Kleur van je poep: groene, gele, grijze, zwarte en rode poep

Wat is de kleur van je ontlasting? Normale ontlasting of poep is meestal koperbruin tot donkerbruin van kleur. Deze kleur heeft je poep te danken aan de aanwezigheid van bilirubine, een afvalstof of afbraakproduct dat met name vrijkomt bij de afbraak van (oude) rode bloedcellen. Veranderingen in de kleur van je ontlasting of poep kan worden veroorzaakt door het voedsel dat je hebt gegeten, diarree, een bloeding ergens in het spijsverteringsstelsel, darmziekten, leverziekten of alvleesklieraandoeningen, en medicijnen. Groene ontlasting of poep is een relatief veel voorkomende kleurverandering van je poep. Groene poep kan ontstaat bij een teveel aan galkleurstoffen of door het consumeren van veel groene bladgroenten of groene koolsoorten. Rood of zwart gekleurde ontlasting kan wijzen op een bloeding in het maag-darmkanaal (van de slokdarm, maag, dunne darm of colon) en mag niet worden genegeerd, maar moet worden besproken met je huisarts.

• De kleur van je poep: Wat is de kleur van normale ontlasting?
• Groene ontlasting bij volwassenen
• Diarree
• Groene poep door voeding
• Gele, vettig en smerig ruikende ontlasting
• Malabsorptie van vetten
• Geelzucht
• Helderrode poep of ontlasting
• Bloed bij de ontlasting
• Voeding
• Zwarte ontlasting
• Kastanjebruin gekleurde ontlasting
• Grijze, beige of witte ontlasting
• Oranje ontlasting
• Supplementen en medicijnen
• Voeding
• Medische oorzaken
• Onderzoek en diagnose
• Groene poep: Fast lane in je darmen
• Gele poep: Vettig en vol geheimen
• Grijze of kleikleurige poep: Alarmsignaal van de lever
• Zwarte poep: Donker en mysterieus
• Rode poep: Stoplicht op rood
• Onderzoek: Wat gebeurt er bij de dokter?
• Diagnose: De puzzel wordt compleet
• Behandeling van ene afwijkende poepkleur
• Groene poep: Tijd om te vertragen
• Gele poep: Vet wegwerken
• Grijze of kleikleurige poep: De gal weer laten stromen
• Zwarte poep: De bloeding aanpakken
• Rode poep: Stop het bloeden
• Luister naar je lijf, en geef het wat het nodig heeft

De kleur van je poep: Wat is de kleur van normale ontlasting?

Poep is meestal koperbruin tot donkerbruin van kleur. De aanwezigheid van bilirubine in de gal (een afbraakproduct van hemoglobine in de rode bloedcellen dat normaal na een levensduur van enkele weken wordt vernietigd), is in hoofdzaak verantwoordelijk voor de kleur van je ontlasting. De concentratie bilirubine kan de kleur van de ontlasting van lichtgeel tot bijna zwart doen kleuren. Veranderingen in de chemische structuur van bilirubine kan leiden tot groene of gele ontlasting. Gele ontlasting kan ook optreden als ontlasting verdund is of als er minder bilirubine aanwezig is. Bacteriën en verteringsenzymen in de darm kunnen inwerken op de bilirubine en deze van kleur doen veranderen. Wanneer je ontlasting eens een keer van kleur verandert, hoeft dat niet meteen te wijzen op een onderliggend probleem. De meeste veranderingen in kleur van je ontlasting hebben weinig betekenis. Raadpleeg je huisarts als je bezorgd bent over de kleur van je poep. Als je ontlasting helderrood of zwart van kleur is, wat op de aanwezigheid van bloed kan wijzen, schakel dan direct medische hulp in.

Groene ontlasting bij volwassenen

Diarree

Als de ontlasting te snel door de darm gaat, is er onvoldoende tijd om gal te verteren en af te breken. Gal is een vrij dikke, geel-groenige vloeistof, die wordt gebruikt voor het verteren van vet. Normaal wordt het verteerd en afgebroken, zodat je poep de normale bruine kleur krijgt. Een (te) snelle passage van de voeding door het maag-darmkanaal als gevolg van diarree, kan groene ontlasting veroorzaken.

Groene poep door voeding

Groene ontlasting kan ook een normale variant zijn en veroorzaakt worden door een dieet dat rijk is aan groene groenten, vooral spinazie. IJzersupplementen kunnen dit ook veroorzaken, hoewel ijzer vaak donkergekleurde tot zwarte ontlasting geeft.

