Hysterosalpingografie: Beeld van baarmoeder en eileiders

Een hysterosalpingografie is een radiografisch onderzoek waarbij de gynaecoloog de baarmoeder en de eileiders in beeld krijgt door middel van contrastvloeistof. Dankzij fluoroscopie krijgt de gynaecoloog zelfs bewegende beelden te zien van de baarmoeder en eileiders. Dit onderzoek gaat onder andere door bij vrouwen die omwille van verschillende redenen niet zwanger geraken. Een hysterosalpingografie is relatief snel, eenvoudig, niet-invasief en er zijn weinig risico’s aan verbonden.

• Synoniemen hysterosalpingografie
• Hysterosalpingografie en de rol in vruchtbaarheidsonderzoek
• Diagnostische waarde van hysterosalpingografie
• Hysterosalpingografie bij onverklaarde onvruchtbaarheid
• Indicatie beeld van baarmoeder en eileiders
• Tegenindicatie beeld van baarmoeder en eileiders
• Technische aspecten van hysterosalpingografie
• Contrastvloeistof en fluoroscopie bij hysterosalpingografie
• Voorbereiding op hysterosalpingografie
• Voor het onderzoek
• Tijdens het onderzoek: Gynaecoloog gebruikt contrastvloeistof
• Pijn tijdens de test
• Na het onderzoek: Patiënte mag naar huis
• Resultaten
• Risico’s hysterosalpingografie
• Hysterosalpingografie en vruchtbaarheidsbehandeling
• Hysterosalpingografie als voorbereiding op vruchtbaarheidsbehandelingen
• Verband tussen hysterosalpingografie en succes van vruchtbaarheidsbehandelingen
• Praktische tips voor het leven met hysterosalpingografie
• Bereid je voor op de procedure
• Wat te dragen en wat mee te nemen
• Hoe de procedure verloopt
• Zorg goed voor jezelf na de test
• Verwacht de resultaten
• Mogelijke complicaties en voorzorgsmaatregelen
• Misvattingen rond Hysterosalpingografie
• Hysterosalpingografie is een pijnlijke procedure
• Hysterosalpingografie is alleen voor vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen
• De HSG-procedure wordt altijd onder narcose uitgevoerd
• Hysterosalpingografie is gevaarlijk voor je gezondheid
• De HSG-test kan zwangerschap veroorzaken
• Hysterosalpingografie is een langdurige en ingewikkelde procedure
• Je kunt niet meer normaal functioneren na een HSG-test

Synoniemen hysterosalpingografie

Een hysterosalpingografie is eveneens bekend onder deze synoniemen:

• hysterogram
• uterosalpingografie
• uterotubografie

"HSG" is de gebruikte afkorting van dit onderzoek.

Hysterosalpingografie en de rol in vruchtbaarheidsonderzoek

Diagnostische waarde van hysterosalpingografie

De hysterosalpingografie (HSG) is een waardevol diagnostisch hulpmiddel in het vruchtbaarheidsonderzoek van vrouwen die moeite hebben met zwanger worden. Het biedt artsen inzicht in de toestand van de baarmoeder en eileiders, twee belangrijke factoren bij conceptie. HSG kan blokkades in de eileiders opsporen, bijvoorbeeld veroorzaakt door verklevingen of infecties, die de voortplanting kunnen belemmeren. Daarnaast maakt het de arts mogelijk om afwijkingen in de baarmoeder te identificeren, zoals poliepen, vleesbomen of aangeboren afwijkingen, die ook een invloed kunnen hebben op de vruchtbaarheid.

Hysterosalpingografie bij onverklaarde onvruchtbaarheid

Een van de belangrijkste toepassingen van hysterosalpingografie is het onderzoeken van vrouwen met onverklaarde onvruchtbaarheid. Wanneer een vrouw geen duidelijke medische oorzaak voor haar vruchtbaarheidsproblemen heeft, kan HSG helpen bij het vinden van onderliggende afwijkingen. De test biedt gedetailleerde beelden van de baarmoeder en eileiders, waardoor artsen in staat zijn om mogelijke blokkades of afwijkingen te identificeren die anders misschien ongemerkt zouden blijven.

