Gele ontlasting: oorzaken en symptomen van gele poep

Gele ontlasting is ongebruikelijk; poep is normaal gesproken bruin van kleur. Dit geldt voor zowel kinderen als volwassenen. Ontlasting van baby's daarentegen varieert van kleur; van zachtgeel en mosterdgeel tot groengrijs en weer terug. Hoewel de kleur van je ontlasting kan worden beïnvloed door verschillende voedingsmiddelen en medicijnen, is het meestal bruinachtig van kleur als gevolg van bilirubine. Deze stof wordt door de lever aangemaakt. Dit is een afbraakproduct dat vooral vrijkomt bij afbraak van oude rode bloedcellen. Gele ontlasting kan optreden bij diverse gastro-intestinale stoornissen, maar het kan ook voortkomen door angst. Gele ontlasting kan gepaard gaan met andere klachten, zoals diarree (dunne poep), obstipatie, misselijkheid, braken, geelzucht, buikpijn, buikkrampen, koorts, etc. Bij aanhoudende klachten van gele ontlasting, is het raadzaam je huisarts te raadplegen zodat onderzocht kan worden wat de oorzaak is. Snelle diagnostiek en behandeling is belangrijk.

• Veranderde kleur van de ontlasting
• Zwarte ontlasting
• Zwarte teerachtige, kleverige ontlasting
• Kastanjebruine of rode ontlasting
• Grijze of klei-gekleurde ontlasting
• Groene ontlasting
• Oorzaken gele ontlasting bij de mens
• Lever en leverziekten
• Levercirrose
• Hepatitis
• Uitzaaiingen van kanker in de lever
• Galblaasaandoeningen
• Galstenen of biliaire slib
• Galblaasontsteking
• Galwegontsteking
• Gelige poep door alvleesklieraandoeningen
• Gele ontlasting met slijm door alcoholgebruik
• Stinkende, vettige en schuimende ontlasting door coeliakie
• Syndroom van Gilbert
• Gele ontlasting en diarree door buikgriep
• Giardiasis
• Salmonella
• Gele ontlasting door stress en angst
• Gele poep door bepaalde voedingsmiddelen
• Symptomen van gele poep
• Verschijnselen
• Alarmsymptomen
• Onderzoek en diagnose van geelkleurige ontlasting
• Behandeling van gele stoelgang
• Zelfzorg
• Medische behandeling
• Prognose
• Preventie

Veranderde kleur van de ontlasting

De normale kleur van ontlasting is bruin. Dit komt door de aanwezigheid van gal in de ontlasting. De ontlasting kan om verschillende redenen veranderen. De verandering kan een weerspiegeling zijn van stoffen die aan de ontlasting worden toegevoegd of van stoffen die normaal in de ontlasting aanwezig zijn. Sommige ontlastingskleuren kunnen wijzen op een onderliggende medische aandoening en andere kunnen het gevolg zijn van het eten van bepaalde voedingsmiddelen of medicijnen. Afgezien van gele ontlasting, kan de ontlasting ook de volgende kleuren aannemen:

Zwarte ontlasting

Oorzaken van zwarte of zeer donkere ontlasting omvatten ijzertabletten of bismutbevattende medicijnen (zoals bismutsubsalicylaat of Pepto-Bismol). Als de kleur van de ontlasting donker is vanwege een van deze medicijnen, is deze meestal niet plakkerig van textuur en ruikt ze niet vies.

Zwarte teerachtige, kleverige ontlasting

Bloedingen in de maag (van gastritis of een maagzweer) of de darmen kunnen de kleur van de ontlasting veranderen. Als er bloedverlies optreedt in de maag of in het bovenste deel van de dunne darm, kan de ontlasting zwart en plakkerig worden. Over het algemeen stinkt zwarte, teerachtige ontlasting ook. Deze verandering in kleur en consistentie treedt op vanwege chemische reacties op bloed in de darm die worden veroorzaakt door spijsverteringsenzymen in de darmen.