Gele, vettig en smerig ruikende ontlasting

Malabsorptie van vetten

Er zijn verschillende redenen waarom ontlasting geel en vettig wordt en smerig ruikt. Het kan te wijten zijn aan het onvermogen van de darm om vet te verteren en te absorberen door onder meer:

• Aandoeningen van de darmwand, zoals bij coeliakie;
• Doordat de alvleesklier niet in staat is voldoende verteringsenzymen te produceren, zoals met chronische alvleesklierontsteking of alvleesklierkanker waardoor de ductus pancreatitis of alvleesgang wordt geblokkeerd;
• Doordat er onvoldoende gal wordt geleverd aan de darmen als gevolg van een verstopping van de gal- of leverbuis door galstenen of leverkanker of doordat de galwegen zijn geblokkeerd. Hierdoor kan galkleurstof niet wegvloeien.

Geelzucht

De geelheid, vettigheid en stank worden veroorzaakt door onverteerd vet. Wanneer galkleurstof niet wegstroomt, ontstaat er op een gegeven ogenblik ook geelzucht; de huid, de mondslijmvliezen en het oogwit krijgen dan een gele kleur.

Helderrode poep of ontlasting

Bloed bij de ontlasting

De meest voorkomende oorzaak van helderrode ontlasting bij volwassenen is bloed van aambeien. Bij zuigelingen of baby's is de meest voorkomende oorzaak een anale fissuur of scheurtje in het weefsel rondom de anus. Andere oorzaken van helderrood bloed in de ontlasting kan ernstiger zijn, zoals:

• darminfectie;
• inflammatoire darmziekte, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa;
• divertikels die bloeden;
• tumoren;
• arterioveneuze malformaties in de darmen.

Voeding

Rode kleurstof en rode bieten kunnen ook een roodachtige tint aan de ontlasting geven.

Zwarte ontlasting

Zwarte ontlasting is een zorgwekkend symptoom, omdat het te wijten kan zijn aan een grote bloeding in het maag-darmkanaal, meestal in het bovenste gedeelte (een bloeding in de slokdarm, maag of de dunne darm). Rode bloedcellen worden afgebroken door spijsverteringsenzymen in de darm en dat kleurt de ontlasting zwart. Dergelijke ontlasting is vaak kleverig en teerachtig, en ruikt veelal smerig. Zwarte teerachtige ontlasting mag niet worden genegeerd, maar er moet direct een arts worden ingeschakeld.

Kastanjebruin gekleurde ontlasting

Kastanjebruin gekleurde ontlasting is vaak te wijten aan een bloeding in het maag-darmkanaal, vaak in het bovenste gedeelte van het maag-darmkanaal (slokdarm, maag, twaalfvingerige darm), terwijl de dikke darm vaak de bron is van helderrood bloed. Kastanjebruine ontlasting, veroorzaakt door bloed uit de darm, komt vaak uit de dunne darm en proximale colon (de stijgende colon), maar de kleur hangt ook deels af van hoe snel het bloed zich door de darmen verplaatst. Des te sneller de ontlasting zich verplaatst door het maag-darmkanaal, des te meer helderrood van kleur je poep is. Dit kan een noodsituatie zijn.

Grijze, beige of witte ontlasting

Grijze, beige of witte ontlasting (kleikleurige- of stopverfontlasting) wordt vaak gezien bij ziekten aan de lever of galwegen, waardoor er een tekort aan gal ontstaat. Het kan ook worden veroorzaakt door alvleesklierkanker waardoor de galwegen worden geblokkeerd. Gebrek aan gal zorgt ervoor dat ontlasting zijn bruine kleur verliest en een bleekachtige verschijning krijgt.

Oranje ontlasting

Er zijn enkele veelvoorkomende en goedaardige redenen voor oranje ontlasting.

Supplementen en medicijnen

Supplementen en medicijnen die oranje ontlasting kunnen veroorzaken zijn onder andere bètacaroteen (provitamine A) en aluminiumhydroxide (te vinden in antacida ofwel zuurbindende middelen).

Voeding

Voedingsmiddelen die oranje poep kunnen veroorzaken zijn onder meer:

• elk voedingsmiddel met een kunstmatige gele of oranje kleurstof;
• abrikozen;
  Spinazie / Bron: Lecic/Shutterstock.com
• wortelen;
• koriander;
• boerenkool;
• verse tijm;
• zoete aardappelen;
• spinazie; en
• raapstelen.

