Testisatrofie: symptomen & oorzaak verschrompelde teelballen

Testisatrofie of testiculaire atrofie duidt op verschrompeling van de teelballen of testis. De teelballen zijn de twee mannelijke voortplantingsklieren die zich bevinden in het scrotum (balzak), net achter de penis. De teelballen maken spermacellen aan ten behoeve van de voortplanting en ze produceren het mannelijke hormoon testosteron. Er zijn verschillende mogelijke oorzaken voor verschrompelde teelballen, waaronder ouder worden, een onderliggende aandoening of infecties. Symptomen van testisatrofie bestaan uit kleiner wordende teelballen (soms één teelbal(, pijn in de teelballen, onvruchtbaarheid, seksuele disfunctioneren en verminderd libido. De behandeling van testisatrofie of testiculaire atrofie is afhankelijk van de oorzaak.

• Wat is testisatrofie?
• Synoniemen
• Oorzaak van verschrompelde teelballen
• Leeftijd
• Hormonale disbalans
• Teelbalontsteking
• Ziekten
• Overmatig alcoholgebruik
• Teelbalverdraaiing
• Teelbalkanker
• Symptomen verschrompelde teelballen
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Vervolgonderzoek
• Behandeling
• Werkt een natuurlijke behandeling?
• Prognose
• Complicaties

Wat is testisatrofie?

Testisatrofie of testiculaire atrofie duidt op het krimpen van de teelballen. Bij testisatrofie worden de teelballen kleiner als gevolg van het verlies van kiemcellen die sperma produceren en/of Leydig-cellen die in het bindweefsel zitten en testosteron aanmaken, wat nodig is voor het stimuleren van de Sertoli cellen (welke een rol spelen bij de uitrijping van de zaadcellen). Testisatrofie verschilt van het krimpen van de balzak bij koude temperaturen. Hierbij krimpen niet de teelballen, maar wel (tijdelijk) de balzak. Het doel hiervan is om je teelballen dichter tegen je lichaam aan te brengen zodat ze op temperatuur blijven (bijvoorbeeld in koud water). Bij warmere temperaturen zet de balzak uit, waardoor de teelballen juist weer kunnen afkoelen.

Synoniemen

Testisatrofie staat ook bekend onder de volgende benamingen:

• testiculaire atrofie
• testikelatrofie
• teelbalatrofie
• zaadbalatrofie

Oorzaak van verschrompelde teelballen

Mogelijke oorzaken van testiculaire atrofie zijn:

• leeftijd
• teelbalkanker
• teelbalontsteking
• ziekten
• overmatig alcoholgebruik
• hormonale disbalans
• teelbalverdraaiing

Leeftijd

Na verloop van tijd zullen je teelballen waarschijnlijk beginnen te krimpen. Dit is een natuurlijk proces, omdat het lichaam minder testosteron of sperma produceert als je ouder wordt.

Hormonale disbalans

Hormonale onevenwichtigheden kunnen soms testisatrofie veroorzaken. Als het lichaam minder testosteron produceert, kunnen de testikels beginnen te krimpen. Enkele mogelijke oorzaken van een hormonale disbalans die de testosteronproductie onderdrukken zijn:

• testosteron vervangingstherapie
• nemen van oestrogeen
  Medicijnen als oorzaak van testisatrofie of testiculaire atrofie / Bron: Stevepb, Pixabay
• anabole steroïden
• bepaalde medicijnen

Hormonale disbalans is de meest voorkomende oorzaak van testisatrofie. Onevenwichtigheden als gevolg van bijwerkingen van medicijnen, blootstelling aan straling of zelfs chronisch gebruik van anabole steroïden kunnen de oorzaak zijn. Wanneer hormonale onevenwichtigheden optreden, neemt het lichaam waar dat er meer dan voldoende testosteron in het lichaam circuleert, wat leidt tot minder productie in de testikels waardoor ze krimpen. Het stoppen met de medicijnen die dit teweegbrengen, kan dit fenomeen omkeren, afhankelijk van de ernst.

