Gele ontlasting: oorzaken en symptomen van gele poep

Gele ontlasting is afwijkend; poep is normaal gesproken bruin van kleur. Dit geldt voor zowel kinderen als volwassenen. Ontlasting van baby's daarentegen varieert van kleur; van zachtgeel en mosterdgeel tot groengrijs en weer terug. Hoewel de kleur van je ontlasting kan worden beïnvloed door verschillende voedingsmiddelen en medicijnen, is het meestal bruinachtig van kleur als gevolg van bilirubine. Deze stof wordt door de lever aangemaakt. Dit is een afbraakproduct dat vooral vrijkomt bij afbraak van oude rode bloedcellen. Gele ontlasting kan optreden bij diverse gastro-intestinale stoornissen, maar het kan ook voortkomen door angst. Gele ontlasting kan gepaard gaan met andere klachten, zoals diarree (dunne poep), obstipatie, misselijkheid, braken, geelzucht, buikpijn, buikkrampen, koorts, etc. Bij aanhoudende klachten van gele ontlasting, is het raadzaam je huisarts te raadplegen zodat onderzocht kan worden wat de oorzaak is. Snelle diagnostiek en behandeling is belangrijk.

• Gele ontlasting
• Wat is ontlasting?
• Epidemiologie van gele stoelgang
• Veranderde kleur van de ontlasting
• Poep is bruin van kleur
• Zwarte ontlasting
• Zwarte teerachtige, kleverige ontlasting
• Kastanjebruine of rode ontlasting
• Grijze of klei-gekleurde ontlasting
• Groene ontlasting
• Oorzaken gele ontlasting bij de mens
• Lever en leverziekten
• Levercirrose
• Hepatitis
• Leverkanker
• Uitzaaiingen van kanker in de lever
• Galblaasaandoeningen
• Galstenen of biliaire slib
• Galblaasontsteking
• Galwegontsteking
• Gelige poep door alvleesklieraandoeningen
• Gele ontlasting met slijm door alcoholgebruik
• Stinkende, vettige en schuimende ontlasting door coeliakie
• Syndroom van Gilbert
• Gele ontlasting en diarree door buikgriep
• Giardiasis
• Salmonella
• Gele ontlasting door stress en angst
• Gele poep door bepaalde voedingsmiddelen
• Symptomen van gele poep
• Verschijnselen
• Alarmsymptomen
• Onderzoek en diagnose van geelkleurige ontlasting
• Behandeling van gele stoelgang
• Zelfzorg
• Medische behandeling
• Prognose
• Preventie
• Casus: Gele ontlasting
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Advies
• Prognose

Gele ontlasting

Toen Sophie op een ochtend naar het toilet ging, merkte ze dat er iets niet klopte. Haar ontlasting had een vreemde, geelachtige kleur die ze niet eerder had gezien. “Zal het door die nieuwe medicijnen komen?” vroeg ze zich af. Of misschien door de feestmaaltijd van gisteravond? Het leek haar in eerste instantie onschuldig, maar ergens diep van binnen knaagde er een gevoel van onrust. Ze had eerder gehoord dat ontlasting veel kan zeggen over je gezondheid. Maar wat betekent het nu eigenlijk als het geel kleurt? Is het iets onschuldigs of een verborgen boodschap van het lichaam dat er iets anders aan de hand is?

Het is normaal dat de kleur van ontlasting soms varieert. Van voedingsmiddelen tot medicijngebruik, veel factoren kunnen de kleur veranderen. Misschien heb je een avondje rode bietjes gegeten, of experimenteer je met een nieuw dieet; je lichaam reageert hierop door de kleur van je ontlasting aan te passen. Bepaalde medicijnen kunnen ook invloed hebben, vooral als ze de lever of de galproductie beïnvloeden. In veel gevallen kun je in de bijsluiter van medicijnen lezen dat veranderingen in ontlastingskleur een mogelijke bijwerking kunnen zijn. Maar wanneer je ontlasting geel wordt – van lichtgeel tot donkergeel of zelfs een mosterdachtige tint – kan het een signaal zijn dat er meer aan de hand is dan een simpel dieetverandering of medicijnbijwerking.

Gele ontlasting kan een reeks oorzaken hebben, variërend van onschuldige tot meer serieuze aandoeningen. Soms kan het gewoon betekenen dat je iets hebt gegeten dat je lichaam sneller door je spijsverteringsstelsel duwt, zoals vetrijke of pittige voedingsmiddelen. Andere keren kan het wijzen op iets wat dieper in het lichaam gebeurt, zoals problemen met de galblaas, lever, of pancreas. Gal speelt namelijk een essentiële rol bij het afbreken van vetten en geeft ontlasting zijn normale bruine kleur. Wanneer de aanmaak of doorgang van gal wordt verstoord, kan de ontlasting geel kleuren.

Sophie vroeg zich af of haar nieuwe dieet, vol gezonde vetten en groenten, de oorzaak was van deze verandering. Of was het de nieuwe medicatie die ze had voorgeschreven gekregen? En wat als het duidde op iets ernstigers? Gele ontlasting kan inderdaad een symptoom zijn van medische aandoeningen zoals galwegproblemen, leverziekten, of zelfs alvleesklierproblemen. Het lichaam communiceert vaak via subtiele veranderingen, en de kleur van je ontlasting is daar één van. Het kan van alles betekenen: van een klein ongemak tot een roep om aandacht voor je gezondheid.

Dus, wat betekent het nu als je merkt dat je ontlasting een geelachtige kleur heeft? Wanneer moet je je zorgen maken? In dit artikel gaan we dieper in op de mogelijke oorzaken van gele ontlasting, van het onschuldige tot het meer serieuze, en geven we inzicht in wanneer je actie moet ondernemen. Want zoals Sophie ontdekte, kan zelfs een verandering van kleur een verhaal vertellen over wat er in je lichaam gaande is.

Wat is ontlasting?

Ontlasting. Misschien niet het meest smakelijke onderwerp om over te praten, maar o, wat kan het veel vertellen over je gezondheid. We noemen het soms gekscherend "poep" of "feces," maar hoe je het ook benoemt, ontlasting is een cruciaal onderdeel van je spijsvertering. Het is als een stille boodschapper die je lichaam een seintje geeft over hoe het met je gesteld is. In feite is het de laatste stap in de lange reis die je voedsel maakt door je spijsverteringsstelsel. Al die lekkere maaltijden, kleurrijke groenten, en smakelijke snacks worden eerst zorgvuldig verteerd en verwerkt, en wat overblijft, wordt als een net verpakt ‘afvalpakketje’ uitgescheiden.

Normale ontlasting bestaat uit een mix van alles wat je lichaam niet meer nodig heeft: onverteerbare voedselresten, bacteriën, water, slijm, en afgeschilferde darmwandcellen. Het is een zorgvuldig samengesteld eindproduct van je spijsvertering. Van de maag tot de dunne darm, waar de belangrijke voedingsstoffen worden opgenomen, tot aan de dikke darm, waar vocht wordt onttrokken – je voedsel legt een hele reis af. Wat uiteindelijk overblijft, vormt zich tot een halfvaste, stevige massa. Klaar om als ontlasting je lichaam te verlaten.

Normale ontlasting heeft meestal een bruine kleur. Die typische bruine tint komt door de aanwezigheid van gal, een stof die door de lever wordt geproduceerd en helpt bij de vertering van vetten. Wanneer gal wordt afgebroken in de darmen, ontstaat stercobiline, het pigment dat de ontlasting zijn karakteristieke kleur geeft. Dit proces is zo nauwkeurig afgestemd dat zelfs de kleinste verandering – in galproductie, voeding, of de spijsvertering – de kleur van je ontlasting kan beïnvloeden. Soms kan de kleur variëren door wat je hebt gegeten; een avondje rode bietjes kan bijvoorbeeld zorgen voor een roodachtige tint, en spinazie kan een donkergroene gloed achterlaten. Maar over het algemeen hoort gezonde ontlasting bruin te zijn.

Ook de consistentie van ontlasting vertelt een verhaal. In een ideale wereld is ontlasting stevig, maar toch zacht, en heeft het een langwerpige, gladde vorm. Dit geeft aan dat je lichaam de juiste balans heeft tussen vochtopname en vertering. Een gezonde ontlasting glijdt als het ware gemakkelijk naar buiten zonder al te veel inspanning of ongemak. Maar het kan variëren – diarree, constipatie, of een harde, klonterige ontlasting zijn allemaal tekenen dat je lichaam ergens mee bezig is of om een aanpassing vraagt, bijvoorbeeld in voeding, hydratatie, of leefstijl. Kortom, ontlasting is als een klein, dagelijks rapport dat je lichaam aanlevert over wat er van binnen allemaal gebeurt. Een gezonde stoelgang is daarom niet zomaar een vanzelfsprekendheid, maar een signaal van een goed functionerend lichaam.

