Interstitiële nefritis: Ontsteking ruimten tussen niertubuli

De nieren filteren afval en extra vocht uit het lichaam. Interstitiële nefritis is een ernstige nieraandoening waarbij de ruimten tussen tubuli (kleine nierbuisjes) in de nier ontstoken raken. Hierdoor kunnen de nieren niet meer zo goed afval en vocht wegfilteren uit het lichaam. Medicatie en/of nierdialyse behandelen de nierziekte. In zeldzame gevallen veroorzaakt de nieraandoening nierfalen. Hierdoor hopen afval en extra vocht zich op in het lichaam, hetgeen problemen mogelijk veroorzaakt met het hart, de hersenen, de longen en andere organen. Meestal is de prognose echter gunstig, want van zodra het onderliggend probleem succesvol behandeld is, verdwijnen de symptomen van de nieraandoening.

• Epidemiologie
• Oorzaken van ontsteking van ruimten tussen nierbuisjes
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling interstitiële nefritis
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische omgangstips bij interstitiële nefritis
• Behandeling en monitoring van nierfunctie
• Gezonde levensstijl en preventie van complicaties
• Misvattingen rond interstitiële nefritis
• Interstitiële nefritis is altijd het gevolg van een infectie
• Interstitiële nefritis veroorzaakt altijd ernstige nierbeschadiging
• Alle patiënten met interstitiële nefritis hebben duidelijke symptomen
• Interstitiële nefritis komt alleen voor bij ouderen
• Interstitiële nefritis is altijd te voorkomen
• Medicijnen zijn altijd de belangrijkste oorzaak van interstitiële nefritis
• Interstitiële nefritis heeft geen invloed op de lange termijn gezondheid

Epidemiologie

Interstitiële nefritis komt voor in alle leeftijdsgroepen, maar de incidentie is hoger bij ouderen en patiënten die langdurig bepaalde medicijnen gebruiken. Het komt ook vaker voor bij patiënten met een voorgeschiedenis van auto-immuunziekten of allergische reacties. De prevalentie van medicatie-geïnduceerde interstitiële nefritis neemt toe door het wijdverbreide gebruik van geneesmiddelen zoals antibiotica en NSAID's. De aandoening treft wereldwijd miljoenen mensen, hoewel de exacte cijfers variëren afhankelijk van de populatie en de gebruikte medicatie.

Oorzaken van ontsteking van ruimten tussen nierbuisjes

Bij interstitiële nefritis zijn de ruimten tussen de nierbuisjes (tubuli) ontstoken geraakt als gevolg van:

• auto-immuunziekten, zoals de ziekte van Kawasaki (ontstoken bloedvaten in de slagaders) of het Sjögren-syndroom (aandoening met droge ogen, droge mond en droge keel)
• een overdosis van bepaalde medicijnen. Deze omvatten diuretica (plaspillen), protonpompremmers (soort maagzuurremmers) of pijnstillers, zoals paracetamol, aspirine of niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's). Interstitiële nefritis verschijnt meestal twee of meer weken na het starten van een medicijn.
• een reactie op een medicijn, zoals bepaalde antibiotica
• elektrolytenstoornissen in het bloed, zoals te weinig kalium (hypokaliëmie) of te veel calcium (hypercalciëmie)
• infecties: bacteriën zoals streptokokken, virussen zoals het Epstein-Barr-virus, leptospira en parasieten

De nierfunctie is aangetast door de nierziekte, hetgeen resulteert in de symptomen van interstitiële nefritis.