Indicatie beeld van baarmoeder en eileiders

De gynaecoloog voert dit onderzoek uit om verstoppingen in de eileiders of andere problemen in de baarmoeder en eileiders op te sporen. Dit onderzoek is nuttig bij een vrouw die moeite heeft om zwanger te raken, of die meerdere miskramen heeft gehad. De gynaecoloog voert eveneens dit onderzoek uit bij vrouwen waarbij de eileiders zijn afgebonden om een zwangerschap te voorkomen. Door middel van het onderzoek bevestigt hij de occlusie (afbinding) van de eileiders. Dankzij het onderzoek krijgt de gynaecoloog een beeld van de vorm en de structuur van de baarmoeder, de doorlaatbaarheid van de eileiders, en de littekens in de baarmoeder als gevolg van een operatie of infectie. Verklevingen, tumoren, vleesbomen (goedaardige gezwellen in de baarmoeder) enzovoort zijn op te sporen dankzij een hysterosalpingografie.

Tegenindicatie beeld van baarmoeder en eileiders

Dit onderzoek gaat niet door bij een vrouw met abnormale vaginale bloedingen of bij een bekkenontsteking (infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen). Ook mag een vrouw niet zwanger zijn. De röntgenstralen zijn namelijk schadelijk voor de foetus. Tot slot mag een vrouw geen onbehandelde seksueel overdraagbare aandoening (SOA) hebben.

Technische aspecten van hysterosalpingografie

Contrastvloeistof en fluoroscopie bij hysterosalpingografie

Tijdens het hysterosalpingografieonderzoek wordt een contrastvloeistof via de baarmoederhals in de baarmoeder ingebracht. Deze vloeistof, meestal jodiumhoudend, zorgt ervoor dat de baarmoeder en eileiders goed zichtbaar zijn op röntgenbeelden. De fluoroscopie maakt het mogelijk om niet alleen stilstaande beelden te verkrijgen, maar ook bewegende beelden van de doorgang van het contrastmiddel door de eileiders. Dit is van cruciaal belang voor het vaststellen van blokkades of andere afwijkingen die de vruchtbaarheid kunnen beïnvloeden.

Voorbereiding op hysterosalpingografie

Vrouwen die zich voorbereiden op een hysterosalpingografie moeten rekening houden met enkele belangrijke stappen. Allereerst wordt hen vaak aangeraden om het onderzoek te plannen tussen de menstruatie en de ovulatie, om de kans op zwangerschap tijdens het onderzoek te minimaliseren. De patiënt wordt ook geïnformeerd over het gebruik van een lokaal verdovingsmiddel om ongemak tijdens de procedure te verminderen. Het is belangrijk dat de patiënt geen infecties of ontstekingen in de bekkenregio heeft, dus een grondig medisch onderzoek is essentieel voorafgaand aan het onderzoek.

Voor het onderzoek

Voorbereidingen
De gynaecoloog schrijft een antibioticakuur voor het onderzoek om infecties te voorkomen. Om de kans op een infectie te verminderen, gaat het onderzoek het beste door ongeveer 7 of 8 dagen na het stoppen van de menstruatiebloedingen. Informatie over mogelijke allergische reacties vertelt de patiënte zeker aan de gynaecoloog of verpleegkundige omdat ze contrastvloeistof toegediend krijgt.

Praktisch
De patiënte mag normaal eten en drinken voor het onderzoek. Ze krijgt op de dag van het onderzoek mogelijk kalmerende geneesmiddelen. Vlak voor het onderzoek doet ze de kleding onder de taille uit. Daarnaast verwijdert de patiënte alle sierraden, tandprotheses, brillen, alle metalen voorwerpen en kledij waarin materiaal verwerkt zit. Dit interfereert namelijk mogelijk met het röntgentoestel. Het onderzoek kent een tijdsduur van maximaal dertig minuten.

Tijdens het onderzoek: Gynaecoloog gebruikt contrastvloeistof

Dit onderzoek gebeurt op de afdeling radiologie. De patiënte gaat op een tafel liggen onder een röntgentoestel. De patiënte plaatst daarna de voeten in de voetensteunen, zoals dit ook gebeurt bij een bekkenonderzoek (gynaecologisch onderzoek). Dit betekent dat ze de knieën optrekt naar de borst toe. Vervolgens plaatst de gynaecoloog voorzichtig een speculum (speciaal instrument) in de schede. Dit voelt soms ongemakkelijk aan, maar is vergelijkbaar met een uitstrijkje bij een gynaecologisch onderzoek. Nadat de baarmoederhals is schoongemaakt, plaatst de gynaecoloog een dunne katheter (buisje) door de baarmoederhals. Hij laat hierdoor contrastvloeistof (kleurstof) stromen zodat de ruimte van de buikholte, de baarmoeder en de eileiders zich vult. De contrastvloeistof is nodig om de gebieden beter zichtbaar te maken op een röntgenfoto. Na deze procedure maakt de gynaecoloog dan ook foto’s (radiografie) en videobeelden (medische term: fluoroscopie). Dit verschijnt op een monitor die ook in de behandelkamer staat.

