Jeuk in de keel of kriebel in de keel: oorzaken en symptomen

Jeuk in je keel of mond (gehemelte) of een kriebelende keel, is vaak een klacht die heel erg op de voorgrond treedt. Jeuk in de keel kan zeer vervelend en storend zijn. Een jeukende keel- of mondholte kan meerdere oorzaken hebben. Jeuk of irritatie van de keel ontstaat ten gevolge van prikkeling van het keelslijmvlies. Nabijgelegen slijmvliezen kunnen ook irriteren. Dit is afhankelijk van de oorzaak. De belangrijkste oorzaken van jeuk in de keel zijn griep, verkoudheid of een allergie. Maar je kunt ook een droge keel hebben met kriebel als gevolg van te weinig drinken, blowen en roken of alcoholgebruik. Kriebel in de keel kan zich zowel overdag als 's nachts manifesteren. Soms kom je niet in slaap door jeuk in de keel of word je wakker als gevolg van een geïrriteerde keelholte. Bij aanhoudende klachten of als jeuk in de keel gepaard gaat met meer ernstige symptomen, dan is het raadzaam je huisarts te raadplegen.

• Jeuk in de keel
• Een onophoudelijke kriebel in de keel
• De subtiele marteling van een jeukende keel
• Keelholte
• Anatomie en fysiologie van de keel: de sleutel tot het begrijpen van jeuk
• Epidemiologie
• Pathofysiologie en ontstaansmechanisme van een jeukende of kriebelende keel
• De veelzijdige oorzaken van jeuk in de keel
• Jeuk in keel door een droge keel
• Langdurig luid praten, zingen of schreeuwen
• Vreemd voorwerp
• Visgraat of pitje
• Ingeslikte naald
• Jeukende keel door irriterende stoffen
• Kriebelende keel door psychische oorzaken
• Jeuk in de keel door een infectie
• Virale en bacteriële infecties
• Ontstoken amandelen
• Oral allergy syndrome (OAS)
• kriebel in de keel door allergieën
• Gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ)
• Nekproblemen
• Jeuk in de keel door systemische ziekten
• Aandoeningen aan nabijgelegen organen
• Kriebel in de keel door medicatie
• Risicogroepen
• Risicofactoren
• Andere symptomen die kunnen optreden bij een jeukende keel
• Allergische rinitis
• Geneesmiddel- of voedselallergie
• Verkoudheid of griep
• Uitdroging
• Reflux
• Onderzoek en diagnose
• Medische behandeling van een hinderlijke kriebel in de keel
• Allergieën: het beteugelen van een overactief immuunsysteem
• Infecties: bestrijding van indringers
• Droogte en irritatie: herstel van balans
• Reflux: het temmen van maagzuur
• Minder vaak voorkomende behandelingen: gespecialiseerde oplossingen
• Alternatieve therapieën: natuurlijke verlichting
• Zelfzorgmaatregelen bij kriebel in de keel
• Praktische tips om jeuk of kriebel in de keel te verhelpen
• Drink een glas lauw water met een scheutje honing
• Kauw op een klein stukje gember of zuig erop
• Zuig op een zoute drop of keelpastille
• Neem een slokje appelazijn verdund met water
• Spoel je keel met zout water
• Gebruik een luchtbevochtiger in je kamer
• Neem een theelepel olijfolie om je keel te verzachten
• Eet een klein stukje rauwe knoflook
• Kauw op anijszaad of venkelzaad
• Adem stoom in met een druppel pepermuntolie
• Neem een ijsblokje in de mond om je keel te kalmeren
• Spray een natuurlijke keelspray met propolis of aloë vera
• Preventie

Jeuk in de keel

Een onophoudelijke kriebel in de keel

Marianne, een enthousiaste docent, stond voor haar klas toen het begon: een aanhoudende, irriterende jeuk in haar keel. Eerst probeerde ze het te negeren, maar al snel voelde ze de drang om te hoesten, wat haar uitleg voortdurend onderbrak. "Het zal wel van de droge lucht zijn," dacht ze, maar toen de kriebel aanhield en haar stem schor werd, besloot ze toch een arts te raadplegen. Het bleek een allergische reactie op pollen te zijn, iets waar ze nooit eerder last van had gehad. Met een paar eenvoudige aanpassingen en antihistaminica kreeg ze eindelijk haar stem én haar comfort terug.

De subtiele marteling van een jeukende keel

Jeuk in de keel lijkt misschien een klein ongemak, maar wie het heeft ervaren weet hoe vervelend het kan zijn. Het is een symptoom dat van alles kan betekenen: van een onschuldige reactie op droge lucht tot een signaal van allergieën, een beginnende infectie of zelfs reflux. De keel, een cruciaal onderdeel van ons ademhalings- en spijsverteringsstelsel, is gevoelig voor de kleinste prikkels. Of het nu gaat om een allergische reactie op pollen, irritatie door rook, of uitdroging door airconditioning, jeuk in de keel is een veelvoorkomende klacht die vaak onze aandacht opeist. Deze subtiele kriebel kan ons eraan herinneren hoe nauw verweven onze keel is met onze ademhaling, voeding en omgeving.

Keelholte

De keelholte (farynx) ligt achter de neusholte en de mondholte en is een buisvormige ruimte, die bestaat uit spieren van ongeveer 13 centimeter lengte. De keelholte staat zowel links als rechts in verbinding met het middenoor. Deze verbinding loopt via de zogeheten 'buis van Eustachius'. De keelholte maakt onderdeel uit van de ademhalingsweg en het spijsverteringskanaal. Slikken is een reflexbeweging. Wanneer er speeksel, vloeistoffen of vast voedsel achter in de mondholte komt, maak je automatisch een slikbeweging.

Anatomie en fysiologie van de keel: de sleutel tot het begrijpen van jeuk

De keel, een fascinerende en veelzijdige structuur, is een cruciaal knooppunt in ons lichaam. Het is niet alleen een doorgang voor lucht en voedsel, maar ook een gevoelig orgaan dat snel reageert op irritaties. Als jeuk in de keel optreedt, ligt de oorzaak vaak in een complexe interactie tussen de anatomie en de fysiologie van dit gebied. Laten we deze verborgen wereld verkennen.

Anatomie van de keel: een dynamisch kruispunt
De keel, ook wel farynx genoemd, is een buisvormige structuur die zich uitstrekt van de neusholte tot aan de slokdarm en luchtpijp. Het bestaat uit drie delen:

• Nasofarynx: Het bovenste deel, direct achter de neusholte, dat de lucht van de neus naar de luchtwegen leidt.
• Orofarynx: Het middelste deel, achter de mondholte, waar lucht en voedsel elkaar kruisen.
• Hypofarynx: Het onderste deel, dat aansluit op de slokdarm en de luchtpijp.

De keel is bekleed met een dunne laag slijmvlies, een beschermend weefsel dat voortdurend wordt bevochtigd door speeksel en slijm. Dit slijmvlies bevat kleine haartjes en klieren die vreemde deeltjes, zoals stof en pollen, kunnen opvangen en verwijderen.

Fysiologie van de keel: hoe werkt het?
De keel speelt een actieve rol in ademhaling, slikken en bescherming tegen irritanten. Het slijmvlies van de keel zit vol met zenuwuiteinden die gevoelig zijn voor prikkels. Deze zenuwen detecteren veranderingen, zoals droogte, irritatie door allergenen, of chemische stoffen, en sturen signalen naar de hersenen. Dit kan leiden tot reflexen zoals hoesten, slikken of, in het geval van irritatie, een gevoel van jeuk.