Risicofactoren

De risicofactoren voor interstitiële nefritis omvatten:

• Langdurig gebruik van medicijnen zoals antibiotica, NSAID's, en protonpompremmers
• Een geschiedenis van auto-immuunziekten
• Hoge leeftijd, omdat oudere patiënten vaker meerdere medicijnen gebruiken
• Infecties, zoals bacteriële of virale infecties die de nieren kunnen aantasten
• Allergische reacties op medicijnen of toxinen

Symptomen

De meest voorkomende symptomen van deze vorm van een nierontsteking omvatten:

• bloed in de urine of donkere urine
• braken
• een jeukende huid
• een huiduitslag
• een opgeblazen gevoel
• een plotselinge gewichtstoename (resulteert uit het extra vocht in het lichaam: vochtretentie)
• een verhoogde bloeddruk (hypertensie)
• een verhoogde urineproductie
• een zwelling van elk lichaamsdeel
• eiwit in de urine (proteïnurie)
• flankpijn
• koorts
• veranderingen in de mentale toestand, zoals slaperigheid of verwardheid
• vermoeidheid / uitputting
• vocht vasthouden (vochtretentie)

De aandoening is meestal acuut, al is deze bij enkele andere patiënten chronisch van aard.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die onmiddellijke medische aandacht vereisen, zijn onder andere:

• Ernstige flankpijn
• Snel toenemende vochtophoping, vooral in de benen en het gezicht
• Ernstige mentale veranderingen, zoals verwardheid of lethargie
• Aanhoudende koorts, vooral in combinatie met nierpijn
• Plotselinge en extreme verhogingen van de bloeddruk

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts bevraagt de patiënt over de medische geschiedenis. Hij is tevens geïnteresseerd in het medicatiegebruik van de patiënt (naam, duur en frequentie van inname). Hij luistert verder naar de geluiden van het hart en de longen (ademgeluiden) met behulp van zijn stethoscoop. Dit medisch onderzoek staat bekend als een ‘auscultatie’. Bij patiënten met nierfalen duidt de aanwezigheid van overtollig vocht (hetgeen hij hoort via een auscultatie) op nierfalen. Verder meet de arts de bloeddruk, want een hoge bloeddruk (hypertensie) is eveneens een teken van de aanwezigheid van nierproblemen.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert een urineonderzoek en bloedonderzoek uit wanneer een patiënt tekenen van een nieraandoening heeft. Verder zet de arts beeldvormende onderzoeken in om de nieren te onderzoeken, zoals een echografie van de buik (abdominale echografie). Bemerkt de arts afwijkende resultaten op, dan bestelt hij een nierbiopsie (stukje van verdachte niergebied verwijderen en microscopisch laten onderzoeken).

Behandeling interstitiële nefritis

Sommige patiënten herstellen volledig van interstitiële nefritis, terwijl anderen te maken krijgen met chronisch nierfalen. De behandelingsopties zijn afhankelijk van de oorzaak van de interstitiële nefritis.

• Het stopzetten van de medicatie die de ontsteking veroorzaakt. Dit is vaak voldoende om de nierfunctie te herstellen.
• Toediening van corticosteroïden om de ontsteking te verminderen, vooral als er sprake is van een auto-immuunziekte.
• Behandeling van onderliggende infecties met antibiotica of antivirale middelen.
• Nierdialyse is noodzakelijk wanneer de patiënt nierfalen heeft ontwikkeld. Dit is meestal tijdelijk, maar sommige patiënten hebben langdurige dialyse nodig.

Prognose

De prognose voor patiënten met interstitiële nefritis varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak. In veel gevallen herstelt de nierfunctie volledig na het stoppen van de medicatie of behandeling van de onderliggende aandoening. Bij patiënten die niet op tijd worden behandeld, kan de aandoening echter leiden tot chronisch nierfalen.

Complicaties

Complicaties van onbehandelde of langdurige interstitiële nefritis omvatten:

• Chronisch nierfalen
• Ernstige hypertensie
• Vochtophoping in het lichaam, leidend tot hart- en longproblemen
• Verhoogde kans op infecties door verminderde nierfunctie

Preventie

Preventie van interstitiële nefritis is mogelijk door:

• Vermijden van overmatig gebruik van medicijnen die schadelijk zijn voor de nieren, zoals NSAID's en bepaalde antibiotica.
• Vroege behandeling van infecties om niercomplicaties te voorkomen.
• Regelmatige medische controles, vooral bij patiënten die medicijnen gebruiken die interstitiële nefritis kunnen veroorzaken.