Pijn tijdens de test

Het pijngevoel tijdens de test is variabel per vrouw. Zo ervaren sommige vrouwen milde tot matige krampen tijdens of na het onderzoek die vergelijkbaar zijn met menstruatiekrampen. Misschien heeft een vrouw eveneens wat pijn als de kleurstof uit de eileiders lekt, of wanneer de eileiders geblokkeerd zijn. Een aantal vrouwen ervaart (zeer) ernstige krampen die normaal gezien maar maximaal één minuut aanhouden. Verder melden sommige vrouwen dat de angst voor pijn veel erger was dan elk ongemak dat ze voelden tijdens de hysterosalpingografie. Is de pijn tijdens de hysterosalpingografie echter heel ernstig, dan is het belangrijk om dit onmiddellijk te melden aan de arts. Hij kan eventueel een katheter snel verwijderen, waardoor de druk vrijkomt en de pijn vermindert of verdwijnt. Voor effectieve pijnverlichting tijdens een HSG, is het lokaal toepassen van het NSAID (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) van lidocaïnecrème op de achterste fornix (gebied aan het uiteinde van de vagina rondom de baarmoedermond) van de cervix uteri (baarmoederhals) en een paracervische (langs de baarmoederhals) lidocaïne-injectie in de cervix uteri de meest effectieve methode. Dit blijkt uit een wetenschappelijk onderzoek waarvan de resultaten in maart-april 2015 verschenen in het tijdschrift 'Pain Res Manag'.

Na het onderzoek: Patiënte mag naar huis

De patiënte blijft na het onderzoek nog even wachten totdat de gynaecoloog alle beelden heeft beoordeeld. Soms moeten namelijk opnieuw opnames gebeuren als deze onduidelijk zijn. Daarna mag de patiënte naar huis. Na het onderzoek volgt mogelijk nog een antibioticakuur. Wat krampen of lichte bloedingen zijn normaal na het onderzoek. Als de patiënte pijn, koorts of een stinkende vaginale afscheiding ervaart, neemt ze onmiddellijk contact op met de gynaecoloog. Deze symptomen wijzen namelijk mogelijk op een infectie. De gynaecoloog maakt een verslag op van het onderzoek en stuurt dit door naar de behandelende arts van de patiënte.

Resultaten

Normale resultaten
Wanneer de gynaecoloog geen afwijkingen ziet aan de baarmoeder en eileiders, zijn de resultaten normaal.

Afwijkende resultaten
Vele oorzaken leiden tot afwijkende resultaten. Deze omvatten de aanwezigheid van vreemde voorwerpen, een verstopping van de eileiders, littekenweefsel (verklevingen) in de baarmoeder of eileiders, ontwikkelingsstoornissen van de structuur van de baarmoeder en eileiders en tumoren of poliepen in de baarmoeder (baarmoederpoliepen). Bij een hysterosalpingografie ziet de gynaecoloog enkel de inhoud van de baarmoeder en de eileiders. Afwijkingen aan de eierstokken, de wand van de baarmoeder spoort de gynaecoloog op met een MRI-scan en echografie.

Risico’s hysterosalpingografie

Een hysterosalpingografie is een vrij veilig onderzoek waaraan maar enkele risico’s verbonden zijn. Soms ontwikkelt de patiënte een allergische reactie op de contrastvloeistof. Een eileiderontsteking (salpingitis) of ontsteking van het baarmoederslijmvlies (endometritis) behoren ook tot de mogelijke complicaties. Tot slot gebeurt soms een perforatie (gat) van de baarmoeder.

Hysterosalpingografie en vruchtbaarheidsbehandeling

Hysterosalpingografie als voorbereiding op vruchtbaarheidsbehandelingen

Voor vrouwen die onvruchtbaarheid ondervinden, kan een hysterosalpingografie worden aanbevolen voordat vruchtbaarheidsbehandelingen, zoals intra-uteriene inseminatie (IUI) of in-vitrofertilisatie (IVF), worden gestart. Het resultaat van de HSG kan van invloed zijn op de beslissing over het type behandeling dat wordt gekozen. Indien blokkades in de eileiders worden ontdekt, kan IVF een betere optie zijn dan IUI. De test kan dus helpen om het behandelplan beter af te stemmen op de specifieke situatie van de patiënt.