• Een voorbeeld: als pollen of stofdeeltjes de keel bereiken, registreren de zenuwen deze als ‘indringers.’ Dit activeert een reflex die je laat slikken of hoesten om de prikkels te verwijderen.

Waarom ontstaat jeuk in de keel?
Jeuk in de keel wordt vaak veroorzaakt door:

• Droogheid: Als het slijmvlies uitdroogt, bijvoorbeeld door droge lucht of onvoldoende hydratatie, worden de zenuwuiteinden gevoeliger.
• Allergenen: Stoffen zoals pollen, huisstofmijt, of schimmels kunnen het slijmvlies irriteren, wat een histaminereactie veroorzaakt. Histamine is een stof die vrijkomt bij allergische reacties en jeuk opwekt.
• Infecties: Bij een verkoudheid of keelontsteking raakt het slijmvlies geïrriteerd door virussen of bacteriën, wat een jeukend gevoel kan geven.
• Reflux: Maagzuur dat omhoog komt in de keel kan de zenuwen prikkelen en jeuk veroorzaken.

Epidemiologie

Jeuk in de keel is een van die alledaagse klachten die vrijwel iedereen wel eens ervaart. Of het nu door een droog klimaat, een allergische reactie, of een infectie komt, dit ongemak raakt mensen van alle leeftijden en achtergronden. Maar de frequentie en oorzaken variëren afhankelijk van geslacht, leeftijd, leefstijl, genetica, en geografische factoren. Laten we deze veelvoorkomende klacht vanuit epidemiologisch perspectief onderzoeken.

Geslacht en leeftijd: mannen versus vrouwen, kinderen versus volwassenen
Jeuk in de keel komt voor bij zowel mannen als vrouwen, maar vrouwen rapporteren deze klacht iets vaker, waarschijnlijk omdat ze vaker last hebben van allergieën en gevoeliger zijn voor hormonale schommelingen die het slijmvlies kunnen beïnvloeden. Bij kinderen wordt jeuk in de keel vaak veroorzaakt door allergieën of infecties, zoals verkoudheden of keelontsteking.

Bij volwassenen is jeuk in de keel vaak een symptoom van chronische aandoeningen zoals allergische rhinitis of gastro-oesofageale reflux (GERD). Een voorbeeld: een jong kind met hooikoorts kan een seizoensgebonden jeuk in de keel ervaren door blootstelling aan pollen, terwijl een volwassene met een zittende baan en stress vaker last heeft van refluxgerelateerde jeuk.

Klimaat en geografische factoren
Klimaat speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van jeuk in de keel. Droge, koude lucht, zoals tijdens Nederlandse winters, kan het slijmvlies uitdrogen en gevoeliger maken voor irritatie. In tropische gebieden, zoals de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, zorgen hoge temperaturen en luchtvochtigheid juist voor meer blootstelling aan schimmels en allergenen, wat jeuk kan uitlokken.

In België worden vergelijkbare patronen gezien, hoewel stedelijke gebieden een hoger aantal meldingen rapporteren door luchtvervuiling en verhoogde blootstelling aan irriterende stoffen zoals fijnstof.

Voeding, leefstijl en andere factoren
Wat we eten en hoe we leven, heeft een directe invloed op het ontstaan van jeuk in de keel.

• Voeding: Voedingsmiddelen zoals noten, melkproducten, of gekruid voedsel kunnen allergische reacties of milde irritaties veroorzaken. Histaminerijke voedingsmiddelen, zoals kaas en wijn, kunnen jeuk verergeren bij mensen die hier gevoelig voor zijn.
• Leefstijl: Mensen die in een droge omgeving werken, zoals in airconditioned kantoren, hebben een hoger risico op uitdroging van het slijmvlies. Roken en alcoholgebruik zijn ook belangrijke factoren; beide stoffen irriteren het slijmvlies en verhogen de kans op chronische klachten.

Een voorbeeld: een leraar die dagelijks in een stoffige omgeving werkt en regelmatig zijn stem belast, kan vaak last hebben van een jeukende keel door een combinatie van irritatie en uitdroging.

Genetica: aanleg voor gevoelige slijmvliezen
Genetische aanleg speelt een subtiele maar belangrijke rol. Mensen met een familiegeschiedenis van allergieën of astma hebben een verhoogde kans op jeuk in de keel door een overactief immuunsysteem dat overmatig reageert op onschuldige prikkels zoals pollen of stof. Erfelijke aandoeningen die het slijmvlies van de luchtwegen beïnvloeden, zoals bepaalde vormen van atopie, vergroten ook het risico.

Nederland, België en wereldwijd: verschillen en overeenkomsten

• Nederland: Jeuk in de keel is een veelvoorkomende klacht, vooral in de lente door hooikoorts en in de winter door droge lucht.
• Overzeese gebieden: In tropische klimaten zoals Curaçao en Aruba zijn schimmels en allergenen een grotere bron van klachten, terwijl droge lucht minder vaak voorkomt.
• België: De prevalentie is vergelijkbaar met Nederland, maar de stedelijke bevolking rapporteert meer klachten door luchtvervuiling en blootstelling aan irriterende stoffen.
• Wereldwijd variëren de oorzaken afhankelijk van lokale omgevingsfactoren. In landen met hoge luchtvervuiling, zoals China en India, komt jeuk in de keel vaker voor door blootstelling aan schadelijke stoffen. In westerse landen spelen allergieën een grotere rol door blootstelling aan pollen en huisstofmijt.

Cijfers en trends

• Prevalentie: Meer dan 25% van de bevolking rapporteert jaarlijks jeuk in de keel, vaak als onderdeel van andere klachten zoals allergische rhinitis of verkoudheid.
• Allergieën: Ongeveer 20-30% van de mensen met hooikoorts heeft ook jeuk in de keel als symptoom.
• Leefstijl: Roken verhoogt de kans op irritatie van de keel met 40-50%, terwijl regelmatige hydratatie beschermend werkt.

Pathofysiologie en ontstaansmechanisme van een jeukende of kriebelende keel

Een jeukende of kriebelende keel, een schijnbaar onschuldige klacht, is vaak het resultaat van een intrigerend samenspel tussen ons immuunsysteem, zenuwstelsel en de delicate structuur van de keel. Dit ongemak kan variëren van een lichte irritatie tot een onbedwingbare drang om te schrapen of te hoesten. Laten we de complexe processen achter dit veelvoorkomende symptoom ontrafelen.

De keel: een waakzame poortwachter
De keel, anatomisch bekend als de farynx, is een multifunctioneel orgaan dat lucht en voedsel naar de juiste bestemming leidt. Het is bekleed met een dunne slijmvlieslaag die functioneert als een beschermend schild. Dit slijmvlies bevat een dicht netwerk van zenuwuiteinden die reageren op veranderingen in de omgeving, zoals droogte, allergenen, of irriterende stoffen.

De keelslijmvliezen produceren constant een dunne laag slijm die dient als smeermiddel en barrière tegen indringers. Wanneer deze balans wordt verstoord, bijvoorbeeld door uitdroging of irritatie, worden de zenuwen geprikkeld, wat resulteert in een jeukend of kriebelend gevoel.