Epidemiologie van gele stoelgang

Gele ontlasting, ook wel steatorroe genoemd wanneer deze samenhangt met een verhoogd vetgehalte, kan verschillende oorzaken hebben en komt voor bij zowel kinderen als volwassenen. Dit fenomeen kan wijzen op onderliggende spijsverteringsproblemen, zoals verminderde galproductie, infecties of aandoeningen van de alvleesklier. Hier volgt een gedetailleerde analyse van de epidemiologie van gele ontlasting, inclusief variaties naar geslacht, leeftijd, klimaat, genetische factoren en geografische verschillen tussen Nederland, de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, België en wereldwijd.

Leeftijd en geslacht: wie ervaart het en hoe vaak?
Gele ontlasting komt bij zowel kinderen als volwassenen voor, maar de oorzaken kunnen verschillen. Bij jonge kinderen is gele ontlasting vaak een relatief normaal verschijnsel. Baby’s die borstvoeding krijgen hebben vaak lichtgekleurde, geelachtige ontlasting als gevolg van de hoge vetgehaltes in moedermelk en de onvolgroeide leverfunctie. Ongeveer 60-70% van de zuigelingen heeft regelmatig gele ontlasting gedurende de eerste zes levensmaanden (bron: pediatrische studies).

Bij oudere kinderen en volwassenen kan gele ontlasting duiden op een verstoring in de galproductie of vetopname. In Nederland ervaart ongeveer 1-3% van de volwassenen incidenteel gele ontlasting, vaak in verband met dieet, stress of een tijdelijke spijsverteringsstoornis (bron: RIVM). Vrouwen lijken iets vaker dan mannen episodes van gele ontlasting te rapporteren, mogelijk door hormonale invloeden en een hogere incidentie van prikkelbaredarmsyndroom (PDS).

Klimaat en seizoensinvloeden
Klimaat en seizoensinvloeden kunnen indirect bijdragen aan het vóórkomen van gele ontlasting. In gematigde klimaten zoals Nederland en België zijn dieetgewoonten en seizoensgebonden voedselconsumptie van invloed. Tijdens de zomer, wanneer mensen vaak meer fruit, rauwe groenten en vetrijke voeding zoals barbecuegerechten eten, kan een lichte stijging van incidentele gele ontlasting worden opgemerkt. Ongeveer 5-10% van de Nederlanders heeft gedurende het jaar minstens één episode van lichtgekleurde ontlasting door dieetveranderingen of vakanties (bron: Voedingscentrum).

In de tropische klimaten van de Nederlandse Caribische gebieden kan de spijsvertering worden beïnvloed door hitte en de beschikbaarheid van vetrijke, lokaal voorkomende voedingsmiddelen zoals kokos en tropisch fruit. Dit kan leiden tot een verhoogde kans op geelgekleurde ontlasting. In deze regio’s meldt 15-20% van de bevolking incidenteel gele ontlasting, vaak in verband met dieetkeuzes en de inname van vetrijke maaltijden (bron: PAHO).

Geografische verschillen: Nederland, overzeese gebiedsdelen, België en wereldwijd

• Nederland: Gele ontlasting komt in Nederland bij kinderen vooral voor tijdens het eerste levensjaar en bij volwassenen als een tijdelijk verschijnsel. Ongeveer 1-3% van de bevolking heeft incidenteel last van gele ontlasting door dieet of spijsverteringsproblemen, zoals galwegobstructies of pancreasinsufficiëntie.
• Nederlandse overzeese gebiedsdelen: In gebieden zoals Bonaire en Curaçao wordt gele ontlasting vaker gemeld, vooral tijdens periodes van vetrijke voedselconsumptie. De combinatie van een vet- en koolhydraatrijk dieet, samen met klimaatfactoren zoals warmte en vochtigheid, draagt bij aan een incidentie van 15-20% in deze regio.
• België: De prevalentie van gele ontlasting in België is vergelijkbaar met die in Nederland, met een geschat percentage van 1-3% van de bevolking die incidenteel gele ontlasting rapporteert. Dit komt voornamelijk door dieetkeuzes en factoren zoals stress of onderliggende aandoeningen.
• Wereldwijd: Wereldwijd varieert de prevalentie van gele ontlasting aanzienlijk. In landen met hoge consumptie van vetrijke voedingsmiddelen, zoals in de Verenigde Staten, rapporteert 5-10% van de volwassenen incidentele episodes van gele ontlasting. In ontwikkelingslanden kan geelgekleurde ontlasting echter een teken zijn van ondervoeding of infectieuze oorzaken, zoals giardiasis of hepatitis A. In tropische regio's waar parasitaire infecties vaker voorkomen, kan de incidentie oplopen tot 20-30% van de bevolking.

Genetische factoren: invloed op spijsvertering en ontlasting
Genetische aanleg kan een belangrijke rol spelen bij de efficiëntie van het spijsverteringsproces. Mensen met genetische aanleg voor aandoeningen zoals cystische fibrose (CF) of coeliakie kunnen vaker gele ontlasting hebben door vetmalabsorptie. Cystische fibrose treft ongeveer 1 op de 3.000 mensen in Europa en kan leiden tot chronische vetrijke, geelachtige ontlasting door verstopping van de alvleesklierkanalen en verminderde enzymproductie.

Coeliakie, dat wereldwijd ongeveer 1% van de bevolking treft, veroorzaakt een immuunreactie op gluten die leidt tot darmbeschadiging en malabsorptie van voedingsstoffen. Bij mensen met coeliakie kan het eten van gluten leiden tot gele, vettige ontlasting door slechte vetopname.

Andere risicofactoren en oorzaken

• Infecties en parasieten: Infectieuze oorzaken zoals giardiasis, een protozoaire infectie, kunnen leiden tot een vettige, geelgekleurde ontlasting. Giardiasis komt wereldwijd voor, vooral in gebieden met gebrekkige sanitaire voorzieningen, en treft jaarlijks miljoenen mensen.
• Lever- en galproblemen: Een verminderde galproductie door aandoeningen zoals galwegobstructie of galstenen kan gele ontlasting veroorzaken. Gal geeft normaal de ontlasting een bruine kleur, en een tekort aan gal leidt tot een blekere, gelere kleur.
• Dieetfactoren: Een plotselinge toename van vetrijke voeding, zoals vet vlees en gefrituurde gerechten, kan leiden tot geelgekleurde ontlasting, vooral bij mensen met een gevoelige spijsvertering.
• Medicatiegebruik: Bepaalde medicijnen, zoals antibiotica en medicijnen die vetopname beïnvloeden, kunnen gele ontlasting veroorzaken als bijwerking door verstoring van de darmflora of de vetabsorptie.

Voorbeeld
Een volwassen man die onlangs is overgestapt op een dieet met meer vetrijke voeding, zoals kokosolie en volle zuivelproducten, kan merken dat zijn ontlasting gelig van kleur wordt. Na een paar dagen van aanpassing en hydratatie normaliseert de kleur meestal. Dit voorbeeld toont aan dat dieet en spijsvertering elkaar direct beïnvloeden en soms tijdelijke veranderingen in de ontlastingskleur veroorzaken.

Veranderde kleur van de ontlasting

Poep is bruin van kleur

De normale kleur van ontlasting is bruin. Dit komt door de aanwezigheid van gal in de ontlasting. De ontlasting kan om verschillende redenen veranderen. De verandering kan een weerspiegeling zijn van stoffen die aan de ontlasting worden toegevoegd of van stoffen die normaal in de ontlasting aanwezig zijn. Sommige ontlastingskleuren kunnen wijzen op een onderliggende medische aandoening en andere kunnen het gevolg zijn van het eten van bepaalde voedingsmiddelen of medicijnen. Afgezien van gele ontlasting, kan de ontlasting ook de volgende kleuren aannemen:

Zwarte ontlasting

Oorzaken van zwarte of zeer donkere ontlasting omvatten ijzertabletten of bismutbevattende medicijnen (zoals bismutsubsalicylaat of Pepto-Bismol). Als de kleur van de ontlasting donker is vanwege een van deze medicijnen, is deze meestal niet plakkerig van textuur en ruikt ze niet vies.

