Lui oog: symptomen baby, kind, volwassenen + behandeling

Een lui oog kan ontstaan in de baby-, peuter- en kinderleeftijd, maar niet na de basisschoolleeftijd. Bij een lui oog is het gezichtsvermogen van één van beide ogen beduidend minder, omdat de ontwikkeling ervan in de vroege jeugd is achtergebleven. Bij een lui oog heeft de verbinding met de hersenen zich nooit goed kunnen ontwikkelen. Dit komt omdat op jonge leeftijd vanuit het luie oog systematisch minder goede signalen worden doorgestuurd. Een lui oog is een courante aandoening die door vroegtijdige opsporing voor een groot deel is te voorkomen. Ook volwassenen kunnen een lui oog hebben, doordat het op kinderleeftijd niet is vastgesteld en/of is verholpen. Voor volwassenen met een lui oog was er tot voor kort geen effectieve behandeling.

• Wat is amblyopie (lui oog)?
• Symptomen van een lui oog
• Oorzaken van een lui oog
• Scheelzien
• Sterkteafwijking van het oog
• Troebeling
• Erfelijke aanleg
• Onderzoek en diagnose
• Routineonderzoek
• Oogarts
• Behandeling van een lui oog
• Zo vroeg mogelijk aanvangen
• Meerdere mogelijke behandelingen
• Volwassenen met een lui oog
• Oogoperatie
• Videobril

Wat is amblyopie (lui oog)?

Amblyopie, beter bekend als lui oog, is een slecht gezichtsvermogen van één van beide ogen, omdat de ontwikkeling ervan in de vroege kinderjaren is onderdrukt. Bij een lui oog heeft de verbinding met de hersenen zich nooit goed kunnen ontwikkelen. Dit komt omdat op jonge leeftijd vanuit het luie oog systematisch minder goede signalen worden doorgestuurd. Wanneer deze situatie voortduurt tot het vierde of vijfde levensjaar, dan blijft het gezichtsvermogen aan het aangedane oog definitief minder en spreekt men van een lui oog. Geschat wordt dat drie procent van de kinderen jonger dan zes jaar één of andere vorm van amblyopie hebben. Meestal is er slechts één van de twee ogen lui, doch een 'lui oog' kan in zeldzame gevallen dubbelzijdig voorkomen.

Symptomen van een lui oog

Een lui oog geeft de volgende symptomen:

• Slecht zien met het zogenaamde 'luie oog' en ook met een bril wordt het zicht niet verbeterd.
• Minder diepte zien, waardoor het kind gemakkelijker struikelt of valt en moeilijker iets vastpakken omdat het kind er naast grijpt.
• Loensen of scheel kijken is ook mogelijk, waarbij beide ogen kijken niet precies dezelfde kant opkijken.

Er zijn niet altijd merkbare verschijnselen bij een lui oog, vooral niet bij een jong kind. Een lui oog wordt dan gemakkelijk over het hoofd gezien.

Oorzaken van een lui oog

Scheelzien

De meest voorkomende oorzaken van amblyopie is scheelzien (strabisme), waarbij er een onvermogen bestaat om beide ogen op één fixatiepunt te richten. Beide ogen kijken hierbij een andere kant op. Ze vangen twee verschillende beelden, die niet samen te voegen zijn. In dat geval wordt het beeld van het opzij kijkende oog onderdrukt. Zonder behandeling wordt dat een lui oog.

Sterkteafwijking van het oog

Een andere oorzaak van een lui oog is als het beeld van één van beide ogen beduidend minder scherp is dan het andere, ten gevolge van een sterkteafwijking van het oog. Dit onscherpe beeld kan in de hersenen niet samengevoegd worden met het scherpe beeld, waardoor het minder ziende oog wordt onderdrukt. Mettertijd kan hierdoor ook een lui oog ontstaan.

Troebeling

Ten slotte kan een troebeling van de normaal heldere delen van het oog als gevolg van bijvoorbeeld een oogziekte als cataract (staar), ook tot een lui oog leiden. Door de troebeling wordt er geen scherp beeld gevormd, waardoor een lui oog kan ontstaan.

Erfelijke aanleg

Bij het ontstaan van een lui oog kan een zekere erfelijke aanleg een rol spelen.