Histamine: de trigger van allergische jeuk
Bij allergische reacties speelt histamine, een chemische boodschapper, een hoofdrol. Wanneer allergenen zoals pollen, huisstofmijt, of schimmels de keel binnendringen, activeren ze het immuunsysteem. Mastcellen in het slijmvlies scheiden histamine uit, wat leidt tot:

Zwelling van de slijmvliezen: Hierdoor wordt de keel nauwer, wat een kriebelend gevoel veroorzaakt.
Prikkeling van zenuwuiteinden: Histamine bindt aan zenuwreceptoren, wat een jeuksensatie opwekt.
Een voorbeeld: iemand met hooikoorts voelt vaak een aanhoudende jeuk in de keel tijdens het pollenseizoen, als reactie op de aanwezigheid van pollen in de lucht.

Droogte en irriterende stoffen: een gevoelige balans
Een droge keel ontstaat wanneer het slijmvlies onvoldoende bevochtigd is. Dit kan worden veroorzaakt door:

• Droge lucht: Airconditioning of verwarming onttrekt vocht aan het slijmvlies, waardoor de keel geïrriteerd raakt.
• Rook en chemische stoffen: Deze irriteren direct het slijmvlies en activeren de gevoelige zenuwen in de keel.
• Droogte maakt de slijmvliezen kwetsbaarder en verhoogt de gevoeligheid van zenuwuiteinden, wat een jeukend gevoel versterkt. Een typische situatie: een leraar die langdurig in een droge, verwarmde ruimte spreekt, kan een aanhoudende kriebel in de keel ervaren.

Infecties: de reactie van het immuunsysteem
Bij een verkoudheid of keelontsteking veroorzaken virussen en bacteriën een ontstekingsreactie in de keel. Het immuunsysteem stuurt ontstekingscellen naar de aangedane gebieden, wat leidt tot:

• Verhoogde slijmproductie: Dit kan de keel irriteren en jeuk veroorzaken.
• Zenuwprikkeling: Ontstekingsstoffen zoals prostaglandinen en cytokinen maken zenuwen gevoeliger, wat de jeuk versterkt.
• Een verkoudheid kan dus een kriebelende keel veroorzaken als bijeffect van het herstelproces van het lichaam.

Reflux: een verborgen boosdoener
Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD) kan bijdragen aan een jeukende keel. Bij reflux stroomt maagzuur terug naar de keel, wat het slijmvlies irriteert en zenuwuiteinden prikkelt. Dit leidt tot een branderig gevoel dat vaak wordt beschreven als kriebel of jeuk. Mensen met chronische reflux hebben vaak last van een schraperige keel, vooral na het eten of tijdens het liggen.

Het zenuwstelsel: een overgevoelige waakhond
De keel is rijk aan sensorische zenuwen die direct verbonden zijn met de hersenen via de nervus vagus. Wanneer deze zenuwen overgevoelig worden door ontsteking, irritatie of uitdroging, kunnen ze jeuksignalen naar de hersenen sturen, zelfs bij minimale prikkels. Dit verklaart waarom sommige mensen een jeukende keel ervaren zonder duidelijke oorzaak.

Het domino-effect: hoe een prikkel jeuk verergert
Een jeukende keel kan zichzelf versterken door reflexen zoals hoesten en schrapen. Deze reflexen, bedoeld om de prikkel te verwijderen, kunnen het slijmvlies verder irriteren en de jeuk verergeren. Dit creëert een vicieuze cirkel die moeilijk te doorbreken is zonder de onderliggende oorzaak aan te pakken.

De veelzijdige oorzaken van jeuk in de keel

Jeuk in de keel, die aanhoudende kriebel die je doet slikken, schrapen of hoesten, kan voortkomen uit een breed scala aan oorzaken. Het is een symptoom dat ons eraan herinnert hoe gevoelig en dynamisch de keel is – een kruispunt waar lucht, voeding, en immuunreacties samenkomen.

Vaak is jeuk in de keel het gevolg van irritatie door externe factoren zoals droge lucht, rook, of allergenen zoals pollen en huisstofmijt. Maar het kan ook wijzen op interne processen, zoals een beginnende infectie, reflux van maagzuur, of zelfs een reactie op bepaalde voedingsmiddelen of medicijnen. Soms is het lichaam simpelweg te enthousiast in zijn verdediging, waarbij stoffen zoals histamine vrijkomen en jeuk veroorzaken.

Wat de oorzaak ook is, de keel reageert met een symfonie van reflexen en signalen om de prikkel te neutraliseren. Het is deze complexiteit die jeuk in de keel zowel alledaags als intrigerend maakt. Het begrijpen van de mogelijke oorzaken helpt ons niet alleen het ongemak te verzachten, maar ook de onderliggende boodschap van ons lichaam te ontcijferen.

Jeuk in keel door een droge keel

Een droge keel komt geregeld voor in combinatie met droge ogen, droge mond en een droge huid. Veel voorkomende oorzaken van jeuk in de keel zijn:

• koud en guur weer;
• sick building syndroom, een reeks gezondheidsklachten die veroorzaakt wordt door een slecht en ongezond binnenklimaat;
• verstopte neus en daardoor ademen door de mond;
• keelontsteking;
  Jeuk in de keel door alcoholgebruik / Bron: Marian Weyo/Shutterstock.com
• uitdroging (dehydratie) door te weinig drinken en/of te veel vochtverlies;
• onderactieve speekselklieren bij oude(re) mensen;
• blowen en roken;
• cafeïne in koffie, frisdrank en energydrinks (energiedranken);
• alcoholgebruik;
• syndroom van Sjögren, een auto-immuunziekte waarbij vooral traan- en speekselklieren ontstoken raken;
• bepaalde medicijnen, zoals antidepressiva (middelen tegen depressie), geneesmiddelen voor de behandeling van urine-incontinentie, diuretica (plaspillen voor de behandeling van hoge bloeddruk), antihistaminica bij allergische aandoeningen, of sprays voor het behandelen van astma).

Langdurig luid praten, zingen of schreeuwen

Langdurig luid spreken, zingen of schreeuwen is belastend voor de stem. Een avondje uit in een druk café of dansgelegenheid, kan de stem behoorlijk aantasten. Een dag later kun je klagen over een pijnlijke, jeukende keel, dat vaak na één dag wel weer over is.

Vreemd voorwerp

Visgraat of pitje

Kinderen slikken soms vreemde voorwerpen in, maar volwassenen kunnen soms ook per ongeluk iets inslikken wat irritatie in de keel veroorzaakt. Een graatje van een vis of een pitje kan vast komen te zitten in de keel en aldaar klachten veroorzaken.

Ingeslikte naald

In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde uit 1920 staat een casus beschreven van een man die met klachten als hevige pijn bij het slikken, pijn in de rechterzijde van het achterhoofd en in de rechter oorschelp. Bij nader onderzoek door de arts trof deze een naald in de keel aan. De man kreeg de klachten na het eten van een peer. De arts begreep niet hoe een naald in een peer terecht kon komen, totdat hij van een collega vernam hoe deze zelf bijna het slachtoffer was geworden van een dergelijke verraderlijke peer. Hij wilde een hap nemen van een peer, maar ontdekte tijdig de naald die een eindje naar buiten stak. Hij had voor de aanwezigheid van de naald een aannemelijke verklaring. Hij had namelijk gelegenheid om waar te nemen dat de marktkoopvrouw van wie hij de peer gekocht had, de peren wrijft over haar mouw om deze een aantrekkelijk glanzend uiterlijk te geven. Het is duidelijk dat een daar aanwezige naald op deze manier gemakkelijk in de peer naar binnen kan dringen.¹

Jeukende keel door irriterende stoffen

Luchtvervuiling, industriële stoffen, oplosmiddelen of schoonmaakmiddelen kunnen de keel irriteren. Blowen, roken van tabak of het basen van cocaïne, kunnen ook het keelslijmvlies irriteren.

