Stinkneus (ozeana): symptomen en behandeling stinkende neus

Stinkneus (ozeana) is een aandoening die ontstaat bij een atrofische rinitis. Bij atrofische rinitis wordt het slijmvlies van de neus dunner en droogt uit. Hierdoor ontstaan er korsten die stinken, ofwel een stinkende neus. Bij een stinkneus geeft de neus een vieze geur af die de getroffen persoon niet waarneemt. Over het algemeen zijn meer vrouwen getroffen dan mannen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire atrofische rinitis. Primaire atrofische rinitis treedt op zonder dat er een oorzaak bekend is. De bacterie Klebsiella wordt vaak aangetroffen wanneer je arts een neuskweek neemt. Secundaire atrofische rinitis doet zich voor als gevolg van een eerdere operatie of een onderliggende aandoening. Een intensieve neusverzorging is belangrijk ter behandeling van stinkneus. In zeer zeldzame gevallen is een operatieve ingreep noodzakelijk. Een stinkneus kun je niet genezen, maar goede zelfzorgmaatregelen en medische behandeling kan de symptomen drastisch verminderen.

• Wat is een stinkneus?
• Oorzaken van ozeana
• Chirurgie van de neus of neusbijholten
• Misbruik van neussprays (decongestiva)
• Schade aan de binnenkant van de neus
• Tumoren en bestraling
• Chronische infectie
• Atrofische rhinitis
• Hormonale veranderingen
• Auto-immuunziekten
• Bacteriële infecties
• Anatomische afwijkingen
• Roken
• Voedingstekorten
• Gebruik van recreatieve drugs
• Symptomen: stinkende neus en korstjes
• Complicaties van een stinkneus (ozaena)
• Chronische infecties
• Verlies van reukvermogen (anosmie)
• Neusbloedingen
• Verspreiding van infecties
• Korstvorming en obstructie
• Psychosociale impact
• Waarom kan je je stinkende neus zelf niet ruiken?
• Onderzoek en diagnose
• Neusonderzoek
• Differentiële diagnose
• Zelfzorg bij een stinkende neus
• Neusreiniger
• Andere zelfzorgmaatregelen
• Voeding en supplementen
• Stoppen met decongestiva
• Medische behandeling
• Neus reinigen
• Operatieve ingreep
• Prognose
• Preventie van een stinkneus (ozaena)
• Vermijd overmatig gebruik van neussprays
• Bescherm je neus tijdens operaties
• Behandel infecties tijdig
• Zorg voor een goede luchtvochtigheid
• Stop met roken
• Voorkom schade door trauma of verwonding
• Zorg voor goede hygiëne
• Vermijd irriterende stoffen
• Regelmatige controles bij chronische aandoeningen

Wat is een stinkneus?

Een stinkneus wordt veroorzaakt door atrofische rinitis, dat is weefselverlies (atrofie) van het neusslijmvlies. In een gevorderd stadium kan dit zelfs kan leiden tot aantasting van het onderliggende kraakbeen en bot. In het aangetaste weefsel kunnen bacteriën gemakkelijk koloniseren en zich vermenigvuldigen. Deze bacteriën produceren stoffen die een vieze, uiterst onaangename geur verspreiden. Omdat de slijmklieren samen met het slijmvlies dunner worden in de neus, kunnen ze niet langer de noodzakelijke secretie of afscheiding produceren die de neus vochtig en gezond houdt. Het gevolg is een sterke uitdroging, die de vorming van geelgroene tot bruine korstjes bevordert.

De aanleg voor een stinkneus kun je erven. Maar ook het frequente gebruik van neusspray of neusslijmvliesletsel kan leiden tot een atrofische rinitis. Met een intensieve neusverzorging kan een stinkende neus worden verbeterd. Er zijn daarnaast een aantal medische behandelmethoden.

Meer vrouwen dan mannen hebben last van een stinkneus en het kan mensen van alle leeftijden, van kind tot oudere, treffen.

