Apneu (tijdelijk ophouden van ademhaling) bij prematuren

Baby’s moeten voortdurend ademen om zuurstof te krijgen. Bij een te vroeggeboren baby is het deel van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) dat de ademhaling controleert, nog niet goed ontwikkeld. Apneu bij prematuren is één van de meest voorkomende diagnoses op de neonatale intensive care unit (NICU) in het ziekenhuis. Bij apneu stopt de ademhaling tijdelijk. De meeste premature en sommige zieke voldragen baby's hebben een zekere mate van apneu. Een tragere hartslag en een verlaagd zuurstofgehalte in het bloed zijn andere symptomen van een tijdelijk gestopte ademhaling. Een grondige monitoring in combinatie met medicijnen, stimulatie en enkele andere behandelingsopties zijn mogelijk. Deze beangstigende situatie verdwijnt vrijwel altijd wanneer een kind ouder wordt.

• Definitie apneu
• Indeling gestopte ademhaling bij te vroeggeboren baby's
• Epidemiologie
• Prevalentie bij premature baby’s
• Effect van apneu op de ontwikkeling van prematuren
• Mechanisme
• Onvolledig ontwikkeld ademhalingscentrum in de hersenen
• Spontane ademhalingherstart na kortstondige stilstand
• Oorzaken tijdelijke gestopte ademhaling bij prematuren
• Risicofactoren apneu bij prematuren
• Symptomen: Trage hartslag en daling van zuurstofgehalte
• Alarmsymptomen apneu bij prematuren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Medicijnen, stimulatie en zuurstof
• Prognose van tijdelijk ophouden ademhaling is uitstekend
• Complicaties van apneu bij prematuren
• Preventie van apneu bij prematuren
• Praktische tips voor het leven met apneu
• Zoek medische hulp en volg je behandelplan
• Verbeter je slaaphygiëne
• Beperk alcohol- en tabaksgebruik
• Let op je slaaphouding
• Zorg voor een gezond gewicht
• Neem rust en vermijd overmatige vermoeidheid
• Overweeg aanvullende behandelingen
• Misvattingen rond apneu (tijdelijk ophouden van ademhaling) bij prematuren
• Apneu bij prematuren is altijd een teken van een ernstige aandoening
• Apneu bij prematuren leidt altijd tot blijvende hersenschade
• Zuurstofbehandeling is altijd nodig bij apneu bij prematuren
• Prematuren met apneu moeten altijd langdurig in het ziekenhuis blijven
• Apneu bij prematuren verhoogt het risico op wiegendood
• Apneu bij prematuren wordt veroorzaakt door een onderliggend hartprobleem
• Medicatie is de enige effectieve behandeling voor apneu bij prematuren

Definitie apneu

Apneu is een stopzetting van de ademhaling gedurende twintig seconden of langer, of een korte pauze die gepaard gaat met een vertraagde hartslag (<100 slagen per minuut), cyanose (blauwzucht van huid en slijmvliezen) of bleekheid. In de praktijk zijn veel apneu-episodes bij te vroeggeboren baby's korter dan twintig seconden, omdat kortere pauzes in de luchtstroom leiden tot bradycardie (een vertraagde hartslag) of hypoxemie (gebrek aan zuurstof in het bloed).

Indeling gestopte ademhaling bij te vroeggeboren baby's

Op basis van de ademhalingsinspanning en de luchtstroom kan apneu worden ingedeeld als centraal (ademstilstand na inspanning), obstructief (verstopping van de luchtweg, meestal met betrekking tot de keelholte) of gemengd. De meerderheid van de apneu-episodes bij te vroeggeboren baby's zijn gemengde gebeurtenissen, waarbij de geblokkeerde luchtstroom resulteert in een centrale apneupauze of omgekeerd.

Epidemiologie

Vrijwel alle baby's die zijn geboren bij een zwangerschapsduur van minder dan 35 weken hebben periodes waarin ze stoppen met ademhalen of waarbij de hartslag daalt. Er is geen specifieke raciale, seksuele of geografische voorliefde voor apneu bij prematuren.

