Congenitale (aangeboren) toxoplasmose: Infectie bij baby's

Toxoplasmose wordt veroorzaakt door een infectie met de parasiet Toxoplasma gondii. Het is één van de meest voorkomende parasitaire infecties bij mensen en veroorzaakt meestal geen symptomen. Een primaire infectie bij een zwangere vrouw kan echter soms een ernstige en invaliderende ziekte bij de zich ontwikkelende foetus veroorzaken. Congenitale (aangeboren) toxoplasmose kan bijvoorbeeld oogproblemen, epileptische aanvallen en huiduitslag veroorzaken. Medicatie behandelt de parasitaire infectie. Diverse tips helpen een toxoplasmose-infectie te voorkomen.

• Epidemiologie
• Oorzaken: Parasiet Toxoplasma gondii
• Risicofactoren van aangeboren toxoplasmose
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van congenitale toxoplasmose
• Preventie van parasitaire infectie bij baby
• Praktische tips voor het omgaan met congenitale (aangeboren) toxoplasmose: infectie bij baby's
• Behandeling met antibiotica
• Regelmatige medische controles
• Oogzorg en vroegtijdige screening
• Neurologische zorg en ontwikkeling
• Voedingsondersteuning en goed verzorging van de baby
• Ondersteuning bij emotionele en psychologische zorg
• Educatie over het voorkomen van toxoplasmose tijdens de zwangerschap
• Volg het advies van je arts voor een optimaal herstel
• Misvattingen rond congenitale (aangeboren) toxoplasmose
• Congenitale toxoplasmose is altijd ernstig
• Congenitale toxoplasmose kan niet voorkomen worden
• Congenitale toxoplasmose kan niet behandeld worden
• Katten zijn de enige bron van toxoplasmose
• Alle zwangere vrouwen moeten zich laten testen op toxoplasmose
• Congenitale toxoplasmose wordt altijd via de bevalling overgedragen
• Congenitale toxoplasmose heeft altijd een slechte prognose

Epidemiologie

Toxoplasmose is één van de meest voorkomende parasitaire infecties wereldwijd. De parasiet Toxoplasma gondii heeft een breed verspreidingsgebied en kan zowel mensen als dieren infecteren. Het wordt geschat dat ongeveer 30-50% van de wereldbevolking ooit is blootgesteld aan deze parasiet, hoewel veel geïnfecteerde mensen asymptomatisch blijven.

In de ontwikkelde landen is de prevalentie van Toxoplasma gondii lager dan in ontwikkelingslanden, waar slechte sanitaire omstandigheden en minder hygiënische voedingspraktijken bijdragen aan een hogere infectie- en prevalentiepercentages. In deze landen wordt toxoplasmose vaak overgedragen via verontreinigd voedsel, vooral ongekookt vlees en besmette groenten.

Bij zwangere vrouwen is het risico op congenitale toxoplasmose relatief laag, maar de gevolgen kunnen ernstig zijn voor de zich ontwikkelende foetus, vooral als de infectie zich in het eerste trimester voordoet. De kans op congenitale toxoplasmose bij een geïnfecteerde zwangere vrouw varieert tussen de 15% en 60%, afhankelijk van het moment van de infectie tijdens de zwangerschap.

In landen met goede gezondheidszorgsystemen worden zwangere vrouwen vaak gescreend op toxoplasmose, vooral als ze symptomen vertonen of risico-factoren hebben zoals contact met katten of ongewassen voedsel. Het is belangrijk te noteren dat preventieve maatregelen en bewustwording helpen om de incidentie van toxoplasmose te verlagen.

Oorzaken: Parasiet Toxoplasma gondii

Een Toxoplasmose-infectie is een infectie veroorzaakt door de parasiet Toxoplasma gondii. De infectie kan worden overgedragen aan een zich ontwikkelende baby als de moeder tijdens de zwangerschap geïnfecteerd raakt. De infectie verspreidt zich naar de foetus via de placenta. Meestal is de infectie mild bij de moeder. De vrouw is zich misschien niet bewust dat ze de parasiet heeft. Wanneer de foetus echter geïnfecteerd raakt, leidt dit mogelijk tot ernstige problemen. De problemen zijn erger als de infectie zich in de vroege zwangerschap voordoet.

