Legius-syndroom: Symptomen aan huid, gezicht en hoofd

Het Legius-syndroom is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij een patiënt voornamelijk te maken krijgt met afwijkingen aan de huid (donkere vlekken) en het gezicht, in combinatie met gedragsafwijkingen, leerstoornissen en/of een ontwikkelingsachterstand. De ziekte wordt soms ook 'neurofibromatose 1-achtige aandoening' genoemd, omdat de symptomen sterk op elkaar lijken maar ook enkele verschillen vertonen. Deze niet te genezen aandoening wordt door de artsen ondersteunend behandeld. Voor de meeste patiënten met het Legius-syndroom zijn de vooruitzichten zeer goed.

• Epidemiologie
• Zeldzaamheid en prevalentie
• Regionale verspreiding
• Mechanisme
• Genetische oorzaak en mutatie
• Invloed op het lichaam
• Oorzaken ziekte: Wijziging in gen
• Risicofactoren
• Genetische erfelijkheid
• Mutatie in het SPRED1-gen
• Risicogroepen
• Familiaire geschiedenis van Legius-syndroom
• Andere genetische aandoeningen met gelijke symptomen
• Symptomen aan huid, hoofd en gezicht
• Alarmsymptomen
• Huidafwijkingen
• Gezichtsafwijkingen
• Diagnose en onderzoeken: Lijkt op neurofibromatose
• Behandeling aandoening
• Prognose Legius-syndroom is uitstekend
• Levensverwachting
• Complicaties
• Complicaties
• Preventie en beheer

Epidemiologie

Wereldwijd lijden enkele honderden patiënten aan het Legius-syndroom, maar mogelijk zijn er meer patiënten die verkeerdelijk de diagnose neurofibromatose type 1 hebben gekregen, omdat de symptomen vergelijkbaar zijn. Jongens en meisjes zijn gelijkmatig getroffen door deze uiterst zeldzame aandoening.

Zeldzaamheid en prevalentie

Legius-syndroom is een zeldzame genetische aandoening die voorkomt bij een klein aantal mensen wereldwijd. Het komt voor als gevolg van mutaties in het SPRED1-gen. De aandoening is autosomaal dominant, wat betekent dat slechts één kopie van het gemuteerde gen nodig is om de ziekte te veroorzaken. Het wordt vaak verward met neurofibromatose type 1 vanwege de gelijkenis in symptomen, maar de genetische oorzaak is verschillend.

Regionale verspreiding

Er zijn geen gedetailleerde gegevens over de prevalentie van Legius-syndroom per regio, maar het wordt beschouwd als een zeldzame aandoening wereldwijd. Het is waarschijnlijk dat de prevalentie hoger is in landen met uitgebreide genetische screening en diagnose.

Mechanisme

Genetische oorzaak en mutatie

Legius-syndroom wordt veroorzaakt door een mutatie in het SPRED1-gen, dat betrokken is bij de regulatie van de Ras-MAPK signaalroute. Deze pathway speelt een cruciale rol in de celgroei en differentiatie. Wanneer het SPRED1-gen is gemuteerd, kan de Ras-MAPK pathway ontregeld raken, wat leidt tot de ontwikkeling van symptomen zoals huidafwijkingen, gezichtsafwijkingen en andere kenmerken.

Invloed op het lichaam

De mutatie in SPRED1 beïnvloedt vooral het celmigratieproces en de celgroei, wat resulteert in huidafwijkingen zoals cafe-au-lait vlekken, tumoren en andere visuele kenmerken. De aandoening heeft minder invloed op het neurologische systeem dan neurofibromatose type 1, maar kan wel milde cognitieve of ontwikkelingsproblemen veroorzaken.

Oorzaken ziekte: Wijziging in gen

Genmutatie
Het Legius-syndroom wordt veroorzaakt door mutaties in het Spred1-gen. Dit gen is verantwoordelijk voor het maken van het Spred-1 eiwit, dat een belangrijke rol speelt in de regulatie van de celgroei, celdeling, celbeweging en zelfvernietiging van cellen. Door de genetische veranderingen kan dit eiwit zijn functie niet goed vervullen, wat leidt tot een overactieve signaaloverdracht in de cellen.

