Apneu (tijdelijk ophouden van ademhaling) bij prematuren

Baby’s moeten voortdurend ademen om zuurstof te krijgen. Bij een te vroeggeboren baby is het deel van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) dat de ademhaling controleert, nog niet goed ontwikkeld. Apneu bij prematuren is één van de meest voorkomende diagnoses op de neonatale intensive care unit (NICU) in het ziekenhuis. Bij apneu stopt de ademhaling tijdelijk. De meeste premature en sommige zieke voldragen baby's hebben een zekere mate van apneu. Een tragere hartslag en een verlaagd zuurstofgehalte in het bloed zijn andere symptomen van een tijdelijk gestopte ademhaling. Een grondige monitoring in combinatie met medicijnen, stimulatie en enkele andere behandelingsopties zijn mogelijk. Deze beangstigende situatie verdwijnt vrijwel altijd wanneer een kind ouder wordt.

• Definitie apneu
• Indeling gestopte ademhaling bij te vroeggeboren baby's
• Epidemiologie
• Oorzaken tijdelijke gestopte ademhaling bij prematuren
• Risicofactoren apneu bij prematuren
• Symptomen: Trage hartslag en daling van zuurstofgehalte
• Alarmsymptomen apneu bij prematuren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Medicijnen, stimulatie en zuurstof
• Prognose van tijdelijk ophouden ademhaling is uitstekend
• Complicaties van apneu bij prematuren
• Preventie van apneu bij prematuren

Definitie apneu

Apneu is een stopzetting van de ademhaling gedurende twintig seconden of langer, of een korte pauze die gepaard gaat met een vertraagde hartslag (<100 slagen per minuut), cyanose (blauwzucht van huid en slijmvliezen) of bleekheid. In de praktijk zijn veel apneu-episodes bij te vroeggeboren baby's korter dan twintig seconden, omdat kortere pauzes in de luchtstroom leiden tot bradycardie (een vertraagde hartslag) of hypoxemie (gebrek aan zuurstof in het bloed).

Indeling gestopte ademhaling bij te vroeggeboren baby's

Op basis van de ademhalingsinspanning en de luchtstroom kan apneu worden ingedeeld als centraal (ademstilstand na inspanning), obstructief (verstopping van de luchtweg, meestal met betrekking tot de keelholte) of gemengd. De meerderheid van de apneu-episodes bij te vroeggeboren baby's zijn gemengde gebeurtenissen, waarbij de geblokkeerde luchtstroom resulteert in een centrale apneupauze of omgekeerd.

Epidemiologie

Vrijwel alle baby's die zijn geboren bij een zwangerschapsduur van minder dan 35 weken hebben periodes waarin ze stoppen met ademhalen of waarbij de hartslag daalt. Er is geen specifieke raciale, seksuele of geografische voorliefde voor apneu bij prematuren.

Oorzaken tijdelijke gestopte ademhaling bij prematuren

Te vroeggeboren pasgeborenen hebben omwille van diverse redenen mogelijk apneu. Dit gebeurt wanneer de hersenen niet volledig ontwikkeld zijn, of wanneer de spieren die de luchtwegen openhouden, verzwakt zijn.

Risicofactoren apneu bij prematuren

Enkele risicofactoren voor apneu bij prematuren zijn onder andere:

Extreem vroeggeboorte: Baby’s die vóór 28 weken zijn geboren, hebben een hogere kans op apneu.
Lage geboortegewicht: Baby’s met een laag geboortegewicht zijn vaker getroffen.
Infecties: Infecties bij de moeder of de baby kunnen het risico verhogen.
Medische complicaties: Aandoeningen zoals hartproblemen of longziekten kunnen bijdragen aan apneu.
Familiegeschiedenis: Erfelijke factoren kunnen een rol spelen in de ontwikkeling van apneu bij prematuren.

Symptomen: Trage hartslag en daling van zuurstofgehalte

Het ademhalingspatroon van pasgeborenen is niet altijd regelmatig en staat bekend als "periodieke ademhaling". Dit patroon is nog meer uitgesproken bij te vroeg geboren baby's. De baby ademt hierbij ongeveer drie seconden heel oppervlakkig of soms niet. Daarna volgt een periode van een regelmatige ademhaling die gedurende tien tot achttien seconden aanhoudt. Hierna komt de baby weer in een apneufase terecht waarbij hij oppervlakkig of niet ademt. Soms duurt een apneu-episode langer dan twintig seconden, wat ernstig kan zijn. Daarnaast kan de hartslag vertragen (bradycardie) of kan er een daling van het zuurstofgehalte optreden (hypoxemie).

Andere factoren die apneu bij te vroeggeboren baby's kunnen verergeren zijn:

• anemie (bloedarmoede)
• een infectie
• een laag zuurstofgehalte
• hart- of longproblemen
• temperatuurproblemen
• voedingsproblemen

Alarmsymptomen apneu bij prematuren

Alarmsymptomen van apneu bij premature baby's zijn onder andere:

Langdurige ademstilstand: Ademhaling die langer dan twintig seconden stopt.
Herhaalde episodes: Frequente apneu-episodes die vaker dan normaal voorkomen.
Dramatische veranderingen in hartslag of zuurstofgehalte: Significante vertraging van de hartslag of scherpe daling van het zuurstofgehalte.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts volgt deze prematuren op via een monitor. Hierop leest hij de ademhaling, de hartslag en het zuurstofgehalte af. Het alarm gaat af bij apneu, een daling van de hartslag of een laag zuurstofgehalte. Het meten van de zuurstofverzadiging is mogelijk dankzij een pulsoximetrie. Een daling in de hartslag en het zuurstofgehalte kan niet alleen optreden bij apneu, maar soms ook bij het passeren of bewegen van ontlasting.