Prevalentie bij premature baby’s

Apneu komt veel voor bij premature baby’s, vooral diegenen die minder dan 28 weken zwangerschapsduur hebben. Het komt voor bij meer dan de helft van de baby’s die te vroeg worden geboren, maar de ernst varieert afhankelijk van de mate van vroeggeboorte en de mate van longrijpheid.

Effect van apneu op de ontwikkeling van prematuren

Hoewel apneu een tijdelijke aandoening is, kan het de ontwikkeling van premature baby’s bemoeilijken. Het verhoogde risico op zuurstoftekort kan invloed hebben op de hersenontwikkeling en de algehele groei van de baby. Babypatiënten met apneu moeten vaak intensieve zorg en monitoring krijgen in de neonatale zorgafdeling (NICU).

Mechanisme

Onvolledig ontwikkeld ademhalingscentrum in de hersenen

Bij premature baby’s is het ademhalingscentrum in de hersenen vaak nog niet volledig ontwikkeld, wat kan leiden tot apneu-aanvallen. Het lichaam is niet in staat om adequaat te reageren op het dalende zuurstofniveau door ademhaling te hervatten, wat resulteert in tijdelijke ademstilstand.

Spontane ademhalingherstart na kortstondige stilstand

In veel gevallen hervat de ademhaling van de baby vanzelf, zodra het zuurstofniveau in het bloed daalt en de hersenen het signaal krijgen om de ademhaling weer op gang te brengen. Dit proces kan enkele seconden tot een minuut duren, maar herhaalde episodes kunnen gevaarlijk zijn voor de baby, vooral als ze niet goed worden gemonitord.

Oorzaken tijdelijke gestopte ademhaling bij prematuren

Te vroeggeboren pasgeborenen hebben omwille van diverse redenen mogelijk apneu. Dit gebeurt wanneer de hersenen niet volledig ontwikkeld zijn, of wanneer de spieren die de luchtwegen openhouden, verzwakt zijn.

Risicofactoren apneu bij prematuren

Enkele risicofactoren voor apneu bij prematuren zijn onder andere:

Extreem vroeggeboorte: Baby’s die vóór 28 weken zijn geboren, hebben een hogere kans op apneu.
Lage geboortegewicht: Baby’s met een laag geboortegewicht zijn vaker getroffen.
Infecties: Infecties bij de moeder of de baby kunnen het risico verhogen.
Medische complicaties: Aandoeningen zoals hartproblemen of longziekten kunnen bijdragen aan apneu.
Familiegeschiedenis: Erfelijke factoren kunnen een rol spelen in de ontwikkeling van apneu bij prematuren.

Symptomen: Trage hartslag en daling van zuurstofgehalte

Het ademhalingspatroon van pasgeborenen is niet altijd regelmatig en staat bekend als "periodieke ademhaling". Dit patroon is nog meer uitgesproken bij te vroeg geboren baby's. De baby ademt hierbij ongeveer drie seconden heel oppervlakkig of soms niet. Daarna volgt een periode van een regelmatige ademhaling die gedurende tien tot achttien seconden aanhoudt. Hierna komt de baby weer in een apneufase terecht waarbij hij oppervlakkig of niet ademt. Soms duurt een apneu-episode langer dan twintig seconden, wat ernstig kan zijn. Daarnaast kan de hartslag vertragen (bradycardie) of kan er een daling van het zuurstofgehalte optreden (hypoxemie).

Andere factoren die apneu bij te vroeggeboren baby's kunnen verergeren zijn:

• anemie (bloedarmoede)
• een infectie
• een laag zuurstofgehalte
• hart- of longproblemen
• temperatuurproblemen
• voedingsproblemen

Alarmsymptomen apneu bij prematuren

Alarmsymptomen van apneu bij premature baby's zijn onder andere:

Langdurige ademstilstand: Ademhaling die langer dan twintig seconden stopt.
Herhaalde episodes: Frequente apneu-episodes die vaker dan normaal voorkomen.
Dramatische veranderingen in hartslag of zuurstofgehalte: Significante vertraging van de hartslag of scherpe daling van het zuurstofgehalte.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts volgt deze prematuren op via een monitor. Hierop leest hij de ademhaling, de hartslag en het zuurstofgehalte af. Het alarm gaat af bij apneu, een daling van de hartslag of een laag zuurstofgehalte. Het meten van de zuurstofverzadiging is mogelijk dankzij een pulsoximetrie. Een daling in de hartslag en het zuurstofgehalte kan niet alleen optreden bij apneu, maar soms ook bij het passeren of bewegen van ontlasting.