Oorzaken van ozeana

Ozeana kan primair of secundair zijn. Een primaire stinkneus wordt mogelijk erfelijk bepaald. Een secundaire stinkneus is meestal het gevolg van een operatie of een ziekte die het neusslijmvlies aantast of de neusholte vergroot. De volgende factoren kunnen het ontstaan van een secundaire stinkende neus bevorderen.

Chirurgie van de neus of neusbijholten

Tijdens een operatie kan het slijmvlies worden beschadigd. Als gevolg hiervan kan het slijmvlies zich terugtrekken. Ook mogelijk is een vergroting van de neusholte door de ingreep, bijvoorbeeld door het verwijderen van een tumor. De daaropvolgende luchtturbulentie, die ontstaat in de veel te grote ruimte, droogt de slijmvliezen dan zeer sterk uit. Ze worden gevoeliger voor infecties.

Misbruik van neussprays (decongestiva)

Een decongestivum werkt vaatvernauwend en mag je niet langer dan een week achtereen gebruiken. De ingrediënten xylometazoline en oxymetazoline kunnen een stinkneus bevorderen als gevolg van schade aan het slijmvlies in de neus.

Schade aan de binnenkant van de neus

Ongevallen of sterke mechanische effecten op het neusslijmvlies kunnen de neus verwonden en het slijmvlies aantasten.

Tumoren en bestraling

Tumoren in de neus (neuskanker) kunnen slijmvliesbeschadiging veroorzaken. Maar ook als gevolg van bestralingsbehandeling (radiotherapie) kan het achteruitgaan.

Chronische infectie

Chronische infecties in de neus of sinussen of bijholten (bijholteontsteking) kunnen het slijmvlies van de neus dunner maken en uitdrogen.

Atrofische rhinitis

Dit is een chronische aandoening waarbij het neusslijmvlies en het onderliggende botweefsel dunner worden (atrofie). Het leidt vaak tot korstvorming en een onaangename geur.

Hormonale veranderingen

Hormonale schommelingen, bijvoorbeeld tijdens de menopauze of bij hormonale aandoeningen, kunnen leiden tot veranderingen in het neusslijmvlies, wat kan bijdragen aan ozaena.

Auto-immuunziekten

Ziekten zoals sarcoïdose, granulomatosis met polyangiitis (voorheen bekend als de ziekte van Wegener), en systemische lupus erythematodes kunnen het neusslijmvlies aantasten en een stinkneus veroorzaken.

Bacteriële infecties

Specifieke bacteriën zoals Klebsiella ozaenae kunnen een infectie veroorzaken die leidt tot atrofische rhinitis en een stinkende neus.

Anatomische afwijkingen

Afwijkingen zoals een septumdeviatie (scheef neustussenschot) of andere structurele problemen kunnen de luchtstroom in de neus veranderen, wat kan bijdragen aan uitdroging van het slijmvlies en geurproblemen.

Roken

Langdurig roken kan leiden tot uitdroging en schade aan het neusslijmvlies, wat de kans op een stinkneus vergroot.

Voedingstekorten

Een tekort aan bepaalde vitamines, zoals vitamine A of ijzer, kan leiden tot droogte en beschadiging van het neusslijmvlies, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling van ozaena.

Gebruik van recreatieve drugs

Drugs zoals cocaïne die via de neus worden ingenomen, kunnen ernstige schade aan het neusslijmvlies veroorzaken en zo leiden tot een stinkneus.

Symptomen: stinkende neus en korstjes

Een stinkneus komt doordat het slijmvlies van de neus dunner en droger wordt en het onderliggende kraakbeen en bot is soms ook aangetast. Bacteriën hebben er zich genesteld en vermenigvuldigen zich, waardoor een vettige, stinkende laag wordt gevormd, waardoor er een zeer vieze en doordringende geur ontstaat. De getroffenen zelf kunnen dit niet ruiken, maar het zijn de mensen uit hun omgeving die deze geur waarnemen.

