Vlinderuitslag: Oorzaken van uitslag op wangen en neusbrug

Sommige patiënten ervaren een typische vlinderuitslag, een huiduitslag waarbij de huid op de wangen en de neusbrug rood of paars kleurt, wat de vorm van een vlinder nabootst. Deze uitslag is vaak vlak of licht verhoogd en voelt ruw en schilferig aan. Het kan jeuken en/of pijnlijk zijn. Hoewel een vlinderuitslag relatief vaak voorkomt, vormt deze zelf zelden een ernstig probleem. Wanneer de uitslag wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie, kan deze succesvol worden behandeld met medicatie, en geneest de patiënt meestal volledig. Chronische aandoeningen of genetische aandoeningen, zoals systemische lupus erythematosus en het Bloom-syndroom, kunnen ook leiden tot een vlindervormige uitslag. Deze aandoeningen zijn vaak niet te genezen, maar behandelingsopties kunnen helpen om de symptomen te verlichten.

• Synoniemen van vlinderuitslag
• Erfelijke en genetische aandoeningen
• Bloom-syndroom
• Homocystinurie
• Infecties
• Cellulitis
• Erysipelas
• Ziekte van Lyme
• Ontstekingsaandoeningen
• Dermatomyositis en rode uitslag op het gezicht
• Systemische lupus erythematosus (SLE)
• Seborreïsche dermatitis
• Rosacea
• Overgevoeligheid voor zonlicht
• Pellagra
• Diagnose en onderzoeken
• Thuismiddeltjes voor vlinderuitslag op wangen en neusbrug
• Behandeling van vlinderuitslag
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van vlinderuitslag

Synoniemen voor vlinderuitslag zijn ‘malar rash’, ‘vlindervormig erytheem’ en ‘butterfly erythema’.

Erfelijke en genetische aandoeningen

Bloom-syndroom

Het Bloom-syndroom, ook bekend als het syndroom van Bloom-Torre-Machacek, is een erfelijke aandoening gekenmerkt door een korte lichaamslengte en een verhoogd risico op verschillende vormen van kanker. Patiënten met deze aandoening vertonen vaak een vlinderuitslag en andere huiduitbarstingen.

Homocystinurie

Homocystinurie is een genetische aandoening waarbij het lichaam niet in staat is om het aminozuur methionine effectief te verwerken, wat leidt tot een schadelijke ophoping van homocysteïne in het bloed en de urine. Deze stofwisselingsstoornis kan problemen veroorzaken met het gezichtsvermogen, skeletafwijkingen en verstandelijke handicap.

Infecties

Cellulitis

Cellulitis is een bacteriële huidinfectie die de diepere huidlagen en de vetlaag onder de huid aantast. Behandeling omvat vaak orale of lokale antibiotica.

Erysipelas

Erysipelas is een huidinfectie veroorzaakt door Streptococcus-bacteriën, resulterend in een acute ontsteking van de huid. Soms worden ook de oren en het gezicht aangetast, wat kan leiden tot een vurige, vlindervormige uitslag.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door een geïnfecteerde tekenbeet, die bacteriën in het lichaam introduceert. Symptomen kunnen duizeligheid, ernstige hoofdpijn, gewrichtspijn en gewrichtsstijfheid omvatten. De ziekte van Lyme wordt behandeld met antibiotica.

Ontstekingsaandoeningen

Dermatomyositis en rode uitslag op het gezicht

Bij dermatomyositis ontstaat een ontsteking van de spieren, het bindweefsel en de huid. De huiduitslag betreft vaak de huidplooien die van beide zijden van de neus naar de mondhoeken lopen.

Systemische lupus erythematosus (SLE)

Systemische lupus erythematosus (SLE) is een chronische auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem gezond weefsel aanvalt. SLE kan ontstekingen veroorzaken in gewrichten, huid en andere organen. Ongeveer de helft van de patiënten met lupus ontwikkelt malaria als een van de symptomen. Genezing is niet mogelijk (anno augustus 2024), maar er zijn behandelingen beschikbaar om symptomen te verlichten. Behandelopties omvatten:

• Immunosuppressiva: Deze medicijnen onderdrukken het immuunsysteem bij auto-immuunziekten zoals lupus.
• Antimalariamiddelen: Verminderen klachten bij gewrichts- en huidaandoeningen, en kunnen ook helpen bij vermoeidheid.
• Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's): Deze medicijnen verminderen ontsteking en pijn in spieren (spierpijn), gewrichten en andere weefsels.
• Steroïden: Helpen bij het verlichten van pijn, stijfheid en zwelling van de gewrichten. Vanwege bijwerkingen worden ze vaak in een lagere dosis gegeven zodra de ziekte onder controle is. Steroïde crèmes kunnen ook worden voorgeschreven.

Seborreïsche dermatitis

Seborreïsche dermatitis is een veelvoorkomende inflammatoire huidaandoening die leidt tot een vettige of droge schilferige huiduitslag, meestal op de hoofdhuid (hoofdroos), haarlijn en gezicht, en af en toe andere lichaamsdelen.

Rosacea

Rosacea is een huidaandoening gekenmerkt door roodheid van de huid, blozen en harde, met pus gevulde puistjes. Behandeling omvat vaak topische crèmes of gels om de huid te kalmeren en de roodheid te verminderen, en orale antibiotica om ontstekingen onder controle te houden.