Kastanjebruine of rode ontlasting

Als het bloeden afkomstig is van lagere delen van de darmen of de dikke darm, kan bloed niet in langdurig contact komen met spijsverteringsenzymen vanwege de korte afstand van de plaats van de bloeding naar het rectum. Bovendien versnellen grote hoeveelheden bloed in de darmen de doorvoer van ontlasting, zodat er minder tijd is voor veranderingen. De ontlasting bij dit type bloeding kan donkerrood of kastanjebruin van kleur zijn. Rode bieten, andere rode groenten, veenbessen en rode voedselkleurstoffen kunnen ook de kleur van de ontlasting rood of kastanjebruin maken.

Grijze of klei-gekleurde ontlasting

De ontlasting kan grijs of bleek zijn als deze weinig tot geen gal bevat. De bleke kleur kan wijzen op een aandoening, waarbij de galstroom naar de darm wordt belemmerd, zoals een galwegobstructie door een tumor of galsteen. De verandering van de ontlastingkleur naar grijs of kleigekleurd vindt meestal geleidelijk plaats naarmate de ziekte die het veroorzaakt vordert.

Groene ontlasting

Wanneer de ontlasting snel door de darmen gaat (diarree), kan er te weinig tijd voor bilirubine om de gebruikelijke chemische veranderingen te ondergaan en kan ontlasting er groen uitzien vanwege de snelle passage. Het eten van overmatige hoeveelheden groen voedsel, voedsel met groene of paarse kleurstoffen en groenten kan er ook voor zorgen dat de ontlasting groener wordt dan normaal.

Oorzaken gele ontlasting bij de mens

Het is normaal dat de ontlasting van een mens af en toe wat van kleur verandert. Dit gebeurt onder invloed van voeding en medicijnen. Medicijngebruik en veranderingen in je dieet zijn van invloed op je ontlasting. Zo kunnen medicijnen de lever en de aanmaak van gal beïnvloeden. Dit kun je vaak terugvinden in de bijsluiter als mogelijke bijwerking. Maar gele ontlasting (van lichtgele tot donkergele of geelbruine tot mosterdgele ontlasting), soms bleke ontlasting, kan ook duiden op een aantal gezondheidsproblemen. Gele ontlasting kent meerdere oorzaken, van onschuldig (bepaalde voedingsmiddelen) tot medische aandoeningen.

Lever en leverziekten

Gele ontlasting kan ook ontstaat door leveraandoeningen. Ziekten als levercirrose en leverontsteking (hepatitis) verminderen de aanmaak van de hoeveelheid galzouten, waarmee vetten beter worden verteerd. Galzouten vormen een onderdeel van galvloeistof, waar ook bilirubine onderdeel van uitmaakt. Bilirubine wordt door de lever aangemaakt en geeft de ontlasting zijn karakteristieke donkerbruine kleur.

Levercirrose

Levercirrose heeft veel mogelijke manifestaties. Bij levercirrose zijn er vaak geen symptomen totdat de leverbeschadiging groot is. Wanneer symptomen optreden, kunnen deze bestaan uit:

• vermoeidheid
• gemakkelijk bloeden
  Vochtophoping in de buik (ascites) / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• snel blauwe plekken
• jeukende huid
• gele verkleuring van de huid en ogen (geelzucht)
• vochtophoping in de buik (ascites)
• verlies van eetlust
• misselijkheid
• gezwollen benen
• gewichtsverlies
• verwardheid, slaperigheid en onduidelijke spraak (hepatische encefalopathie)
• kleine 'spinvormige' bloedvaatjes op de huid (spider naevi).
• rode handpalmen
• testisatrofie (de verschrompeling van de weefsels in de teelballen)
• borstvorming (gynaecomastie) bij mannen

Hepatitis

Het is mogelijk dat je hepatitis of leverontsteking hebt en dat je het in eerste instantie niet beseft. Soms zijn er geen symptomen. Of misschien krijg je niet de juiste diagnose omdat de ziekte deels dezelfde symptomen heeft als de griep. De meest voorkomende symptomen van hepatitis zijn:

• gebrek aan eetlust
• vermoeidheid
  Donkergele urine / Bron: Haryigit/Shutterstock.com
• lichte koorts
• spier- of gewrichtspijn
• misselijkheid en overgeven
• pijn in de buik
• donkere urine
• lichtgekleurde ontlasting
• geelzucht (geelverkleuring van de huid en het wit van de ogen)
• jeukende gevoel
• geestelijke veranderingen, zoals verwardheid
• bloeden in je lichaam