Differentiële diagnose
Enkele aandoeningen die lijken op het klinisch beeld van apneu bij prematuren zijn onder andere:

• ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling)
• anemie (bloedarmoede) bij prematuren
• respiratoir syncytieel virusinfectie (RSV: virale infectie met symptomen aan de luchtwegen)
• neonatale sepsis (bloedvergiftiging bij baby's)

Behandeling: Medicijnen, stimulatie en zuurstof

De behandeling van apneu is afhankelijk van de oorzaak, hoe vaak de ademhaling stopt, en de ernst van de episodes. Baby's die verder gezond zijn en slechts enkele keren per dag lijden aan apneu-episodes, krijgen een afwachtende behandeling, waarbij de arts soms voorzichtig de patiënt schudt wanneer de ademhaling gestopt is. Als de baby gezond is en vele episodes van ademstilstand vertoont, kan cafeïne worden voorgeschreven om de ademhaling te stimuleren. Soms verandert de arts of verpleegkundige de positie van de baby, zuigt vloeistof of slijm uit de mond of neus af, of geeft een ademhalingsmasker. Een juiste positie, een langzamere voedertijd, zuurstof, medicijnen en (in extreme gevallen) een ademhalingstoestel kunnen helpen bij de ademhaling. Wanneer premature baby's nog steeds apneu hebben ondanks behandelingen, mogen ze na de behandeling naar huis met een apneumonitor. Ze krijgen mogelijk nog steeds cafeïne totdat het ademhalingspatroon is gestabiliseerd. De arts behandelt ook eventuele onderliggende medische problemen of aandoeningen bij de zuigeling.

Prognose van tijdelijk ophouden ademhaling is uitstekend

Apneu komt vaak voor bij premature baby's. De meeste baby's hebben goede vooruitzichten. Milde apneu is in principe niet ernstig en heeft geen effecten op lange termijn. Meerdere of ernstige episodes zijn echter vaak minder goed op lange termijn omdat deze vaak gepaard gaan met onderliggende hart- of longaandoeningen. De symptomen verdwijnen meestal wanneer de baby tussen de 36 en 44 weken oud is vanaf de bevruchting.

Complicaties van apneu bij prematuren

De complicaties van apneu bij prematuren kunnen variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening en de algehele gezondheid van de baby. Enkele mogelijke complicaties zijn:

• Hypoxemie: Herhaalde episodes van apneu kunnen leiden tot chronisch lage zuurstofniveaus in het bloed (hypoxemie), wat schadelijk kan zijn voor de ontwikkeling van de hersenen en andere organen.
• Bradycardie: Apneu kan gepaard gaan met een vertraagde hartslag (bradycardie). Aanhoudende bradycardie kan invloed hebben op de cardiovasculaire gezondheid en kan verdere medische interventies vereisen.
• Hersenbeschadiging: Langdurige of ernstige apneu-episodes kunnen bijdragen aan neurologische problemen, waaronder mogelijke hersenschade door zuurstoftekort.
• Verhoogd risico op infecties: Prematuren met apneu kunnen een verhoogd risico op ademhalings- en andere infecties hebben door hun kwetsbare gezondheidstoestand en ziekenhuisomgeving.
• Vertraagde groei en ontwikkeling: Apneu kan samenhangen met algemene achterstand in groei en ontwikkeling bij prematuren, wat kan leiden tot vertraagde motorische en cognitieve ontwikkeling.
• Langdurige ademhalingsproblemen: Hoewel veel prematuren uiteindelijk herstellen, kunnen sommige kinderen langdurige ademhalingsproblemen ervaren die extra medische zorg vereisen.
• Hoge ziekenhuisopname: Prematuren met frequente of ernstige apneu-episodes kunnen langer in het ziekenhuis moeten blijven, wat de risico’s van ziekenhuisgerelateerde complicaties met zich meebrengt.

