Aandoeningen: atherosclerose

De kransslagaderen zijn de aderen die het hart van zuurstofrijk bloed voorzien. Aandoeningen aan de kransslagaderen leiden meestal tot een verminderde toevoer van bloed naar de hartspier.

Wat is atherosclerose

Atherosclerose is de veroudering van de slagaderen. Bij atherosclerose raken de slagaderwanden beschadigt. Achter deze beschadigingen blijven vervolgens afvalstoffen hangen, die zogenaamde plaques vormen. Als deze plaques uitgroeien kunnen ze de slagaderwand verharden, en uiteindelijk verstoppen. Het kan ook gebeuren dat een stukje van deze afvalstoffen afbreekt en een ander gedeelte van de aderen verstopt.

Atherosclerose kan ontstaan in de slagaderen in de hals, benen en buik. Als er atherosclerose ontstaat in het hart of in de hersenen kan dit tot zeer gevaarlijke situaties leiden. Als de slagaderen in de hersenen of in het hart worden afgesloten kunnen de hersenen of het hart ernstige schade oplopen.

Oorzaken van atherosclerose

Het is niet duidelijk wat de precieze oorzaken van atherosclerose zijn. Het is bekent dat het proces rond het twintigste levensjaar begint. Het is wel duidelijk dat er bepaalde risicofactoren zijn die de kans op atherosclerose kunnen verhogen.

Een te hoog cholesterol

Een hoog cholesterol kan aangeboren zijn, maar het kan ook veroorzaakt worden door een ongezond dieet. Meestal is een te hoog cholesterol te behandelen met een cholesterolverlagend dieet of medicijnen.

Geslacht

Vrouwen maken hormonen aan die de slagaderwand enigszins beschermen tegen atherosclerose.

Roken

Door de stoffen in sigarettenrook raakt de slagaderwand sneller beschadigd. Hierdoor kunnen zich sneller plaques aan de slagaderwand hechten.

Een te hoge bloeddruk

Door een te hoge bloeddruk raakt de slagaderwand sneller beschadigt. Hierdoor kunnen zich sneller plaques aan de slagaderwand hechten. Een te hoge bloeddruk is te behandelen met medicijnen en een goed dieet.

Erfelijkheid

Sommige mensen hebben door een erfelijke aanleg een grotere kans op beschadiging van de slagaderwand. Als een familielid al op jonge leeftijd last heeft van atherosclerose kan dit een teken zijn dat er een erfelijke oorzaak aan ten grondslag ligt.

Leeftijd

Atherosclerose is een geleidelijk proces. Naarmate de persoon ouder wordt raakt de slagaderwand steeds meer beschadigt. Hierdoor is de kans op het vormen van plaques, en het afsluiten van de slagaderwand groter.

Gevolgen van atherosclerose

Een gevolg van atherosclerose is angina pectoris. Dit is een verschijnsel waarbij het hart (tijdens inspanning) te weinig bloed krijgt. Dit komt omdat de slagaders te ver zijn dichtgeslibd, en er daardoor geen bloed meer naar het hart stroomt. Bij angina pectoris heeft de patiënt last van pijn op de borst tijdens of na een inspanning. Meestal gaat de pijn na een tijdje weer weg, als de patiënt weer iets is uitgerust, en het hart weer minder bloed nodig heeft. Angina pectoris kan een voorbode zijn van ernstigere aandoeningen, zoals:

Hartinfarct

Bij een hartinfarct zijn de kransslagaderen rondom het hart helemaal dichtgeslibd. Hierdoor krijgt een gedeelte van het hart (het gedeelte dat achter de dichtgeslibde slagader zit), geen bloed meer. Als een gedeelte van het hart geen bloed meer krijgt, krijgt dat gedeelte ook geen zuurstof meer, en het zal dus afsterven.

Een persoon die een hartinfarct heeft voelt meestal een klemmende pijn op de borst. Het is geen stekende pijn: meestal houdt het voor 5 minuten of langer constant aan. Naast een pijn op de borst kan een patiënt ook gaan zweten en hij/zij kan misselijk worden.

Als een persoon een hartinfarct heeft (of denkt dat zijn symptomen mogelijk een hartinfarct aanduiden), is het belangrijk dat er onmiddellijk 112 wordt gebeld. Tijdens een hartinfarct krijgt een gedeelte van het hart geen zuurstof meer, en het zal dus beginnen met afsterven. In het ziekenhuis wordt de afgesloten ader meestal open gemaakt met behulp van dotteren. Hierbij wordt een klein 'ballonnetje' in de slagader gebracht, en die wordt in de buurt van het afgesloten gedeelte opgeblazen. Hierdoor wordt de ader wijder, het propje breekt af, en het bloed kan weer door de slagader stromen. Daarnaast kan ook gebruik worden gemaakt van sterke bloedverdunners. Deze 'lossen' het propje op, waardoor er weer bloed door de slagader kan stromen.

Tijdens een hartinfarct telt elke seconde. Hartspierweefsel dat eenmaal is afgestorven hersteld niet meer.

Claudicatio intermittens

Bij claudicatio intermittens, ook wel etalage-benen genoemd, zijn de slagaders in de benen dichtgeslibd. Als een persoon loopt, gebruiken zijn/haar beenspieren zuurstof, die afkomstig is uit het bloed. Als er te weinig bloed door de benen stroomt, kan het zijn dat de spieren te weinig zuurstof krijgen om de inspanning te verrichten. Als dit gebeurt, krijgt de patiënt pijn tijdens het lopen. De pijn gaat weer over als de patiënt een tijdje stilstaat. De beenspieren hebben dan de kans om even 'uit te rusten', waardoor ze weer minder zuurstof nodig hebben.

Herseninfarct

Net als bij een hartinfarct kunnen ook de slagaderen in de hersenen dichtslibben. Als dit gebeurt kan een gedeelte van de hersenen zonder zuurstof komen zitten, en vervolgens gaat het afsterven. Tijdens een herseninfarct krijgt een helft van de hersenen geen bloed meer. Hierdoor zal de andere kant van het lichaam verlamd raken. Symptomen zijn bijvoorbeeld moeite met spreken en verlamming. Meestal wordt een herseninfarct behandeld met bloedverdunners.