De slijmvormende klieren worden ook aangetast door de afname van het slijmvlies en kunnen niet langer voldoen aan hun taak om vloeistof te produceren die enerzijds de vochtige omgeving van de neus onderhoudt en anderzijds vreemde lichamen, vuil en ziektekiemen uit de neus verwijdert. Een typisch symptoom van een stinkneus is dus nasale afscheiding, die altijd stroperig is en een geelgroene tot grijsachtig-zwarte kleur aanneemt. Er vormen zich ook korstjes in de neus, die ofwel uit de neus vallen of zodanig blijven steken dat ze de neusademhaling belemmeren.

Vanwege deze permanente neusverstopping kan je soms last hebben van pijn in de neus of zelfs hoofdpijn. Een ander symptoom is neusbloedingen. Dit gebeurt wanneer een korstje niet vanzelf loskomt, maar er ruwweg met een vinger wordt afgekrabd.

Complicaties van een stinkneus (ozaena)

Als je een stinkneus (ozaena) niet goed laat behandelen, kunnen er verschillende vervelende complicaties ontstaan die jouw gezondheid en dagelijks leven beïnvloeden.

Chronische infecties

Door het uitdrogen van je neusslijmvlies ben je gevoeliger voor bacteriële en virale infecties. Dit kan leiden tot steeds terugkerende infecties van je sinussen, wat lastig kan zijn om te behandelen en vaak langdurige medicatie vereist.

Verlies van reukvermogen (anosmie)

Je kunt je reukvermogen gedeeltelijk of zelfs volledig verliezen. Dit kan ervoor zorgen dat je ook minder goed kunt proeven, wat invloed heeft op je dagelijkse leven en plezier in eten.

Neusbloedingen

Door de uitdroging van het slijmvlies in je neus kun je vaker last krijgen van neusbloedingen. Je neusholtes worden kwetsbaarder, waardoor je neus sneller bloedt, zelfs door kleine beschadigingen.

Verspreiding van infecties

Een onbehandelde infectie in je neus kan zich verspreiden naar andere delen van je lichaam, zoals je ogen of zelfs je hersenen. Dit kan leiden tot ernstige aandoeningen, zoals ooginfecties of hersenvliesontsteking.

Korstvorming en obstructie

Je kunt last krijgen van dikke korsten die je neus verstoppen, waardoor je moeilijk kunt ademen. Deze korsten kunnen ook geïnfecteerd raken, wat de situatie alleen maar erger maakt.

Psychosociale impact

Een stinkneus kan ervoor zorgen dat je je schaamt of je sociaal terugtrekt. De onaangename geur kan ongemakkelijk zijn in sociale situaties en kan invloed hebben op je zelfvertrouwen en welzijn.

Waarom kan je je stinkende neus zelf niet ruiken?

Het reukepitheel in de neus wordt door de reukvezels verbonden met de reukzenuw. De reukvezels in de neus worden aangetast door de achteruitgang van het slijmvlies. Hierdoor wordt je reuk aangetast, wat ook van invloed is op de smaaksensatie.

Onderzoek en diagnose

Neusonderzoek

De onaangename geur die uit je neus komt in geval van een stinkneus, is meestal een indicatie voor de huisarts om je te verwijzen naar een KNO-arts. De arts zal inwendig onderzoek van de neus uitvoeren. Dit wordt 'rhinoscopie' genoemd. Hierbij wordt in de neus gekeken naar de oorzaak van de neusproblemen. De arts steekt voorzichtig een slangachtig instrument in je neus. Aan het einde is de rhinoscoop uitgerust met een lichtbron en een camera, zodat de arts de binnenkant van de neus nauwkeurig kan inspecteren. Als er een ozaena is, herkent de arts de verkleurde korstjes en het aangetaste neusslijmvlies in de neusholte. Om erachter te komen welke bacteriën zich in de neus hebben gevestigd, kan een uitstrijkje worden gemaakt of een weefselmonster worden genomen voor microscopisch onderzoek in het laboratorium.