Uitzaaiingen van kanker in de lever

Leveruitzaaiingen of -metastasen zijn uitzaaiingen in de lever van gezwellen elders in het lichaam. Het is dus niet hetzelfde als kanker die in de lever begint (primaire leverkanker genoemd). Leveruitzaaiingen komen veel vaker voor dan primaire leverkanker. Sommige soorten kanker verspreiden zich eerder naar de lever dan anderen. De meest voorkomende soorten kanker die zich verspreiden naar de lever zijn darmkanker, longkanker, borstkanker, alvleesklierkanker en maagkanker.

Galblaasaandoeningen

Verschillende galblaasaandoeningen leiden mogelijk tot gele ontlasting of gele poep.

Galstenen of biliaire slib

Galstenen zijn harde steentjes of klontjes in de galblaas of in de galwegen. Naast galstenen kan ook biliair slib (dat zijn verdikte galzouten) in de galblaas worden gevormd. Galstenen of slib in de galblaas verminderen de hoeveelheid gal die je darmen bereikt. Niet alleen kan dit pijn veroorzaken, maar het kan ook gele poep veroorzaken.

Galblaasontsteking

Een galblaasontsteking of cholecystitis duidt op een ontsteking van de galblaas. Symptomen kunnen bestaan uit:

• ernstige pijn in je rechterbovenbuik of midden in de buik
• pijn die zich verspreidt naar je rechterschouder of rug
• gevoelige buik bij aanraking
• misselijkheid
• braken
• koorts

Galwegontsteking

Een galwegontsteking of cholangitis is een ontsteking van de galwegen. Symptomen voor galwegontsteking kunnen matig tot ernstig zijn. De meest voorkomende symptomen van galwegontsteking zijn:

• pijn in de rechter bovenkant van de buik
• koorts
• koude rillingen
• geelzucht (geelverkleuring van de huid en ogen)
• kleikleurige ontlasting
• donkere urine
• lage bloeddruk
• loomheid / sufheid
• verminderde alertheid

Gelige poep door alvleesklieraandoeningen

Gelige stoelgang of geelgekleurde ontlasting, kan ook komen door problemen met de alvleesklier. Chronische pancreatitis (alvleesklierontsteking), alvleesklierkanker, een verstopping in de ductus pancreaticus (alvleesgang), of cystic fibrosis, kunnen je ontlasting geel doen kleuren. Deze aandoeningen zorgen er namelijk voor dat je alvleesklier genoeg enzymen leveren die je darmen nodig hebben om voedsel te verteren. Onverteerde vet kan de ontlasting een gele, vettige verschijning geven en als er veel vet in je ontlasting aanwezig is, kan het gaan drijven.

Gele ontlasting met slijm door alcoholgebruik

Gele ontlasting of geel slijm bij ontlasting kan op overmatig alcoholgebruik wijzen. Hierdoor scheidt de lever namelijk meer afvalstoffen uit.

Stinkende, vettige en schuimende ontlasting door coeliakie

Mensen met coeliakie kunnen niet tegen gluten. Een ander woord voor coeliakie is 'glutenintolerantie'. Gluten is een groep eiwitten en het wordt aangetroffen in tarwe, rogge en gerst. Als je coeliakie hebt en gluten eet, reageert het immuunsysteem van je lichaam door weefsels van je dunne darm aan te vallen en te beschadigen. Wanneer dit gebeurt, zijn je darmen niet meer in staat om de voedingsstoffen die je lichaam nodig heeft te absorberen. Coeliakie kan stinkende, vettige en schuimende ontlasting veroorzaken. Andere veel voorkomende symptomen van coeliakie zijn:

• diarree (waterdunne ontlasting) en/of obstipatie;
• misselijkheid;
• opgeblazen gevoel;
• vermoeidheid;
• hoofdpijn;
• huiduitslag;
• verlies van botdichtheid; en
• depressie.

Hoewel er geen remedie is voor coeliakie, kan het effectief worden behandeld door het elimineren van gluten uit je dieet.