Medische oorzaken

Er zijn ook enkele medische redenen waardoor je ontlasting oranje kan kleuren. Een reden zou kunnen zijn dat ontlasting niet voldoende gal kan absorberen doordat de ontlasting te snel door de darm passeert. Dit kan veroorzaakt worden door een aantal verschillende aandoeningen, zoals diarree, het prikkelbare darmsyndroom (PDS), of een korte darmsyndroom (KDS), waarbij de (dunne) darm onvoldoende in staat is om voedingsstoffen op te nemen. Een andere mogelijke medische oorzaak van oranje ontlasting is onvoldoende gal. Het zou kunnen zijn dat het lichaam niet genoeg gal aanmaakt. Een tweede reden voor te weinig gal, is dat de galwegen zijn geblokkeerd. Een blokkade in de galwegen kan worden veroorzaakt door galstenen, een ontsteking, cysten of tumoren.

Onderzoek en diagnose

Je staat op het punt de wc door te spoelen en... daar is het: een kleur die je totaal niet had verwacht. Groene, gele, grijze, zwarte of rode poep—het is als een verborgen boodschap van je lichaam, en het is tijd om erachter te komen wat het betekent. Laten we duiken in de kleurrijke wereld van ontlasting en ontdekken hoe dokters dit mysterie aanpakken.

Groene poep: Fast lane in je darmen

Groene poep kan het resultaat zijn van een dieet vol bladgroenten (ja, dat betekent dat al die spinazie zijn werk doet) of ijzersupplementen. Maar als dat niet de oorzaak is, kan het betekenen dat je voedsel te snel door je darmen gaat, bijvoorbeeld door diarree. De gal die normaal gesproken de bruine kleur geeft, heeft niet genoeg tijd gehad om af te breken en voilà, groen is het resultaat. Bij twijfel kan de arts een ontlastingsonderzoek laten doen om te controleren op bacteriële infecties of darmproblemen zoals het prikkelbare darmsyndroom (PDS).

Gele poep: Vettig en vol geheimen

Een gelige, vettige poep die er bijna glanzend uitziet? Dat kan een teken zijn van vetmalabsorptie, wat betekent dat je lichaam moeite heeft met het verwerken van vetten. Dit kan wijzen op een probleem met je alvleesklier of galblaas. De arts kan bloedonderzoek doen om naar enzymen te kijken die vetten helpen afbreken, en een ontlastingsmonster testen op vetten. Een echo of CT-scan kan helpen om te zien of er een blokkade is in je galwegen.

Grijze of kleikleurige poep: Alarmsignaal van de lever

Grijze of lichtgekleurde poep kan een teken zijn van een probleem met je lever of galwegen, zoals een obstructie van de galwegen, hepatitis, of zelfs cirrose. Omdat gal de stof is die je ontlasting zijn bruine kleur geeft, kan een tekort eraan zorgen voor deze bleekheid. Je arts zal waarschijnlijk een bloedtest laten doen om je leverenzymen te controleren en kan ook een MRI of echografie van je galblaas of lever aanbevelen om te zien of er sprake is van een blokkade of ontsteking.

Zwarte poep: Donker en mysterieus

Zwarte ontlasting kan een heel eenvoudig verhaal zijn: het eten van veel drop of het nemen van ijzersupplementen kan dit effect hebben. Maar als je die niet hebt ingenomen, kan zwarte poep wijzen op een bloeding in het bovenste deel van je spijsverteringskanaal, zoals je maag of dunne darm. Bloed dat wordt afgebroken door maagzuur, wordt donkerzwart. De arts zal waarschijnlijk een ontlastingsonderzoek laten doen om te controleren op verborgen bloed, en als er bloed wordt gevonden, kan een endoscopie nodig zijn om de bron van de bloeding op te sporen.

Rode poep: Stoplicht op rood

Rode ontlasting is vaak even schrikken. Soms is het niets ernstigs—misschien heb je net een bietensalade gegeten of veel rode gelatine gesnoept. Maar het kan ook een teken zijn van bloed in de ontlasting, wat kan wijzen op een bloeding in de onderste delen van je darmen, zoals bij aambeien, een scheurtje in het slijmvlies, of zelfs darmkanker. De arts kan een rectaal onderzoek doen en een colonoscopie aanbevelen om de oorzaak te vinden en het bloeden te stoppen.

Onderzoek: Wat gebeurt er bij de dokter?

Als je merkt dat je poep een ongebruikelijke kleur heeft en dit langer dan een paar dagen aanhoudt, is het tijd om naar de dokter te gaan. Je arts zal beginnen met een gesprek over je dieet en medicijngebruik om te zien of daar een duidelijke oorzaak ligt. Vervolgens kunnen ze bloedonderzoek, ontlastingsonderzoek en beeldvorming zoals een echografie, endoscopie of MRI laten doen, afhankelijk van de kleur en mogelijke oorzaken.

