Leerstoornissen: Oorzaken en soorten leerproblemen

Een leerling met leerstoornissen ondervindt aanzienlijke moeilijkheden bij het verwerven van kennis en vaardigheden. Deze problemen kunnen zich uiten in diverse gebieden, zoals begrijpend luisteren, spreken, lezen, schrijven, rekenen en aandachtvasthouding. Vaak hebben kinderen meerdere leerstoornissen tegelijkertijd en kunnen zij ook andere aandoeningen ervaren, zoals Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD), wat de leerervaring nog uitdagender maakt. Speciale opvoedingsmethoden, hulpmiddelen en aanpassingen zijn essentieel om het kind te ondersteunen bij het omgaan met de leerstoornis.

• Epidemiologie
• Oorzaken van leerproblemen
• Risicofactoren
• Soorten leerstoornissen
• Auditieve verwerkingsstoornis
• Dyscalculie
• Dysgrafie
• Dyslexie
• Dyspraxie
• Visuele verwerkingsstoornis
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van leerstoornissen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Leerstoornissen komen veel voor bij kinderen. Ongeveer 8% tot 10% van de kinderen jonger dan 18 jaar heeft mogelijk te maken met een vorm van leerstoornis. Deze prevalentie kan variëren afhankelijk van de gebruikte diagnostische criteria en onderzoeksmethoden.

Oorzaken van leerproblemen

Leerstoornissen zijn niet gerelateerd aan intelligentie, maar worden veroorzaakt door afwijkingen in de hersenen die de verwerking van informatie beïnvloeden. Deze afwijkingen zijn meestal aangeboren en kunnen worden beschouwd als neurologische verschillen. Ze worden vaak gedetecteerd tijdens de vroege ontwikkeling van een kind (aangeboren afwijkingen).

Risicofactoren

Verschillende factoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van leerstoornissen, waaronder:

• de blootstelling aan omgevingsfactoren zoals loodvergiftiging
• genetische factoren die een rol spelen in de neurologische ontwikkeling
• zwangerschapscomplicaties, zoals middelenmisbruik door de moeder of prenatale blootstelling aan infecties
• Omgevingsstressoren, zoals een ongunstige thuissituatie of socio-economische uitdagingen

Soorten leerstoornissen

Auditieve verwerkingsstoornis

Een auditieve verwerkingsstoornis betreft problemen met de manier waarop de hersenen geluiden verwerken. Dit is niet het gevolg van slechthorendheid. Mensen met deze aandoening kunnen moeite hebben met:

• het onthouden van wat ze hebben gehoord
• het onderscheiden van geluiden uit achtergrondruis
• het volgen van gesproken aanwijzingen
• het herkennen van het verschil tussen soortgelijke klinkende woorden
• het leren lezen en spellen

Dyscalculie

Bij dyscalculie ondervindt een persoon aanzienlijke problemen met wiskunde, zoals het leren tellen, het herkennen van getallen, het oplossen van basiswiskundige problemen en het onthouden van vermenigvuldigingstabellen. Deze aandoening beïnvloedt de wiskundige redenering en numerieke verwerking.

Dysgrafie

Dysgrafie is een leerstoornis die het schrijven beïnvloedt, wat kan resulteren in slecht handschrift, problemen met spelling en moeilijkheden bij het verwoorden van gedachten op papier. Dit kan de academische prestaties en zelfexpressie van het kind beïnvloeden.

Dyslexie

Dyslexie betreft een leerstoornis die de taalverwerking beïnvloedt, wat het lezen en schrijven bemoeilijkt. Dyslexie kan ook problemen veroorzaken met grammatica, begrijpend lezen en mondelinge expressie. Kinderen met dyslexie hebben vaak moeite om gedachten te organiseren tijdens gesprekken en schriftelijke communicatie.

Dyspraxie

Dyspraxie beïnvloedt de motorische vaardigheden en coördinatie van een persoon. Bij jonge kinderen kan dyspraxie zich uiten in problemen zoals het vasthouden van een lepel of het strikken van veters. Naarmate ze ouder worden, kunnen ze moeite hebben met schrijven en typen. Dyspraxie kan ook gepaard gaan met spraakproblemen, overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels zoals fotofobie, en problemen met oogbewegingen en ruimtelijke waarneming.