Zwarte teerachtige, kleverige ontlasting

Bloedingen in de maag (van gastritis of een maagzweer) of de darmen kunnen de kleur van de ontlasting veranderen. Als er bloedverlies optreedt in de maag of in het bovenste deel van de dunne darm, kan de ontlasting zwart en plakkerig worden. Over het algemeen stinkt zwarte, teerachtige ontlasting ook. Deze verandering in kleur en consistentie treedt op vanwege chemische reacties op bloed in de darm die worden veroorzaakt door spijsverteringsenzymen in de darmen.

Kastanjebruine of rode ontlasting

Als het bloeden afkomstig is van lagere delen van de darmen of de dikke darm, kan bloed niet in langdurig contact komen met spijsverteringsenzymen vanwege de korte afstand van de plaats van de bloeding naar het rectum. Bovendien versnellen grote hoeveelheden bloed in de darmen de doorvoer van ontlasting, zodat er minder tijd is voor veranderingen. De ontlasting bij dit type bloeding kan donkerrood of kastanjebruin van kleur zijn. Rode bieten, andere rode groenten, veenbessen en rode voedselkleurstoffen kunnen ook de kleur van de ontlasting rood of kastanjebruin maken.

Grijze of klei-gekleurde ontlasting

De ontlasting kan grijs of bleek zijn als deze weinig tot geen gal bevat. De bleke kleur kan wijzen op een aandoening, waarbij de galstroom naar de darm wordt belemmerd, zoals een galwegobstructie door een tumor of galsteen. De verandering van de ontlastingkleur naar grijs of kleigekleurd vindt meestal geleidelijk plaats naarmate de ziekte die het veroorzaakt vordert.

Groene ontlasting

Wanneer de ontlasting snel door de darmen gaat (diarree), kan er te weinig tijd voor bilirubine om de gebruikelijke chemische veranderingen te ondergaan en kan ontlasting er groen uitzien vanwege de snelle passage. Het eten van overmatige hoeveelheden groen voedsel, voedsel met groene of paarse kleurstoffen en groenten kan er ook voor zorgen dat de ontlasting groener wordt dan normaal.

Oorzaken gele ontlasting bij de mens

Het is normaal dat de ontlasting van een mens af en toe wat van kleur verandert. Dit gebeurt onder invloed van voeding en medicijnen. Medicijngebruik en veranderingen in je dieet zijn van invloed op je ontlasting. Zo kunnen medicijnen de lever en de aanmaak van gal beïnvloeden. Dit kun je vaak terugvinden in de bijsluiter als mogelijke bijwerking. Maar gele ontlasting (van lichtgele tot donkergele of geelbruine tot mosterdgele ontlasting), soms bleke ontlasting, kan ook duiden op een aantal gezondheidsproblemen. Gele ontlasting kent meerdere oorzaken, van onschuldig (bepaalde voedingsmiddelen) tot medische aandoeningen.

Hieronder passeren de belangrijkste oorzaken van gele ontlasting de revue:

Lever en leverziekten

Gele ontlasting kan soms een duidelijk signaal zijn dat er iets niet in de haak is met de lever – dat stille maar krachtige orgaan dat zo’n cruciale rol speelt in ons lichaam. Je lever is namelijk een soort interne fabriek, druk bezig met het verwerken van voedingsstoffen, het verwijderen van gifstoffen, en – jawel – het aanmaken van gal. Deze gal bevat galzouten, die onmisbaar zijn voor het verteren van vetten, en bilirubine, dat de ontlasting haar kenmerkende bruine kleur geeft. Maar wat gebeurt er wanneer de lever niet naar behoren werkt? Leverziekten zoals levercirrose en hepatitis kunnen ervoor zorgen dat deze goed geoliede machine vastloopt en de balans in je lichaam verstoord raakt.

Bij levercirrose, bijvoorbeeld, wordt gezond leverweefsel langzaam maar zeker vervangen door littekenweefsel. Dit beschadigde weefsel kan niet langer galzouten en bilirubine in voldoende mate aanmaken. Zonder voldoende galzouten in de galvloeistof worden vetten in je voeding niet goed afgebroken en komen onverteerd in de darmen terecht. Dit kan leiden tot een lichtgekleurde, gelige ontlasting die bijna romig of kleikleurig oogt. En hier blijft het niet bij; gal bevat ook bilirubine, de stof die zorgt voor de donkerbruine kleur van ontlasting. Wanneer de lever door ziekte niet genoeg bilirubine produceert of niet goed kan afvoeren, krijgt de ontlasting dus die opvallende, gelige tint.

• Neem bijvoorbeeld Peter. Hij merkte dat zijn ontlasting opeens een vreemde, lichtgele kleur had. In eerste instantie dacht hij dat het misschien door iets in zijn voeding kwam, maar toen het aanhield en hij zich daarnaast vermoeid begon te voelen, besloot hij naar de huisarts te gaan. Na bloedonderzoek bleek dat hij een verhoogde leverenzymwaarde had, wat leidde tot verdere testen. Uiteindelijk kreeg hij de diagnose Hepatitis C. Zijn lichaam had hem een subtiel signaal gegeven door de veranderde kleur van zijn ontlasting, en gelukkig was hij alert genoeg om op tijd actie te ondernemen.

Feiten en cijfers: Leverziekten zoals hepatitis en cirrose zijn wereldwijd een groot probleem. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) lijden ongeveer 296 miljoen mensen aan chronische hepatitis B, en elk jaar sterven meer dan een miljoen mensen aan levergerelateerde aandoeningen. In Nederland alleen al worden jaarlijks duizenden nieuwe gevallen van hepatitis vastgesteld. Levercirrose is verantwoordelijk voor een aanzienlijke belasting van de gezondheidszorg, met steeds meer gevallen onder mensen die geen traditioneel ‘hoog risico’ lijken te lopen, zoals jonge volwassenen.

Leverontsteking (hepatitis) werkt op een vergelijkbare manier. Wanneer de lever ontstoken raakt, kan ze de galproductie niet goed reguleren. Dit leidt tot een verminderde aanmaak van galzouten, waardoor vetten niet goed worden afgebroken in de darmen. Het resultaat: een verstoorde spijsvertering en een opvallend geelachtige ontlasting. Dit kan variëren van lichtgeel tot een mosterdachtige tint, afhankelijk van de ernst van de ontsteking en hoe lang de aandoening al speelt.

De lever mag dan diep in het lichaam verborgen liggen, maar via de kleur van je ontlasting vertelt het een belangrijk verhaal. Gele ontlasting is niet altijd onschuldig en kan een eerste aanwijzing zijn van een leveraandoening. Door alert te zijn op deze subtiele veranderingen, kun je op tijd signalen opvangen en de gezondheid van je lever een boost geven.

Levercirrose

Ernstige leverschade staat bekend als levercirrose. Levercirrose heeft veel mogelijke manifestaties. Bij levercirrose zijn er vaak geen symptomen totdat de leverbeschadiging groot is. Wanneer symptomen optreden, kunnen deze bestaan uit:

• vermoeidheid
• gemakkelijk bloeden
  Vochtophoping in de buik (ascites) / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• snel blauwe plekken
• jeukende huid
• gele verkleuring van de huid en ogen (geelzucht)
• vochtophoping in de buik (ascites)
• verlies van eetlust
• misselijkheid
• gezwollen benen
• gewichtsverlies
• verwardheid, slaperigheid en onduidelijke spraak (hepatische encefalopathie)
• kleine 'spinvormige' bloedvaatjes op de huid (spider naevi).
• rode handpalmen
• testisatrofie (de verschrompeling van de weefsels in de teelballen)
• borstvorming (gynaecomastie) bij mannen

Hepatitis

Het is mogelijk dat je hepatitis of leverontsteking hebt en dat je het in eerste instantie niet beseft. Soms zijn er geen symptomen. Of misschien krijg je niet de juiste diagnose omdat de ziekte deels dezelfde symptomen heeft als de griep. De meest voorkomende symptomen van hepatitis zijn:

• gebrek aan eetlust
• vermoeidheid
  Donkergele urine / Bron: Haryigit/Shutterstock.com
• lichte koorts
• spier- of gewrichtspijn
• misselijkheid en overgeven
• pijn in de buik
• donkere urine
• lichtgekleurde ontlasting
• geelzucht (geelverkleuring van de huid en het wit van de ogen)
• jeukende gevoel
• geestelijke veranderingen, zoals verwardheid
• bloeden in je lichaam

Leverkanker

Wanneer je ontlasting opeens een opvallende gelige tint krijgt, kan dat soms wijzen op een angstaanjagende oorzaak: leverkanker. Deze stille sluipmoordenaar nestelt zich diep in de lever, dat orgaan dat gewoonlijk zonder klagen dag in dag uit zijn werk doet. Levercellen worden door de tumor beschadigd, en langzaam maar zeker begint de balans in je lichaam te verschuiven. Terwijl de lever in stilte probeert te blijven functioneren, verschijnt het eerste duidelijke signaal: een verandering in de kleur van je ontlasting.

