Lupus: een auto-immuunziekte

Het ziektebeeld van lupus voorziet in een geleidelijk begin met niet-specifieke klachten, gevolgd door het optreden van meer kenmerkende symptomen. Lupus is een systematische, niet-orgaan specifieke auto-immuunziekte, waarbij er antistoffen worden geproduceerd tegen de fragmenten in de kern, antinucleaire factor ANF. Deze ziekte kent een wisselend verloop en is niet echt te genezen. Desondanks kunnen patiënten, mits goed begeleid een goede levensverwachting hebben, doordat injecties met immunoglobulinen het immuunsysteem op zich niet verzwakken.

• Algemeen
• Symptomen van Lupus
• Diagnose
• Behandeling

Algemeen

Lupus is een auto-immuunziekte die alle organen kan aantasten, waarbij de schade veelal ontstaat aan spieren, huid en longen. Daarnaast kunnen bloedvaten en vooral het zenuwstelsel aangetast worden. Het ontstaat door de aanwezigheid en afzetting van antilichamen tegen bestanddelen van cellen van de kern en het cytoplasma en zorgt voor niet-specifieke overgevoeligheidsreacties. Lupus veroorzaakt voor het grootste deel alleen huidproblemen. Daarnaast kunnen patiënten hoge bloeddruk, een verhoging van het cholesterol niveau, vermoeidheid en zonneallergie ontwikkelen. Deze ziekte is zeer oestrogeengevoelig, vooral klachten bij meisjes in de leeftijdsgroep van 14-18 jaar. Tenslotte kan er een onderscheid gemaakt worden in:

• Subacute cutane LE (SCLE), waarbij als verlate reactie vooral rode plekken op de huid ontstaan door zonlicht
• Chronische discoïde LE (CDLE) vormt ook ronde vlekken, maar dan wel met littekenvorming die niet meer geheel verdwijnen

Systemische vorm van Lupus

Het is een ziekte waarvan de systemische vorm CDLE circa acht keer zoveel bij vrouwen dan bij mannen voorkomt. Zowel genetische als omgevingsfactoren kunnen een trigger vormen om deze ziekte te krijgen. Bij omgevingsfactoren valt te denken aan: UV-licht, toxinen, gluten, metalen, koemelkeiwitten, hormonen, virussen en luchtvervuiling. Verder is er een normale CRP (C-reactieve proteïne) en een verhoogde bezinking van het bloed.

Symptomen van Lupus

Er kunnen zich legio klachten ontwikkelen bij deze ziekte. Daarbij kunnen we onderscheiden:

• vooral angststoornissen, zoals pleinvrees, heftige reacties op beten van insecten en aangezichtspijn
• artritis, gezwollen en pijnlijke vingergewrichten, gezwollen klieren, buikvliesontsteking en groeipijnen
• afwijkingen aan het hart, de lever en de nieren, meer dan 0.5 gram eiwit in de urine per dag
• vlindervormig erytheem in het gelaat (masker), pijn op de borst bij diepe inademing, koorts, trombose en longontsteking
• te weinig bloedplaatjes en allergische reacties op suppletie van antibiotica en aspirine
• bloedarmoede, door een versterkte afbraak van de rode bloedcellen
• mondzweren, aften, haar- en gewichtsverlies, discoïde huiduitslag en een grieperig gevoel
• onvoldoende productie van traanvocht door uitdroging van de traanklieren

Bovenstaande kenmerken komen zeker niet allemaal voor bij patiënten, doch slechts bij een selectie er van.

Diagnose

Vooral bij een lichte vorm van Lupus is in het algemeen moeilijk te bepalen of men aan deze ziekte lijdt. Een bloedonderzoek toont echter antilichamen bij vrijwel alle patiënten aan tegen dubbelstrengs DNA (60%) en kernbestanddelen (20%). Ook kunnen er antinucleaire antilichamen tegen rode en witte bloedcellen gevonden worden. Verder kan röntgenonderzoek en het bestuderen van biopten soelaas bieden om tot een goede diagnose te komen.

Behandeling

Het onderdrukken van het immuunsysteem en vervolgens het stabiliseren van dat systeem.

• In eerste instantie: gedurende een maand suppletie met corticosteroïden, omdat patiënten te weinig cortisol aanmaken. Deze medicijnen onderdrukken het gehele immuunsysteem, waardoor men vatbaar wordt voor allerlei infecties.
• In een tweede fase worden de B- en T-cellen in bedwang gehouden met immunoonderdrukkende middelen, zoals plaquenil, dat ook gebruikt wordt tegen malaria. Tevens kan suppletie met DHEA overwogen worden.