Macrocytaire anemie: Bloedarmoede met grote rode bloedcellen

Macrocytaire anemie is een vorm van bloedarmoede waarbij de patiënt abnormaal grote rode bloedcellen heeft. De rode bloedcellen hebben net zoals bij alle andere vormen van anemie een laag hemoglobinegehalte. Dit is een ijzerbevattend eiwit dat zuurstof door het lichaam transporteert. Tekorten aan vitamine B12 of foliumzuurdeficiëntie resulteren vaak in macrocytaire anemie, al zijn ook andere oorzaken bekend voor dit tekort aan rode bloedcellen. Zwakte, bleekheid en verwardheid zijn de bekendste symptomen. Vitamine-injecties en een voeding met meer vitaminen zijn mogelijke behandelingsopties. Een behandeling is zeker nodig omdat macrocytaire anemie na verloop van tijd resulteert in meer ernstige complicaties, zoals hartafwijkingen.

• Synoniemen
• Wat is macrocytaire anemie?
• Oorzaken van bloedarmoede met abnormaal grote rode bloedcellen
• Tekort aan foliumzuur
• Tekort aan vitamine B12
• Andere oorzaken
• Soorten
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Vitamine B12-tekort
• Foliumzuurtekort

Synoniemen

Alternatieve benamingen voor macrocytaire anemie zijn:

• macrocytische anemie
• macrocytose
• macrocytosis

Wat is macrocytaire anemie?

Macrocytaire anemie treedt op als de rode bloedcellen zeer groot zijn. Artsen gebruiken ‘femtoliters (fL)’ om de grootte van bloedcellen te meten. Meestal zijn de rode bloedcellen tussen 80 en 100 fL. Rode bloedcellen groter dan 100 fL zijn macrocytisch. Wanneer de cellen te groot worden, zijn er minder rode bloedcellen dan normaal en bevatten ze minder hemoglobine. Hierdoor is het bloed niet zo zuurstofrijk, wat leidt tot een aantal symptomen. Macrocytaire anemie is een symptoom van verschillende medische aandoeningen en voedingsproblemen.

Oorzaken van bloedarmoede met abnormaal grote rode bloedcellen

Macrocytaire anemie is bijna altijd te wijten aan een tekort aan foliumzuur of vitamine B12-tekort. Het lichaam neemt onvoldoende vitaminen op door een onderliggende ziekte, of anders nemen patiënten niet genoeg voedsel met deze vitaminen in. Ook medicijnen en andere aandoeningen veroorzaken soms dit type bloedarmoede.

Tekort aan foliumzuur

Foliumzuurdeficiëntie (vitamine B9-tekort) veroorzaakt soms ook macrocytaire anemie. Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, gebruiken meer foliumzuur en hebben een hoger risico om een tekort te ontwikkelen. Patiënten die niet genoeg foliumzuurrijke voedingsmiddelen eten, krijgen ook sneller te maken met een gebrek aan foliumzuur. Verder liggen soms absorptieproblemen (zoals bij coeliakie: maag- en darmproblemen door het eten van gluten) aan de basis van het tekort.

Tekort aan vitamine B12

Vitamine B12 komt veel voor in dierlijke producten, dus veganisten en vegetariërs lopen meer risico op een vitamine B12-tekort. In sommige gevallen kampt de patiënt met een auto-immuunziekte, kanker, alcoholverslaving of een inflammatoire darmaandoening (ontstekingsaandoening van de darm) en is de patiënt niet in staat om voldoende voeding te eten met vitamine B12.

Andere oorzaken

Enkele aandoeningen en medicijnen maken het voor het lichaam moeilijker om essentiële voedingsstoffen te absorberen en te metaboliseren en daarom leiden ze sneller tot macrocytische anemie:

• een beenmergaandoening waardoor het lichaam niet voldoende gezonde bloedcellen kan produceren (zeer zelden)
• een leverziekte
• hypothyreoïdie (een te trage werking van de schildklier)
• medicijnen, waaronder medicijnen voor de behandeling van een hiv-infectie, chemotherapie voor de behandeling van kanker en andere immunosuppressiva (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken)
• zeldzame stofwisselingsstoornissen

Soorten

Megaloblastische macrocytose is de meest voorkomende vorm. Door een vitaminetekort is het niet mogelijk om DNA te produceren. Bij niet-megaloblastische macrocytose is er een probleem aanwezig met de lever, de milt of het beenmerg.

Symptomen

Bij de meeste patiënten ontwikkelt bloedarmoede zich geleidelijk. Pas bij ernstige anemie zijn de symptomen duidelijk:

• bleekheid
• broze nagels
• concentratieproblemen
• diarree
• een snelle hartslag (tachycardie)
• een verlies van eetlust of gewichtsverlies
• geheugenverlies
• kortademigheid
• neerslachtigheid
• onvruchtbaarheid
• roodheid of zwelling van de tong (glossitis)
• uitputting
• vermoeidheid
• verwardheid
• zwakte

Wanneer patiënten macrocytaire anemie ontwikkelen als gevolg van een vitamine B12-deficiëntie, treden soms andere symptomen op zoals zwakte, pijn, gevoelloosheid of tintelingen (paresthesieën) in de handen of voeten, instabiliteit tijdens het lopen en geheugenverlies. Deze symptomen verdwijnen na de behandeling , maar ze houden wel aan als de arts deze niet behandelt.