Levercellen spelen een cruciale rol in de productie van gal, een essentiële vloeistof voor de vertering van vetten en de aanmaak van bilirubine. Dit laatste geeft je ontlasting zijn gezonde, bruine kleur. Wanneer leverkanker toeslaat, kunnen tumoren de galwegen blokkeren of de lever zelf beschadigen, waardoor de aanmaak en afvoer van gal ernstig worden verstoord. Hierdoor kan je ontlasting een gelige tot bijna kleikleurige tint krijgen – een duidelijke roep van je lichaam dat er iets niet in orde is. Denk aan gal als het verfpotje van je lichaam. Zonder genoeg gal wordt de ontlasting als een schilderij zonder kleur: vaal, bleek, en geelachtig.

• Neem het verhaal van Max, een ogenschijnlijk gezonde man van 48. Hij merkte dat zijn ontlasting in de loop van een paar weken steeds geler werd, maar gaf er in eerste instantie niet veel aandacht aan. Misschien iets verkeerds gegeten, dacht hij. Maar toen hij ook een vaag, drukkend gevoel onder zijn ribben begon te ervaren en zijn huid een gelige tint kreeg, wist hij dat er iets mis was. Zijn arts stelde na enkele tests een harde diagnose: leverkanker. Die geelgekleurde ontlasting was een vroege waarschuwing, een signaal dat zijn lichaam uit alle macht had geprobeerd te geven.

Feit: Leverkanker is een ernstige ziekte en een van de snelst groeiende oorzaken van sterfte wereldwijd. Jaarlijks sterven meer dan 800.000 mensen aan de gevolgen van deze vorm van kanker, aldus de Wereldgezondheidsorganisatie. In veel gevallen ontstaat leverkanker als gevolg van langdurige leverbeschadiging, bijvoorbeeld door hepatitis, levercirrose, of overmatig alcoholgebruik. Gele ontlasting kan een van de eerste symptomen zijn, naast andere signalen zoals onverklaarbaar gewichtsverlies, vermoeidheid, of een doffe pijn in de bovenbuik.

De lever is een veerkrachtig orgaan, maar wanneer leverkanker invloed begint uit te oefenen op de galproductie en -afvoer, komt dit tot uiting in je ontlasting. Het is alsof je lever een wanhopige boodschap probeert te sturen: "Er gaat iets helemaal mis hier." Gele ontlasting, vooral als het gepaard gaat met andere symptomen, moet dan ook altijd serieus worden genomen. Het is de stille schreeuw van je lichaam die vraagt om aandacht en actie.

Uitzaaiingen van kanker in de lever

Leveruitzaaiingen of -metastasen zijn uitzaaiingen in de lever van gezwellen elders in het lichaam. Het is dus niet hetzelfde als kanker die in de lever begint (primaire leverkanker genoemd). Leveruitzaaiingen komen veel vaker voor dan primaire leverkanker. Sommige soorten kanker verspreiden zich eerder naar de lever dan anderen. De meest voorkomende soorten kanker die zich verspreiden naar de lever zijn darmkanker, longkanker, borstkanker, alvleesklierkanker en maagkanker.

Galblaasaandoeningen

Verschillende aandoeningen van de galblaas kunnen de kleur van je ontlasting beïnvloeden en leiden tot een gele tint. De galblaas is als een klein reservoir dat gal opslaat en afgeeft wanneer het lichaam dit nodig heeft voor de vertering van vetten. Wanneer er problemen optreden, zoals galstenen of biliair slib, kan de afvoer van gal verstoord raken, wat niet alleen pijn veroorzaakt maar ook zorgt voor opvallende veranderingen in je ontlasting. Die zachte mosterdkleur in het toilet is soms het eerste zichtbare signaal dat er iets misgaat met dit kleine maar essentiële orgaan.

Galstenen of biliaire slib

Galstenen zijn harde, steenvormige klontjes die zich kunnen vormen in de galblaas of de galwegen. Ze kunnen zo klein zijn als een zandkorrel of uitgroeien tot de grootte van een golfbal. Naast galstenen bestaat er ook iets dat ‘biliair slib’ wordt genoemd. Dit slib bestaat uit verdikte galzouten die in de galblaas blijven hangen en zich daar ophopen. Galstenen en biliair slib blokkeren de galwegen, waardoor de hoeveelheid gal die de darmen bereikt afneemt. En juist die gal is nodig om vetten goed te verteren en de ontlasting zijn karakteristieke bruine kleur te geven.

Wanneer gal zijn werk niet kan doen, worden vetten minder goed afgebroken en krijgt de ontlasting een gelige tot bleekkleurige tint. Het is alsof je lichaam in een waas blijft hangen, niet in staat om de normale kleur en consistentie van ontlasting te bereiken. Bovendien kan deze blokkade in de galwegen ook hevige pijn veroorzaken, vooral na een maaltijd, omdat het lichaam wanhopig probeert de gal vrij te laten stromen.

• Lotte, een 37-jarige vrouw, merkte na een tijdje dat haar ontlasting steeds lichter werd, variërend van lichtgeel tot bijna kleikleurig. Ze voelde daarnaast af en toe een scherpe, stekende pijn aan de rechterkant van haar buik, vooral na het eten van een vette maaltijd. Toen ze uiteindelijk de dokter bezocht, wees een echo uit dat ze galstenen had die haar galwegen gedeeltelijk blokkeerden. Deze stenen verhinderden dat gal op de juiste manier werd afgegeven aan haar darmen, waardoor haar ontlasting geel kleurde. De pijn en de veranderde ontlasting waren haar lichaam dat luid en duidelijk riep: “Er is iets niet in orde hier!”

Feit: Wist je dat galstenen verrassend veel voorkomen? Ongeveer 10-15% van de volwassenen heeft galstenen, hoewel niet iedereen symptomen ervaart. Wanneer galstenen de galwegen blokkeren en de galafvoer beperken, kan dit leiden tot geel gekleurde ontlasting. Dit komt omdat gal niet in de darmen kan komen om vetten af te breken en de typische bruine kleur aan de ontlasting te geven. Hierdoor ontstaat die opvallende gelige tint, een visueel signaal dat de galwegen mogelijk geblokkeerd zijn.

Galblaasproblemen zoals galstenen zijn dan ook niet iets om te negeren. Die geelgekleurde poep is meer dan een toevallige verandering; het kan een duidelijke aanwijzing zijn dat je galblaas in de knoop zit. Je lichaam doet zijn best om je de juiste signalen te sturen – soms in de vorm van een prikkende pijn aan je rechterzij, en soms als een kleurtje dat niet helemaal klopt in het toilet.

Galblaasontsteking

Galblaasontsteking of cholecystitis, is als een verborgen storm die in alle stilte opbouwt, om dan plotseling hard toe te slaan. Je galblaas, dat kleine orgaantje onder je lever, kan door verschillende oorzaken ontstoken raken, en wanneer dat gebeurt, heeft dit direct invloed op de kleur van je ontlasting. De galblaas slaat gal op en geeft deze af aan de darmen om vetten te helpen verteren. Maar als de galblaas ontstoken raakt, wordt deze stroom van gal verstoord. Het resultaat? Een gele tot lichtgekleurde ontlasting die je vertelt dat er iets serieus mis is in je buik.

Bij een galblaasontsteking blijft het niet bij een verandering in de kleur van je ontlasting. Het brengt een scala aan symptomen met zich mee, die je lichaam op verschillende manieren waarschuwen:

• Ernstige pijn in de rechterbovenbuik of midden in de buik: Dit is vaak het eerste teken. Een diepe, stekende pijn die komt en gaat, maar steeds intenser wordt.
  