Teelbalontsteking

Een teelbalontsteking of orchitis is een ontsteking in de teelballen. Een virus of bacterie is vaak de boosdoener. Enkele veel voorkomende oorzaken van teelbalontsteking zijn:

• chlamydia
• gonorroe
• darmbacteriën
• urineweginfecties
• operatie aan de urinewegen
• gebruik van een katheter

Ziekten

Bepaalde ziekten of infecties kunnen het risico op testisatrofie verhogen, waaronder bof, hiv en levercirrose. Behandeling kan de atrofie omkeren, afhankelijk van de ernst van de verschrompeling.

Behandeling kan de atrofie omkeren, afhankelijk van de ernst van de krimp.

Overmatig alcoholgebruik

Regelmatig gebruik van overmatige hoeveelheden alcohol kan een verlaging van de testosteronniveaus veroorzaken. Overmatig alcoholgebruik kan ook testiculaire weefselbeschadiging veroorzaken, wat kan leiden tot testisatrofie.

Teelbalverdraaiing

Teelbalverdraaiing, teelbaltorsie of torsio testis is een pijnlijke aandoening waarbij de zaadstreng naar de testikel is verdraaid. Naast pijn aan de teelbal en zwelling, wordt de bloedtoevoer naar de testikels afgesneden. Door het gebrek aan zuurstofrijk bloed kan de teelbal onherstelbaar beschadigd raken.

Teelbalkanker

In zeldzame gevallen kan teelbalkanker testiculaire atrofie veroorzaken. Hoewel teelbalkanker vooral jongere mannen treft, is het zeer goed te behandelen.

Symptomen verschrompelde teelballen

Symptomen van testisatrofie zijn:

• krimp van één of beide teelballen
• zachte teelballen
• lagere libido
• verminderde spiermassa
• onvruchtbaarheid
• verminderd gezichtshaar of schaamhaar
• pijn in de teelballen
• ontsteking
• koorts
• misselijkheid

De symptomen zijn afhankelijk van de oorzaak.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Om testisatrofie te diagnosticeren, zal een arts vragen stellen over je klachten en een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Ook zal de arts je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen en bekijken welke medicijnen je gebruikt. De arts zal een lichamelijk onderzoek van de teelballen uitvoeren, waarbij gekeken wordt naar de volgende eigenschappen:

• grootte
• vorm
• textuur
• stevigheid

Vervolgonderzoek

Ten slotte kan een arts een aantal aanvullende onderzoeken laten uitvoeren die kunnen helpen bij het bepalen van de onderliggende oorzaak van testisatrofie Mogelijke onderzoek zijn onder meer:

• een echografie van de teelballen om te kijken naar eventuele afwijkingen en de doorbloeding
• bloedonderzoek naar tekenen van infectie
• uitstrijkje of urineonderzoek om te testen op seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)
• bepalen van de hormoonspiegel

Behandeling

De behandeling van testisatrofie of testiculaire atrofie is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelingen kunnen bestaan uit:

• antibiotica voor een infectie
• leefstijlveranderingen
• hormoontherapie
• operatie, vooral in gevallen van een teelbaltorsie

Als je vroegtijdige testisatrofie ontdekt en zo snel mogelijk een behandeling krijgt, kan de krimp mogelijk ongedaan gemaakt worden.
Sommige aandoeningen, zoals een teelbaltorsie, vereisen onmiddellijke behandeling om permanente beschadiging van de teelbal te voorkomen.

Werkt een natuurlijke behandeling?

Er is geen klinisch bewijs dat suggereert dat natuurlijke behandeling testisatrofie of de onderliggende oorzaken kan corrigeren.

Prognose

Mannen moeten zich bewust zijn van de normale grootte en vorm van hun teelballen. Als een of beide testikels merkbaar kleiner worden, is het verstandig om zo snel mogelijk een arts te raadplegen. Een vroege diagnose en behandeling, geeft een gunstiger prognose.

Complicaties

Een mogelijke complicatie van testisatrofie of testiculaire atrofie is onvruchtbaarheid.

Lees verder

• Teelbalkanker: symptomen zaadbalkanker, tumoren teelballen
• Teelbalontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling
• Teelbaltorsie: symptomen en oorzaken van gedraaide teelbal