Syndroom van Gilbert

Het syndroom van Gilbert is een erfelijke afwijking aan het UGT1Al enzym. Dit vermindert de activiteit van dit enzym in de lever. Bilirubine wordt hierdoor niet goed genoeg verwerkt in de lever. Het presenteert zich vaak met een wisselende vorm van geelzucht, welke vaak onopvallend is. De symptomen van de aandoening, voornamelijk milde geelzucht, zijn zo mild dat veel mensen niet weten dat ze het hebben.

Gele ontlasting en diarree door buikgriep

Buikgriep of gastro-enteritis is een ontsteking van het maag-darmkanaal en wordt veroorzaakt door een heel rijtje virussen, bacteriën en parasieten. Denk hierbij aan rotavirus, norovirussen, de bacteriën Campylobacter en Salmonella en de parasiet Giardia lamblia. Symptomen van buikgriep zijn heftige diarree en braken.

Giardiasis

Giardiasis is een infectie van het darmkanaal door een microscopische parasiet genaamd Giardia. Je krijgt Giardiasis door inname van Giardia cysten. Deze krijg je meestal binnen via besmet eten of water. Symptomen van giardiasis kunnen bestaan uit:

• stinkende diarree die vaak geel van kleur is (gele diarree);
• buikkrampen, buikpijn;
• misselijkheid;
• hoofdpijn;
• lichte koorts; en
• gewichtsverlies.

Giardiasis wordt gediagnosticeerd door ontlastingsonderzoek In principe is giardiasis self-limiting en behoeft het dus niet behandeld te worden. Soms is behandeling met een antibioticum (zoals 'metronidazol') nodig. Giardiasis kan chronisch worden, maar dit is zeldzaam.

Salmonella

Salmonella is een beruchte ziekmakende bacterie, die kan voorkomen in rauwe dierlijke producten, zoals vlees, vis en eieren, en op rauwe groente, kiemgroente en fruit. In Nederland zorgt deze lastpak regelmatig voor darminfecties bij mensen. Een besmetting met deze boosdoener kan klachten geven zoals diarree, buikpijn en koorts.

Gele ontlasting door stress en angst

Onderdeel van de reactie van je lichaam op stress, spanning en angst, is een versnelde spijsvertering. Dit beperkt de hoeveelheid voedingsstoffen die het lichaam kan opnemen en kan diarree en gele ontlasting veroorzaken. Angst kan op verschillende manieren gele ontlasting veroorzaken. Het kan allereerst veroorzaakt worden doordat voedsel te snel door je spijsverteringskanaal passeert. Geel is vaak de kleur van diarree, omdat diarree vaak (maar niet altijd) impliceert dat de voedselbrij of ontlasting te snel door het spijsverteringsstelsel is gegaan. Onverteerd vet en bilirubine dat niet voldoende door het natuurlijke spijsverteringsproces is veranderd, kan de ontlasting geel kleuren of geelachtig groen. Onderzoek laat zien dat mensen die lijden aan angst en stress door meerdere factoren een snellere spijsvertering hebben.

Gele poep door bepaalde voedingsmiddelen

Je ontlasting kan geel gekleurd zijn als gevolg van je dieet. Enkele oorzaken hiervan zijn het eten van voedingsmiddelen met een hoog gehalte aan kleurstof, zoals wortelen, pompoen, of zoete aardappelen. Het kan ook komen door bepaalde glutenproducten, of een dieet met veel vetten.

Symptomen van gele poep

Verschijnselen

Indien gele ontlasting veroorzaakt wordt door een onderliggende aandoening, kan het gepaard gaan met andere klachten. Sommige symptomen zijn waarschuwingssignalen van een probleem in het spijsverteringskanaal:

• misselijkheid en braken
• indigestie (dyspepsie) en winderigheid
• slecht ruikende ontlasting, stinkende poep
• zwelling en opgeblazen gevoel in de buik
• vermoeidheid
• kramp in de onderbuik
• jeuk
• bot- en gewrichtspijn
• spierpijn
  Gele ontlasting kan gepaard gaan met jeuk / Bron: Syda Productions/Shutterstock.com
• obstipatie
• diarree
• stinkende ontlasting
• een jeukende huid
• een zwelling en een opgeblazen gevoel in de buik
• geelzucht (geelverkleuring van de huid of ogen)
• gemakkelijk bloeden of blauwe plekken
• koorts
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• vermoeidheid
• algehele zwakte

