Alvleeskliercyste: symptomen van cyste in de alvleesklier

Een alvleeskliercyste of pancreascyste is een met vocht gevulde holte die zich in de alvleesklier of pancreas ontwikkelt. Dit kleine orgaan bevindt zich in het abdomen tussen de maag en de darmen. Naast het maken van spijsverteringsenzymen produceren de endocriene cellen in de pancreas hormonen, zoals insuline, die de bloedsuikerspiegel in je lichaam regelen. Soms groeien er cysten in je alvleesklier als gevolg van een alvleesklierontsteking. Maar de meeste cysten in de alvleesklier ontwikkelen zich zonder duidelijke reden en worden bij toeval ontdekt tijdens een CT- of MRI-scan die voor een ander doel is gedaan. Sterker nog, door de vooruitgang in de kwaliteit van deze en andere beeldvormingstechnieken is het aantal pancreascysten dat anno 2024 wordt aangetroffen dramatisch toegenomen. De meeste alvleeskliercysten zijn goedaardig en het is onwaarschijnlijk dat ze je schaden of symptomen veroorzaken. Maar sommige zijn precancereus en kunnen zich ontwikkelen tot alvleesklierkanker.

• Wat is een alvleeskliercyste?
• Soorten pancreascysten
• Pseudocysten
• Sereus cystadenoma
• Mucineus neoplasma
• Intraductaal papillair mucineus neoplasma (IPMN)
• Symptomen van cyste in de alvleesklier
• Complicaties
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Wanneer een arts raadplegen?
• Behandeling van een alvleeskliercyste
• Geen behandeling en zo nodig controle
• Endoscopische drainage van de (pseudo)cyste
• Operatie
• Gescheurde pseudocyste
• Preventie

Wat is een alvleeskliercyste?

Een alvleeskliercyste of pancreascyste is een met vocht gevulde holte of in je alvleesklier of pancreas, een groot orgaan achter de maag dat hormonen en enzymen produceert die helpen bij het verteren van voedsel. De meeste alvleeskliercysten zijn niet kwaadaardig en geven geen klachten of geen symptomen. Ze worden meestal aangetroffen bij beeldvormingsonderzoek voor een ander probleem.

Soorten pancreascysten

Er zijn bijna 20 soorten pancreascysten. De meest cysten in de alvleesklier zijn niet gevaarlijk, maar goedaardig. Veel voorkomende alvleeskliercysten zijn onder meer:

Pseudocysten

Pseudocysten bevatten meestal vocht. Deze kunnen beginnen in of naast de alvleesklier en zijn een veel voorkomende complicatie van acute pancreatitis of alvleesklierontsteking. Het is onwaarschijnlijk dat deze ontstaan als je nog nooit pancreatitis of letsel aan de alvleesklier hebt gehad.

Sereus cystadenoma

Deze hebben dikke, vezelige wanden en bevatten heldere vloeistof. Een sereus cystadenoma is bijna altijd goedaardig, maar soms veroorzaken ze pijn (aan de alvleesklier), geelzucht, of andere klachten als ze groter worden.

Mucineus neoplasma

Een mucineus neoplasma is een cyste die goedaardig begint, maar in de loop van de tijd soms kwaadaardig kan worden. Deze cysten zijn precancereuze gezwellen die kunnen beginnen in het lichaam en de staart van de pancreas. Ze ontwikkelen zich vrijwel altijd bij vrouwen. Grote exemplaren met kleine wanden die de cyste in compartimenten verdelen, septaties genoemd, zijn waarschijnlijk eerder kwaadaardig.

Intraductaal papillair mucineus neoplasma (IPMN)

Een intraductaal papillair mucineus neoplasma (IPMN) begint in de kanalen die de alvleesklier verbinden met de darm. Ze zijn het meest voorkomende type van precancereuze cyste. Ze produceren grote hoeveelheden eiwitten die slijm (mucine) vormen in de cyste, en vloeistof. Het is moeilijk om te voorspellen of en wanneer een IPMN kwaadaardig wordt, hoewel onderzoek aantoont dat degenen met een cyste in het ductus pancreaticus of alvleesgang, hiervoor een groter risico lopen.

