Aminoglycosiden: Soort antibiotica voor ernstige infecties

Aminoglycosiden zijn een klasse antibiotica die de arts voornamelijk gebruikt voor de behandeling van ernstige bacteriële infecties in een klinische omgeving. De bacteriën die dit antibioticum behandelt, vermenigvuldigen zich zeer snel of zijn moeilijk te behandelen. Aminoglycosiden zijn zogenaamde bactericide antibiotica omdat ze bacteriën direct doden. Ze voorkomen namelijk dat bacteriën eiwitten produceren die nodig zijn voor hun overleving. De arts zet aminoglycosiden vaak in in combinatie met andere antibiotica. Het nemen van medicijnen veroorzaakt mogelijk bijwerkingen. De marge tussen een veilige en een toxische (giftige) dosis is klein en daarom is een goede opvolging door de arts vaak nodig. Aminoglycosiden worden meestal gebruikt als andere minder toxische antibiotica gecontra-indiceerd of ineffectief zijn.

• Voorbeelden van aminoglycosiden
• Indicatie: Behandeling van ernstige bacteriële infecties
• Gentamicine en Tobramycine
• Neomycine
• Netilmicine en Amikacine
• Streptomycine
• Toedieningswijze
• Interacties van soort antibiotica met andere medicijnen
• Bijwerkingen van aminoglycosiden

Voorbeelden van aminoglycosiden

Voorbeelden van aminoglycosiden zijn onder andere:

• Amikacine (alleen intraveneus: via een ader)
• Gentak en Genoptic (oogdruppels)
• Gentamicine (generieke versie is alleen intraveneus beschikbaar)
• Kanamycine
• Neo-Fradine (oraal: via de mond ingenomen)
• Neomycine (generieke versie is alleen intraveneus beschikbaar)
• Streptomycine
• Tobramycine

Indicatie: Behandeling van ernstige bacteriële infecties

Gentamicine en Tobramycine

Gentamicine en Tobramycine dient de arts parenteraal toe. Ze zijn zeer effectief tegen veel gramnegatieve organismen waaronder Pseudomonas spp. Ze zijn synergetisch met een penicilline tegen Enterococcus spp. Tobramycine kan ook via een vernevelaar in de longen wordt geïnhaleerd (ingeademd). De geïnhaleerde vorm van dit soort antibioticum wordt gebruikt om longinfecties te behandelen bij patiënten met mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen). Tobramycine is geïndiceerd voor volwassenen en kinderen die minstens zes jaar oud zijn.

Neomycine

Neomycine zet de arts alleen in voor de plaatselijke behandeling van ooginfecties en huidinfecties. Een langdurige inname via de mond veroorzaakt mogelijk wel ototoxiciteit (giftig voor het gehoorvermogen).

Netilmicine en Amikacine

Netilmicine en Amikacine hebben een vergelijkbaar spectrum als Gentamicine en Tobramycine maar zijn meer resistent tegen de aminoglycoside-inactiverende enzymen (fosforylering, adenylatie of acetylering) die door sommige bacteriën worden geproduceerd. Hun gebruik moet worden beperkt tot gentamicine-resistente organismen.

Streptomycine

Streptomycine is bacteriedodend en zet de arts zelden in, behalve voor de behandeling van tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen) of de pest (infectieziekte door beet van vlo of besmette rat). Incidentele indicaties omvatten endocarditis (ontsteking van de binnenkant van het hart) (met penicilline / ampicilline).

Toedieningswijze

Meestal is de toedieningswijze van deze antibiotica intraveneus (via een ader van het lichaam). Aminoglycosiden worden namelijk niet goed geabsorbeerd als het via de mond wordt toegediend. Sommige aminoglycosiden zijn wel echter oraal (via de mond) in te nemen. Ook zijn deze soort van antibiotica beschikbaar als oordruppels of oogdruppels.

Interacties van soort antibiotica met andere medicijnen

In een aantal gevallen gebeurt een interactie met andere medicijnen wanneer een patiënt aminoglycosiden neemt. Een verhoogde nefrotoxiciteit (giftig voor de nieren) treedt op bij andere nefrotoxische geneesmiddelen. Verder treedt sneller ototoxiciteit op door het gebruik van aminoglycosiden in combinatie met diuretica (plaspillen). Neuromusculair blokkerende stoffen, vaak gebruikt om te voorkomen dat patiënten tijdens de operatie bewegen, versterken tot slot enkele van de bijwerkingen van aminoglycosiden.

Bijwerkingen van aminoglycosiden

Aminoglycosiden zijn zeer krachtige antibiotica en hun bijwerkingen zijn soms ernstig, vooral wanneer ze via de mond of intraveneus worden ingenomen. De ernst van de bijwerkingen is wel afhankelijk van de voorgeschreven dosis. Hoewel de bijwerkingen en de ernst ervan van patiënt tot patiënt kunnen verschillen, geldt hoe hoger de dosis van een aminoglycoside, of hoe langer de gebruiksduur, hoe groter het risico op bijwerkingen. Ouderen kampen sneller met bijwerkingen. Een goede opvolging door de arts is noodzakelijk.

Volgende bijwerkingen komen mogelijk tot stand:

• een huiduitslag
• een luidruchtige ademhaling
• een veranderde smaakzin
• een verslechtering van longproblemen of mucoviscidose
• hoesten, keelpijn, een schorre stem
• hoofdpijn
• koorts
• mucus (slijm) of bloed ophoesten
• nierbeschadiging (waargenomen door eiwit in de urine, uitdroging en lage magnesiumspiegels)
• schade aan de gehoorstructuren in het oor, resulterend in gehoorverlies
• schade aan het binnenoor, wat resulteert in problemen om het evenwicht te bewaren
• verlamming van skeletspieren

Lees verder

• Antibiotica: Geneesmiddelen tegen een bacteriële infectie
• Antibioticaresistentie: Geen werking meer van antibiotica