Praktische omgangstips bij interstitiële nefritis

Behandeling en monitoring van nierfunctie

Interstitiële nefritis is een ontsteking van de ruimten tussen de niertubuli en kan leiden tot nierbeschadiging. De behandeling richt zich op het verlichten van de ontsteking en het beheren van de onderliggende oorzaak, zoals een infectie of een reactie op medicijnen. Het is belangrijk dat patiënten nauwgezet de voorgeschreven medicijnen, zoals corticosteroïden of andere ontstekingsremmers, opvolgen. Regelmatige controles van de nierfunctie zijn essentieel om ervoor te zorgen dat de nieren goed blijven functioneren.

Patiënten dienen aandacht te besteden aan tekenen van nierproblemen, zoals vermoeidheid, zwelling, of veranderingen in de urineproductie. Het is cruciaal om eventuele symptomen snel te melden aan een arts, zodat tijdig ingegrepen kan worden.

Gezonde levensstijl en preventie van complicaties

Een gezonde levensstijl is belangrijk om de nierfunctie te ondersteunen bij interstitiële nefritis. Dit omvat het handhaven van een evenwichtig voedingspatroon, rijk aan groenten, fruit, en magere eiwitten, en het beperken van zoutinname om de bloeddruk te reguleren. Regelmatige lichaamsbeweging is ook belangrijk voor het bevorderen van de algehele gezondheid en het ondersteunen van een gezond gewicht.

Daarnaast is het van cruciaal belang om voldoende water te drinken om de nieren goed te hydrateren en te helpen bij het verwijderen van afvalstoffen uit het lichaam. Het vermijden van alcohol en het beperken van de inname van medicijnen die schadelijk kunnen zijn voor de nieren, zoals sommige pijnstillers, kan ook bijdragen aan het behoud van een goede nierfunctie.

Misvattingen rond interstitiële nefritis

Interstitiële nefritis is een aandoening van de nieren die wordt gekarakteriseerd door ontsteking van het interstitium, het weefsel dat de nierbuizen omgeeft. Deze ontsteking kan door verschillende oorzaken worden veroorzaakt, zoals infecties, medicijnen of auto-immuunreacties. Hoewel interstitiële nefritis relatief zeldzaam is, zijn er verschillende misvattingen die rond deze aandoening circuleren, wat leidt tot verwarring bij patiënten en zorgverleners. Dit artikel bespreekt de meest voorkomende misvattingen over interstitiële nefritis en biedt meer inzicht in de aandoening.

Interstitiële nefritis is altijd het gevolg van een infectie

Een veelvoorkomende misvatting is dat interstitiële nefritis altijd het gevolg is van een infectie. Hoewel infecties een van de mogelijke oorzaken kunnen zijn, is dit niet de enige factor die bijdraagt aan de ontsteking van het nierweefsel. Medicijnen, vooral antibiotica en ontstekingsremmers, kunnen ook een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen van interstitiële nefritis. In sommige gevallen kan het zelfs worden veroorzaakt door auto-immuunziekten waarbij het lichaam per ongeluk de eigen nieren aanvalt. Het is dus belangrijk om te begrijpen dat infecties slechts één van de vele mogelijke oorzaken van deze aandoening zijn.

Interstitiële nefritis veroorzaakt altijd ernstige nierbeschadiging

Er wordt vaak gedacht dat interstitiële nefritis altijd leidt tot ernstige schade aan de nieren, maar dat is niet het geval. In sommige gevallen kan de aandoening mild zijn en zonder blijvende schade genezen, vooral als deze vroegtijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld. Bij tijdige behandeling kan de ontsteking afnemen en kunnen de nieren zich herstellen. Echter, als de aandoening onbehandeld blijft, kan dit leiden tot chronische nierbeschadiging en zelfs nierfalen. De uitkomst hangt vaak af van de oorzaak van de ontsteking en de snelheid waarmee behandeling wordt gestart.