Overgevoeligheid voor zonlicht

Zonnebrand of overgevoeligheid voor zonlicht kan soms een vlinderuitslag veroorzaken. Als de patiënt al een vlinderuitslag heeft, kunnen de symptomen verergeren door langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van de zon.

Pellagra

Pellagra is een vorm van ondervoeding veroorzaakt door een tekort aan niacine, een van de B-vitaminen. Deze aandoening kan pijn en zwelling veroorzaken in de huid, het centrale zenuwstelsel, het maagdarmstelsel en de slijmvliezen (zoals de mondholte).

Diagnose en onderzoeken

Het stellen van de diagnose voor een vlinderuitslag kan uitdagend zijn, omdat veel aandoeningen deze huiduitslag kunnen veroorzaken. De arts zal de patiënt vragen naar zijn medische geschiedenis en de andere symptomen onderzoeken. Een grondig lichamelijk onderzoek is noodzakelijk. Besmettelijke oorzaken kunnen worden opgespoord via een weefselbiopsie of microbiologische testen. Een bloedonderzoek kan nodig zijn om niacinewaarden te controleren bij verdachte gevallen van pellagra. Als een genetische aandoening wordt vermoed, zal de arts genetisch onderzoek voorstellen. Voor systemische lupus erythematosus zijn zowel bloed- als urineonderzoek nodig. Daarnaast kan een röntgenfoto worden aangevraagd als er aanwijzingen zijn voor orgaanschade.

Thuismiddeltjes voor vlinderuitslag op wangen en neusbrug

Bescherm het gezicht tegen zonlicht en gebruik huidproducten die speciaal zijn ontworpen voor de gevoelige huid. Een gezonde en evenwichtige voeding is essentieel. Het wordt aanbevolen om voedingsmiddelen die ontstekingen kunnen verergeren, zoals gefrituurd voedsel, geraffineerd en verwerkt voedsel, rood vlees, suikerrijke voedingsmiddelen, verzadigde vetten en gehydrogeneerde vetten, en zuivelproducten te vermijden.

Behandeling van vlinderuitslag

De behandeling van vlinderuitslag hangt af van de onderliggende oorzaak:

• Bacteriële infecties: Bij bacteriële oorzaken zoals cellulitis of erysipelas, worden orale of lokale antibiotica voorgeschreven door de arts.
• Chronische en auto-immuunziekten: Voor aandoeningen zoals systemische lupus erythematosus (SLE) en dermatomyositis, kunnen behandelingen variëren van immunosuppressiva tot NSAID's en steroïden. De behandeling is gericht op het verminderen van ontsteking en het beheersen van symptomen.
• Seborreïsche dermatitis en rosacea: Deze worden vaak behandeld met topische crèmes of gels en, in sommige gevallen, orale antibiotica.
• Overgevoeligheid voor zonlicht: Vermijden van directe blootstelling aan zonlicht en het gebruik van zonnebrandcrème kunnen symptomen helpen verlichten.
• Pellagra: Behandeling omvat meestal suppletie met niacine om het vitamine-tekort aan te vullen.

Prognose

De prognose voor vlinderuitslag is sterk afhankelijk van de oorzaak:

• Bij infecties: De prognose is meestal goed met de juiste medicamenteuze behandeling, waarbij de uitslag doorgaans binnen enkele weken verdwijnt.
• Bij chronische aandoeningen: Aandoeningen zoals lupus of dermatomyositis hebben geen genezing, maar met adequate behandeling kunnen de symptomen vaak goed worden beheerst, wat de kwaliteit van leven aanzienlijk kan verbeteren.
• Bij seborroïsche dermatitis en rosacea: Deze aandoeningen zijn meestal chronisch, maar de symptomen kunnen effectief worden beheerd met langdurige behandeling.
• Bij pellagra: Het aanvullen van niacine leidt vaak tot een aanzienlijke verbetering van de symptomen, mits de behandeling tijdig wordt gestart.

Complicaties

Complicaties kunnen variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak:

• Infecties: Niet-behandelde bacteriële infecties kunnen zich verspreiden en ernstigere complicaties veroorzaken.
• Chronische aandoeningen: Systemische lupus erythematosus kan leiden tot schade aan organen zoals nieren, hart en longen. Dermatomyositis kan ernstige spierzwakte veroorzaken.
• Seborroïsche dermatitis: Onbehandeld kan dit leiden tot secundaire infecties door krabben en huidbeschadiging.
• Rosacea: Onbehandeld kan het leiden tot blijvende roodheid en huidbeschadiging.
• Pellagra: Onbehandeld kan leiden tot ernstige neurologische en dermatologische complicaties.

Preventie

Preventie hangt af van de onderliggende oorzaak van de vlinderuitslag:

• Infecties: Handen wassen en hygiëne kan helpen infecties te voorkomen. Het vermijden van contact met geïnfecteerde personen is ook belangrijk.
• Chronische aandoeningen: Regelmatige medische controle en naleving van behandelplannen kunnen helpen om symptomen onder controle te houden en complicaties te voorkomen.
• Seborroïsche dermatitis en rosacea: Vermijd triggers zoals stress, bepaalde voedingsmiddelen en extreme temperaturen. Gebruik geschikte huidverzorgingsproducten.
• Overgevoeligheid voor zonlicht: Bescherm de huid met zonnebrandcrème en draag beschermende kleding en een hoed.
• Pellagra: Een dieet dat rijk is aan niacine en andere B-vitaminen kan helpen om tekorten te voorkomen.

Lees verder

• Huiduitslag: Veel voorkomende oorzaken van uitslag op huid