Spiertrekkingen teen: oorzaken & behandeling trillende tenen

Spiertrekkingen in je teen of tenen kunnen verschillende oorzaken hebben. In veel gevallen zijn spiertrekkingen in de teen het gevolg van een tijdelijke onderbreking in de bloedcirculatie, spieren of gewrichten. Het kan ook samenhangen met (de mate van) lichaamsbeweging of wat je eet. Symptomen van spiertrekkingen in de teen zijn meestal vluchtig van aard en vereisen geen medische aandacht. De meeste oorzaken van onschadelijke spiertrekkingen kunnen worden behandeld met zelfzorg een leefstijlaanpassingen. Maar als spiertrekkingen in je tenen evenwel gepaard gaan met meer ernstige symptomen, zoals vermoeidheid of koorts en/of langer dan een paar weken aanhouden, raadpleeg dan je huisarts.

• Spiertrekkingen in je teen: wat betekent dat?
• Oorzaken van spiertrekkingen in teen of tenen
• Slechte doorbloeding
• Strekken van de spieren of spierirritatie
• Gewrichtsklachten
• Voedingstekorten
• Syndroom van de pijnlijke benen met bewegende tenen
• Zenuwschade (neuropathie)
• Aandoeningen van het centrale zenuwstelsel
• Amyotrofische laterale sclerose (ALS)
• Ziekte van Parkinson
• Spinale spieratrofie
• Spierzwakte
• Spiertrekkingen 's nachts
• Behandeling van trillende (spiertjes in de) tenen
• Zelfzorg en huismiddeltjes
• Wanneer huisarts bezoeken?
• Preventie
• Prognose

Spiertrekkingen in je teen: wat betekent dat?

Tanja, een enthousiaste wandelaar van 34, merkte tijdens een lange hike iets vreemds op. Haar rechterteen begon oncontroleerbaar te trillen, alsof een kleine spier erin haar eigen ritme had gevonden. Ze dacht eerst dat het kwam door de inspanning, maar toen het ’s avonds op de bank weer gebeurde, vroeg ze zich af wat de oorzaak kon zijn.

Spiertrekkingen in de teen – ook wel fasciculaties genoemd – zijn meestal onschuldige en tijdelijke verschijnselen. Ze ontstaan door kleine, onwillekeurige contracties van spiervezels, vaak veroorzaakt door overbelasting, uitdroging, of een tekort aan elektrolyten zoals magnesium of kalium. Soms kunnen ze ook het gevolg zijn van stress, vermoeidheid of langdurig in dezelfde houding zitten. Hoewel de meeste spiertrekkingen vanzelf verdwijnen, kunnen aanhoudende of pijnlijke fasciculaties wijzen op onderliggende aandoeningen, zoals zenuwcompressie, neuropathie, of zelfs neurologische aandoeningen.

Het is belangrijk om je lichaam de tijd te geven om te herstellen, bijvoorbeeld door voldoende rust, hydratatie en gezonde voeding. Als spiertrekkingen gepaard gaan met zwakte, gevoelloosheid of andere neurologische klachten, is het verstandig om een arts te raadplegen. Maar voor Tanja bleek het niets ernstigs: een paar glazen water en een goede nachtrust deden wonderen, en ze is inmiddels alweer volop aan het wandelen!

Oorzaken van spiertrekkingen in teen of tenen

Je zenuwen, spieren en zelfs de bloedstroom kunnen allemaal spiertrekkingen in je tenen veroorzaken. Een tekort aan bepaalde voedingsstoffen en mineralen kan ook een oorzaak zijn van trillende tenen.

Slechte doorbloeding

Slechte of beperkte bloedcirculatie of doorbloeding in je tenen kan leiden tot een gebrek aan zuurstoftoevoer naar de spieren in je tenen. Dit kan komen doordat bloedvaten worden samengeknepen door bijvoorbeeld een calcium- of kaliumtekort. Het kan ook het gevolg zijn van de opbouw van plaque in je bloedvaten door aandoeningen zoals atherosclerose (aderverkalking) of verharding van de bloedvaten.

Strekken van de spieren of spierirritatie

Door je teenspieren te plotseling en/of te krachtig aan te spannen, kun je last krijgen van kramp en spiertrekkingen. Het langdurig overbelasten van je tenen en voetspieren kan de spieren irriteren en spiertrekkingen veroorzaken, vooral als je niet gehydrateerd blijft of als je onvoldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Dit komt vaak voor na een intensieve sportbeoefening, de hele dag op de been zijn of het uitvoeren van zwaar lichamelijk werk, zoals tuinwerkzaamheden.

Gewrichtsklachten

Gewrichtsontsteking of letsel aan de gewrichten kan druk uitoefenen op of motorische zenuwen beschadigen die signalen afgeven aan de spieren in de tenen om te bewegen. Dit kan ertoe leiden dat de zenuwen overactief worden en dat je teenspieren zich onvrijwillig samentrekken, wat bekend staat als fasciculaties (kleine spiertrekkingen).

Voedingstekorten

Een vitaminetekort of tekort aan andere voedingsstoffen kan spierspasmen veroorzaken in je hele lichaam, ook in je tenen. Vitamine D reguleert bijvoorbeeld de niveaus van calcium en fosfaat in het bloed. Als jeu niet genoeg vitamine B12 binnenkrijgt, kan dit ook van invloed zijn op het vermogen van je zenuwstelsel om goed te functioneren, wat kan leiden tot spiertrekkingen.

Syndroom van de pijnlijke benen met bewegende tenen

Het syndroom van de pijnlijke benen met bewegende tenen (in het Engels: 'painful legs moving toes syndrome', afgekort als PLMT), wordt gekenmerkt door onwillekeurige, onregelmatige bewegingen en ernstige diepe pijn in de voet of het been. De oorzaak is anno 2024 onbekend.