Kriebelende keel door psychische oorzaken

Het frequent voorkomen van jeuk in de keel en een droge hoest zonder duidelijke fysieke oorzaak, kan een psychische oorzaak hebben. Er wordt in dat verband wel eens gesproken over een zenuwhoestje. Hoesten kan een symptoom zijn van angst. Je kunt daardoor last krijgen van een te snelle en oppervlakkige ademhaling. Door onvoldoende zuurstoftoevoer raakt de keel geïrriteerd en kun je het gevoel krijgen dat de keel vernauwd is. Hoesten lijkt deze klacht te verlichten; een 'zenuwhoestje' is geboren.

Jeuk in de keel door een infectie

Virale en bacteriële infecties

Virale infecties, zoals verkoudheid, griep, ziekte van Pfeiffer (een andere benaming is klierkoorts, vanwege opgezette klieren), bof, waterpokken of mazelen, kunnen aanleiding geven tot keelklachten zoals een jeukende keelpijn. Voorts kunnen zowel virussen als bacteriën (meestal gaat het om streptokokken) een keelontsteking veroorzaken. Pijn bij het slikken en/of een branderig gevoel, zijn daarbij de belangrijkste klachten.

Ontstoken amandelen

Amandelontsteking, ook bekend als tonsillitis, is een ontsteking van de keelamandelen die veroorzaakt wordt door een bacteriële of virale infectie. Dit gaat vaak gepaard met diverse klachten zoals witte vlekken in de keel, gezwollen amandelen, pijn, moeite met slikken, en koorts. De keelamandelen, onderdeel van het lymfatische systeem, spelen een belangrijke rol in het filteren van ziekteverwekkers, maar bij een infectie raken ze zelf overbelast en ontstoken. Zwelling van de lymfeklieren in de hals is een veelvoorkomend bijkomend symptoom.

Jeuk als symptoom bij tonsillitis
Hoewel jeuk in de keel minder prominent is dan pijn bij tonsillitis, kan het optreden als gevolg van irritatie van de zenuwuiteinden in het slijmvlies van de keel. Bij een virale infectie veroorzaakt de ontsteking een verhoogde productie van slijm en prikkeling van het slijmvlies. Bij bacteriële infecties, zoals door groep A-streptokokken, kunnen toxines en ontstekingsstoffen de zenuwuiteinden prikkelen, wat een jeukend gevoel kan veroorzaken.

Andere symptomen die jeuk kunnen verergeren

• Droogte in de keel: Door ademhalen via de mond bij zwelling van de amandelen, droogt het slijmvlies uit, wat de jeuk erger maakt.
• Postnasale drip: Slijm dat uit de neus naar de keel loopt bij een bijbehorende sinusitis of verkoudheid, kan ook bijdragen aan de jeuk.

Behandeling en verlichting van jeuk door tonsillitis

• Hydratatie: Regelmatig water drinken houdt het slijmvlies gehydrateerd en verzacht de irritatie.
• Zuigtabletten: Verzachtende middelen met menthol of honing kunnen de jeuk en pijn verlichten.
• Antibiotica: Bij een bacteriële infectie wordt een kuur zoals penicilline voorgeschreven, wat niet alleen de infectie bestrijdt maar ook de jeuk en andere symptomen verlicht.
• Gorgelen met zout water: Dit kan helpen om ontsteking te verminderen en de keel te kalmeren.

Oral allergy syndrome (OAS)

Het 'oraal allergiesyndroom', is een milde vorm van voedselallergie waarbij de verschijnselen alleen in het mond- en keelgebied optreden. De verschijnselen kunnen bestaan uit onder meer jeuk in de mond, gehemelte en keel, tot in de oren, alsmede irritatie en blaartjes in de mond, en eventueel zwelling van lippen, gehemelte, tong, of glottis. Deze klachten treden vaak snel op, dat wil zeggen binnen enkele minuten na het eten van de boosdoener: bepaald fruit, groenten, noten, schaal- of schaaldieren, die de allergische reactie uitlokken. Beruchte veroorzakers van OAS zijn appel, peer, perzik, kiwi en noten.

kriebel in de keel door allergieën

Hooikoorts of pollenallergie, huisstofmijtallergie en dierenallergie, kunnen klachten geven als jeukende, tranende ogen, niezen en/of een loopneus en kriebel achter in de keel.

Gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ)

Gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ of GERD) komt relatief vaak voor. Hierbij komt zuur uit de maag naar boven in de slokdarm en de keel, waar het irriteert en klachten veroorzaakt als jeuk en een branderig gevoel, bekend als brandend maagzuur of zuurbranden.

Nekproblemen

Keelirritatie en keelklachten kunnen eveneens ontstaan bij nekproblemen zoals een vergrote schildklier en lymfeknopen, een abces of een tumor. Na een verwonding of na een operatie kunnen er ook klachten ontstaan.

Jeuk in de keel door systemische ziekten

Jeuk in de keel kan zich ook voordoen bij systemische bindweefselziekten, zoals:

• het syndroom van Sjögren, een auto-immuunziekte waarbij vooral traan- en speekselklieren ontstoken raken;
• reumatoïde artritis, en auto-immuunziekte waarbij meerdere gewrichten gaan ontsteken;
• systemische lupus erythematosus (SLE), een auto-immuunziekte, waarbij het eigen afweersysteem ontregeld is en het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam keert;
• systemische sclerose, ook wel sclerodermie genoemd, een auto-immuunaandoening waarbij meerdere orgaansystemen zijn aangedaan, waaronder de vaten en de huid;
• vasculitis, een ontsteking van de bloedvaten.

Aandoeningen aan nabijgelegen organen

Een aantal aandoeningen van nabijgelegen organen kunnen jeuk in de keel veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn:

• acute of chronische bronchitis (een ontsteking in de kleine buisjes van de longen: de bronchiën);
• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen);
• longontsteking;
• boulimie (eetstoornis);
• acetonvergiftiging;
• longparasieten;
• mucoviscidose (een ziekte die het slijm dik en kleverig maakt);
• pericarditis (ontsteking van het hartzakje);
• sinusitis of bijholteontsteking;
• tuberculose (afgekort als tbc, een bacteriële infectie met longproblemen);
• andere longaandoeningen.

Kriebel in de keel door medicatie

Het gebruik van medicatie kan bijwerkingen met zich meebrengen, waaronder een droge hoest en jeuk in de keel. Deze zijn niet het gevolg van een allergische reactie, maar zijn een bijwerking van het betreffende geneesmiddel. Bepaalde medicijnen staan erom bekend dat ze een jeukende keel veroorzaken als bijwerking, zoals ACE-remmers. Deze worden voorgeschreven bij de behandeling van hoge bloeddruk en hartziekten. De bijwerkingen van medicatie steken meestal vrij snel de kop op nadat je ze ingenomen hebt.

Risicogroepen

Jeuk in de keel kan iedereen treffen, maar sommige groepen lopen een verhoogd risico door specifieke omstandigheden of kenmerken. Van kinderen met een gevoelig immuunsysteem tot volwassenen die worstelen met allergieën of chronische aandoeningen, deze risicogroepen bieden inzicht in wie vatbaarder is en waarom.

