Calciumbehoefte bij de mens

Botten groeien tijdens de jeugd en worden daarna dikker en sterker. Jonge volwassenen van 25 tot 30 jaar hebben de optimale botmassa, de piekbotmassa, daarna neemt dit langzaam af. Hoe goed botten zullen groeien is genetisch bepaald, maar kan door externe factoren beïnvloed worden. Voldoende calcium tijdens de jonge jaren zorgt voor sterkere botten op oudere leeftijd. Ook echter tijdens de volwassen jaren is de kwaliteit van het bot te beïnvloeden.

Calciumbehoefte tijdens de verschillende levensfasen

Tijdens de groei is extra bouwmateriaal en dus calcium nodig, het opnamevermogen van het lichaam is dan ook hoog. Calciumtekorten komen bij kleine kinderen die borstvoeding en vitamine D krijgen niet voor. Ook bij normale flesvoeding zal de baby meer dan voldoende calcium binnenkrijgen. De norm voor zuigelingen tot zes maanden is gesteld op 0,32 gram per dag.

Bij jongeren tussen de 9 en 19 jaar is de calciumbehoefte het hoogst, jongens zouden zo’n 1,2 gram en meisjes zo’n 1,1 gram nodig hebben. Volwassenen ouder dan 19 hebben aan 1 gram voldoende.

Zwangere vrouwen blijken uit hetzelfde voedsel meer calcium te kunnen halen. Zij hebben dan ook geen behoefte aan extra calcium. Een vrouw die borstvoeding geeft zal veel calcium afgeven via de moedermelk. Men weet niet zeker of de opname van calcium bij deze vrouwen hoger is. Wel lijken zij calcium op te nemen uit het bot en minder calcium uit te scheiden. Het calcium in het bot lijkt na de lactatie weer te normaliseren. Een normale inneming van 1 gram per dag lijkt dan ook voldoende voor deze vrouwen. Uiteraard moet het lichaam wel over voldoende vitamine D beschikken.

Bij ouderen gaat de botafbraak wat sneller dan de botopbouw. Deze mensen nemen ook minder calcium op uit het lichaam dan jongere mensen, het lichaam lijkt bovendien de calcium in het lichaam minder goed vast te houden. Vandaar dat de botten bij deze groep de neiging krijgt te ontkalken. Het blijkt dat de botkwaliteit bij ouderen het beste blijft bij een calciuminname tussen de 0,9 en 1,2 gram per dag. Ouderen die al last van botontkalking hebben blijken zelfs minimaal 1,0 gram te mogen nemen.

De snelheid van botverlies bij vrouwen tijdens de menopauze blijkt nauwelijks te beïnvloeden te zijn door een verhoging van de calciuminname. Ook jaren na de menopauze is dit het geval. Daarna neemt de snelheid waarmee het bot ontkalkt langzaam af tot, voor ouderen, normale proporties.

Bij ouderen boven de 70 jaar lijkt de inname van 1,0 gram onvoldoende. De norm is voor hen vastgesteld op 1,2 gram per dag.

Meer over osteoporose is te vinden in: botontkalking, voorkomen van botontkalking en behandeling van botontkalking.

Normen voor de bovengrens van calciuminname

Ook een teveel gebruik van calcium kan nadelig werken op het bot. Een deel van de botcellen die calcium vasthouden sterven af bij het gebruik. Deze cellen kunnen zich maar een beperkt aantal keer delen. Als er veel aanbod is van calcium in het lichaam zullen deze cellen dat calcium in het bot vaker vernieuwen, waardoor er meer cellen afsterven dan nodig is. Dit kan ertoe leiden dat dit soort cellen op oudere leeftijd uitgeput raakt. Ook dit kan dus botontkalking veroorzaken.

De bovengrens is voor zuigelingen vastgesteld op 1,5 gram, alhoewel er bij deze groep geen nadelige effecten van een hogere dosis is vastgesteld.

Voor kinderen en jongeren tot 18 jaar is de grens gesteld op 2,5 gram. Bij deze groep kan een hogere calciuminname ervoor zorgen dat er te weinig ijzer en zink wordt opgenomen. Ook voor volwassenen en ouderen wordt de norm van 2,5 gram per dag gehanteerd. Een grotere hoeveelheid kan de kans op nierstenen vergroten.

Symptomen bij een te hoge calciuminname

Een te hoge inname van calcium lijkt effect te hebben op het ontstaan van nierstenen, op het ontstaan van het melk-alkali-syndroom en op de opname van andere mineralen in het lichaam en lijkt verder tot een minder sterke botstructuur te leiden.

Nierstenen lijken niet te ontstaan wanneer er veel calcium via de voeding wordt genuttigd. Het probleem lijkt zich voor te doen bij calcium uit supplement en dan vooral wanneer deze supplementen bij de maaltijd wordt genuttigd.

Het melk-alkali-syndroom komt niet veel meer voor. Vroeger kwam dit voor bij mensen waarbij maagzweren werden behandeld met grote hoeveelheden melk.

Symptomen bij een tekort aan calcium

Behalve de botontkalking op langere termijn kan een calciumgebrek op kortere termijn spierkrampen bij zuigelingen of tintelende vingers en een vertraagde bloedstolling bij volwassenen veroorzaken.

Kleine kinderen kunnen de Engelse ziekte, oftewel Rachitis, krijgen. Dit komt in Nederland echter nog maar weinig voor door de toevoeging van vitamine D in margarine.

Breekbare nagels werd ook wel geweten aan een calciumgebrek, evenals witte plekjes op de nagels. Dit blijkt echter geen verband te hebben.