Verband tussen hysterosalpingografie en succes van vruchtbaarheidsbehandelingen

Het blijkt dat vrouwen die een normale hysterosalpingografie ondergaan, een hogere kans hebben op succes met vruchtbaarheidsbehandelingen. Het identificeren en verhelpen van blokkades in de eileiders kan de kans op zwangerschap aanzienlijk verbeteren. HSG biedt dus waardevolle informatie die kan bijdragen aan het verbeteren van de kans op zwangerschap door middel van gerichte behandelingen.

Praktische tips voor het leven met hysterosalpingografie

Hysterosalpingografie (HSG) is een beeldvormende test die wordt gebruikt om de gezondheid van de baarmoeder en de eileiders te onderzoeken. Het wordt vaak uitgevoerd bij vrouwen die moeite hebben met zwanger worden, omdat het helpt bij het identificeren van blokkades of andere problemen in de voortplantingsorganen. De procedure kan ongemakkelijk zijn, maar met de juiste voorbereiding en zorg kun je het proces soepeler laten verlopen. Hieronder vind je enkele praktische tips voor je voorbereiding en tijdens de test zelf.

Bereid je voor op de procedure

Voordat de hysterosalpingografie wordt uitgevoerd, zal de arts je uitleggen wat je kunt verwachten. De test wordt meestal uitgevoerd tussen de menstruatie en de ovulatie, omdat dit de meest geschikte tijd is om de procedure uit te voeren. Je moet mogelijk een mild pijnstillend middel nemen, zoals ibuprofen, om het ongemak tijdens de test te verminderen. Het is ook belangrijk om te weten dat de test meestal niet vergoed wordt door zorgverzekeraars als deze niet als medisch noodzakelijk wordt beschouwd, dus controleer van tevoren bij je verzekering.

Wat te dragen en wat mee te nemen

Tijdens de hysterosalpingografie zal je gevraagd worden om een ziekenhuisoutfit te dragen, meestal een kamerjas en een deken voor comfort. Het is handig om een maandverband mee te nemen, aangezien er na de test lichte bloeding of vaginale afscheiding kan optreden. Zorg ervoor dat je een vertrouwd persoon meeneemt, omdat je je na de test mogelijk wat moe of ongemakkelijk voelt, vooral als je een mild pijnstillend middel hebt ingenomen.

Hoe de procedure verloopt

De procedure zelf bestaat uit het inbrengen van een contrastvloeistof in de baarmoeder via de cervix, die zichtbaar wordt op röntgenfoto’s. De contrastvloeistof maakt het mogelijk om blokkades of andere afwijkingen in de baarmoeder en eileiders te zien. Je zult mogelijk lichte krampen voelen terwijl de vloeistof in je baarmoeder wordt geïnjecteerd. De test zelf duurt meestal niet langer dan 20-30 minuten. Het is belangrijk om te ontspannen, aangezien spanning het ongemak kan verergeren. Praat met je arts als je pijn ervaart die niet kan worden getroost door de pijnstillers.

Zorg goed voor jezelf na de test

Na de hysterosalpingografie kun je lichte bloeding of krampen ervaren, wat normaal is. Je kunt een maandverband dragen en ibuprofen gebruiken om het ongemak te verlichten. Het is ook belangrijk om voldoende rust te nemen na de procedure. Sommige vrouwen ervaren wat vermoeidheid, dus het is goed om rustig aan te doen. Drink veel water om de contrastvloeistof snel uit je systeem te helpen verwijderen.

Verwacht de resultaten

Na de hysterosalpingografie zal je arts de resultaten met je bespreken. Als er blokkades in de eileiders of andere problemen worden gevonden, kan dit de oorzaak zijn van onvruchtbaarheid en kunnen verdere tests of behandelingen nodig zijn. Het is belangrijk om een follow-upafspraak te plannen om de resultaten te bespreken en om vragen te stellen over mogelijke behandelingsopties. Zorg ervoor dat je weet wat de volgende stappen zijn, afhankelijk van de bevindingen van de test.

Mogelijke complicaties en voorzorgsmaatregelen

Hoewel hysterosalpingografie een veilige procedure is, zijn er een paar mogelijke complicaties om rekening mee te houden. In zeldzame gevallen kan er een infectie optreden, vooral als er een blokkade in de eileiders is. Let op symptomen zoals koorts, pijn in de onderbuik of abnormale afscheiding, en neem onmiddellijk contact op met je arts als je een van deze symptomen ervaart. Het is ook belangrijk om een veilige seksuele gezondheid te behouden, omdat de procedure het risico op infectie kan verhogen.