Preventie van apneu bij prematuren

Preventie van apneu bij prematuren richt zich op het minimaliseren van risicofactoren en het bieden van een optimale zorgomgeving. Enkele preventieve maatregelen zijn:

• Vermijden van vroeggeboorte: Waar mogelijk, het verlengen van de zwangerschap door het vermijden van risicofactoren.
• Gezond dieet en levensstijl van de moeder: Dit kan bijdragen aan een gezondere zwangerschap en het verminderen van het risico op vroeggeboorte.
• Regelmatige prenatale zorg: Volg de prenatale controles en behandel eventuele medische problemen tijdig.
• Monitoring en verzorging: Zorg voor goede monitoring en verzorging van premature baby's om apneu vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Door deze preventieve maatregelen te nemen, kan het risico op apneu bij prematuren worden verminderd en kan de algehele gezondheid en ontwikkeling van de baby worden ondersteund.

Praktische tips voor het leven met apneu

Apneu, een aandoening waarbij je ademhaling tijdelijk stopt tijdens de slaap, kan leiden tot vermoeidheid, concentratieproblemen en andere gezondheidsproblemen. Gelukkig zijn er verschillende strategieën om de symptomen te beheersen en de impact van apneu op je dagelijkse leven te verminderen.

Zoek medische hulp en volg je behandelplan

Het is essentieel om medische hulp in te schakelen bij apneu. Je arts kan een slaaponderzoek aanbevelen om de ernst van je aandoening vast te stellen. Afhankelijk van de bevindingen kan de arts een behandelplan voorstellen, waaronder het gebruik van een CPAP-apparaat, dat helpt om de luchtwegen open te houden tijdens de slaap. Het is belangrijk om je aan de voorgeschreven behandelingen te houden, omdat deze je slaapkwaliteit kunnen verbeteren en de risico’s op complicaties kunnen verminderen.

Verbeter je slaaphygiëne

Goede slaaphygiëne is cruciaal voor het beheersen van apneu. Probeer elke nacht op hetzelfde tijdstip naar bed te gaan en op te staan, zelfs in het weekend. Zorg voor een rustige, donkere en comfortabele slaapomgeving. Vermijd het gebruik van elektronische apparaten vlak voor het slapen, aangezien het blauwe licht je slaap kan verstoren. Het creëren van een ontspannende bedtijdroutine kan ook helpen je lichaam voor te bereiden op een goede nachtrust.

Beperk alcohol- en tabaksgebruik

Alcohol kan de spieren in je luchtwegen ontspannen, wat het risico op apneu-aanvallen vergroot. Probeer het gebruik van alcohol te beperken, vooral vlak voor het slapen. Ook overgewicht kan bijdragen aan het verergeren van apneu. Als je rookt, probeer dan te stoppen, aangezien roken de luchtwegen kan irriteren en het probleem kan verergeren. Het verbeteren van je algehele gezondheid kan helpen om de symptomen van apneu onder controle te houden.

Let op je slaaphouding

De houding waarin je slaapt kan een belangrijke rol spelen bij het beheersen van apneu. Het slapen op je rug kan de ademhalingswegen belemmeren en apneu-aanvallen verergeren. Probeer in plaats daarvan op je zij te slapen. Er zijn speciale kussens beschikbaar die je helpen deze slaaphouding aan te nemen. Als je moeite hebt om van je rug af te blijven slapen, kun je proberen een tennisbal in de achterkant van je pyjama te stoppen om te voorkomen dat je je omdraait.

Zorg voor een gezond gewicht

Gewicht verliezen kan een significant verschil maken bij het beheersen van apneu. Als je overgewicht hebt, kan het verliezen van zelfs een klein aantal kilo’s helpen om de druk op je luchtwegen te verlichten. Een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging kunnen bijdragen aan gewichtsverlies en het verbeteren van je algehele gezondheid. Overleg met je arts of een diëtist voor een gepersonaliseerd plan om op een gezonde manier gewicht te verliezen.

