Congenitale (aangeboren) toxoplasmose: Infectie bij baby's

Toxoplasmose wordt veroorzaakt door een infectie met de parasiet Toxoplasma gondii. Het is één van de meest voorkomende parasitaire infecties bij mensen en veroorzaakt meestal geen symptomen. Een primaire infectie bij een zwangere vrouw kan echter soms een ernstige en invaliderende ziekte bij de zich ontwikkelende foetus veroorzaken. Congenitale (aangeboren) toxoplasmose kan bijvoorbeeld oogproblemen, epileptische aanvallen en huiduitslag veroorzaken. Medicatie behandelt de parasitaire infectie. Diverse tips helpen een toxoplasmose-infectie te voorkomen.

• Epidemiologie
• Oorzaken: Parasiet Toxoplasma gondii
• Risicofactoren van aangeboren toxoplasmose
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van congenitale toxoplasmose
• Preventie van parasitaire infectie bij baby

Epidemiologie

Toxoplasmose is één van de meest voorkomende parasitaire infecties wereldwijd. De parasiet Toxoplasma gondii heeft een breed verspreidingsgebied en kan zowel mensen als dieren infecteren. Het wordt geschat dat ongeveer 30-50% van de wereldbevolking ooit is blootgesteld aan deze parasiet, hoewel veel geïnfecteerde mensen asymptomatisch blijven.

In de ontwikkelde landen is de prevalentie van Toxoplasma gondii lager dan in ontwikkelingslanden, waar slechte sanitaire omstandigheden en minder hygiënische voedingspraktijken bijdragen aan een hogere infectie- en prevalentiepercentages. In deze landen wordt toxoplasmose vaak overgedragen via verontreinigd voedsel, vooral ongekookt vlees en besmette groenten.

Bij zwangere vrouwen is het risico op congenitale toxoplasmose relatief laag, maar de gevolgen kunnen ernstig zijn voor de zich ontwikkelende foetus, vooral als de infectie zich in het eerste trimester voordoet. De kans op congenitale toxoplasmose bij een geïnfecteerde zwangere vrouw varieert tussen de 15% en 60%, afhankelijk van het moment van de infectie tijdens de zwangerschap.

In landen met goede gezondheidszorgsystemen worden zwangere vrouwen vaak gescreend op toxoplasmose, vooral als ze symptomen vertonen of risico-factoren hebben zoals contact met katten of ongewassen voedsel. Het is belangrijk te noteren dat preventieve maatregelen en bewustwording helpen om de incidentie van toxoplasmose te verlagen.

Oorzaken: Parasiet Toxoplasma gondii

Een Toxoplasmose-infectie is een infectie veroorzaakt door de parasiet Toxoplasma gondii. De infectie kan worden overgedragen aan een zich ontwikkelende baby als de moeder tijdens de zwangerschap geïnfecteerd raakt. De infectie verspreidt zich naar de foetus via de placenta. Meestal is de infectie mild bij de moeder. De vrouw is zich misschien niet bewust dat ze de parasiet heeft. Wanneer de foetus echter geïnfecteerd raakt, leidt dit mogelijk tot ernstige problemen. De problemen zijn erger als de infectie zich in de vroege zwangerschap voordoet.

Als een vrouw tijdens het eerste trimester van de zwangerschap besmet raakt met de parasieten, heeft de baby 15-20 procent kans op congenitale toxoplasmose. Als de vrouw tijdens het derde zwangerschapstrimester wordt geïnfecteerd, heeft het ongeboren kind een kans van 60 procent om besmet te raken.

Risicofactoren van aangeboren toxoplasmose

Een zwangere vrouw kan de T. gondii-parasieten op verschillende manieren krijgen:

• door het eten van ongewassen groenten en fruit
• door ongekookt of onvoldoende gaar vlees te eten
• door verontreinigde grond of kattenuitwerpselen aan te raken en vervolgens de mond aan te raken
• door water te drinken dat besmet is met de parasieten of hun eieren

Symptomen

Tot de helft van de baby's die tijdens de zwangerschap met toxoplasmose zijn geïnfecteerd, komt vroegtijdig ter wereld. De infectie tast mogelijk de ogen, het zenuwstelsel, de huid en de oren van de baby aan. Vaak zijn reeds tekenen van een infectie bij de geboorte of binnen de eerste zes maanden aanwezig wanneer de baby ernstig aangetast is door de parasitaire infectie. Baby's met milde infecties vertonen echter soms pas maanden, jaren of zelfs tientallen jaren na de geboorte symptomen. Als de arts de infectie niet behandelt, ontwikkelen de meeste kinderen met congenitale toxoplasmose problemen in hun tienerjaren. Oogproblemen komen vaak voor.