Differentiële diagnose

Wat kan er nog meer achter een stinkende neus zitten? Een nare geur, gecombineerd met een purulente afscheiding (snot met etter) uit de neus, kan ook andere oorzaken hebben, zoals:

• een purulente sinusitis
• neusschimmel
• een ontstoken tandwortel
• een neustumor

Zelfzorg bij een stinkende neus

Volledige en blijvende genezing van een stinkneus is vaak niet mogelijk. Vooral de genetische aanleg als oorzaak van de ziekte kan niet worden behandeld. Er zijn echter veel manieren om de klachten aanzienlijk te verminderen dan wel in toom te houden.

Neusreiniger

Om de gewenste resultaten te bereiken, doen mensen met een stinkneus er goed aan om hun neus schoon te houden met een neusreiniger en regelmatig een bezoek te brengen aan een KNO-arts om de neus te laten nakijken en goed schoon te maken.

Andere zelfzorgmaatregelen

Ook is het verstandig om veel water te drinken. De belangrijkste taak in de strijd tegen de stinkneus is om je neusslijmvlies zo veel mogelijk vochtig te houden, zodat ze de aangekoekte korsten kunnen herstellen en verzachten. Om dit te bereiken, zijn er een aantal maatregelen:

• Oliehoudende neusdruppels hebben een bijzonder verzorgende werking, net als natuurlijk effectieve neussprays met hyaluronzuur en dexpanthenol.
• De arts kan je aanraden om regelmatig je neus te spoelen met een zoutoplossing om korstjes los te weken.
• Speciale neuscrèmes voeden het neusslijmvlies.
• Twee tot drie liter water moet de getroffen mensen dagelijks drinken. De slijmvliezen worden van binnenuit bevochtigd.
• Droge lucht in de ruimte waar je je begeeft moet worden vermeden. Een luchtbevochtiger kan helpen tegen droge verwarmingslucht.

Voeding en supplementen

Bovendien kan de inname van vitamine A en E, evenals zink, een positief effect hebben op de slijmvliezen in het algemeen. Gezond en gevarieerd eten wordt ook aanbevolen.

Stoppen met decongestiva

Iedereen die last heeft van een stinkende neus als gevolg van misbruik van decongestiva in de vorm van neusdruppels of een neusspray, mag deze onder geen enkele omstandigheid blijven gebruiken, omdat deze anders nog steeds het neusslijmvlies beschadigt en de vorming van korstjes bevordert.

Medische behandeling

Met een intensieve neusverzorging kun je de stinkneus zelf behandelen. Aarzel niet om een ​​arts te raadplegen. Zelfs indien je je schaamt voor de symptomen: een arts is ermee bekend en zal zich er niet aan storen.

Neus reinigen

Aanhoudende afzettingen, die je ademhaling verstoren of zelfs pijn veroorzaken, kunnen operatief worden verwijderd door de KNO-arts. En de arts kan ook bij regelmatig viskeuze afscheidingen of pusophopingen afzuigen. De omvang van de ziekte, de geur en het ongemak kunnen door een arts worden aangepakt.

Operatieve ingreep

Soms zijn er teven andere medische interventies nodig:

• Als de neusholte sterk is toegenomen als gevolg van de weefsel- en botkrimp, kunnen kleine stukjes kraakbeen worden aangebracht om de extra ruimte te vullen. Dit is om te voorkomen dat geur-veroorzakende bacteriën zich ophopen in de vrije ruimte.
• Bovendien kan een kunstmatige gang worden aangelegd tussen de orale en nasale holtes, waardoor speeksel de neus binnendringt. Dit zorgt voor regelmatige bevochtiging van het neusslijmvlies.

Prognose

De prognose van een stinkneus (ozaena) hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en hoe vroeg de aandoening wordt behandeld. In gevallen waarbij ozaena het gevolg is van een operatie of tijdelijke infectie, kan de aandoening vaak goed behandeld worden en verdwijnen de symptomen na verloop van tijd. De geur vermindert naarmate het slijmvlies herstelt en de behandeling aanslaat.