Alle patiënten met interstitiële nefritis hebben duidelijke symptomen

Het is een veelvoorkomende misvatting dat interstitiële nefritis altijd duidelijke symptomen veroorzaakt, zoals pijn in de rug of koorts. In werkelijkheid kunnen de symptomen van deze aandoening variëren en soms subtiel zijn. Sommige patiënten ervaren helemaal geen symptomen, terwijl anderen last kunnen hebben van algemene klachten zoals vermoeidheid, zwelling, verminderde urineproductie, of een verandering in de kleur van de urine. Omdat de symptomen soms mild of niet-specifiek zijn, kan het moeilijk zijn om de aandoening in een vroeg stadium te herkennen.

Interstitiële nefritis komt alleen voor bij ouderen

Er wordt vaak gedacht dat interstitiële nefritis voornamelijk een aandoening is die ouderen treft. Hoewel de aandoening inderdaad vaker voorkomt bij oudere volwassenen, kan het in principe elke leeftijdsgroep treffen, inclusief kinderen en jongvolwassenen. De risicofactoren kunnen variëren, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Bijvoorbeeld, jongere patiënten die allergisch zijn voor bepaalde medicijnen kunnen interstitiële nefritis ontwikkelen, ongeacht hun leeftijd. Het is dus belangrijk om de aandoening niet alleen in verband te brengen met veroudering.

Interstitiële nefritis is altijd te voorkomen

Veel mensen denken dat interstitiële nefritis altijd te voorkomen is door bijvoorbeeld het vermijden van bepaalde medicijnen of infecties. Hoewel het mogelijk is om bepaalde risicofactoren te beheersen, zoals het voorzichtig omgaan met medicijnen die nierbeschadiging kunnen veroorzaken, is het niet altijd mogelijk om interstitiële nefritis te voorkomen. Sommige gevallen ontstaan zonder duidelijke risicofactoren, en de ziekte kan ook optreden als gevolg van een onverwachte allergische reactie op een medicijn of infectie. Preventie is dus niet altijd gegarandeerd, maar het kan nuttig zijn om alert te blijven op symptomen en regelmatig medisch advies in te winnen.

Medicijnen zijn altijd de belangrijkste oorzaak van interstitiële nefritis

Hoewel medicijnen inderdaad een veelvoorkomende oorzaak van interstitiële nefritis kunnen zijn, is het een misvatting om te denken dat dit altijd het geval is. Interstitiële nefritis kan ook worden veroorzaakt door andere factoren, zoals infecties, auto-immuunziekten, of zelfs onbekende oorzaken. Het is dus belangrijk om niet alleen te focussen op het gebruik van medicijnen, maar ook op andere mogelijke triggers, zoals infecties of het immuunsysteem. Diagnostische tests zijn essentieel om de precieze oorzaak van de ontsteking vast te stellen.

Interstitiële nefritis heeft geen invloed op de lange termijn gezondheid

Er wordt soms gedacht dat interstitiële nefritis geen invloed heeft op de lange termijn gezondheid als de acute fase voorbij is. Dit is echter niet altijd het geval. Bij sommige patiënten kan de aandoening leiden tot chronische nierziekte of nierfalen, vooral als de oorzaak van de ontsteking niet adequaat wordt behandeld. In andere gevallen kan de nierfunctie na een acute episode van interstitiële nefritis herstellen, maar het risico op toekomstige nierproblemen kan toenemen. Daarom is het belangrijk voor patiënten om regelmatig hun nierfunctie te laten controleren, zelfs nadat de aandoening is behandeld.

Interstitiële nefritis is een complexe aandoening die niet altijd gemakkelijk te herkennen is. Door misvattingen te corrigeren en meer inzicht te krijgen in de oorzaken, symptomen en behandelingsopties, kunnen zowel patiënten als zorgverleners effectievere beslissingen nemen over de zorg en het beheer van deze aandoening.

Lees verder

• Nefritis (ontsteking van nieren): Oorzaken en symptomen
• Nierbiopsie: Wegnemen van weefselmonster nier (nierbiopt)
• Nierfalen: Verminderde of afwezige nierfunctie
• Niergezondheid: Tips voor gezonde nieren & goede nierfunctie
• Nierhypertensie: Hoge bloeddruk door slagader(s) van nieren