Symptomen van cyste in de alvleesklier

Vaak heb je geen symptomen van een cyste in de alvleesklier, die vaak toevallig wordt aangetroffen wanneer beeldvormingsonderzoek van de buik wordt gedaan. Mogelijke symptomen van een alvleeskliercyste zijn:

• aanhoudende buikpijn
• de pijn kan uitstralen naar de rug (rugpijn)
• een massa die je in je bovenbuik kunt voelen
• misselijkheid
• braken

Complicaties

Sommige pancreascysten kunnen zich ontwikkelen tot alvleesklierkanker. De arts kan een monster nemen van de cystevloeistof om te bepalen of er kankercellen aanwezig zijn. Of de arts kan aanbevelen om de cyste te monitoren op veranderingen die wijzen op kanker.

Oorzaken

De oorzaak van de meeste pancreascysten is anno 2024 onbekend. Sommige cysten worden geassocieerd met zeldzame ziekten, waaronder het syndroom van Von Hippel-Lindau (VHL), een genetische aandoening die de pancreas en andere organen kan aantasten.

Pseudocysten ontstaan vaak na een alvleesklierontsteking. Pseudocysten kunnen ook het gevolg zijn van een verwonding aan de buik, zoals van een auto-ongeluk.

Risicofactoren

Zwaar alcoholgebruik en galstenen zijn risicofactoren voor alvleesklierontsteking, wat weer een risicofactor is voor het ontstaan van pseudocysten. Verwonding of trauma aan de buik is ook een risicofactor voor pseudocysten.

Wanneer een arts raadplegen?

Zeer zelden raakt een cyste geïnfecteerd. Raadpleeg een arts als je koorts en aanhoudende buikpijn hebt.

Behandeling van een alvleeskliercyste

Geen behandeling en zo nodig controle

Of behandeling nodig is, hangt af van de aard van de cyste, de omvang en of je al dan niet klachten ervaart. Kleine goedaardige cysten zonder klachten hoeven niet behandeld te worden. Zo nodig is periodieke controle nodig.

Endoscopische drainage van de (pseudo)cyste

Grote cystes die klachten geven en ontstaan zijn na een ontsteking van de alvleesklier, kunnen worden behandeld door het vocht uit de cyste te laten aflopen. Met behulp van een echo-endoscopie kan de arts deze aanprikken en leegzuigen. Soms is het nodig om een kunststof buisje, een zogeheten 'drain', in de cyste achter te laten, zodat het vocht uit de cyste kan verdwijnen.

Operatie

Wanneer endoscopische behandeling niet mogelijk is, of als een cyste kwaadaardig is, kan een operatie nodig zijn.

Gescheurde pseudocyste

Een gescheurde pseudocyste kan een medisch noodgeval zijn, maar komt echter zelden voor. De door de pseudocyste afgegeven vloeistof kan nabijgelegen bloedvaten beschadigen en enorme bloedingen veroorzaken. Een gescheurde pseudocyste kan buikvliesontsteking (peritonitis) veroorzaken. Zoek dringend medische hulp als je tekenen of symptomen vertoont van interne bloedingen en shock, waaronder:

• flauwte
• ernstige buikpijn
• verminderd bewustzijn
• zwakke en snelle hartslag
• bloedbraken

Preventie

De beste manier om pseudocysten te vermijden, is het vermijden van alvleesklierontsteking, die meestal wordt veroorzaakt door galstenen of overmatig alcoholgebruik. Als galstenen pancreatitis veroorzaken, moet je misschien je galblaas laten verwijderen. Als de alvleesklierontsteking te wijten is aan alcoholgebruik, kan het stoppen met drinken het risico verminderen.

Lees verder

• Alvleesklier en alvleesklierklachten: symptomen en oorzaken