Kinderen: de onschuldige slachtoffers
Kinderen, met hun nog ontwikkelende immuunsysteem, zijn bijzonder gevoelig voor infecties en allergieën. Virale infecties, zoals verkoudheden, komen bij hen vaker voor en zijn een veelvoorkomende oorzaak van een kriebelende keel. Daarnaast kunnen allergieën, zoals hooikoorts of voedselallergieën, al op jonge leeftijd optreden en zich manifesteren in klachten zoals jeuk in de keel.

• Een voorbeeld: een 8-jarige met pollenallergie kan in het voorjaar constant een kriebelende keel ervaren door blootstelling aan bloeiende bomen en gras. Kinderen in deze groep hebben baat bij vroegtijdige diagnose en preventieve maatregelen, zoals allergiemedicatie.

Volwassenen met allergieën: chronische jeuk
Volwassenen die lijden aan allergieën, zoals hooikoorts of huisstofmijtallergie, vormen een grote risicogroep. Deze aandoeningen activeren het immuunsysteem overmatig, wat leidt tot een aanhoudende histaminereactie. Dit veroorzaakt niet alleen jeuk in de keel, maar ook bijkomende klachten zoals niezen, tranende ogen, en een verstopte neus.

Mensen met beroepsmatige blootstelling aan allergenen, zoals tuinmannen of schoonmakers, lopen een extra risico door hun constante blootstelling aan irriterende stoffen.

Mensen met chronische aandoeningen
Mensen met chronische luchtweg- of darmaandoeningen, zoals astma of gastro-oesofageale reflux (GERD), hebben een verhoogde kans op jeuk in de keel. Bij astma kunnen medicijnen zoals inhalatiesteroïden het slijmvlies uitdrogen, wat een kriebelend gevoel veroorzaakt. GERD-patiënten hebben vaak last van terugkerend maagzuur dat de keel irriteert en prikkelt.

Stemgebruikers en beroepsrisico's
Mensen die hun stem intensief gebruiken, zoals leraren, zangers, of callcenter-medewerkers, behoren tot een risicogroep. Overmatig stemgebruik en blootstelling aan droge lucht in werkruimtes kunnen het slijmvlies irriteren, wat resulteert in een jeukende keel.

Risicofactoren

Naast specifieke risicogroepen zijn er tal van factoren die het risico op jeuk in de keel vergroten. Deze risicofactoren zijn vaak gekoppeld aan omgevingsomstandigheden, leefstijl, of gezondheidsstatus. Het begrijpen van deze factoren helpt niet alleen om klachten te verlichten, maar ook om ze te voorkomen.

Omgevingsfactoren: droogte en irritatie

• Droge lucht: Airconditioning en verwarming verwijderen vocht uit de lucht, wat leidt tot uitdroging van het slijmvlies en een verhoogde gevoeligheid voor prikkels.
• Allergenen in de lucht: Pollen, huisstofmijt, schimmels en huidschilfers van dieren zijn veelvoorkomende triggers die het immuunsysteem activeren en histamine vrijmaken.
• Luchtvervuiling: Fijnstof en chemicaliën in stedelijke gebieden irriteren de slijmvliezen van de keel, wat chronische klachten kan veroorzaken.

Een voorbeeld: iemand die dagelijks in een drukke stad fietst, kan regelmatig een jeukende keel ervaren door blootstelling aan vervuilde lucht.

Leefstijl en gewoonten

• Roken: Tabaksrook irriteert het slijmvlies en veroorzaakt chronische ontsteking, wat vaak leidt tot een aanhoudende kriebel in de keel.
• Voeding: Histaminerijke voedingsmiddelen zoals kaas, wijn en gefermenteerde producten kunnen bij gevoelige mensen een jeukreactie uitlokken. Pittig voedsel kan bovendien de zenuwen in de keel prikkelen.
• Hydratatie: Onvoldoende water drinken leidt tot uitdroging van het slijmvlies, wat het gevoel van jeuk verergert.

Allergieën en overgevoeligheid
Allergieën zijn een van de meest voorkomende oorzaken van jeuk in de keel. Seizoensgebonden hooikoorts veroorzaakt door pollen kan het hele voorjaar en de zomer ongemak veroorzaken. Huisstofmijtallergie, een veelvoorkomende binnenhuisallergie, is een constante trigger voor mensen met gevoelige slijmvliezen.

Infecties en ontstekingen
Virussen en bacteriën die keelontsteking of verkoudheden veroorzaken, leiden vaak tot een jeukende keel als eerste symptoom. Dit komt door ontstekingsstoffen zoals cytokinen, die zenuwuiteinden in de keel prikkelen en een kriebel veroorzaken.

Medicatie en medische aandoeningen
Medicijngebruik: Langdurig gebruik van inhalatiesteroïden bij astma of neussprays kan het slijmvlies uitdrogen, wat jeuk veroorzaakt.
Gastro-oesofageale reflux: Bij reflux irriteert maagzuur het slijmvlies, wat resulteert in een jeukend of branderig gevoel in de keel.

Andere symptomen die kunnen optreden bij een jeukende keel

Vaak is een jeukende keel niet het enige symptoom waar je last van hebt, vooral niet als er sprake is van een onderliggende aandoening, of het nu gaat om een eenvoudige verkoudheid of een auto-immuunstoornis. Symptomen die kunnen optreden samen met een jeukende keel variëren, afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Allergische rinitis

Een jeukende keel die wordt veroorzaakt door allergische rinitis (bijvoorbeeld hooikoorts), kan gepaard gaan met een combinatie van de volgende symptomen:

• neus kan jeuken, waardoor je veel niest;
• een verstopte neus of een 'loopneus';
  Angio oedeem gezicht: zwelling van de oogleden / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• ogen jeuken, tranen of voelen branderig aan;
• je keel kan droog en branderig zijn, waarbij je moet hoesten;
• vermoeidheid.

Geneesmiddel- of voedselallergie

Wanneer een jeukende keel wordt veroorzaakt door een geneesmiddel- of voedselallergie, kan dit gepaard gaan met een aantal symptomen van die variëren van mild tot ernstig. In ernstige gevallen dien je onmiddellijk medische hulp in te schakelen. De symptomen die kunnen optreden bij een geneesmiddel- of voedselallergie zijn, naast jeuk in de keel, onder andere:

• ademhalingsproblemen;
• buikpijn;
• diarree;
• daling van de bloeddruk;
• een dromerig gevoel;
• bewustzijnsdaling of verlies van bewustzijn;
• een zwelling van de lippen, de tong en de keel (angio-oedeem);
• jeukende oren;
• misselijkheid en overgeven (braken);
  Galbulten op de rug / Bron: DLdoubleE, Wikimedia Commons (Publiek domein)
• netelroos of galbulten: een rode, jeukende huiduitslag die gepaard gaat met de vorming van bultjes;
• roodheid van de huid rond de ogen; en
• slikproblemen of moeite met slikken.

Verkoudheid of griep

Als een jeukende keel wordt veroorzaakt door een acute ziekte, zal het waarschijnlijk kortstondig zijn en gepaard gaan met een combinatie van de volgende symptomen:

• koorts;
• opgezwollen klieren;
• spierpijn;
• zwakheid en algehele malaise;
• hoofdpijn;
• hoesten;
• verstopte neus.

Uitdroging

Wanneer een jeukende keel wordt veroorzaakt door uitdroging, kan dit gepaard gaan met de volgende klachten:

• extreme dorst;
• droge mond;
• zeer donkere urine.

Reflux

Als jeuk in de keel wordt veroorzaakt door reflux, kan dit gepaard gaan met onder meer de volgende klachten:

• moeite of pijn bij slikken;
• brandend gevoel op de borst of keel;
• ontstoken tandvlees; en
• vieze smaak in de mond.