Overerving
Het Legius-syndroom wordt overgeërfd volgens een autosomaal dominant patroon. Dit betekent dat als één van de ouders het mutante gen doorgeeft, het kind een kans van 50% heeft om het syndroom te erven.

Risicofactoren

Genetische erfelijkheid

Legius-syndroom wordt autosomaal dominant overgedragen, wat betekent dat een kind 50% kans heeft om de aandoening te erven van een ouder die het gemuteerde gen draagt. Bij een van beide ouders met de aandoening is het risico van overdracht naar het kind aanzienlijk, maar de aandoening komt niet voor bij alle mensen met een gemuteerde gen.

Mutatie in het SPRED1-gen

De primaire risicofactor voor Legius-syndroom is de aanwezigheid van een mutatie in het SPRED1-gen. Dit kan worden vastgesteld door genetische tests die specifiek gericht zijn op het opsporen van deze mutatie.

Risicogroepen

Familiaire geschiedenis van Legius-syndroom

Kinderen die een ouder hebben met Legius-syndroom of een andere genetische aandoening die verband houdt met de Ras-MAPK pathway, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van de aandoening. Er kunnen ook gevallen zijn waarin de aandoening de eerste keer voorkomt als gevolg van een nieuwe mutatie.

Andere genetische aandoeningen met gelijke symptomen

Mensen met andere aandoeningen die vergelijkbare symptomen vertonen, zoals neurofibromatose type 1, kunnen in sommige gevallen per ongeluk de diagnose Legius-syndroom krijgen. Hierdoor is het belangrijk dat genetische tests worden uitgevoerd voor een juiste diagnose.

Symptomen aan huid, hoofd en gezicht

De symptomen van het Legius-syndroom kunnen bij de geboorte aanwezig zijn, maar het kan enkele jaren duren voordat alle symptomen volledig zichtbaar zijn. De aandoening kent een breed scala aan symptomen, die niet altijd allemaal tegelijk optreden.

Achterstand
Kenmerkend voor deze aandoening zijn leerproblemen en ontwikkelingsstoornissen zoals motorische vertraging (houterige bewegingen) en taal- en spraakachterstand.

Hoofd en gezicht
Patiënten hebben vaak een abnormaal groot hoofd, medisch bekend als macrocefalie. Het Legius-syndroom gaat vaak gepaard met ongewone gezichtskenmerken, zoals ver uit elkaar geplaatste ogen, ook wel hypertelorisme genoemd, en andere gezichtsafwijkingen die kunnen lijken op die van het Noonan-syndroom.

Huid
Bij het Legius-syndroom treden veranderingen in de huidskleur op, voornamelijk in de vorm van hyperpigmentatie (donkerdere huidskleur). Café-au-lait-vlekken zijn typerend voor de meeste patiënten. Dit zijn vlakke huidvlekken die donkerder zijn dan het omliggende huidgebied en lijken op koffie met melk, de letterlijke vertaling van café-au-lait. Het aantal café-au-lait-vlekken neemt vaak toe met de leeftijd in de kindertijd, wat ook het geval is bij neurofibromatose type 1. Andere huidafwijkingen die kunnen optreden zijn sproeten in de oksels en liezen, hoewel niet alle patiënten deze symptomen vertonen.

Mentaal
Mentale stoornissen komen sporadisch voor, maar de meeste patiënten hebben een normale intelligentie. Sommige patiënten kunnen lijden aan attention deficit disorder (ADD) of attention deficit hyperactivity disorder (ADHD), gekenmerkt door problemen met aandacht en het reguleren van energie.

Andere symptomen
Andere symptomen die kunnen optreden zijn:

• Lagere spierspanning
• Epilepsie
• Hartproblemen
• Lichtere huidvlekken, ook wel hypopigmentatie genoemd
• Lipomen (vetbultjes op de huid)
• Skeletaandoeningen, zoals een kippenborst (pectus carinatum), afwijkende stand van het borstbeen, polydactylie (zes in plaats van vijf vingers), scoliose (zijdelingse kromming van de wervelkolom) en een kort gestalte
• Vaatafwijkingen zoals hemangiomen (goedaardige gezwellen van bloedvaten op huid en lever)

Alarmsymptomen

Huidafwijkingen

De meest opvallende symptomen van Legius-syndroom zijn huidafwijkingen zoals cafe-au-lait vlekken. Deze vlekken kunnen op verschillende delen van het lichaam verschijnen en zijn vaak een van de eerste tekenen van de aandoening.