Diagnose: De puzzel wordt compleet

Na het onderzoek kan je arts met de verzamelde informatie een diagnose stellen. Is het een onschuldig dieetprobleem of iets wat meer aandacht nodig heeft, zoals een leverziekte of darmbloeding? Gelukkig kunnen de meeste oorzaken van afwijkende poepkleuren effectief worden behandeld zodra ze zijn opgespoord.

Behandeling van ene afwijkende poepkleur

Dus, je hebt net een blik geworpen in de wc-pot en je poep heeft een tint die je totaal niet had verwacht. Groen, geel, zwart, rood, of zelfs grijs—elk van deze kleuren is als een signaal van je lichaam, en nu is het tijd om actie te ondernemen. Gelukkig is de behandeling van een afwijkende poepkleur vaak eenvoudig, maar afhankelijk van wat er echt aan de hand is.

Groene poep: Tijd om te vertragen

Als je poep groen is, is de kans groot dat je voedsel te snel door je darmen raast. Dit kan komen door diarree, maar het kan ook een onschuldige bijwerking zijn van wat je eet—zoals bladgroenten of ijzersupplementen. De behandeling? Hydrateren is key! Drink veel water om de snelheid van je darmtransit te normaliseren, en zorg ervoor dat je voldoende vezels binnenkrijgt om de boel weer in balans te brengen. Als een infectie de boosdoener is, kan de arts medicatie voorschrijven om je darmen te kalmeren.

Gele poep: Vet wegwerken

Gele, vettige poep wijst meestal op vetmalabsorptie. Hier komt je voeding en vetvertering in het spel. De behandeling begint met het aanpakken van het onderliggende probleem—of dat nu een galblaasprobleem, een tekort aan pancreasenzymen, of een ander spijsverteringsissue is. Je arts kan enzympreparaten voorschrijven om je te helpen vetten beter te verteren. Daarnaast kan het aanpassen van je dieet, met minder vetten en meer vezels, wonderen doen voor de kleur en consistentie van je ontlasting.

Grijze of kleikleurige poep: De gal weer laten stromen

Als je poep grijs of kleikleurig is, dan mis je waarschijnlijk gal in je spijsverteringskanaal. De behandeling? Dit kan een beetje complexer zijn, omdat een galwegobstructie of leverziekte het probleem kan zijn. Afhankelijk van de oorzaak zal de arts medicijnen voorschrijven om gal weer vrij door je systeem te laten stromen, of in ernstigere gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de blokkade op te heffen. Als hepatitis de boosdoener is, krijg je mogelijk antivirale medicatie voorgeschreven.

Zwarte poep: De bloeding aanpakken

Zwarte poep kan een teken zijn van een bloeding in je maag of darmen, en dat betekent actie ondernemen! Je arts zal de bron van de bloeding willen vinden en behandelen. Dit kan variëren van medicijnen om een maagzweer te genezen tot een endoscopie om poliepen of gezwellen te verwijderen. Soms kan het zo eenvoudig zijn als stoppen met ijzersupplementen of bepaalde medicijnen die de kleur veroorzaken.

Rode poep: Stop het bloeden

Rode poep kan, als het niet door voedsel zoals bieten komt, wijzen op een bloeding in het lagere deel van je spijsverteringskanaal. De behandeling hangt af van de bron: bij aambeien of een scheurtje kan de arts je een zalf of vezelrijk dieet voorschrijven om de boel te genezen. Als er sprake is van poliepen of gezwellen, kan een colonoscopie nodig zijn om deze te verwijderen. Soms vereist het aanpakken van de oorzaak een combinatie van behandelingen, maar hoe sneller je erbij bent, hoe beter.

Luister naar je lijf, en geef het wat het nodig heeft

De meeste kleurveranderingen van je poep zijn onschuldig en snel op te lossen met eenvoudige aanpassingen in voeding en hydratatie. Maar als er een medische oorzaak achter zit, is het belangrijk om snel te handelen. Van medicijnen en voedingssupplementen tot operaties in meer serieuze gevallen—de behandeling hangt volledig af van wat je lichaam je vertelt.

Lees verder

• Witte, lichte of bleke ontlasting: oorzaken bleke stoelgang
• Bloed in poep of ontlasting: symptomen en mogelijke oorzaken
• Soorten ontlasting: vorm en de Bristol ontlastingsschaal
• Zwarte ontlasting: oorzaken kleverige en teerachtige poep
• Vetdiarree: oorzaken vette, plakkerige ontlasting of poep