Onderzoek en diagnose

Jeuk in de keel kan variëren van een eenvoudig symptoom tot een aanwijzing voor een onderliggende aandoening. Om de oorzaak vast te stellen, is zorgvuldig onderzoek en een gerichte diagnose essentieel. Het proces is als het ontrafelen van een puzzel, waarbij elke test en observatie een stukje van het geheel onthult. Hier bespreken we de meest gebruikte methoden en enkele minder bekende, maar waardevolle onderzoeken.

Anamnese: het verhaal van de patiënt
De eerste stap in de diagnose is een uitgebreide anamnese, waarbij de arts de patiënt vraagt naar:

• Duur en frequentie: Is de jeuk acuut of chronisch?
• Triggers: Zijn er verbanden met seizoenen, voeding, of specifieke omgevingen?
• Bijkomende symptomen: Denk aan niezen, hoesten, reflux, of stemveranderingen.

Een voorbeeld: een patiënt meldt jeuk in de keel die vooral optreedt in de lente, samen met niesbuien en tranende ogen. Dit wijst mogelijk op hooikoorts als onderliggende oorzaak.

Lichamelijk onderzoek: een blik in de keel
Tijdens het lichamelijk onderzoek inspecteert de arts de keel, neus, en oren op zichtbare afwijkingen zoals:

• Roodheid of zwelling: Een teken van infectie of irritatie.
• Postnasale drip: Ophoping van slijm aan de achterkant van de keel, vaak veroorzaakt door allergieën of sinusitis.
• Vergrote amandelen: Dit kan wijzen op tonsillitis of een chronische ontsteking.

Met behulp van een otoscoop of een kleine spiegel kan de arts de achterzijde van de keel en de larynx beter bekijken.

Allergietests: het opsporen van triggers
Bij vermoeden van allergieën worden vaak tests uitgevoerd om specifieke allergenen te identificeren:

• Huidpriktest: Kleine hoeveelheden allergenen worden in de huid geïnjecteerd om reacties te meten.
• Bloedtest (RAST): Meet IgE-antilichamen tegen specifieke allergenen in het bloed.
• Een patiënt met jeuk in de keel tijdens het pollenseizoen kan bijvoorbeeld positief testen voor graspollen.

Endoscopie: een dieper inzicht
Bij aanhoudende of onverklaarbare klachten kan een nasofaryngolaryngoscopie worden uitgevoerd. Hierbij wordt een flexibele camera via de neus ingebracht om de keel, neusgangen, en stembanden te inspecteren. Dit onderzoek helpt bij het identificeren van:

• Refluxschade: Tekenen van geïrriteerd slijmvlies door maagzuur.
• Poliepen of gezwellen: Abnormale weefselgroei die irritatie kan veroorzaken.

Luchtweg- en longfunctietesten: verband met ademhaling
Bij patiënten met astma of andere luchtwegaandoeningen kan een longfunctietest worden uitgevoerd. Deze testen meten hoe goed de longen functioneren en helpen bepalen of luchtwegirritatie bijdraagt aan de jeuk.

Minder vaak voorkomende onderzoeken: de verborgen oorzaken

• pH-meting van de slokdarm: Bij vermoeden van reflux wordt soms een 24-uurs pH-meting uitgevoerd. Een kleine sonde in de slokdarm meet continu de zuurgraad, wat helpt om terugvloeiend maagzuur als oorzaak van de jeuk te bevestigen.
• Immunologisch onderzoek: Bij vermoeden van auto-immuunaandoeningen, zoals het syndroom van Sjögren, wordt het immuunsysteem uitgebreid onderzocht. Dit kan helpen om aandoeningen te identificeren die droogheid en irritatie van de keel veroorzaken.
• Slaaponderzoek: In zeldzame gevallen kan jeuk in de keel verband houden met slaapapneu of nachtelijke reflux. Een slaaponderzoek (polysomnografie) kan inzicht geven in nachtelijke ademhalingspatronen.
• Schimmel- of bacteriekweek: Als de jeuk gepaard gaat met aanhoudende klachten of een witte aanslag in de keel, kan een kweek van het slijmvlies helpen om schimmels (zoals Candida) of bacteriën te identificeren.

Beeldvorming: voor specifieke gevallen
Bij vermoeden van anatomische afwijkingen of tumoren in de keel kan beeldvorming nodig zijn, zoals:

• MRI of CT-scan: Omstructuren in de keel en omliggende weefsels gedetailleerd in beeld te brengen.
• Echografie: Bij oppervlakkige zwellingen of vergrote lymfeklieren.

Medische behandeling van een hinderlijke kriebel in de keel

Jeuk in de keel kan variëren van een mild ongemak tot een frustrerende, aanhoudende klacht. De medische behandeling richt zich niet alleen op het verlichten van de jeuk, maar ook op het aanpakken van de onderliggende oorzaak. Van eenvoudige middelen tot gespecialiseerde therapieën, hier is een uitgebreid overzicht van de behandelingsmogelijkheden, inclusief minder gangbare methoden.

Allergieën: het beteugelen van een overactief immuunsysteem

Bij allergieën, zoals hooikoorts of huisstofmijtallergie, is het immuunsysteem vaak te actief en reageert het op onschuldige stoffen. Behandelingen richten zich op het onderdrukken van deze reactie:

• Antihistaminica: Deze medicijnen, zoals cetirizine of loratadine, blokkeren de werking van histamine, de stof die jeuk veroorzaakt.
• Neussprays met corticosteroïden: Verminderen ontsteking en zwelling in de luchtwegen, wat jeuk en bijbehorende symptomen verlicht.
• Immunotherapie: Bij ernstige allergieën kan een desensibilisatiekuur worden aangeboden, waarbij het lichaam langzaam gewend raakt aan allergenen door middel van injecties of sublinguale druppels.

Een voorbeeld: een hooikoortspatiënt met seizoensgebonden jeuk in de keel kan baat hebben bij een combinatie van antihistaminica en een corticosteroïde neusspray.

Infecties: bestrijding van indringers

Bij een jeukende keel veroorzaakt door virussen of bacteriën, zoals verkoudheden of keelontstekingen, ligt de focus op het aanpakken van de infectie:

• Antibiotica: Alleen voorgeschreven bij bacteriële infecties, zoals streptokokkenfaryngitis.
• Zuigtabletten: Verzachtende tabletten met ontstekingsremmende of antiseptische eigenschappen, zoals flurbiprofen of dichloorbenzylalcohol, bieden verlichting.
• Gorgelen met zoutoplossing: Een eenvoudige en effectieve methode om het slijmvlies te hydrateren en infecties te verminderen.
• Bij een virale infectie, zoals een verkoudheid, wordt vaak geadviseerd om symptomen te verlichten met rust, hydratatie en eventueel pijnstillers zoals paracetamol.

Droogte en irritatie: herstel van balans

Bij een droge keel of irritatie door omgevingsfactoren draait het om het herstellen van de vochtbalans en het verminderen van prikkels:

• Hydratatie: Regelmatig kleine slokjes water drinken helpt het slijmvlies gehydrateerd te houden.
• Luchtbevochtigers: Deze apparaten verhogen de luchtvochtigheid in droge omgevingen, wat ideaal is voor mensen die veel tijd doorbrengen in verwarmde of airconditioned ruimtes.
• Vermijden van irriterende stoffen: Het vermijden van rook, sterke geuren of stof helpt om irritatie te voorkomen.
• Een leraar met een aanhoudende kriebel door een droge werkruimte kan baat hebben bij een combinatie van een luchtbevochtiger en hydratatie.