Pijn die zich verspreidt naar de rechterschouder of rug: Alsof de galblaas de pijn doorstuurt naar andere plekken, als een alarmerende roep om aandacht.
Gevoelige buik bij aanraking: Zelfs een lichte druk op je buik voelt als een onaangename steek.
Misselijkheid: Het lichaam lijkt zichzelf in de war te brengen, alsof het niet meer weet wat het met het voedsel aan moet.
Braken: De galblaas vecht terug, en je maag reageert door alles naar buiten te willen werken.
Koorts: Een duidelijk teken dat je lichaam in een strijd verwikkeld is met een ontsteking. Stel je voor, je bent lekker aan het eten en plotseling voel je een scherpe pijn in je rechterbovenbuik:

• Dit is precies wat Kim overkwam. De pijn straalde uit naar haar schouder, en zelfs de kleinste aanraking van haar buik was pijnlijk. Later op de dag voelde ze zich misselijk, kreeg koorts en merkte dat haar ontlasting een vreemde, gelige kleur had gekregen. Een bezoek aan de dokter bracht de waarheid aan het licht: galblaasontsteking. De ontsteking had ervoor gezorgd dat gal niet goed kon worden afgevoerd, waardoor de ontlasting zijn normale kleur verloor.

Die gelige ontlasting is niet zomaar een toevalligheid. Het is een signaal van je lichaam dat er een probleem in de galblaas zit. Wanneer gal niet kan stromen zoals het hoort, verandert de ontlasting in een vaalgele kleur, alsof het je probeert te vertellen: "Er is werk aan de winkel, hier moet iets aan worden gedaan."

Galwegontsteking

Galwegontsteking, ook wel cholangitis genoemd, is een aandoening die onverwacht en genadeloos kan toeslaan. In je lichaam liggen de galwegen als kleine riviertjes, verantwoordelijk voor het afvoeren van gal van de lever naar de galblaas en uiteindelijk naar de darmen. Deze gal is essentieel voor de vertering van vetten en het kleuren van je ontlasting. Maar wanneer de galwegen ontstoken raken, raakt dit proces volledig ontregeld. De galstroom stokt, en de effecten hiervan zie je direct terug in je ontlasting. In plaats van de gebruikelijke bruine kleur, krijgt de ontlasting een lichtgele tot kleikleurige tint – een duidelijk signaal dat de galwegen in de knoop liggen.

Galwegontsteking kan mild beginnen, maar kan zich snel ontwikkelen tot een ernstige, zelfs levensbedreigende aandoening. Symptomen variëren van subtiele waarschuwingen tot intense alarmsignalen. De meest voorkomende symptomen van galwegontsteking zijn:

• Pijn in de rechter bovenkant van de buik: Dit is vaak het eerste signaal van onrust. Een scherpe, soms kloppende pijn die lijkt te komen van diep in je buik, als een knoop die zich steeds strakker aantrekt.
• Koorts: Je lichaam reageert op de ontsteking met koorts, alsof het alle hens aan dek roept om het probleem te bestrijden.
• Koude rillingen: Die onverwachte bibbers die door je lichaam schieten, zelfs als je onder een warme deken ligt.
• Geelzucht (gele verkleuring van de huid en ogen): Een duidelijk teken dat de gal, die normaal door je darmen zou stromen, zich nu ophoopt in je lichaam. Het geeft je huid en het oogwit een gelige tint.
• Kleikleurige ontlasting: De gal bereikt de darmen niet zoals het hoort, waardoor de ontlasting haar natuurlijke bruine kleur verliest en verandert in een bleek, kleikleurig mengsel.
• Donkere urine: Terwijl de ontlasting lichter wordt, kleurt de urine donkerder door de ophoping van bilirubine in het lichaam.
• Lage bloeddruk: Als de ontsteking ernstig wordt, kan het invloed hebben op je bloedcirculatie, wat kan leiden tot een gevaarlijke bloeddrukdaling.
• Loomheid / sufheid: Je voelt je uitgeput en afwezig, alsof een mist zich in je hoofd heeft genesteld.
• Verminderde alertheid: Je geest wordt traag, je reacties vertraagd, een teken dat het lichaam vecht tegen iets groots.

Neem het verhaal van Anne:

• Ze had al een paar dagen last van buikpijn aan de rechterkant, maar dacht dat het gewoon een opgeblazen gevoel was. Totdat ze koorts kreeg en merkte dat haar huid een gelige tint begon te krijgen. Toen ze ook haar ontlasting een lichtgele, bijna kleikleurige kleur zag aannemen en haar urine donkerder werd, wist ze dat er iets grondig mis was. Een spoedbezoek aan het ziekenhuis bracht de oorzaak aan het licht: een galwegontsteking die direct medische aandacht vereiste. De blokkade in haar galwegen had ervoor gezorgd dat gal niet in de darmen terechtkwam, wat de oorzaak was van haar veranderde ontlasting.

Feit: Galwegontsteking kan levensbedreigend zijn als het niet tijdig wordt behandeld. Door de ophoping van gal kan druk in de galwegen ontstaan, wat kan leiden tot infectie en ernstige complicaties zoals sepsis. De verandering van de ontlastingskleur naar een bleke, kleikleurige tint is een van de eerste tekenen dat er iets mis is in de galwegen.

Galwegontsteking is niet zomaar een simpele ontsteking; het is een duidelijk signaal van een blokkade in het galtransport van je lichaam. De kleikleurige ontlasting is de manier waarop je lichaam je probeert te waarschuwen: “Er is iets dat deze stroom verstoort, kijk hiernaar!”

Gelige poep door alvleesklieraandoeningen

Een gele kleur in je ontlasting kan soms wijzen op problemen met de alvleesklier, dat bescheiden orgaan dat zo’n cruciale rol speelt in je spijsvertering. Wanneer de alvleesklier zijn werk niet meer goed kan doen, kan dat resulteren in een opvallende verandering in je ontlasting. Denk aan aandoeningen zoals chronische pancreatitis (een langdurige ontsteking van de alvleesklier), alvleesklierkanker, een verstopping in de alvleesgang, of zelfs cystic fibrosis (taaislijmziekte). Al deze aandoeningen verstoren het vermogen van de alvleesklier om voldoende enzymen te produceren – de sleutel tot het afbreken van voedsel in je darmen. Het resultaat? Onverteerde vetten die je ontlasting een gelige, soms zelfs glanzende en vettige verschijning geven.

De alvleesklier is normaal gesproken een stille, trouwe werker in je buik. Het produceert spijsverteringsenzymen die helpen om vetten, eiwitten, en koolhydraten af te breken, zodat ze door de darmen kunnen worden opgenomen. Maar wanneer de alvleesklier door ziekte wordt aangetast, verandert alles. Plotseling kunnen de darmen niet meer genoeg enzymen ontvangen om hun werk goed te doen. Vet, dat anders netjes wordt verteerd en opgenomen, blijft onverteerd achter in de darmen. En daar begint het effect zichtbaar te worden: de ontlasting kleurt geel, krijgt een vettige, olieachtige glans, en heeft de neiging om in het toilet te blijven drijven.

• Neem het verhaal van David. Hij begon op te merken dat zijn ontlasting steeds geler en vettiger werd. Na een paar weken merkte hij ook dat het bleef drijven in het toilet en moeilijk weg te spoelen was. Hij voelde zich vaak opgeblazen na de maaltijd en had het gevoel dat zijn lichaam niet goed kon omgaan met het eten dat hij binnenkreeg. Zijn huisarts vermoedde dat er iets niet in orde was met zijn alvleesklier en liet verschillende onderzoeken uitvoeren. Uiteindelijk werd er bij David chronische pancreatitis vastgesteld. Zijn alvleesklier kon niet meer voldoende enzymen aanmaken om de vetten in zijn voeding af te breken, wat zich uitte in die gelige, glimmende ontlasting.

De verschillende boosdoeners:

• Chronische pancreatitis: Deze langdurige ontsteking van de alvleesklier zorgt ervoor dat het orgaan steeds minder enzymen produceert. Het lichaam raakt als het ware uitgeput, en de vetten in de voeding worden niet meer goed verteerd. Het gevolg is een ontlasting die niet alleen geel is, maar ook olieachtig aanvoelt en kan drijven.
• Alvleesklierkanker: Een tumor in de alvleesklier kan de productie van spijsverteringsenzymen verstoren en de alvleesgang blokkeren. Hierdoor kan gal niet goed worden afgegeven aan de darmen, wat de vertering van vetten belemmert. De ontlasting kleurt hierdoor niet alleen geel, maar krijgt ook een kenmerkende, vettige glans.
• Verstopping in de alvleesgang: Wanneer de alvleesgang (ductus pancreaticus) geblokkeerd raakt, bijvoorbeeld door een galsteen of cyste, kan de gal niet op de juiste manier naar de darmen worden afgevoerd. De vetten blijven onverteerd achter, wat resulteert in die vettige, gele ontlasting.
• Cystic fibrosis (taaislijmziekte): Bij deze erfelijke aandoening produceren de alvleesklier en andere klieren in het lichaam dik, taai slijm dat de doorgangen blokkeert. Hierdoor kunnen de spijsverteringsenzymen van de alvleesklier niet goed worden afgegeven aan de darmen, met als gevolg slecht verteerde vetten en een gelige ontlasting die vetachtig en glanzend oogt.

