Melk-alkalisyndroom: Inname te veel calcium en alkali

Het melk-alkalisyndroom is een verworven aandoening die tot stand komt door het opnemen van te veel calcium en opneembare alkali. Gemeenschappelijke bronnen van calcium en alkali zijn voedingssupplementen die worden genomen om osteoporose en antacida te voorkomen. De ziekte kenmerkt zich door een hoge calciumconcentratie in het bloed (hypercalciëmie) en metabole alkalose. Onbehandeld leidt de aandoening tot nierfalen of de dood. De aandoening kwam vaak tot stand in het begin van de twintigste eeuw, maar sinds de jaren negentig is er een toename van het aantal gemelde gevallen doordat patiënten vaker grijpen naar calciumsupplementen om osteoporose aan te pakken of te voorkomen.

• Synoniemen
• Oorzaken: Overmatig veel calcium en alkali in bloed
• Risicofactoren van melk-alkalisyndroom
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van melk-alkalisyndroom
• Preventie van aandoening

Synoniemen

Gebruikte synoniemen voor het melk-alkalisyndroom zijn:

• Burnett-syndroom
• calcium-alkali-syndroom
• Cope-syndroom

Oorzaken: Overmatig veel calcium en alkali in bloed

Het melk-alkalisyndroom resulteert uit het nemen van te veel calcium, meestal in de vorm van calciumcarbonaat of het drinken van overmatig veel melk. Calciumcarbonaat is een veelgebruikt calciumsupplement. Het supplement wordt vaak ingenomen om botverlies (osteoporose) te voorkomen of te behandelen. Calciumcarbonaat is ook een ingrediënt dat aanwezig is in maagzuurremmers. De overmatige inname veroorzaakt een verschuiving in de zuur-/basebalans van het lichaam naar alkalisch (metabole alkalose). Hierdoor treedt er een verlies van de nierfunctie op. Bij de aandoening treden namelijk calciumafzettingen in de nieren en in andere weefsels op.

Risicofactoren van melk-alkalisyndroom

Een verminderde nierfunctie is een risicofactor, maar zelfs patiënten met gezonde nieren ontwikkelen mogelijk het syndroom. Een hoog vitamine D-gehalte in het lichaam verergert mogelijk het melk-alkalisyndroom.

Symptomen

In het begin verloopt de aandoening meestal zonder symptomen (asymptomatisch). In een latere fase van de ziekte ontstaan één of meer van volgende symptomen:

• braken
• constipatie
• duizeligheid
• een depressie
• een droge mond
• een onregelmatige hartslag (aritmie)
• een psychose (verlies van realiteit met wanen en hallucinaties)
• een slechte eetlust
• hoofdpijn
• misselijkheid
• nierstenen
• overmatig urineren
• rugpijn (gerelateerd aan nierstenen)
• vermoeidheid
• verwardheid, vreemd gedrag
• zwakte

Diagnose en onderzoeken

Calciumafzettingen in het weefsel van de nier (nefrocalcinose) zijn te zien op een röntgenfoto, een CT-scan en/of een echografie. Een bloedonderzoek onthult een te hoog calciumgehalte in het bloed, nierfalen en alkalose (te lage zuurgraad van het bloed). Andere inzetbare onderzoeken zijn een elektrocardiografie (hartfilmpje) en een elektro-encefalografie (meting van de hersenactiviteit).

Behandeling

De patiënt moet stoppen met het nemen van calciumsupplementen en antacida (maagzuurremmers) die calcium bevatten. Ook moet de patiënt de inname van vitamine D-supplementen verminderen of staken. Verder moet de patiënt voldoende vocht innemen. In ernstige gevallen is een ziekenhuisopname vereist. De arts dient dan een intraveneuze (via een ader) zoutoplossing toe. Bij progressief nierfalen zet de arts een chronische dialyse in.

Prognose

Patiënten met milde symptomen herstellen volledig als de nierfunctie normaal blijft. Patiënten met ernstige symptomen lijden mogelijk aan permanente nierinsufficiëntie of komen te overlijden als gevolg van het melk-alkalisyndroom.

Complicaties van melk-alkalisyndroom

De meest voorkomende complicaties van het melk-alkalisyndroom zijn:

• calciumafzettingen in weefsels (calcinose)
• nierfalen
• nierstenen

Preventie van aandoening

Wanneer een patiënt vaak calciumhoudende maagzuurremmers gebruikt, is het verstandig om met een arts te praten over spijsverteringsproblemen. Wanneer een patiënt osteoporose probeert te voorkomen, mag hij niet meer dan 1,2 gram calcium per dag gebruiken, tenzij de arts een ander advies geeft.

Lees verder

• Calcium: Voedingsmiddelen, functie & tekort aan dit mineraal
• Alkalose: Te lage zuurgraad van het bloed
• Calciumsupplementen: Indicatie, gebruik en bijwerkingen
• Hypercalciëmie: Verhoogd calciumgehalte van het bloed