Als een vrouw tijdens het eerste trimester van de zwangerschap besmet raakt met de parasieten, heeft de baby 15-20 procent kans op congenitale toxoplasmose. Als de vrouw tijdens het derde zwangerschapstrimester wordt geïnfecteerd, heeft het ongeboren kind een kans van 60 procent om besmet te raken.

Risicofactoren van aangeboren toxoplasmose

Een zwangere vrouw kan de T. gondii-parasieten op verschillende manieren krijgen:

• door het eten van ongewassen groenten en fruit
• door ongekookt of onvoldoende gaar vlees te eten
• door verontreinigde grond of kattenuitwerpselen aan te raken en vervolgens de mond aan te raken
• door water te drinken dat besmet is met de parasieten of hun eieren

Symptomen

Tot de helft van de baby's die tijdens de zwangerschap met toxoplasmose zijn geïnfecteerd, komt vroegtijdig ter wereld. De infectie tast mogelijk de ogen, het zenuwstelsel, de huid en de oren van de baby aan. Vaak zijn reeds tekenen van een infectie bij de geboorte of binnen de eerste zes maanden aanwezig wanneer de baby ernstig aangetast is door de parasitaire infectie. Baby's met milde infecties vertonen echter soms pas maanden, jaren of zelfs tientallen jaren na de geboorte symptomen. Als de arts de infectie niet behandelt, ontwikkelen de meeste kinderen met congenitale toxoplasmose problemen in hun tienerjaren. Oogproblemen komen vaak voor.

Symptomen van aangeboren toxoplasmose zijn:

• bloedarmoede (anemie)
• braken
• diarree
• een gezwollen milt en gezwollen lever
• een groter dan normaal hoofd (macrocefalie) of een kleiner dan normaal hoofd (microcefalie)
• een huiduitslag (kleine rode vlekken of blauwe plekken) bij de geboorte
• een laag geboortegewicht (intra-uteriene groeivermindering)
• een milde tot ernstige verstandelijke handicap
• een motorische en ontwikkelingsachterstand
• een vroeggeboorte: Circa de helft van de baby’s met congenitale toxoplasmose komt te vroeg ter wereld.
• epileptische aanvallen
• geelzucht: gele verkleuring van de huid en het wit van de ogen
• gehoorverlies
• gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie)
• hydrocefalie (waterhoofd: een opeenhoping van vocht in de schedel)
• intracraniële calcificaties: bewijs van gebieden van schade aan de hersenen veroorzaakt door de parasieten
• koorts
• oogproblemen (oculaire toxoplasmose) door een ontsteking van het netvlies of andere delen van het oog zoals een verminderd gezichtsvermogen, chorioretinitis (ontsteking van vaatvlies en netvlies van het oog), strabisme (scheelzien) en een ontsteking van de ogen
• voedingsproblemen

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een vruchtwaterpunctie en een zwangerschapsechografie uit wanneer de baby zich nog ontwikkelt in de baarmoeder. Na de geboorte volgt een lichamelijk onderzoek. Ook volgende onderzoeken zijn mogelijk na de geboorte:

• een antilichaamonderzoek naar navelstrengbloed en hersenvocht
• een bloedonderzoek
• een CT-scan van de hersenen
• een MRI-scan van de hersenen
• een neurologisch onderzoek
• een standaard oogonderzoek

Behandeling

Spiramycine behandelt een toxoplasmose-infectie bij de zwangere moeder. Pyrimethamine en sulfadiazine behandelen een foetale infectie (toxoplasmose gediagnosticeerd tijdens de zwangerschap). De behandeling van zuigelingen met congenitale toxoplasmose bestaat meestal uit één jaar lang pyrimethamine, sulfadiazine en leucovorine. Baby's krijgen soms ook steroïden als hun gezichtsvermogen wordt bedreigd of als het eiwitniveau in het hersenvocht hoog is.