Reflux: het temmen van maagzuur

Bij gastro-oesofageale reflux (GERD) kan maagzuur in de keel terechtkomen, wat jeuk en irritatie veroorzaakt. Behandelingen richten zich op het verminderen van de zuurproductie en het beschermen van de slokdarm:

• Protonpompremmers (PPI's): Medicatie zoals omeprazol of pantoprazol vermindert de aanmaak van maagzuur.
• Antacida: Neutraliseren het zuur en bieden snelle verlichting.
• Leefstijlaanpassingen: Het vermijden van pittig voedsel, het verhogen van het hoofdeinde van het bed, en kleinere maaltijden helpen om reflux te beperken.

Minder vaak voorkomende behandelingen: gespecialiseerde oplossingen

Capsaïcine-neusspray
Bij chronische jeuk veroorzaakt door overgevoelige zenuwen kan capsaïcine, het actieve bestanddeel van chilipepers, worden gebruikt om zenuwen tijdelijk te desensibiliseren. Dit klinkt pijnlijk, maar blijkt in sommige gevallen zeer effectief.

Botox-injecties
Een enkele keer wordt botuline-toxine (Botox) gebruikt bij patiënten met hardnekkige jeuk, welke wordt veroorzaakt door overactieve zenuwen in de keel. Het ontspant de zenuwen en vermindert de jeuk.

Fotodynamische therapie (PDT)
Bij chronische keelirritatie door hyperactieve slijmvliezen kan PDT worden ingezet. Hierbij wordt een lichtgevoelige stof op de slijmvliezen aangebracht en geactiveerd met laserlicht om het weefsel te kalmeren en regeneratie te stimuleren.

Operatieve ingrepen
Bij ernstige gevallen van anatomische afwijkingen, zoals poliepen of gezwellen, kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de oorzaak van de jeuk weg te nemen.

Alternatieve therapieën: natuurlijke verlichting

Voor mensen die voorkeur geven aan natuurlijke remedies, zijn er enkele alternatieve behandelingen:

• Honing: Bekend om zijn verzachtende en antibacteriële eigenschappen, ideaal om het slijmvlies te kalmeren.
• Stoominhalatie: Een eenvoudige methode om de keel te bevochtigen en irriterende stoffen te verwijderen.
• Kruidenthee: Kamille of zoethout kan een rustgevend effect hebben op een geïrriteerde keel.

Zelfzorgmaatregelen bij kriebel in de keel

Zelfzorgmaatregelen die je kunt nemen om jeuk in de keel tegen te gaan, zijn onder meer:

• antihistaminica nemen: een antihistaminicum onderdrukt allergische reacties;
  Appelazijn drinken bij jeuk in de keel door allergie / Bron: Wicherek, Pixabay
• appelazijn drinken: appelazijn is een natuurlijk remedie tegen allergische reacties;
• warme thee met citroen, honing en (verse) gember drinken;
• een lepel honing nemen als bescherming van de keel;
• een luchtbevochtiger in huis gebruiken;
• een neusspray gebruiken om klachten tegen te gaan;
• langdurig of extreem luid praten, zingen en/of schreeuwen vermijden;
• stoppen met roken;
• uitlokkende factoren van jeuk in de keel vermijden;
• vrij verkrijgbare medicijnen nemen bij een verkoudheid of griep, bijvoorbeeld Sambucol;
• gorgelen met zout water;
• zuigtabletten en hoestpastilles nemen.

Praktische tips om jeuk of kriebel in de keel te verhelpen

Jeuk of kriebel in de keel? Dat irritante gevoel dat je bijna gek maakt! Of het nu door droge lucht, een beginnende verkoudheid of gewoon een random moment van ongemak komt, je keel kan soms ineens opstandig doen. En dan sta je daar, wanhopig op zoek naar iets wat helpt. Geen zorgen, we’ve got you covered! Er zijn genoeg slimme, en soms verrassend simpele, manieren om die irritatie aan te pakken.

Denk niet alleen aan de klassieke ‘neem een slokje water’ (hoewel dat soms wonderen doet), maar durf ook eens iets nieuws te proberen. Van een pittig stukje gember tot een vleugje appelazijn – de oplossingen liggen vaak gewoon in je keukenkastje. Het mooie? Veel van deze tips zijn niet alleen effectief, maar ook nog eens super toegankelijk. Geen ingewikkelde rituelen of urenlange voorbereidingen, gewoon snel aan de slag.

En laten we eerlijk zijn, wie heeft er nou tijd om te wachten tot het vanzelf overgaat? Of je nu midden in een meeting zit, probeert te slapen of gewoon rustig je favoriete serie wilt kijken, je wilt NU iets dat werkt. Deze lijst met tips is perfect voor iedereen die snel verlichting zoekt en openstaat voor een paar verrassende ideeën. Praktisch, creatief en een tikje out-of-the-box.

Dus, klaar om afscheid te nemen van die vervelende kriebel? Scroll naar beneden, ontdek wat bij jou past, en ga direct aan de slag. Want hoe klein het probleem ook lijkt, een geïrriteerde keel is geen reden om je dag te laten verpesten!

Drink een glas lauw water met een scheutje honing

De meest klassieke oplossing, maar onderschat deze niet! Water hydrateert en honing heeft natuurlijke antibacteriële eigenschappen die wonderen kunnen doen voor een geïrriteerde keel. Neem bijvoorbeeld Karin, die na een lange vergadering met een droge, schrapende keel achterbleef. Ze maakte snel een glas lauw water met een flinke scheut honing. Binnen een paar minuten voelde ze haar keel tot rust komen. Wetenschappers wijzen erop dat honing een natuurlijke barrière vormt, wat helpt bij het verminderen van de kriebel. En zeg nou zelf, wie heeft er geen honing in huis? Combineer dit met het drinken van voldoende water gedurende de dag om uitdroging te voorkomen. Hydratatie is hier de sleutel!

Kauw op een klein stukje gember of zuig erop

Heb je ooit een pittige gemberkick geprobeerd? Dit keukengeheimpje doet meer dan alleen je smaakpapillen wakker schudden. Gember bevat gingerol, een stofje dat ontstekingsremmend werkt. Je kunt een klein stukje afsnijden en erop kauwen of het in dunne schijfjes snijden en gewoon opzuigen. Paul, een 45-jarige docent, ontdekte dit toen zijn keel tijdens een lange lesdag begon te kriebelen. "Het voelt in eerste instantie wat scherp aan," vertelde hij, "maar daarna is het alsof je keel een mini-spa-dag krijgt." Daarnaast is gember een natuurlijke booster voor je immuunsysteem. Gember is dus niet alleen lekker, maar ook slim!

Zuig op een zoute drop of keelpastille

Wie houdt er niet van een excuus om een dropje te pakken? Zoute drop werkt niet alleen als een smaakvolle traktatie, maar het zout kan ook helpen om de keel te verzachten en overtollig slijm af te breken. Heb je geen drop bij de hand? Een keelpastille kan ook uitkomst bieden. Deze geven vaak direct verlichting, al was het maar doordat je de kriebel even vergeet. Voor liefhebbers van natuurlijke opties zijn er ook pastilles met kruiden zoals zoethout of tijm. Zoethout is trouwens een geweldige toevoeging als je van een zachte, zoete smaak houdt.