Feit: Een opvallend kenmerk van ontlasting die ontstaat door alvleesklierproblemen is dat het kan blijven drijven in het toilet. Dit komt doordat er onverteerde vetten in zitten die lichter zijn dan water. Normaal gesproken wordt het vet in je voeding afgebroken en opgenomen door de darmen, maar wanneer dit proces verstoord raakt, komt het vet onverteerd in de ontlasting terecht. Dit geeft niet alleen een gele kleur, maar ook een olieachtige textuur en een drijvend effect (vette ontlasting). Het is een visuele waarschuwing dat je lichaam de vetten niet meer goed kan bijbenen.

Een gelige, glanzende ontlasting is niet iets wat je zomaar moet negeren. Het is je lichaam dat probeert te vertellen dat de alvleesklier niet goed functioneert en dringend hulp nodig heeft. Als je merkt dat je ontlasting van kleur en consistentie verandert, vooral als het gepaard gaat met andere symptomen zoals buikpijn of gewichtsverlies, is het tijd om naar een arts te gaan. Want je lichaam probeert je via deze opvallende signalen iets belangrijks te zeggen: er is iets mis, en je moet actie ondernemen.

Gele ontlasting met slijm door alcoholgebruik

Gele ontlasting of het zien van geel slijm in je ontlasting kan meer zijn dan zomaar een kleine verandering. Het kan wijzen op overmatig alcoholgebruik, en dat is geen toeval. Je lever, die onvermoeibare filteraar van je lichaam, kan namelijk flink overbelast raken door de constante stroom alcohol die verwerkt moet worden. En als dat gebeurt, dan probeert je lichaam op subtiele wijze een signaal af te geven: "Er gaat iets niet goed."

Wanneer je drinkt, moet je lever alle zeilen bijzetten om de alcohol af te breken en uit je lichaam te verwijderen. Dat proces produceert een heleboel afvalstoffen die via de galblaas naar je darmen worden afgevoerd. Maar alcohol kan die fijne balans verstoren. Je lever raakt overbelast en de galproductie wordt minder efficiënt. Hierdoor komt er niet genoeg gal in de darmen om je ontlasting de normale bruine kleur te geven, en dat is wanneer die opvallende gele tint zich begint te tonen. Het lijkt bijna alsof je lichaam een gele waarschuwingsvlag hijst: "Pas op, er is iets uit evenwicht."

En dan is er nog dat slijm. Alcohol heeft een irriterend effect op de darmwand, die daardoor extra slijm gaat aanmaken om zichzelf te beschermen. Het resultaat? Een ontlasting die niet alleen geel is, maar ook bedekt met een glibberig laagje slijm. Dit is je spijsverteringssysteem dat zich probeert te wapenen tegen de voortdurende aanval van alcohol. Het is alsof je darmen een beschermend schild opwerpen, terwijl je lichaam aan alle kanten de strijd probeert bij te benen.

• Denk aan Tom, die na zijn werkdag graag ontspande met een paar glazen whisky. Eerst was het één glas, maar na verloop van tijd werd dat er drie, vier... elke avond opnieuw. Op een ochtend merkte hij dat zijn ontlasting er vreemd uitzag: geel en bedekt met slijm. Hij voelde zich verder goed, maar de aanblik in het toilet bleef hem achtervolgen. Na enkele weken nam de ongerustheid de overhand en besloot hij naar de dokter te gaan. Daar bleek dat zijn leverwaarden flink verhoogd waren. De dokter legde uit dat Tom’s lichaam, en vooral zijn lever, overuren draaide om de alcohol te verwerken. De gele, slijmerige ontlasting was zijn lichaam dat luidkeels om hulp riep.

Feitje: Volgens onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) leidt overmatig alcoholgebruik jaarlijks tot miljoenen sterfgevallen, waarbij leveraandoeningen een groot aandeel hebben. Wat veel mensen niet weten, is dat je lever een veerkrachtig orgaan is dat zich tot op zekere hoogte kan herstellen. Maar wanneer je je lever voortdurend onder druk zet door te drinken, kan dit leiden tot een opeenstapeling van afvalstoffen. Deze afvalstoffen geven je ontlasting die gelige tint, gecombineerd met slijm als een manier van je lichaam om te zeggen: “Er zit iets flink mis.”

Die gele ontlasting met slijm is geen toeval, geen klein ongemak. Het is een signaal van je lichaam dat je lever en darmen het moeilijk hebben. De gele kleur toont dat je lever overbelast is, terwijl het slijm een bescherming is van je darmwand tegen de irriterende werking van alcohol. Je lichaam heeft het zwaar, en dit is zijn manier om je de ernst te laten zien. Dus, als je deze symptomen opmerkt, neem het dan serieus. Het is alsof je lichaam fluistert: "Ik kan dit niet langer volhouden. Er is verandering nodig."

Stinkende, vettige en schuimende ontlasting door coeliakie

Mensen met coeliakie kunnen niet tegen gluten. Een ander woord voor coeliakie is 'glutenintolerantie'. Gluten is een groep eiwitten en het wordt aangetroffen in tarwe, rogge en gerst. Als je coeliakie hebt en gluten eet, reageert het immuunsysteem van je lichaam door weefsels van je dunne darm aan te vallen en te beschadigen. Wanneer dit gebeurt, zijn je darmen niet meer in staat om de voedingsstoffen die je lichaam nodig heeft te absorberen. Coeliakie kan stinkende, vettige en schuimende ontlasting veroorzaken. Andere veel voorkomende symptomen van coeliakie zijn:

• diarree (waterdunne ontlasting) en/of obstipatie;
• misselijkheid;
• opgeblazen gevoel;
• vermoeidheid;
• hoofdpijn;
• huiduitslag;
• verlies van botdichtheid; en
• depressie.

Hoewel er geen remedie is voor coeliakie, kan het effectief worden behandeld door het elimineren van gluten uit je dieet.

Syndroom van Gilbert

Het syndroom van Gilbert is een erfelijke afwijking aan het UGT1Al enzym. Dit vermindert de activiteit van dit enzym in de lever. Bilirubine wordt hierdoor niet goed genoeg verwerkt in de lever. Het presenteert zich vaak met een wisselende vorm van geelzucht, welke vaak onopvallend is. De symptomen van de aandoening, voornamelijk milde geelzucht, zijn zo mild dat veel mensen niet weten dat ze het hebben.

Gele ontlasting en diarree door buikgriep

Buikgriep of gastro-enteritis is een ontsteking van het maag-darmkanaal en wordt veroorzaakt door een heel rijtje virussen, bacteriën en parasieten. Denk hierbij aan rotavirus, norovirussen, de bacteriën Campylobacter en Salmonella en de parasiet Giardia lamblia. Symptomen van buikgriep zijn heftige diarree en braken.

Giardiasis

Giardiasis is een infectie van het darmkanaal door een microscopische parasiet genaamd Giardia. Je krijgt Giardiasis door inname van Giardia cysten. Deze krijg je meestal binnen via besmet eten of water. Symptomen van giardiasis kunnen bestaan uit:

• stinkende diarree die vaak geel van kleur is (gele diarree);
• buikkrampen, buikpijn;
• misselijkheid;
• hoofdpijn;
• lichte koorts; en
• gewichtsverlies.

Giardiasis wordt gediagnosticeerd door ontlastingsonderzoek In principe is giardiasis self-limiting en behoeft het dus niet behandeld te worden. Soms is behandeling met een antibioticum nodig. Anno 2024 is het middel 'metronidazol' de eerste keuze. Dit werkt binnen enkele dagen. Giardiasis kan chronisch worden, maar dit is zeldzaam.

Salmonella

Salmonella is een beruchte ziekmakende bacterie, die kan voorkomen in rauwe dierlijke producten, zoals vlees, vis en eieren, en op rauwe groente, kiemgroente en fruit. In Nederland zorgt deze lastpak regelmatig voor darminfecties bij mensen. Een besmetting met deze boosdoener kan klachten geven zoals diarree, buikpijn en koorts.