Prognose

De uitkomst van congenitale toxoplasmose hangt af van de omvang van de aandoening.

Complicaties van congenitale toxoplasmose

Mogelijke complicaties van aangeboren toxoplasmose bestaan uit:

• blindheid of een ernstige visuele handicap
• een ernstige verstandelijke beperking of andere neurologische problemen
• een waterhoofd (te veel hersen- en ruggenmergvocht in de schedel)

Aangeboren toxoplasmose veroorzaakt mogelijk eveneens een miskraam of doodgeboorte van de baby. Verder komen mogelijk ernstige en progressieve visuele, gehoor-, motorische, cognitieve en andere problemen bij een kind tot uiting.

Preventie van parasitaire infectie bij baby

Vrouwen die zwanger zijn of van plan zijn zwanger te worden, kunnen worden getest om uit te zoeken of ze een risico lopen op de infectie. Zwangere vrouwen die katten hebben als huisdier, lopen mogelijk een hoger risico. Ze moeten contact met kattenuitwerpselen vermijden, of dingen vermijden die kunnen worden besmet door insecten die worden blootgesteld aan kattenuitwerpselen (zoals kakkerlakken en vliegen). Het gebruik van handschoenen bij tuinwerk en daarna de handen wassen met warm water en zeep is aanbevolen. Het is eveneens belangrijk om vlees, gevogelte en vis goed te doorbakken. Groenten of fruit die afkomstig zijn van de tuin of de markt, moeten altijd geschild en gewassen worden. Het reinigen van snijplanken, messen of oppervlakken met onbewerkt vlees is altijd nodig. Voorts vermijden vrouwen onzuiver water van welke aard dan ook.

Praktische tips voor het omgaan met congenitale (aangeboren) toxoplasmose: infectie bij baby's

Congenitale toxoplasmose is een infectie die een baby kan oplopen tijdens de zwangerschap, wanneer de moeder besmet is met de parasiet Toxoplasma gondii. Deze infectie kan schadelijk zijn voor de baby en verschillende gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals oogproblemen, neurologische aandoeningen en groeiachterstand. Het is belangrijk om als ouder goed geïnformeerd te zijn over de manier waarop deze infectie kan worden behandeld en hoe je de gezondheid van je baby kunt ondersteunen als hij of zij ermee te maken krijgt.

Behandeling met antibiotica

Als je baby de diagnose congenitale toxoplasmose krijgt, zal je arts waarschijnlijk antibiotica voorschrijven, zoals sulfadiazine in combinatie met pyrimethamine. Deze medicijnen helpen de parasiet te bestrijden en kunnen de ernst van de infectie verminderen. Het is belangrijk om deze medicatie precies zoals voorgeschreven in te nemen en de volledige kuur af te maken, zelfs als je baby zich beter begint te voelen. Dit voorkomt dat de infectie terugkomt en helpt de schade aan organen en weefsels te minimaliseren.

Regelmatige medische controles

Na de diagnose is het essentieel dat je baby regelmatig medische controles ondergaat om de voortgang van de behandeling te volgen en mogelijke complicaties te monitoren. Dit omvat onder andere bloedonderzoek, oogonderzoeken en neurologische evaluaties om te kijken of de infectie gevolgen heeft voor de ogen of de hersenen. Door op tijd problemen te detecteren, kan de arts gericht ingrijpen om de gezondheid van je baby te beschermen.

Oogzorg en vroegtijdige screening

Een van de meest voorkomende gevolgen van congenitale toxoplasmose is schade aan de ogen, wat kan leiden tot retinitis (ontsteking van het netvlies) en mogelijk blindheid. Regelmatige oogonderzoeken bij een oogarts zijn cruciaal om deze problemen in een vroeg stadium op te sporen. Als er tekenen van oogbeschadiging zijn, kan de arts oogbehandelingen voorschrijven om verdere schade te voorkomen. Dit kan het gebruik van antibiotische oogdruppels of andere behandelingen omvatten.