Alarmsymptomen

Bij aanhoudende klachten is het verstandig je huisarts te raadplegen. Neem ook contact op met je huisarts als gele ontlasting gepaard gaat met één of meer van de volgende symptomen:

• braken
• buikpijn
  Buikpijn / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.com
• concentratieproblemen
• een afwezige urineproductie (anurie)
• flauwvallen
• koorts
• moeite met ademhalen
• slijmige ontlasting
• verwardheid of andere mentale veranderingen
• geelzucht

Onderzoek en diagnose van geelkleurige ontlasting

Je arts zal je vragen stellen over hoe lang je al last hebt van een gele stoelgang, je dieet, de medicijnen en supplementen die je slikt, je medische geschiedenis en andere symptomen die je hebt (gehad). Zo nodig zal de arts bloedonderzoek of ontlastingsonderzoek laten uitvoeren om te proberen de specifieke oorzaak van je gele ontlasting te bepalen.

Behandeling van gele stoelgang

Zelfzorg

Wat zelfzorg betreft, is het belangrijk om te herkennen of de verandering in ontlastingskleur aanhoudt, steeds terugkeert of tijdelijk is. Over het algemeen zijn veranderingen in de kleur van de ontlasting die van voorbijgaande aard zijn, bijvoorbeeld een of twee keer en vervolgens terugkeren naar een gezonde ontlastingskleur, niet zo belangrijk als persistente of terugkerende veranderingen. Bij eenmalige gele ontlasting is de oorzaak vaak voedingsmiddelen.

Medische behandeling

Medische behandeling van een gele ontlastingskleur kan sterk variëren, afhankelijk van de oorzaak. Voorbeelden kunnen zijn:

• Levercirrose: de behandeling hiervan is afhankelijk van de ziekte die de cirrose veroorzaakt. Hepatitis B of C wordt bijvoorbeeld vaak behandeld met medicijnen.
• Hepatitis: sommige vormen gaan vanzelf over en andere vormen worden met medicijnen behandeld.
• Galstenen die klem zitten kunnen behandeld worden via een galblaasoperatie of een ERCP, een onderzoeksmethode die de arts inzicht verschaft in de situatie rond de gal- en de alvleesklierwegen.
• Galblaasontsteking wordt bijna altijd verholpen door het operatief verwijderen van de galblaas en de galstenen.
• Coeliakie: de enige behandeling hiervan is eten zonder gluten.
• Buikgriep gaat meestal vanzelf over en het is daarbij belangrijk om vaak kleine beetjes te drinken om uitdroging te voorkomen.

Prognose

De vooruitzichten variëren en zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak van gele ontlasting. Als je gele ontlasting door medicijnen of supplementen komen, dan kan het stoppen hiermee of het overgaan op andere medicijnen een eind maken aan de gele ontlastingskleur. Buikgriep is vaak binnen 1 tot weken over, maar sommige andere ziekten zijn chronisch, zoals levercirrose.

Preventie

Het voorkomen van gele ontlasting hangt af van de oorzaak. Omdat de ontlastingskleur om verschillende redenen kan veranderen, kan elke preventieve maatregel voor een bepaalde oorzaak een rol spelen bij het voorkomen van verdere veranderingen in de ontlastingskleur. Alcoholonthouding kan een preventieve maatregel zijn tegen gele stoelgang als gevolg van niet-verteerd vet in ontlasting als gevolg van pancreasaandoening. Aan de andere kant zijn sommige oorzaken van veranderingen in de kleur van ontlasting, bijvoorbeeld leverkanker, mogelijk niet geheel te voorkomen.

Lees verder

• Kleur van je poep: groene, gele, grijze, zwarte en rode poep
• Witte, lichte of bleke ontlasting: oorzaken bleke stoelgang
• Kleur van de ontlasting bij een baby (grijs, geel, groen)
• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur
• Gele diarree: oorzaken en behandeling van dunne ontlasting