Gezichtsafwijkingen

Naast huidafwijkingen kunnen mensen met Legius-syndroom ook gezichtsafwijkingen hebben, zoals een groter dan gemiddelde afstand tussen de ogen, een prominente kaak of andere subtiele veranderingen in het gelaat.

Diagnose en onderzoeken: Lijkt op neurofibromatose

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts voert een grondige inspectie uit van de huidvlekken. Als er tumoren (zwellingen) op de huid aanwezig zijn, kan dit wijzen op neurofibromatose type 1. Voor een bevestiging van de diagnose van het Legius-syndroom is genetisch onderzoek noodzakelijk, omdat de ziekte overlapt met andere erfelijke aandoeningen. Het Legius-syndroom kan ook prenataal worden opgespoord via een vruchtwaterpunctie of een vlokkentest.

Differentiële diagnose
Naast neurofibromatose type 1 behoren het Noonan-syndroom en autosomaal dominante café-au-lait-vlekken tot de differentiële diagnoses van het Legius-syndroom.

Behandeling aandoening

De behandeling van het Legius-syndroom richt zich op het ondersteunen van de patiënt, aangezien de aandoening niet te genezen is. Gedragsafwijkingen worden behandeld met gedragstherapie en/of medicatie. Patiënten met een ontwikkelingsachterstand krijgen fysiotherapie, logopedie en/of ergotherapie. Voor leerstoornissen zijn aanpassingen in het onderwijs nodig. Andere symptomen worden eveneens ondersteunend behandeld; vetbultjes kunnen bijvoorbeeld chirurgisch worden verwijderd, hartproblemen kunnen via een operatie worden aangepakt, en skeletafwijkingen kunnen worden gecorrigeerd met behulp van chirurgische ingrepen. Voor epilepsie zijn anti-epileptica beschikbaar.

Prognose Legius-syndroom is uitstekend

Levensverwachting

De levensverwachting van mensen met Legius-syndroom is over het algemeen normaal. De aandoening zelf is zeldzaam en veroorzaakt geen levensbedreigende symptomen. De meeste mensen met Legius-syndroom kunnen een normaal leven leiden met alleen milde medische ondersteuning, tenzij er andere complicaties zijn.

Complicaties

In zeldzame gevallen kunnen mensen met Legius-syndroom een verhoogd risico lopen op de ontwikkeling van tumoren of andere gezondheidsproblemen die verband houden met de Ras-MAPK pathway. Hoewel deze complicaties zeldzaam zijn, kan regelmatige medische controle noodzakelijk zijn.

Complicaties

• Symptoommanagement: De variëteit aan symptomen kan een uitdaging vormen voor een effectief symptoommanagement en behandeling.
• Comorbiditeiten: Het syndroom kan gepaard gaan met andere medische aandoeningen die de algehele gezondheid en levenskwaliteit beïnvloeden.
• Psychosociale impact: Gedragsafwijkingen en leerstoornissen kunnen een significante impact hebben op de sociale en emotionele ontwikkeling van de patiënt.
• Medische kosten: De kosten voor behandel- en ondersteuningsmaatregelen kunnen hoog zijn, ondanks vergoedingen van zorgverzekeraars of overheidsinstanties.

Preventie en beheer

Preventie van problemen bij het Legius-syndroom is beperkt, aangezien de aandoening erfelijk is en geen specifieke preventieve maatregelen kent. Beheer van de aandoening omvat regelmatige medische controles en een op maat gemaakte behandeling voor de symptomen. Vroegtijdige interventie en een multidisciplinaire benadering kunnen helpen om de effecten van de aandoening te minimaliseren en de kwaliteit van leven te verbeteren.