Gele ontlasting door stress en angst

Onderdeel van de reactie van je lichaam op stress, spanning en angst, is een versnelde spijsvertering. Dit beperkt de hoeveelheid voedingsstoffen die het lichaam kan opnemen en kan diarree en gele ontlasting veroorzaken. Angst kan op verschillende manieren gele ontlasting veroorzaken. Het kan allereerst veroorzaakt worden doordat voedsel te snel door je spijsverteringskanaal passeert. Geel is vaak de kleur van diarree, omdat diarree vaak (maar niet altijd) impliceert dat de voedselbrij of ontlasting te snel door het spijsverteringsstelsel is gegaan. Onverteerd vet en bilirubine dat niet voldoende door het natuurlijke spijsverteringsproces is veranderd, kan de ontlasting geel kleuren of geelachtig groen. Onderzoek laat zien dat mensen die lijden aan angst en stress door meerdere factoren een snellere spijsvertering hebben.

Gele poep door bepaalde voedingsmiddelen

Soms is je ontlasting niet meer dan een weerspiegeling van wat je op je bord hebt gelegd. Gele ontlasting kan namelijk heel goed het gevolg zijn van je dieet – en dat hoeft niet meteen reden tot paniek te zijn. Denk aan voedingsmiddelen met opvallende kleuren, zoals wortelen, pompoen, of zoete aardappelen. Deze felgekleurde groenten zitten boordevol natuurlijke pigmenten die, eenmaal verteerd, hun weg vinden naar de ontlasting. Ze laten daar een tijdelijke tint achter, alsof ze een handtekening achterlaten van je maaltijd. Maar ook bepaalde glutenproducten en een dieet dat rijk is aan vetten kunnen een rol spelen in die gelige poep.

De kracht van kleurige groenten
Laten we het hebben over wortelen en pompoen. Deze oranjehelden staan bekend om hun hoge gehalte aan bètacaroteen, een krachtige antioxidant die het lichaam omzet in vitamine A. Wanneer je een flinke portie van deze groenten eet, absorbeert je lichaam wat het nodig heeft, en de rest gaat op avontuur door je spijsverteringskanaal. Dit betekent dat de overtollige bètacaroteen in de ontlasting terechtkomt, wat kan leiden tot een gelige of zelfs oranje kleur. Stel je een maaltijd voor met een grote kom pompoensoep, geroosterde worteltjes en een flinke schep zoete aardappelpuree. Heerlijk! Maar die kleuren op je bord kunnen de volgende dag in het toilet voor een verrassing zorgen.

• Denk aan Emma, die een voorliefde heeft voor gezonde, kleurrijke maaltijden. Op een vrijdagavond besloot ze haar favoriete wortel- en pompoensoep te maken, met een flinke dot room en een sneetje geroosterd brood erbij. De soep was romig, oranje en intens smaakvol – een klein feestje in een kom. Maar de volgende ochtend keek Emma verrast naar haar ontlasting: die had een gele, bijna oranje tint gekregen. In eerste instantie schrok ze, tot ze zich realiseerde wat ze de avond ervoor had gegeten. Haar maaltijd had zich als het ware getransformeerd in haar darmen en zorgde nu voor een vrolijke kleurexplosie in het toilet.

Vetten en gluten: ook de boosdoeners
Een dieet rijk aan vetten kan je ontlasting een gelige kleur geven, maar dan met een andere twist. Vetrijke maaltijden kunnen de darmen harder aan het werk zetten, vooral als je lichaam moeite heeft om al dat vet goed te verteren. Onverteerd vet kan in de ontlasting achterblijven en het een gelige, soms zelfs glimmende verschijning geven. Bovendien kan het ervoor zorgen dat je ontlasting lichter van kleur wordt dan normaal. Denk aan die keer dat je jezelf trakteerde op een overdadige portie friet, een vette hamburger, of een romige pasta. Heerlijk tijdens het eten, maar je darmen zullen je later laten zien wat ze ervan vonden!

Ook glutenproducten, zoals witbrood, pasta, en gebakjes, kunnen van invloed zijn op de kleur van je ontlasting. Sommige mensen hebben een gevoelige spijsvertering of een intolerantie voor gluten, wat leidt tot een snellere doorgang van voedsel door de darmen. Hierdoor kan de ontlasting geel of lichtgekleurd worden, omdat het voedsel niet volledig is afgebroken.

Leuke weetjes: wat je eet, zie je terug
Wist je dat bètacaroteen, dat voorkomt in oranje groenten zoals wortelen en pompoenen, ook je huid een oranje tint kan geven als je er heel veel van eet? Dit heet carotenemie en is onschuldig, maar kan je een kleine hint geven over hoe sterk de kleurstoffen in je voeding zijn!

Niet alleen groenten, maar ook geelgekleurde kruiden zoals kurkuma kunnen je ontlasting van kleur doen veranderen. Als je een curry met een flinke schep kurkuma hebt gegeten, kan het best zijn dat dit de volgende dag zichtbaar is in je ontlasting.

Wat je lichaam je vertelt
Het leuke aan de kleur van je ontlasting is dat het je op een bijna speelse manier laat zien wat je recentelijk hebt gegeten. Gele ontlasting door voeding is meestal geen reden tot zorg; het is slechts een tijdelijke tint die weerspiegelt wat er op je bord heeft gelegen. Het laat zien dat je lichaam al dat voedsel aan het verwerken is en dat sommige stoffen, zoals natuurlijke kleurstoffen en vetten, hun weg vinden tot in de darmen. Zo vertelt je lichaam met een vleugje humor dat wat je eet, je letterlijk terugziet in het toilet.

Symptomen van gele poep

Verschijnselen

Indien gele ontlasting veroorzaakt wordt door een onderliggende aandoening, kan het gepaard gaan met andere klachten. Sommige symptomen zijn waarschuwingssignalen van een probleem in het spijsverteringskanaal:

• misselijkheid en braken
• indigestie (dyspepsie) en winderigheid
• slecht ruikende ontlasting, stinkende poep
• zwelling en opgeblazen gevoel in de buik
• vermoeidheid
• kramp in de onderbuik
• jeuk
• bot- en gewrichtspijn
• spierpijn
  Gele ontlasting kan gepaard gaan met jeuk / Bron: Syda Productions/Shutterstock.com
• obstipatie
• diarree
• stinkende ontlasting
• een jeukende huid
• een zwelling en een opgeblazen gevoel in de buik
• geelzucht (geelverkleuring van de huid of ogen)
• gemakkelijk bloeden of blauwe plekken
• koorts
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• vermoeidheid
• algehele zwakte

Alarmsymptomen

Bij aanhoudende klachten is het verstandig je huisarts te raadplegen. Neem ook contact op met je huisarts als gele ontlasting gepaard gaat met één of meer van de volgende symptomen:

• braken
• buikpijn
  Buikpijn / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.com
• concentratieproblemen
• een afwezige urineproductie (anurie)
• flauwvallen
• koorts
• moeite met ademhalen
• slijmige ontlasting
• verwardheid of andere mentale veranderingen
• geelzucht

Onderzoek en diagnose van geelkleurige ontlasting

Je arts zal je vragen stellen over hoe lang je al last hebt van een gele stoelgang, je dieet, de medicijnen en supplementen die je slikt, je medische geschiedenis en andere symptomen die je hebt (gehad). Zo nodig zal de arts bloedonderzoek of ontlastingsonderzoek laten uitvoeren om te proberen de specifieke oorzaak van je gele ontlasting te bepalen.

Behandeling van gele stoelgang

Zelfzorg

Wat zelfzorg betreft, is het belangrijk om te herkennen of de verandering in ontlastingskleur aanhoudt, steeds terugkeert of tijdelijk is. Over het algemeen zijn veranderingen in de kleur van de ontlasting die van voorbijgaande aard zijn, bijvoorbeeld een of twee keer en vervolgens terugkeren naar een gezonde ontlastingskleur, niet zo belangrijk als persistente of terugkerende veranderingen. Bij eenmalige gele ontlasting is de oorzaak vaak voedingsmiddelen.