Alarmsymptomen

Patiënten met symptomen van bloedarmoede, een familiegeschiedenis van bloedarmoede, of patiënten met een aandoening die verband houdt met macrocytaire anemie, moeten een arts raadplegen voor een bloedonderzoek. Regelmatige bloedonderzoeken sporen alle vormen van bloedarmoede op voordat ze klachten veroorzaken. Meestal is bloedarmoede gemakkelijk op te sporen en behandelen.

Diagnose en onderzoeken

De arts stelt vragen over de voeding, de levensstijl en andere symptomen. Een bloedonderzoek is nodig om bloedarmoede en de vorm hiervan op te sporen. Diverse soorten anemie veroorzaken namelijk veel gelijkaardige symptomen. Daarnaast is het bloedonderzoek nodig om de oorzaak op te sporen.

Behandeling

In de meeste gevallen zijn vitamine-injecties de eerste behandelingsoptie voor een patiënt met macrocytische anemie. Hierdoor is het lichaam in staat om de vitaminen op te nemen, zelfs als de patiënt kampt met een onderliggende aandoening, zoals coeliakie. Het eten van meer voedingsmiddelen met vitamine B12 (bijvoorbeeld kip, vis, rood vlees, eieren, schelpdieren, …) en foliumzuur (donkere bladgroenten, linzen, verrijkte granen, sinaasappels, …) verbetert de symptomen als een patiënt een tekort heeft aan deze vitamine door voedingstekorten (gezonde en evenwichtige voeding eten).

Andere behandelingsopties zijn onder meer:

• andere medicijnen nemen als een medicijn de vitamine-opname verstoort
• bloedtransfusies of beenmergtransplantaties ontvangen voor beenmergaandoeningen
• medicatie nemen voor bepaalde auto-immuun- of leverziekten
• medicatie nemen voor schildklieraandoeningen
• veranderingen in de levensstijl aanbrengen, zoals het vermijden van alcohol

Prognose

De meeste patiënten met macrocytaire anemie zijn goed te behandelen met vitamine-injecties. De arts controleert verder de vitamine B12- en of foliumzuurspiegels regelmatig via een bloedonderzoek, en hij kijkt dan ook naar de grootte van de rode bloedcellen. Een snelle behandeling leidt meestal tot een volledig herstel. Toch blijft een regelmatig bloedonderzoek door de arts nodig om tijdig tekenen van bloedarmoede op te sporen. Wanneer macrocytaire anemie te wijten is aan een onderliggende ziekte, hangt de prognose af van welke ziekte het tekort veroorzaakt en hoe effectief de behandeling verloopt.

Complicaties

Als het bloed niet genoeg hemoglobine bevat, heeft het niet genoeg zuurstof. Het lichaam gaat hierdoor de hartslag verhogen (tachycardie) of de bloeddruk verhogen (hypertensie). Daardoor leidt onbehandelde macrocytaire anemie tot hartfalen, een vergroot hart (cardiomegalie) en problemen met de bloedsomloop. Wanneer macrocytaire anemie het gevolg is van een probleem met het beenmerg of een orgaan, veroorzaakt deze onderliggende oorzaak soms ook complicaties. Patiënten met onbehandelde beenmergaandoeningen ontwikkelen bijvoorbeeld sneller leukemie. De meeste patiënten met macrocytaire anemie kampen met vitaminetekorten, die afhankelijk van het tekort verschillende complicaties veroorzaken:

Vitamine B12-tekort

Een vitamine B12-tekort leidt gemakkelijk tot:

• geheugenverlies
• maagkanker
• mobiliteitsproblemen en tintelingen in de handen en voeten
• neurale buisdefecten bij baby's van vrouwen met een vitamine B12-tekort
• onvruchtbaarheid
• perifere neuropathie (schade aan zenuwen met pijn en zwakte)

Foliumzuurtekort

Een foliumzuurtekort veroorzaakt sneller:

• cardiovasculaire gezondheidsproblemen (hart- en vaatafwijkingen)
• een verhoogd risico op een placentaire ruptuur vóór of tijdens de bevalling
• een verhoogd risico op een vroegtijdige bevalling bij zwangere vrouwen
• een verhoogd risico op sommige vormen van kanker, waaronder darmkanker
• neurale buisdefecten bij baby's van vrouwen met een foliumzuurdeficiëntie
• onvruchtbaarheid

Lees verder

• Anemie (tekort aan rode bloedcellen): Soorten en oorzaken
• Anemie (bloedarmoede): Soorten tekort aan rode bloedcellen