomen omvatten ernstige bijziendheid (myopie) en lensluxatie, waarbij de lens van het oog uit zijn normale positie verschuift. Lensluxatie kan leiden tot wazig zicht, pijn in de ogen, en verhoogde druk in het oog (glaucoom). Zonder snelle interventie kan dit blijvende schade veroorzaken, waaronder verlies van gezichtsvermogen. Regelmatige oogcontrole is essentieel om deze problemen vroegtijdig op te sporen.

Glaucoom

Patiënten met het Weill-Marchesani-syndroom hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van glaucoom, een aandoening waarbij de oogzenuw beschadigd raakt door verhoogde druk in het oog. Alarmsymptomen van glaucoom zijn onder andere hevige oogpijn, hoofdpijn, roodheid van de ogen, wazig zicht, en het zien van lichtkringen (halo's) rond lichtbronnen. Onmiddellijke medische hulp is nodig om onomkeerbare schade aan het oog te voorkomen.

Cardiovasculaire problemen

Naast oogafwijkingen kunnen patiënten met het Weill-Marchesani-syndroom ook cardiovasculaire complicaties ontwikkelen. Alarmsymptomen kunnen omvatten kortademigheid, pijn op de borst, onregelmatige hartslag, en duizeligheid. Deze symptomen kunnen wijzen op ernstige aandoeningen zoals hartklepafwijkingen (waaronder mitralisinsufficiëntie) die verband houden met deze aandoening. Patiënten moeten regelmatig hun hartfunctie laten controleren.

Orthopedische symptomen

Mensen met het Weill-Marchesani-syndroom kunnen orthopedische complicaties ervaren, waaronder gewrichtsproblemen zoals beperkte gewrichtsmobiliteit en stijfheid. Alarmsymptomen zijn plotselinge pijn in de gewrichten, zwelling, en verminderde bewegingsvrijheid. Deze symptomen kunnen wijzen op artrose of andere gewrichtsproblemen die medisch ingrijpen vereisen om de mobiliteit te behouden.

Ademhalingsmoeilijkheden

Ademhalingsproblemen kunnen ook een alarmsymptoom zijn bij het Weill-Marchesani-syndroom. Kortademigheid of moeite met ademhalen kan wijzen op ernstige complicaties, mogelijk veroorzaakt door afwijkingen in de borstkasstructuur die de longfunctie beperken. Dit kan leiden tot ademhalingsinsufficiëntie, vooral tijdens inspanning. Snelle medische interventie is vereist als dergelijke symptomen optreden.

Het vroegtijdig herkennen van deze alarmsymptomen is essentieel om ernstige complicaties bij patiënten met het Weill-Marchesani-syndroom te voorkomen. Regelmatige medische controles en tijdige interventies kunnen de kwaliteit van leven verbeteren en ernstige gezondheidsrisico's beperken.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van het Weill-Marchesani-syndroom is vaak klinisch en gebaseerd op de aanwezigheid van enkele kenmerkende symptomen: oogafwijkingen zoals ectopia lentis en microsferofakie, een kort gestalte, brachydactylie, gewrichtsstijfheid, en soms hartafwijkingen. Bevestiging van de diagnose kan worden verkregen door genetisch onderzoek, dat mutaties in de ADAMTS10- en FBN1-genen kan identificeren.

Behandeling

Vroege detectie en regelmatige opvolging zijn cruciaal voor het management van het Weill-Marchesani-syndroom. Behandelingen zijn gericht op het verlichten van symptomen en het verbeteren van de levenskwaliteit.

Oogheelkunde

Patiënten worden vaak regelmatig gecontroleerd door een oogarts voor een uitgebreid oogheelkundig onderzoek. Dit omvat vaak fundoscopie met een oftalmoscoop, tonometrie om de oogdruk te meten, en gonioscopie om de voorste kamerhoek van het oog te beoordelen. Behandelingen voor glaucoom kunnen laserbehandelingen, trabeculectomie, en/of drainage-implantaten omvatten. Een lensextractie kan nuttig zijn bij ectopia lentis, en een perifere iridotomie kan worden uitgevoerd om pupilblokkades te voorkomen.

Cardiologie

Een regelmatig cardiaal echocardiogram wordt aanbevolen om hartafwijkingen te monitoren en te beheren. Afhankelijk van de aard en ernst van de hartafwijkingen kunnen aanvullende behandelingen en opvolging door een cardioloog nodig zijn.

Prognose

De prognose voor patiënten met het Weill-Marchesani-syndroom varieert afhankelijk van de ernst van de symptomen en de effectiviteit van de behandelingen. Vroege diagnose en behandeling kunnen helpen bij het optimaliseren van de levenskwaliteit en het behoud van het gezichtsvermogen en de hartfunctie.

Complicaties bij patiënten met het Weill-Marchesani-syndroom

Een ernstige complicatie van het Weill-Marchesani-syndroom is glaucoom, dat kan leiden tot verlies van gezichtsvermogen. De gewrichtsstijfheid kan ook complicaties veroorzaken bij medische procedures, zoals anesthesie, wat extra voorzorgsmaatregelen vereist.

Preventie van complicaties

Hoewel het Weill-Marchesani-syndroom niet kan worden voorkomen, kan een proactieve medische zorg en regelmatige opvolging complicaties helpen verminderen. Het is belangrijk om symptomen vroegtijdig te herkennen en te behandelen om de impact van de aandoening op de kwaliteit van leven te minimaliseren. Het handhaven van regelmatige controle bij oogartsen en cardiologen is essentieel om vroegtijdig in te grijpen bij eventuele veranderingen in de gezondheidstoestand van de patiënt.