Symptomen van aangeboren toxoplasmose zijn:

• bloedarmoede (anemie)
• braken
• diarree
• een gezwollen milt en gezwollen lever
• een groter dan normaal hoofd (macrocefalie) of een kleiner dan normaal hoofd (microcefalie)
• een huiduitslag (kleine rode vlekken of blauwe plekken) bij de geboorte
• een laag geboortegewicht (intra-uteriene groeivermindering)
• een milde tot ernstige verstandelijke handicap
• een motorische en ontwikkelingsachterstand
• een vroeggeboorte: Circa de helft van de baby’s met congenitale toxoplasmose komt te vroeg ter wereld.
• epileptische aanvallen
• geelzucht: gele verkleuring van de huid en het wit van de ogen
• gehoorverlies
• gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie)
• hydrocefalie (waterhoofd: een opeenhoping van vocht in de schedel)
• intracraniële calcificaties: bewijs van gebieden van schade aan de hersenen veroorzaakt door de parasieten
• koorts
• oogproblemen (oculaire toxoplasmose) door een ontsteking van het netvlies of andere delen van het oog zoals een verminderd gezichtsvermogen, chorioretinitis (ontsteking van vaatvlies en netvlies van het oog), strabisme (scheelzien) en een ontsteking van de ogen
• voedingsproblemen

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een vruchtwaterpunctie en een zwangerschapsechografie uit wanneer de baby zich nog ontwikkelt in de baarmoeder. Na de geboorte volgt een lichamelijk onderzoek. Ook volgende onderzoeken zijn mogelijk na de geboorte:

• een antilichaamonderzoek naar navelstrengbloed en hersenvocht
• een bloedonderzoek
• een CT-scan van de hersenen
• een MRI-scan van de hersenen
• een neurologisch onderzoek
• een standaard oogonderzoek

Behandeling

Spiramycine behandelt een toxoplasmose-infectie bij de zwangere moeder. Pyrimethamine en sulfadiazine behandelen een foetale infectie (toxoplasmose gediagnosticeerd tijdens de zwangerschap). De behandeling van zuigelingen met congenitale toxoplasmose bestaat meestal uit één jaar lang pyrimethamine, sulfadiazine en leucovorine. Baby's krijgen soms ook steroïden als hun gezichtsvermogen wordt bedreigd of als het eiwitniveau in het hersenvocht hoog is.

Prognose

De uitkomst van congenitale toxoplasmose hangt af van de omvang van de aandoening.

Complicaties van congenitale toxoplasmose

Mogelijke complicaties van aangeboren toxoplasmose bestaan uit:

• blindheid of een ernstige visuele handicap
• een ernstige verstandelijke beperking of andere neurologische problemen
• een waterhoofd (te veel hersen- en ruggenmergvocht in de schedel)

Aangeboren toxoplasmose veroorzaakt mogelijk eveneens een miskraam of doodgeboorte van de baby. Verder komen mogelijk ernstige en progressieve visuele, gehoor-, motorische, cognitieve en andere problemen bij een kind tot uiting.

Preventie van parasitaire infectie bij baby

Vrouwen die zwanger zijn of van plan zijn zwanger te worden, kunnen worden getest om uit te zoeken of ze een risico lopen op de infectie. Zwangere vrouwen die katten hebben als huisdier, lopen mogelijk een hoger risico. Ze moeten contact met kattenuitwerpselen vermijden, of dingen vermijden die kunnen worden besmet door insecten die worden blootgesteld aan kattenuitwerpselen (zoals kakkerlakken en vliegen). Het gebruik van handschoenen bij tuinwerk en daarna de handen wassen met warm water en zeep is aanbevolen. Het is eveneens belangrijk om vlees, gevogelte en vis goed te doorbakken. Groenten of fruit die afkomstig zijn van de tuin of de markt, moeten altijd geschild en gewassen worden. Het reinigen van snijplanken, messen of oppervlakken met onbewerkt vlees is altijd nodig. Voorts vermijden vrouwen onzuiver water van welke aard dan ook.

Lees verder

• Toxoplasmose: Infectie met symptomen aan hersenen en ogen
• Oculaire toxoplasmose: Parasitaire ooginfectie