Visuele verwerkingsstoornis

Mensen met een visuele verwerkingsstoornis hebben moeite met het interpreteren van visuele informatie. Dit kan leiden tot problemen met lezen en het onderscheiden van visueel vergelijkbare objecten. Vaak hebben ze ook moeite met hand-oogcoördinatie, wat de dagelijkse activiteiten kan beïnvloeden.

Symptomen

Leerstoornissen kunnen diverse symptomen veroorzaken die niet altijd direct zichtbaar zijn, omdat kinderen deze soms proberen te verbergen. Mogelijke symptomen zijn:

• concentratieproblemen bij het uitvoeren van taken
• een inconsistentie in aandacht voor detail, variërend van te weinig tot te veel
• een gebrek aan motivatie voor lezen of schrijven
• een traag werktempo
• moeilijkheden bij het begrijpen van abstracte concepten
• problemen met het volgen van instructies
• moeilijkheden bij het onthouden van informatie
• problemen met sociale interactie
• storend gedrag of emotionele uitbarstingen

Diagnose en onderzoeken

Een vroege diagnose van leerstoornissen is cruciaal voor een succesvolle behandeling. Vaak wordt de diagnose gesteld wanneer een kind op school problemen vertoont. Ouders die zich zorgen maken over de leerprestaties van hun kind, doen er goed aan om dit te bespreken met de leerkracht of een zorgverlener. De diagnose omvat doorgaans een medisch onderzoek, beoordeling van de familiegeschiedenis, en evaluaties van intelligentie en schoolprestaties. Neuropsychologisch onderzoek kan ook nuttig zijn om de aard en de ernst van de leerstoornis vast te stellen.

Behandeling van leerstoornissen

Kinderen met leerstoornissen krijgen vaak gespecialiseerde onderwijsbegeleiding. Leraren passen hun lesmethoden aan op de sterke punten van het kind en zoeken naar manieren om zwakke punten te compenseren. Dit kan onder andere inhouden:

• Individuele begeleiding van het kind door een gespecialiseerd leraar
• Gebruik van technologie en hulpmiddelen zoals educatieve software en spraak-naar-tekst programma's
• Aanpassingen in het klaslokaal, zoals extra tijd voor toetsen of het gebruik van visuele hulpmiddelen
• Hulp van logopedisten en andere specialisten indien nodig
• Behandeling van bijkomende aandoeningen zoals ADHD of angststoornissen

Prognose

De prognose voor kinderen met leerstoornissen varieert en is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de aard van de stoornis, de vroege diagnose en de beschikbare ondersteuning. Met passende interventies en ondersteuning kunnen veel kinderen met leerstoornissen aanzienlijke vooruitgang boeken en succesvolle academische en sociale prestaties bereiken. Regelmatige evaluaties en aanpassingen van behandelingsstrategieën kunnen bijdragen aan een positieve uitkomst.

Complicaties

Leerstoornissen kunnen leiden tot bijkomende complicaties, zoals:

• Lage zelfwaardering en frustratie bij het kind
• Psychologische problemen zoals angst en depressie
• Moeilijkheden in sociale interacties en relaties
• Verhoogd risico op schooluitval of academische problemen

Het is belangrijk om geestelijke gezondheidsprofessionals in te schakelen om het kind te ondersteunen bij het ontwikkelen van copingstrategieën en een gezond zelfbeeld.

Preventie

Hoewel leerstoornissen niet altijd kunnen worden voorkomen, kunnen enkele maatregelen helpen om de impact te minimaliseren en vroegtijdige interventie te bevorderen:

• Zorg voor een gezonde prenatale omgeving door het vermijden van blootstelling aan schadelijke stoffen en het bevorderen van een gezonde zwangerschap
• Vroege screening en interventie bij risicogroepen en kinderen met symptomen van leerproblemen
• Het bevorderen van een stimulerende leeromgeving thuis en op school
• Ondersteuning van ouders en leraren door het aanbieden van trainingen en informatie over leerstoornissen

Lees verder

• Dyscalculie: Rekenkundige leerstoornis bij kind
• Dysgrafie: Leerstoornis - Problemen met schrijven & motoriek
• Dyslexie: Leerstoornis - Moeite met lezen en spellen