Neurologische zorg en ontwikkeling

Congenitale toxoplasmose kan ook invloed hebben op de neurologische ontwikkeling van je baby, met gevolgen zoals toevallen, motorische problemen of vertraging in de cognitieve ontwikkeling. Het is belangrijk om je baby nauwlettend in de gaten te houden voor tekenen van neurologische problemen en deze onmiddellijk met je arts te bespreken. Behandelplannen kunnen onder andere medicatie voor toevallen, fysiotherapie of andere ondersteunende therapieën omvatten om de ontwikkeling van je baby te bevorderen.

Voedingsondersteuning en goed verzorging van de baby

Als je baby behandeld wordt voor congenitale toxoplasmose, kan het ook zijn dat je baby extra zorg nodig heeft voor zijn of haar voeding en algemene verzorging. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat je baby goed gevoed blijft, omdat voeding cruciaal is voor de groei en het herstel. Als je baby moeite heeft met het drinken of het vasthouden van voeding, kan je arts je mogelijk doorverwijzen naar een diëtist of een specialist voor extra ondersteuning. Het is ook belangrijk om te zorgen voor een comfortabele en rustgevende omgeving waarin je baby zich kan herstellen.

Ondersteuning bij emotionele en psychologische zorg

De diagnose van congenitale toxoplasmose kan zowel voor jou als ouder als voor je baby veel stress met zich meebrengen. Het is belangrijk om steun te zoeken bij een therapeut of een supportgroep om je te helpen omgaan met de emoties die gepaard gaan met de zorgen over de gezondheid van je baby. Er kunnen periodes van onzekerheid en angst zijn, vooral als de infectie gevolgen heeft voor de lange termijn gezondheid van je kind. Psychologische ondersteuning kan helpen bij het verwerken van deze stress en het vinden van manieren om verder te gaan met het verzorgen van je baby.

Educatie over het voorkomen van toxoplasmose tijdens de zwangerschap

Hoewel congenitale toxoplasmose een infectie is die tijdens de zwangerschap kan worden overgedragen van de moeder op de baby, kunnen er ook voorzorgsmaatregelen worden genomen om te voorkomen dat je zwanger wordt van de infectie. Het vermijden van rauw vlees en onvoldoende gewassen groenten kan de kans op infectie verkleinen. Het regelmatig wassen van je handen, vooral na contact met katten, en het dragen van handschoenen bij het tuinieren zijn ook belangrijke preventieve maatregelen. Het educeren van zwangere vrouwen over de risico’s van toxoplasmose kan helpen om infecties bij toekomstige zwangerschappen te voorkomen.

Volg het advies van je arts voor een optimaal herstel

De behandeling van congenitale toxoplasmose kan variëren, afhankelijk van de ernst van de infectie en de gezondheidsproblemen die zich ontwikkelen. Het is belangrijk om de aanbevelingen van je arts op te volgen en de voorgeschreven behandeling strikt te volgen. Zelfs als je baby er in eerste instantie goed uitziet, is het van belang om alle nodige tests en behandelingen voort te zetten om eventuele langetermijneffecten te voorkomen of te minimaliseren. Door samen te werken met je arts kun je ervoor zorgen dat je baby de beste kans krijgt op herstel en een gezonde ontwikkeling.

Met deze praktische tips kun je de behandeling en zorg voor je baby die lijdt aan congenitale toxoplasmose effectief ondersteunen. Het is belangrijk om regelmatig medische controles te hebben, alert te blijven op mogelijke complicaties, en de juiste ondersteuning te zoeken om de gezondheid en het welzijn van je baby te waarborgen.

Misvattingen rond congenitale (aangeboren) toxoplasmose

Congenitale toxoplasmose is een infectie die een pasgeboren baby kan aantasten wanneer de moeder tijdens de zwangerschap besmet raakt met de parasiet Toxoplasma gondii. Deze aandoening wordt vaak geassocieerd met ernstige gevolgen voor de baby, maar er bestaan verschillende misvattingen over de ernst en de oorzaken ervan.