Misvattingen rond Hysterosalpingografie

Hysterosalpingografie is een pijnlijke procedure

Een veelvoorkomende misvatting is dat de hysterosalpingografie (HSG) een zeer pijnlijke procedure is. Hoewel sommige vrouwen wat ongemak kunnen ervaren, vooral wanneer het contrastmiddel wordt geïnjecteerd, is de procedure doorgaans goed te verdragen. Het ongemak duurt meestal maar een korte tijd, en de meeste vrouwen kunnen zich daarna weer snel herstellen. Het gevoel is vaak te vergelijken met menstruatiekrampen, en pijnstillers kunnen helpen om het ongemak te verlichten.

Hysterosalpingografie is alleen voor vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen

Sommige mensen denken dat de hysterosalpingografie alleen wordt uitgevoerd bij vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen. Dit is echter niet het geval. HSG wordt vaak gebruikt als diagnostisch hulpmiddel om de gezondheid van de baarmoeder en eileiders te beoordelen, zelfs als er geen specifieke vruchtbaarheidsproblemen zijn. Het kan helpen om onderliggende problemen zoals verstoppingen of afwijkingen in de eileiders te identificeren, die invloed kunnen hebben op de algehele gezondheid van de voortplantingsorganen.

De HSG-procedure wordt altijd onder narcose uitgevoerd

Er wordt soms gedacht dat de hysterosalpingografie altijd onder narcose moet worden uitgevoerd, maar dat is niet waar. De meeste HSG's worden uitgevoerd zonder verdoving, omdat de procedure relatief snel is en de pijn meestal minimaal is. Bij sommige vrouwen, vooral als ze angstig of gevoelig zijn, kan een milde verdoving of pijnstilling worden aangeboden om het proces comfortabeler te maken. In de meeste gevallen is echter geen zware anesthesie nodig.

Hysterosalpingografie is gevaarlijk voor je gezondheid

Sommige vrouwen maken zich zorgen dat de hysterosalpingografie schadelijk voor hun gezondheid kan zijn, maar dit is over het algemeen niet het geval. De procedure is veilig en wordt routinematig uitgevoerd in ziekenhuizen en klinieken. Er zijn echter enkele risico's verbonden aan het gebruik van contrastmiddelen, zoals een allergische reactie of infectie, maar deze komen zelden voor. De artsen nemen voorzorgsmaatregelen om deze risico's te minimaliseren, en complicaties zijn uiterst zeldzaam.

De HSG-test kan zwangerschap veroorzaken

Er wordt soms gezegd dat een hysterosalpingografie zwangerschap kan veroorzaken, maar dit is een misverstand. De procedure heeft geen invloed op je vermogen om zwanger te worden op lange termijn. In feite wordt het uitvoeren van een HSG-test soms geassocieerd met een verhoogde kans op zwangerschap in de maanden direct na de procedure, maar dit is meer een statistische bevinding dan een direct gevolg van de procedure zelf.

Hysterosalpingografie is een langdurige en ingewikkelde procedure

Er wordt vaak gedacht dat de hysterosalpingografie een langdurige en ingewikkelde procedure is, maar dit is niet waar. De procedure duurt meestal maar 15 tot 30 minuten. Tijdens deze korte tijd wordt een contrastmiddel in de baarmoeder geïnjecteerd, en wordt er een röntgenfoto gemaakt om te kijken of de eileiders open zijn. Het hele proces is relatief snel en vereist geen langdurig herstel.

Je kunt niet meer normaal functioneren na een HSG-test

Sommige vrouwen denken dat ze na een hysterosalpingografie niet meer normaal kunnen functioneren, maar dit is meestal niet het geval. De meeste vrouwen kunnen na de procedure gewoon hun dagelijkse activiteiten hervatten, al kan er wat lichte buikpijn of een bloeding optreden. Dit is normaal en zou snel moeten verdwijnen. De meeste vrouwen kunnen na de test dus zonder problemen weer hun gebruikelijke routine oppakken.

Lees verder

• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen
• Salpingitis: Ontsteking van eileiders met ernstige buikpijn
• Hysteroscopie: Inwendig kijkonderzoek van de baarmoeder
• Eileiderkanker: Kanker van eileiders met bekkenpijn
• Eileiders: Soorten aandoeningen aan eileider bij vrouwen