Medische behandeling

Medische behandeling van een gele ontlastingskleur kan sterk variëren, afhankelijk van de oorzaak. Voorbeelden kunnen zijn:

• Levercirrose: de behandeling hiervan is afhankelijk van de ziekte die de cirrose veroorzaakt. Hepatitis B of C wordt bijvoorbeeld vaak behandeld met medicijnen.
• Hepatitis: sommige vormen gaan vanzelf over en andere vormen worden met medicijnen behandeld.
• Galstenen die klem zitten kunnen behandeld worden via een galblaasoperatie of een ERCP, een onderzoeksmethode die de arts inzicht verschaft in de situatie rond de gal- en de alvleesklierwegen.
• Galblaasontsteking wordt bijna altijd verholpen door het operatief verwijderen van de galblaas en de galstenen.
• Coeliakie: de enige behandeling hiervan is eten zonder gluten.
• Buikgriep gaat meestal vanzelf over en het is daarbij belangrijk om vaak kleine beetjes te drinken om uitdroging te voorkomen.

Prognose

De prognose van gele ontlasting is allesbehalve een eenvoudige kwestie. Zoals een kameleon die van kleur verandert, kan ook de ontlasting zich aanpassen aan wat er in je lichaam gebeurt. De vooruitzichten variëren sterk, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Soms is de gele kleur een tijdelijk fenomeen, een kort bericht van je lichaam dat zich snel laat oplossen. Andere keren is het een teken van een dieper, chronischer probleem dat aandacht en zorg vereist. Wat betekent het als die gelige tint verschijnt en hoe lang blijft die waarschuwing hangen?

Als gele ontlasting bijvoorbeeld wordt veroorzaakt door medicijnen of supplementen, dan is de prognose meestal positief. Veel medicijnen, zoals antibiotica of ijzersupplementen, kunnen de kleur van je ontlasting tijdelijk beïnvloeden doordat ze de galproductie verstoren of de snelheid van de spijsvertering veranderen. In zo’n geval kan het stoppen met het medicijn of overschakelen naar een ander middel vaak snel een einde maken aan de ongewenste kleurtint in je ontlasting. Denk bijvoorbeeld aan iemand die een antibioticakuur volgt en merkt dat hun ontlasting gelig wordt. Zodra de kuur is afgelopen, herstelt het lichaam zich meestal snel en keert de ontlasting terug naar de normale, bruine kleur.

• Neem het geval van Lisa, die onlangs een vitamine B-supplement begon te slikken. Na een paar dagen merkte ze dat haar ontlasting een vreemde, gele tint had gekregen. In paniek ging ze online op zoek naar antwoorden en ontdekte dat sommige supplementen de kleur van ontlasting kunnen veranderen. Na een paar dagen besloot ze te stoppen met het supplement en binnen een week zag ze de kleur van haar ontlasting weer normaliseren. Haar lichaam was even uit balans geraakt, maar herstelde zich gelukkig snel.

Bij acute oorzaken, zoals buikgriep of voedselvergiftiging, is de prognose vaak ook gunstig. Buikgriep zorgt ervoor dat voedsel sneller door het spijsverteringskanaal gaat, waardoor gal niet genoeg tijd krijgt om de normale bruine kleur aan de ontlasting te geven. Het resultaat? Een gelige tot lichtgekleurde ontlasting. Gelukkig is buikgriep meestal binnen één tot twee weken over, waarna je spijsvertering weer in balans komt en de ontlasting weer zijn normale kleur aanneemt. Het is een tijdelijke hapering, een kort hoofdstuk in de constante beweging van je lichaam, dat zichzelf vaak moeiteloos weer herstelt.

Maar wat als het iets ernstigers is?
De prognose kan echter drastisch veranderen wanneer de gele ontlasting wordt veroorzaakt door een chronische of ernstige aandoening, zoals levercirrose, pancreatitis, of galblaasproblemen. In het geval van levercirrose, bijvoorbeeld, is de gele ontlasting een signaal dat de lever langdurig beschadigd is en niet meer optimaal kan functioneren. Deze aandoening is niet zomaar te verhelpen en vraagt om een intensieve, levenslange aanpassing in leefstijl en behandeling. De lever kan tot op zekere hoogte herstellen, maar bij ernstige schade blijft de verstoring in galproductie bestaan, waardoor de ontlasting zijn normale kleur niet volledig terugkrijgt.

Feitje: Levercirrose is wereldwijd een van de meest voorkomende chronische leveraandoeningen. Elk jaar sterven er honderdduizenden mensen aan de gevolgen ervan. Een van de eerste zichtbare symptomen kan juist die verandering in ontlastingskleur zijn, als een soort vroege roep van het lichaam om hulp.

Prognose bij voedingsgerelateerde oorzaken
Wanneer de gele ontlasting verband houdt met je dieet – zoals bij een overdaad aan vetrijke of kleurrijke voedingsmiddelen – is de vooruitzicht meestal rooskleurig. Zodra je je voedingspatroon aanpast, bijvoorbeeld door minder vetten te eten of bepaalde groenten zoals pompoen en wortelen met mate te consumeren, kan de kleur van je ontlasting binnen enkele dagen tot weken weer normaal worden. Je lichaam heeft dan de tijd om de balans te herstellen en de vertering van voedsel op het juiste spoor te brengen.

De gele kleur van je ontlasting vertelt een verhaal, een verhaal dat kan variëren van een tijdelijk ongemak tot een signaal van een groter gezondheidsprobleem. De prognose hangt nauw samen met dat verhaal, en het is aan jou (en je arts) om het goed te lezen. Gelukkig is je lichaam vaak veerkrachtig en in staat om zichzelf te herstellen, maar sommige oorzaken vragen om langdurige zorg en aanpassingen. Of het nu een simpele verandering in dieet is of een serieuze aanpassing in levensstijl, het doel is altijd hetzelfde: je lichaam terugbrengen naar een plek van evenwicht en gezondheid, waar de kleur van je ontlasting geen zorgen meer hoeft te baren.

Preventie

Het voorkomen van gele ontlasting hangt af van de oorzaak. Omdat de ontlastingskleur om verschillende redenen kan veranderen, kan elke preventieve maatregel voor een bepaalde oorzaak een rol spelen bij het voorkomen van verdere veranderingen in de ontlastingskleur. Alcoholonthouding kan een preventieve maatregel zijn tegen gele stoelgang als gevolg van niet-verteerd vet in ontlasting als gevolg van pancreasaandoening. Aan de andere kant zijn sommige oorzaken van veranderingen in de kleur van ontlasting, bijvoorbeeld leverkanker, mogelijk niet geheel te voorkomen.

Casus: Gele ontlasting

Patiënt

Jeroen, 30 jaar, softwareontwikkelaar.

Klachten

Jeroen heeft sinds een paar dagen gele ontlasting. De ontlasting is vaak dun en plakkerig. Jeroen heeft geen koorts of pijn, maar soms wel een opgeblazen gevoel na het eten. Zijn eetlust is normaal, en er is geen gewichtsverlies.

Onderzoek

• Anamnese: Jeroen heeft geen eerdere spijsverteringsproblemen. Hij gebruikt geen medicijnen en drinkt matig alcohol. Recent heeft hij vetrijke maaltijden gegeten. Geen voorgeschiedenis van lever- of galproblemen.
• Fysiek onderzoek: Jeroen's buik voelt normaal aan zonder gevoeligheid. Er zijn geen tekenen van geelzucht of andere afwijkingen. Vitale functies zijn stabiel.
• Laboratoriumonderzoek: Bloedonderzoek toont normale leverwaarden. Geen tekenen van infectie. Ontlastingsonderzoek wordt overwogen bij aanhoudende klachten.

Diagnose

Gele ontlasting bij Jeroen, waarschijnlijk door vetmalabsorptie. Mogelijk gerelateerd aan recente vetrijke voeding.

Behandeling

• Dieetadvies: Jeroen moet vetrijke maaltijden vermijden en meer vezelrijke voeding eten. Dit kan de ontlasting normaliseren.
• Symptomatische behandeling: Probiotica kan worden geprobeerd om de darmflora te ondersteunen.

Advies

• Leefstijl: Jeroen moet zijn dieet aanpassen, met minder vet en meer vezels. Voldoende water drinken helpt ook.
• Medische follow-up: Als de klachten aanhouden of als er nieuwe symptomen ontstaan, moet Jeroen terugkomen. Verdere onderzoeken kunnen dan nodig zijn.

Prognose

Met dieetveranderingen zou Jeroen's ontlasting binnen enkele dagen tot weken moeten verbeteren. De prognose is goed, tenzij er onderliggende problemen zijn. Monitoring is belangrijk als de klachten blijven.

Lees verder

• Kleur van je poep: groene, gele, grijze, zwarte en rode poep
• Witte, lichte of bleke ontlasting: oorzaken bleke stoelgang
• Kleur van de ontlasting bij een baby (grijs, geel, groen)
• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur
• Gele diarree: oorzaken en behandeling van dunne ontlasting