Congenitale toxoplasmose is altijd ernstig

Een veelvoorkomende misvatting is dat congenitale toxoplasmose altijd ernstige gevolgen heeft voor de baby. Hoewel het waar is dat de infectie kan leiden tot complicaties zoals neurologische problemen en hersenen aandoeningen, is dit niet altijd het geval. In veel gevallen kunnen baby's die besmet raken met de parasiet geboren worden zonder zichtbare symptomen of gezondheidsproblemen. Wanneer de infectie vroeg in de zwangerschap optreedt, zijn de risico's groter, maar de infectie kan goed beheerd worden, vooral als deze op tijd wordt ontdekt.

Congenitale toxoplasmose kan niet voorkomen worden

Veel mensen geloven dat het onmogelijk is om congenitale toxoplasmose te voorkomen, maar dit is niet het geval. Er zijn verschillende voorzorgsmaatregelen die zwangere vrouwen kunnen nemen om het risico op infectie te verminderen. Het vermijden van rauw vlees, het goed wassen van fruit en groenten, en het dragen van handschoenen bij het tuinieren of het schoonmaken van kattenbakken zijn effectieve manieren om de kans op besmetting te verkleinen. Daarnaast kan een arts medicatie voorschrijven om de infectie te behandelen, mocht de moeder besmet raken.

Congenitale toxoplasmose kan niet behandeld worden

Er wordt vaak gedacht dat congenitale toxoplasmose onbehandelbaar is, maar dit is niet juist. Als een zwangerschap vroeg in de infectie wordt opgemerkt, kan de moeder medicatie krijgen die de parasiet bestrijdt, zoals pyrimethamine en sulfadiazine. Deze behandeling kan de kans op ernstige gevolgen voor de baby aanzienlijk verkleinen. Als de infectie al is doorgegeven aan de baby, kunnen ook postnatale behandelingen helpen om de gevolgen te minimaliseren.

Katten zijn de enige bron van toxoplasmose

Er wordt vaak gedacht dat katten de enige bron van toxoplasmose zijn, maar dit is slechts deels waar. Katten kunnen inderdaad de parasiet uitscheiden via hun ontlasting, maar andere bronnen van infectie zijn onder andere het eten van ongekookt vlees van besmette dieren en het drinken van besmet water. Het risico van besmetting is dus niet beperkt tot het omgaan met katten, maar kan ook afkomstig zijn van andere bronnen.

Alle zwangere vrouwen moeten zich laten testen op toxoplasmose

Er is ook de misvatting dat alle zwangere vrouwen routinematig getest moeten worden op toxoplasmose. In werkelijkheid wordt toxoplasmose alleen getest bij vrouwen die in een risicogroep vallen, zoals vrouwen die zich in landen bevinden waar de parasiet vaker voorkomt, of die werken met dieren die mogelijk besmet kunnen zijn. In andere gevallen is routinematige screening niet nodig.

Congenitale toxoplasmose wordt altijd via de bevalling overgedragen

Sommige mensen denken dat congenitale toxoplasmose uitsluitend tijdens de bevalling kan worden overgedragen, maar in werkelijkheid kan de infectie al tijdens de zwangerschap worden overgedragen via de placenta. De kans op overdracht hangt af van het moment van de infectie tijdens de zwangerschap. Hoe later de infectie optreedt, hoe groter de kans op overdracht naar de baby.

Congenitale toxoplasmose heeft altijd een slechte prognose

Hoewel congenitale toxoplasmose ernstige gevolgen kan hebben, zoals psychische stoornissen, gehoorverlies of oogproblemen, heeft de aandoening niet altijd een slechte prognose. De ernst van de gevolgen hangt af van het tijdstip waarop de infectie optreedt en de effectiviteit van de behandeling. Veel kinderen die congenitale toxoplasmose hebben, kunnen zich goed ontwikkelen als ze vroeg genoeg behandeld worden.

Lees verder

• Toxoplasmose: Infectie met symptomen aan hersenen en ogen
• Oculaire toxoplasmose: Parasitaire ooginfectie