Zenuwschade (neuropathie)

Zenuwbeschadiging of zenuwschade door een verwonding of door aandoeningen zoals auto-immuunziekten of perifere neuropathie (bijvoorbeeld door diabetes, oftewel diabetische neuropathie) kan de motorische zenuwfunctie onderbreken en spiertrekkingen in de tenen veroorzaken. Neuropathie vindt plaats wanneer zenuwen beschadigd zijn. Dit kan worden veroorzaakt door letsel, overbelasting van de voetspieren of door omstandigheden die kunnen leiden tot de opbouw van toxische stoffen, zoals diabetes of nieraandoeningen.

Aandoeningen van het centrale zenuwstelsel

Sommige meer ernstige aandoeningen van het centrale zenuwstelsel kunnen spiertrillingen veroorzaken in je gehele lichaam, waaronder je tenen.

Amyotrofische laterale sclerose (ALS)

ALS is een ernstige en invaliderende aandoeningen van het zenuwstelsel en het treedt op wanneer motorneuronen die signalen van zenuwen naar je spieren sturen, zwak worden en afsterven.

Ziekte van Parkinson

Spiertrekkingen zijn een van de eerste symptomen van de ziekte van Parkinson, een ziekte van de hersenen.

Spinale spieratrofie

Spinale spieratrofie is een zeldzame genetische aandoening waarbij motorneuronen langzaamaan verloren gaan. Deze aandoening treft minder dan 0,02 procent van de baby's die in Nederland worden geboren.

Spierzwakte

Spierzwakte of myopathie treedt op wanneer spiervezels niet goed werken. Er zijn drie soorten myopathie, de meest voorkomende is myositis, waarbij je spieren ontstoken zijn.

Spiertrekkingen 's nachts

Schokken en trillen van je lichaam wat 's nachts optreedt, staat bekend als een 'hypnagogische ruk' of een 'hypnische ruk'. Dit kan worden veroorzaakt door angst, het gebruik van stimulerende middelen zoals cafeïne, of sportbeoefening vlak voordat je naar bed gaat. Het kan invloed hebben op allerlei spiergroepen, waaronder die van je tenen.

Het syndroom van de pijnlijke benen met bewegende tenen is een andere aandoening waarbij je been- en armspieren kunnen trillen terwijl je slaapt.

Behandeling van trillende (spiertjes in de) tenen

Meestal zijn trillende tenen of spiertrekkingen in de teen onschuldig van aard en dan is behandeling niet nodig. Het zal meestal na een paar dagen of veel eerder vanzelf verdwijnen. Mogelijk is behandeling nodig als een onderliggende aandoening de spiertrekkingen veroorzaakt. Behandelingen kunnen dan bestaan uit:

• Regelmatige rekoefeningen om het risico van spiertrekkingen en teenkrampen te verminderen.
• Voetmassage om spanning, stress en druk in de teenspieren te verlichten.
• Voorgeschreven medicijnen, zoals bètablokkers of spierverslappers.
• Chirurgische behandeling kan aandoeningen behandelen die de spieren of zenuwen aantasten, zoals zenuwbeschadiging.

Zelfzorg en huismiddeltjes

Ze volgende zelfzorgmaatregelen en huismiddelen kunnen spiertrekkingen in de tenen verhelpen:

• Warm kompres of warm waterbad om spierspasmen te verminderen.
• Koud kompres toepassen.
• Inname van ORS (oral rehydration solution), een oplossing van zouten en (druiven)suiker in water, om verloren elektrolyten aan te vullen, vooral na zware inspanning of bij ziekte met koorts en diarree.
• Rekoefeningen.
• Blootsvoets lopen op zand kan ook je voet- en teenspieren versterken, terwijl het zand de onderkant van je voeten 'masseert'.

Wanneer huisarts bezoeken?

Ga naar je huisarts als de spiertrekkingen langer dan twee weken aanhouden of als de klachten interfereren met je dagelijks bezigheden, zoals staan, wandelen, hardlopen of andere activiteiten.

Schakel onverwijld medische hulp in als de spiertrekkingen gepaard gaan met een of meer van de volgende symptomen:

• hoofdpijn
• tintelingen in tenen, voeten, hand, arm of been of gevoelloosheid
  Wazig zien / Bron: Martin Sulman
• problemen met lopen
• verlies van spiermassa
• spierzwakte
• spierstijfheid
• wazig zien of dubbel zien
• geheugenproblemen
• problemen met spreken

Preventie

Je kunt verschillende maatregelen nemen om de kans op spiertrekkingen in de tenen te voorkomen:

• Beperk of vermijd cafeïne, suiker, alcohol of overmatige lichaamsbeweging.
• Vermijd stress en doe ontspanningsoefeningen.
• Zorg dat je iedere dag voldoende slaapt.
• Eet een gezond dieet rijk aan kalium, magnesium en calcium, zoals bananen, broccoli, spinazie en amandelen.
• Drink meer elektrolyten, die mineralen aanvullen die je gedurende de dag verliest.
• Draag comfortabele, goed passende schoenen met voldoende ruimte voor je tenen.

Prognose

Meestal hoef je je geen zorgen te maken over spiertrekkingen in je tenen. Het zal waarschijnlijk snel weggaan zonder enige behandeling of zonder het aanbrengen van wijzigingen in je dieet of leefstijl. Maar als je gedurende een langere periode aanhoudende symptomen opmerkt, raadpleeg dan je huisarts om te kijken of er sprake is van een onderliggende aandoening.

Lees verder

• Spiertrekkingen: oorzaken en behandeling trillende spieren
• Spierkrampen: krampen in handen, armen, benen, kuiten en rug