Neem rust en vermijd overmatige vermoeidheid

Apneu kan leiden tot chronische vermoeidheid, dus het is belangrijk om voldoende rust te nemen. Als je overdag moe voelt, probeer dan een korte mentale gezondheid rust in te lassen om je energie te herstellen. Vermijd het plannen van veeleisende taken wanneer je weet dat je niet voldoende slaap hebt gehad. Dit kan je concentratie en productiviteit helpen verbeteren, zelfs als je ’s nachts niet optimaal slaapt.

Overweeg aanvullende behandelingen

Naast het gebruik van een CPAP-apparaat, kunnen andere behandelingen nuttig zijn, afhankelijk van de ernst van je apneu. Chirurgische ingrepen kunnen nodig zijn als er structurele problemen zijn die bijdragen aan de aandoening. Het is belangrijk om te blijven communiceren met je arts over de behandelingsopties die het beste voor jou werken. Je arts kan ook andere therapieën of hulpmiddelen aanbevelen die specifiek voor jouw situatie geschikt zijn.

Misvattingen rond apneu (tijdelijk ophouden van ademhaling) bij prematuren

Apneu bij prematuren is altijd een teken van een ernstige aandoening

Veel ouders schrikken wanneer hun premature baby korte ademstops heeft, maar dit is vaak een normaal fenomeen. Het ademhalingssysteem van een premature baby is nog niet volledig ontwikkeld, waardoor tijdelijke ademhalingspauzes kunnen optreden zonder dat er sprake is van een ernstige ziekte. In de meeste gevallen verdwijnen deze episodes vanzelf naarmate de baby groeit.

Apneu bij prematuren leidt altijd tot blijvende hersenschade

Er bestaat een misvatting dat elke apneu-aanval resulteert in onherstelbare schade aan de hersenen. Hoewel langdurige of frequente apneus een risico kunnen vormen, worden prematuren in het ziekenhuis nauwlettend gemonitord. Snelle interventie, zoals stimulatie of zuurstoftoediening, helpt om de zuurstofvoorziening te herstellen en complicaties te voorkomen.

Zuurstofbehandeling is altijd nodig bij apneu bij prematuren

Niet elke baby met apneu heeft extra zuurstof nodig. In veel gevallen volstaat tactiele stimulatie of een lichte aanpassing van de slaaphouding. Zuurstof wordt alleen toegediend als de apneu gepaard gaat met ernstige zuurstoftekorten, wat zeldzaam is bij kortdurende ademstops.

Prematuren met apneu moeten altijd langdurig in het ziekenhuis blijven

Hoewel ziekenhuisopname nodig is voor monitoring, betekent een diagnose van apneu niet automatisch dat een baby wekenlang in het ziekenhuis moet blijven. Zodra de ademhalingscontrole verbetert en de aanvallen afnemen, kan de baby veilig naar huis met eventuele thuisbewaking indien nodig.

Apneu bij prematuren verhoogt het risico op wiegendood

Hoewel apneu en wiegendood soms in verband worden gebracht, is er geen direct bewijs dat prematuren met apneu een verhoogd risico lopen op wiegendood. Wiegendood heeft meerdere oorzaken en komt meestal voor bij voldragen baby’s zonder voorafgaande ademhalingsproblemen.

Apneu bij prematuren wordt veroorzaakt door een onderliggend hartprobleem

Sommige mensen denken dat apneu bij prematuren wijst op een ernstige hartaandoening. In de meeste gevallen heeft het echter niets met het hart te maken, maar met de onrijpheid van het ademhalingscentrum in de hersenen.

Medicatie is de enige effectieve behandeling voor apneu bij prematuren

Hoewel sommige medicijnen kunnen helpen om de ademhaling te stimuleren, zoals cafeïne, zijn er ook andere manieren om apneu te beheersen. Regelmatige monitoring, een aangepaste slaaphouding en soms zelfs niet-invasieve beademing kunnen effectief zijn zonder het gebruik van medicatie.