Onderzoek en diagnose

Routineonderzoek

Aangezien amblyopie meestal enkelzijdig optreedt, zijn veel ouders en kinderen zich niet bewust dat één oog minder goed ziet. De globale gezichtsscherpte met de twee ogen samen is namelijk ruimschoots voldoende. Het verminderde zicht wordt meestal opgemerkt tijdens een routineonderzoek of de ouders constateren scheelzien, waarvoor ze op consultatie komen bij de oogarts of orthoptist.

Oogarts

Een baby die duidelijk scheel is, wordt al in een vroeg stadium doorgestuurd naar de oogarts. Op het consultatiebureau wordt bij alle kinderen voor het tweede levensjaar een test afgenomen om te bepalen of er sprake is van (een neiging tot) scheelzien. Tegelijk wordt gecontroleerd of het gezichtsvermogen aan één of beid ogen verminderd is. En met vier jaar wordt de gezichtsscherpte van het kind gemeten met een plaatjestest. Er wordt dan bekeken of het kind van een bepaalde afstand plaatjes herkent. Bij geconstateerde afwijkingen volgt verwijzing naar een oogarts, die de oorzaak opspoort. Er worden verschillende onderzoeken gedaan om de juiste oorzaak van amblyopie te kunnen vaststellen.

Behandeling van een lui oog

Zo vroeg mogelijk aanvangen

Het is van belang om zo vroeg mogelijk met behandeling aan te vangen, want na een bepaalde leeftijd is de gezichtsscherpte niet meer te verbeteren. Des te jonger de leeftijd van het kind wanneer aangevangen wordt met behandeling, des te beter de prognose.

Meerdere mogelijke behandelingen

De behandeling van een lui oog kan bestaan uit:

• Correctie van de brilsterkte-afwijking. Kinderen met een brilsterkte-afwijking krijgen een bril of contactlens voorgeschreven.
• Occlusie (afplakken). Het luie oog wordt gestimuleerd door het goede oog iedere dag enige tijd af te plakken. Naast het dragen van ene bril moet soms ook het luie oog worden afgeplakt (zie onder).
• Farmacologische penalisatie (druppels). Door bepaalde oogdruppels in het goede oog te druppelen, gaat het goede oog minder goed zien dan het luie oog. Hierdoor wordt het luie oog gestimuleerd te kijken. Deze behandeling is alleen mogelijk als het verschil tussen beide ogen niet meet bedraagt dan 20% en het slechte oog moet ten minste 50% zien.
• Overige behandelingen. Indien er sprake is van een oogziekte, zal deze behandeld moeten worden.

Volwassenen met een lui oog

Oogoperatie

Ook volwassenen kunnen een lui oog hebben. Maar voor volwassenen met een lui oog was er tot voor kort geen effectieve behandeling. Bij oogheelkundig onderzoek hebben ze vaak een normaal uitziend oog, maar het oog is voor het 8e levensjaar niet tot ontwikkeling gekomen. Een oogoperatie heeft bij volwassenen geen effect meer. Alleen om cosmetische redenen kan een operatie zinvol zijn. Dankzij een videobril en het alom bekende spelletje Tetris is een lui oog nu mogelijk ook bij volwassenen te verhelpen.

Videobril

Een groep Canadese wetenschappers van McGill University heeft ontdekt dat met een videobril het mogelijk is om elk oog een ander deel van het spelletje Tetris te laten zien.¹ In het ene oog zijn de blokjes zichtbaar, in het andere de 'bodem' waarop de blokjes terecht moeten komen en waar lijnen gevormd moeten worden om punten te behalen en verder in het spel te komen. Als de drager van de bril het spel goed wil spelen, moet beide beelden gecombineerd worden en dat kost de hersenen moeite. De hersenen worden als het ware gedwongen om beide ogen goed (samen) te laten werken, met als gevolg dat langzaamaan het onscherpe zicht verdwijnt. Op deze manier is een lui oog ook bij oudere mensen te verhelpen, zo veronderstellen de onderzoekers.

Noot:

1. McGill University Health Centre. 'Lazy eye disorder - A promising new therapeutic approach. www.eurekalert.org/pub_releases/2013-04/muhc-ed041913.php

Lees verder

• Glaucoom: symptomen, behandeling en glaucoom operatie
• Oogaandoeningen: rood oog/rode ogen; jeuk/afscheiding/tranen
• Blauw oog: symptomen, oorzaken en behandeling blauwe plek
• Blefaritis of ooglidontsteking: symptomen en behandeling
• Chalazion (bultje onder ooglid): verwijderen en behandeling