Neem een slokje appelazijn verdund met water

Oké, dit klinkt misschien een tikje apart, maar het werkt écht. Appelazijn staat bekend om zijn antibacteriële eigenschappen en kan helpen bij het neutraliseren van irritaties in de keel. Neem een theelepel appelazijn en meng dit met een glas water. Proef je het liever niet te sterk? Voeg dan een druppeltje honing toe. Anna, een echte DIY-enthousiasteling, zweert erbij. "Het klinkt misschien vies, maar als ik een kriebel voel opkomen, grijp ik meteen naar mijn appelazijn-mix. Binnen een half uur is de irritatie meestal weg!" Appelazijn is dus misschien niet je favoriet qua smaak, maar de werking maakt alles goed.

Spoel je keel met zout water

Zout water klinkt misschien niet glamoureus, maar het is een echte old-school remedie die werkt als een tierelier. Zout vermindert zwelling en ontsmet de keel, wat die irritante kriebel aanzienlijk kan verzachten. Mandy, een fanatieke sportinstructeur, deelt hoe dit haar geheime wapen werd na een dag vol schreeuwende aanwijzingen. “Ik meng een theelepel zout in een glas warm water, gorgel een paar seconden, en mijn keel voelt meteen minder rauw.” Dit trucje is al generaties lang een winnaar, en dat is niet voor niets. Het is simpel, goedkoop en doeltreffend. Let er wel op dat je het niet doorslikt – niet echt een culinaire hoogvlieger.

Gebruik een luchtbevochtiger in je kamer

Droge lucht kan je keel compleet uit balans brengen, vooral in de winter als de verwarming aanstaat. Een luchtbevochtiger is een lifesaver in dit scenario. Het houdt de luchtvochtigheid op peil en voorkomt dat je keel uitdroogt. Sophie, die in een kantoor zonder ramen werkt, zwoer bij haar mini-luchtbevochtiger. “Na een paar dagen merkte ik al verschil, geen gekriebel meer!” Geen luchtbevochtiger? Hang een natte handdoek over de verwarming of plaats een bakje water in de kamer. Kleine aanpassingen zoals deze maken een wereld van verschil.

Neem een theelepel olijfolie om je keel te verzachten

Het klinkt misschien ongewoon, maar olijfolie kan wonderen doen. De olie legt een beschermend laagje over je slijmvliezen, waardoor irritaties minder worden. Eva, een zangeres die dagelijks haar stem belast, zweert erbij. “Ik neem een lepeltje voordat ik ga zingen, en mijn stem blijft soepel.” Gebruik extra vierge olijfolie voor de beste resultaten – deze bevat antioxidanten die ontstekingen helpen verminderen. Bonuspunten: je krijgt meteen een shot gezonde vetten binnen die bijdragen aan een glanzende huid en gezonde voeding.

Eet een klein stukje rauwe knoflook

Knoflook? Rauwe knoflook? Ja, echt waar. Deze geurige krachtpatser heeft natuurlijke antibiotische eigenschappen en kan keelinfecties op de loer helpen bestrijden. Anwar, een keukenprins in hart en nieren, ontdekte deze truc toen hij last had van een aanhoudende kriebel. “Het is even wennen,” lacht hij, “maar als je eraan denkt wat het voor je doet, vergeet je die pittige smaak.” Plet een teentje knoflook en laat het een minuutje liggen voordat je het opeet – dat activeert de allicine, een ontstekingsremmend stofje. Combineer dit met een gezonde dosis leefstijl-gewoonten, en je geeft je keel de boost die het nodig heeft.

Kauw op anijszaad of venkelzaad

Anijs- en venkelzaad zijn misschien niet de eerste dingen waar je aan denkt bij een kriebelende keel, maar ze zijn verrassend effectief. Deze zaden bevatten essentiële oliën die een kalmerend effect hebben op geïrriteerde slijmvliezen. Neem bijvoorbeeld Lisa, een fervent theedrinker die altijd een potje venkelzaad in haar keuken heeft staan. "Als ik last krijg van mijn keel, kauw ik gewoon op een paar zaadjes. Het is een beetje zoetig en het voelt alsof het direct werkt!" Voor een extra boost kun je ook een thee maken van venkelzaad – even laten trekken in heet water en klaar. En als bonus helpen ze ook nog eens bij een frisse adem!

Adem stoom in met een druppel pepermuntolie

Stoom en pepermuntolie – wat een powerteam! Stoom opent je luchtwegen en maakt je keel vochtig, terwijl pepermuntolie een verfrissend en licht verdovend effect heeft. Peter, die als coach dagelijks veel moet praten, zweert erbij. “Ik zet een kom met heet water klaar, doe er een paar druppels pepermuntolie bij, en adem de damp diep in. Het voelt alsof mijn keel herboren is.” Zorg wel dat je niet te dicht bij de stoom komt om verbranding te voorkomen. Dit trucje is vooral fijn na een lange, droge dag. En eerlijk, wie houdt er niet van die frisse muntgeur? Pepermunt heeft trouwens ook antibacteriële eigenschappen, wat een mooie bonus is.

Neem een ijsblokje in de mond om je keel te kalmeren

Een ijsblokje klinkt simpel, maar onderschat het niet! Door de kou worden zenuwen in je keel tijdelijk verdoofd en wordt de irritatie minder. Sophie, een student die regelmatig last heeft van allergieën, heeft altijd een bakje ijsblokjes in de vriezer staan. “Als mijn keel begint te jeuken, laat ik een ijsblokje smelten in mijn mond. Het is zo verfrissend en de kriebel verdwijnt binnen een paar minuten.” Dit werkt vooral goed als je keel geïrriteerd is door droge lucht of allergieën. Plus, het is een handige en gratis oplossing.

Spray een natuurlijke keelspray met propolis of aloë vera

Keelsprays zijn een fantastische uitvinding, vooral als ze natuurlijke ingrediënten bevatten zoals propolis of aloë vera. Deze ingrediënten werken verzachtend en kunnen zelfs bacteriën bestrijden. Claire, die in een drukke supermarkt werkt en de hele dag met klanten praat, zweert bij een propolisspray. “Ik heb altijd een flesje in mijn tas. Eén spray en mijn keel voelt meteen minder rauw.” Propolis, afkomstig van bijen, heeft krachtige antibacteriële eigenschappen, terwijl aloë vera bekend staat om zijn verzachtende werking. Samen vormen ze de perfecte combinatie om je keel weer in topvorm te krijgen.

Preventie

Het vermijden van cafeïne en alcohol, niet roken en het drinken van veel water kunnen helpen om een jeukende keel te voorkomen. Voorts is het verstandig om vaak de handen te wassen tijdens het griepseizoen. Zorg ervoor dat je in het hooikoortsseizoen op warme, winderige dagen deuren en ramen gesloten houdt en zo min mogelijk naar buiten gaat. Lucht bij voorkeur het huis vroeg in de morgen wanneer het buiten nog vochtig is. Zorg in huis voor een luchtvochtigheid tussen de 40 en 60 procent, aangezien dit het neusslijmvlies vochtig houdt.

Noot:

1. Levie, D.J. de. Een eigenaardig geval van vreemd voorwerp in de keel. Ned Tijdschr Geneeskd. 1920;64:1543-5

Lees verder

• Pijn in keel en oor: symptomen, oorzaak en behandeling
• Keelontsteking behandeling: antibiotica, medicatie & kruiden
• Keelpijn: pijn bij slikken of zere keel, wat te doen? Tips!
• Kriebel in de keel: oorzaken en behandeling kriebelende keel
• Slijm ophoesten: wit, geel, grijs, rood sputum ophoesten