Differentiële diagnose

Enkele aandoeningen die lijken op het klinisch beeld van apneu bij prematuren zijn onder andere:

• ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling)
• anemie (bloedarmoede) bij prematuren
• respiratoir syncytieel virusinfectie (RSV: virale infectie met symptomen aan de luchtwegen)
• neonatale sepsis (bloedvergiftiging bij baby's)

Behandeling: Medicijnen, stimulatie en zuurstof

De behandeling van apneu is afhankelijk van de oorzaak, hoe vaak de ademhaling stopt, en de ernst van de episodes. Baby's die verder gezond zijn en slechts enkele keren per dag lijden aan apneu-episodes, krijgen een afwachtende behandeling, waarbij de arts soms voorzichtig de patiënt schudt wanneer de ademhaling gestopt is. Als de baby gezond is en vele episodes van ademstilstand vertoont, kan cafeïne worden voorgeschreven om de ademhaling te stimuleren. Soms verandert de arts of verpleegkundige de positie van de baby, zuigt vloeistof of slijm uit de mond of neus af, of geeft een ademhalingsmasker. Een juiste positie, een langzamere voedertijd, zuurstof, medicijnen en (in extreme gevallen) een ademhalingstoestel kunnen helpen bij de ademhaling. Wanneer premature baby's nog steeds apneu hebben ondanks behandelingen, mogen ze na de behandeling naar huis met een apneumonitor. Ze krijgen mogelijk nog steeds cafeïne totdat het ademhalingspatroon is gestabiliseerd. De arts behandelt ook eventuele onderliggende medische problemen of aandoeningen bij de zuigeling.

Prognose van tijdelijk ophouden ademhaling is uitstekend

Apneu komt vaak voor bij premature baby's. De meeste baby's hebben goede vooruitzichten. Milde apneu is in principe niet ernstig en heeft geen effecten op lange termijn. Meerdere of ernstige episodes zijn echter vaak minder goed op lange termijn omdat deze vaak gepaard gaan met onderliggende hart- of longaandoeningen. De symptomen verdwijnen meestal wanneer de baby tussen de 36 en 44 weken oud is vanaf de bevruchting.

Complicaties van apneu bij prematuren

De complicaties van apneu bij prematuren kunnen variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening en de algehele gezondheid van de baby. Enkele mogelijke complicaties zijn:

• Hypoxemie: Herhaalde episodes van apneu kunnen leiden tot chronisch lage zuurstofniveaus in het bloed (hypoxemie), wat schadelijk kan zijn voor de ontwikkeling van de hersenen en andere organen.
• Bradycardie: Apneu kan gepaard gaan met een vertraagde hartslag (bradycardie). Aanhoudende bradycardie kan invloed hebben op de cardiovasculaire gezondheid en kan verdere medische interventies vereisen.
• Hersenbeschadiging: Langdurige of ernstige apneu-episodes kunnen bijdragen aan neurologische problemen, waaronder mogelijke hersenschade door zuurstoftekort.
• Verhoogd risico op infecties: Prematuren met apneu kunnen een verhoogd risico op ademhalings- en andere infecties hebben door hun kwetsbare gezondheidstoestand en ziekenhuisomgeving.
• Vertraagde groei en ontwikkeling: Apneu kan samenhangen met algemene achterstand in groei en ontwikkeling bij prematuren, wat kan leiden tot vertraagde motorische en cognitieve ontwikkeling.
• Langdurige ademhalingsproblemen: Hoewel veel prematuren uiteindelijk herstellen, kunnen sommige kinderen langdurige ademhalingsproblemen ervaren die extra medische zorg vereisen.
• Hoge ziekenhuisopname: Prematuren met frequente of ernstige apneu-episodes kunnen langer in het ziekenhuis moeten blijven, wat de risico’s van ziekenhuisgerelateerde complicaties met zich meebrengt.

Preventie van apneu bij prematuren

Preventie van apneu bij prematuren richt zich op het minimaliseren van risicofactoren en het bieden van een optimale zorgomgeving. Enkele preventieve maatregelen zijn:

• Vermijden van vroeggeboorte: Waar mogelijk, het verlengen van de zwangerschap door het vermijden van risicofactoren.
• Gezond dieet en levensstijl van de moeder: Dit kan bijdragen aan een gezondere zwangerschap en het verminderen van het risico op vroeggeboorte.
• Regelmatige prenatale zorg: Volg de prenatale controles en behandel eventuele medische problemen tijdig.
• Monitoring en verzorging: Zorg voor goede monitoring en verzorging van premature baby's om apneu vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Door deze preventieve maatregelen te nemen, kan het risico op apneu bij prematuren worden verminderd en kan de algehele gezondheid en ontwikkeling van de baby worden ondersteund.