Bij chronische oorzaken, zoals atrofische rhinitis of langdurig misbruik van neussprays, kan de prognose minder gunstig zijn. Het herstel van het neusslijmvlies kan in deze gevallen lang duren, en soms blijven er restklachten bestaan, zoals droogheid en korstvorming. Behandeling kan de symptomen echter aanzienlijk verlichten en de kwaliteit van leven verbeteren.

In zeldzame gevallen, zoals bij auto-immuunziekten of tumoren, hangt de prognose af van de ernst van de onderliggende aandoening en de beschikbaarheid van effectieve behandelingen. Regelmatige controle en gespecialiseerde zorg zijn dan noodzakelijk om de symptomen onder controle te houden en verdere schade te voorkomen.

Over het algemeen kan de prognose gunstig zijn als de aandoening tijdig wordt herkend en adequaat wordt behandeld.

Preventie van een stinkneus (ozaena)

Het voorkomen van een stinkneus is grotendeels gericht op het beschermen van het neusslijmvlies en het vermijden van schadelijke factoren die ozaena kunnen veroorzaken.

Vermijd overmatig gebruik van neussprays

Neussprays met decongestiva (zoals xylometazoline of oxymetazoline) mogen niet langer dan aanbevolen worden gebruikt. Langdurig gebruik kan het neusslijmvlies beschadigen en leiden tot uitdroging en atrofie, wat de kans op ozaena vergroot.

Bescherm je neus tijdens operaties

Als je een neusoperatie ondergaat, bespreek met je arts de risico's voor het neusslijmvlies. Zorg ervoor dat de operatie zo voorzichtig mogelijk wordt uitgevoerd om schade aan het slijmvlies te minimaliseren.

Behandel infecties tijdig

Chronische infecties van de neus en sinussen moeten snel en effectief worden behandeld om te voorkomen dat ze het neusslijmvlies dunner maken en beschadigen. Gebruik voorgeschreven medicijnen zoals antibiotica of ontstekingsremmers indien nodig.

Zorg voor een goede luchtvochtigheid

Droge lucht kan het neusslijmvlies uitdrogen en irriteren. Zorg voor voldoende luchtvochtigheid in je leefomgeving, vooral in de wintermaanden of wanneer je in een droog klimaat woont.

Stop met roken

Roken kan het neusslijmvlies irriteren en beschadigen. Stoppen met roken kan de gezondheid van neusslijmvlies verbeteren en de kans op ozaena verminderen. Het vermijden van roken en blootstelling aan passief roken is een belangrijke stap in het behoud van een gezonde neus.

Voorkom schade door trauma of verwonding

Bescherm je neus tegen ongevallen of verwondingen die het neusslijmvlies kunnen beschadigen. Zorg voor voorzichtigheid bij activiteiten waarbij je gezicht risico loopt op trauma, en vermijd het regelmatig neuspeuteren, wat kleine wondjes kan veroorzaken.

Zorg voor goede hygiëne

Handhaaf een goede neus- en mondhygiëne om bacteriële infecties te voorkomen die kunnen leiden tot ozaena. Dit geldt vooral als je vatbaar bent voor chronische neusaandoeningen.

Vermijd irriterende stoffen

Probeer blootstelling aan irriterende stoffen zoals stof, chemicaliën of sterke geuren te vermijden. Deze kunnen het neusslijmvlies irriteren en beschadigen, waardoor het risico op een stinkneus toeneemt.

Regelmatige controles bij chronische aandoeningen

Als je lijdt aan chronische aandoeningen die je neusholten kunnen beïnvloeden, zoals auto-immuunziekten, houd dan regelmatige controles bij je arts om de gezondheid van je neusslijmvlies te bewaken en complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Korstjes in neus: oorzaken & behandeling van korsten in neus
• Gezwollen neus: oorzaken en behandeling zwelling van de neus
• Neuspoliepen: symptomen, oorzaak, verwijderen en operatie
• Pukkeltje of puistje in de neus: oorzaken en behandeling
• Neuskanker: symptomen, oorzaak en behandeling kanker in neus