Buitenbaarmoederlijke zwangerschap: symptomen, behandeling

Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of extra-uteriene graviditeit (EUG), ontstaat de zwangerschap buiten de baarmoeder, veelal in een eileider. Wat zijn de oorzaken en de symptomen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Hoe stelt men de diagnose en hoe wordt een buitenbaarmoederlijke zwangerschap behandeld? Kan een vrouw opnieuw zwanger worden na een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?

Inhoud artikel

• Baarmoeder en eileiders
• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Oorzaken buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Symptomen buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Verschijnselen als de buitenbaarmoederlijke zwangerschap niet wordt ontdekt
• Diagnose buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Behandeling buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Prognose buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Baarmoeder en eileiders

De baarmoeder of uterus is een van de inwendige organen van de vrouw. De baarmoeder ligt onder in de buik, tussen de blaas en de endeldarm en heeft de vorm van een omgekeerde peer (ongeveer zo groot als een vuist). Aan de bovenkant monden de eileiders erin uit. De wand van de baarmoeder is een dikke holle spier, aan de binnenkant bedekt met het baarmoederslijmvlies. Het slijmvlies wordt onder invloed van de geslachtshormonen op vaste tijden afgestoten en weer opgebouwd (menstruatiecyclus). Wanneer een bevruchte eicel zich innestelt in het slijmvlies dan stopt de cyclus en gaat een gedeelte van het slijmvlies deel uit maken van de placenta.

Een eileider is een gespierde buis die van de baarmoeder naar de eierstok loopt. De eileiders zijn ongeveer tien centimeter lang en liggen links en rechts onderin de buikholte. Na de eisprong wordt de eicel door de eileider naar de baarmoeder getransporteerd.

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is een zwangerschap waarbij de bevruchte eicel zich innestelt en ontwikkelt buiten de baarmoederholte. Meestal gaat het om een van de eileiders, op weg naar de baarmoeder blijft de eicel steken. Het kan bijvoorbeeld komen als vrouwen te kampen hebben met minder toegankelijke eileiders. Naast de eierstokken kan een eicel zich ook nestelen in de hals van de baarmoeder, een van de eierstokken of in de buikholte, dit gebeurt niet vaak. Bij een zwangerschap buiten de baarmoeder kan het ongeboren kind zich niet normaal ontwikkelen, de zwangerschap zal mislopen in een pril stadium. Bij ongeveer één op de honderd zwangere vrouwen is er sprake van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Oorzaken buitenbaarmoederlijke zwangerschap

• Het kan komen door beschadiging van eileider of eileiders. Beschadiging kan optreden na een sterilisatie die niet gelukt is of een sterilisatie die ongedaan is gemaakt.
• De oorzaak kan ook een ontsteking zijn, bijvoorbeeld door chlamydia.
• Aangeboren afwijkingen van de eileiders: krommingen, vernauwingen, abnormale lengte. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij DES-dochters.
• Gebruik van een spiraaltje kan de oorzaak zijn: er kan een ontsteking ontstaan van het slijmvlies van de baarmoeder. Een spiraaltje kan ook voor een zogenaamde luie eileider zorgen, dit belemmert het transport van de eicel.
• Myomen, ook wel vleesbomen genoemd, kunnen de doorgang versperren.
• Het is ook mogelijk dat bij IVF een embryo terechtkomt bij de bovenkant van de baarmoeder of een van de eileiders.
• De eicel kan afwijkingen vertonen en door bijvoorbeeld abnormale groei het transport hinderen.
• Een operatie aan de eileiders kan door littekenweefsel het transporteren van de eicel moeilijker maken.
• Of roken invloed heeft, wordt nog onderzocht.
• De kans op het krijgen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap stijgt met de leeftijd.

Symptomen buitenbaarmoederlijke zwangerschap

De zwangerschap zal in het begin hetzelfde verlopen als bij een 'gewone' zwangerschap. De zwangerschapstest is positief en ook de andere verschijnselen zijn hetzelfde. Maar op een zeker moment treden er klachten op, omdat de plek waar de eicel is terechtgekomen niet geschikt is voor een zwangerschap. De klachten kunnen snel optreden, maar ook wel na een paar weken:

• Bloedverlies: dit wordt veroorzaakt door de eicel die zich innestelt in de eileiderwand of het kan komen door het vruchtje wat is afgestorven omdat het niet wordt gevoed.
• Pijn: door uitzetting van de eileider. De pijn voel je meestal aan één kant van de buik of onderin de buik. Pijn hoeft niet aanwezig te zijn.

Verschijnselen als de buitenbaarmoederlijke zwangerschap niet wordt ontdekt

• De eileider kan scheuren als de buitenbaarmoederlijke zwangerschap niet wordt ontdekt. Dit leidt tot een acute en heftige pijn die je uiteindelijk voelt in de hele buik.
• Bloed uit de eileider komt in de buikholte en dit leidt tot pijn in de schouder (dit komt door zenuwbanen die elkaar overlappen).
• Shock kan optreden als de bloedingen heftig zijn.
• Let op, medische hulp is direct nodig!

Diagnose buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Het is moeilijk om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap vast te stellen omdat de verschijnselen lijken op een miskraam of een ontsteking van de blinde darm. Soms zijn er ook alleen wat vage klachten. Als wordt gedacht aan een buitenbaarmoederlijke zwangerschap dan kunnen de volgende onderzoeken worden gedaan: onderzoek van de buik (pijnlijk, drukpijn, loslaatpijn), bloedonderzoek en onderzoek van urine om te kijken of zwangerschapshormoon aanwezig is, inwendig onderzoek, echoscopie (om te zien of de zwangerschap zichtbaar is in de baarmoeder). Middels een laparoscopie kan worden bekeken of zich een zwangerschap buiten de baarmoeder bevindt.

Behandeling buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Er zijn een paar behandelingsmethoden mogelijk:

• Een afwachtende behandelingsmethode.
• Injecties met methotrexaat (medicijn wat de groei van cellen remt): als de eileider niet gescheurd is, geen hartactie van de ongeboren vrucht, er geen bloedingen zijn. Het vruchtje sterft af in de eileider zonder operatie. Vraag bij de huisarts na wanneer het weer mogelijk is om zwanger te worden na gebruik van dit middel.
• Laparoscopie: via een laparoscoop kan de de buitenbaarmoederlijke zwangerschap worden weggenomen.
• Laparotomie: middels een buiksnede wordt de buik geopend en de buitenbaarmoederlijke zwangerschap wordt weggehaald.

Prognose buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Het hangt af van de eileiders hoe de vooruitzichten zijn. Ook nadat er een eileider is verwijderd kan er zich een gewone zwangerschap in de baarmoeder ontwikkelen. Het hangt er dan vanaf hoe de overgebleven eileider eruit ziet. Zijn beide eileiders getroffen dan is meestal de enige mogelijkheid om zwanger te worden in-vitrofertilisatie. Als iemand na een buitenbaarmoederlijke zwangerschap opnieuw zwanger wordt dan is het verstandig om al in een vroeg stadium een echo te maken om te kijken of de zwangerschap wel op de juiste plaats zit.