Hersenstamberoerte: Soorten, oorzaken en behandeling

De hersenstam bevindt zich net boven het ruggenmerg. De hersenstam is verantwoordelijk voor automatische functies zoals de hartslag, de ademhaling, de lichaamstemperatuur en de bloeddruk. De hersenstam regelt ook beweging voor de ogen en spierbewegingen. Horen, praten, kauwen en slikken worden ook gereguleerd door de hersenstam. De hersenstam is met andere woorden levensnoodzakelijk. Wanneer de bloedtoevoer naar het gebied wordt gestopt, is sprake van een hersenstamberoerte. Bloed brengt zuurstof en voedingsstoffen naar hersenweefsel. Door de gestopte bloedstroom, sterft het hersenweefsel snel af, wat in het geval van een hersenstamberoerte leidt tot de dood.

• Soorten en oorzaken
• Ischemisch
• Hemorragisch
• Risicofactoren van hersenstamberoerte
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Medicatie
• Chirurgie
• Revalidatie
• Prognose
• Preventie van infarct of bloeding in de hersenstam

Soorten en oorzaken

Er zijn twee hoofdtypen van een beroerte in de hersenstam: ischemisch en hemorragisch.

Ischemisch

Een ischemische beroerte is het meest voorkomende type beroerte. Een ischemische beroerte (infarct in de hersenstam, hersenstaminfarct) resulteert uit een blokkade van de bloedstroom door een verstopping van een bloedvat, wat te wijten is aan

• een scheur in een ader die bloed naar de hersenen levert (arteriële dissectie)
• een stolsel dat zich vormt in een slagader die bloed naar de hersenen levert
• een stolsel uit een ander lichaamsdeel zoals het hart of de nek. Het stolsel breekt af en stroomt door het bloed totdat het opgesloten raakt in een bloedvat dat de hersenen voedt.

Hemorragisch

Een hemorragische beroerte (bloeding in de hersenstam, hersenstambloeding) is het gevolg van een gebarsten bloedvat. Bloed stroomt uit het gebroken bloedvat en verzamelt zich in de hersenen. Dit vertraagt of stopt de bloedstroom en veroorzaakt een opbouw van druk op de hersenen.

Risicofactoren van hersenstamberoerte

Aandoeningen

Bepaalde aandoeningen verhogen het risico op een hersenstamberoerte:

• atherosclerose (slagaderverkalking)
• atriumfibrillatie (hartritmestoornis met snelle hartslag)
• bloedaandoeningen zoals sikkelcelziekte en polycytemie
• de menopauze
• diabetes mellitus type 2 of een verminderde glucosetolerantie
• een bloedvatafwijking
• een hartklepaandoening zoals mitralisstenose
• een hoge bloeddruk
• een hoog cholesterolgehalte
• een hoog homocysteïneniveau in het bloed
• een lage botmineraaldichtheid, vooral bij vrouwen
• een perifere vaatziekte
• een TIA (een voorbijgaande waarschuwingsaanval met beroerteachtige symptomen)
• een voorgeschiedenis van een beroerte of hart- en vaatziekten, zoals een hartaanval
• een voorgeschiedenis van pre-eclampsie (ernstige zwangerschapscomplicatie)
• een zwangerschap (verhoogt het risico op bloedstolsels)
• het gebruik van anticonceptiepillen, vooral als een vrouw ouder is dan 35 jaar en rookt
• het langdurig gebruik van hormonale substitutietherapie (vervanging van hormonen)
• migraine met een aura
• obesitas (zwaarlijvigheid) en het metabool syndroom
• omstandigheden die het risico op bloedstolsels verhogen, zoals kanker en bepaalde auto-immuunziekten
• psychische stoornissen, zoals depressie of angst
• vasculaire dementie (problemen met denken, praten en plannen)

Omgevingsfactoren

Bepaalde factoren verhogen de risico op een hersenstamberoerte zoals:

• drugsmisbruik door cocaïne, amfetamine of heroïne
• een familiegeschiedenis van een beroerte
• een gebrek aan activiteit
• leeftijd: ouder dan 55 jaar oud
• ras: mensen van Afro-Amerikaanse, Spaanse of Aziatische afkomst of Pacifische eilandbewoners lopen een verhoogd risico.
• roken

Symptomen

De symptomen van een hersenstamberoerte zijn ernstig omdat de vitale functies getroffen zijn, zoals de ademhaling en het bewustzijn. Kauwproblemen, slikken en spreken komen eveneens tot uiting. Door een beroerte van de hersenstam treden ook evenwichtsstoornissen, duizeligheid en misselijkheid op. Gevoelsstoornissen en verlamming zijn andere mogelijke tekenen. Verder zijn ook de zintuigen aangetast, hetgeen resulteert in gehoorverlies en problemen met het gezichtsvermogen (dubbelzien, ongecontroleerde oogbewegingen). Ook kan de patiënt de urine mogelijk niet meer ophouden wanneer hij getroffen is door een hersenstambloeding of hersenstaminfarct. Verwardheid en hoofdpijn treden ook op. Verder verschijnt het locked-in-syndroom, waardoor de patiënt uitsluitend de ogen kan bewegen omdat hij opgesloten is in zijn eigen lichaam. Tot slot komt een patiënt onbehandeld vaak in een coma terecht.

Diagnose en onderzoeken

De arts wil zo snel mogelijk een diagnose stellen, want een vertraagde diagnose leidt tot slechtere uitkomsten. Een neurologisch onderzoek is nodig. Ook voert de arts soms een bloedonderzoek uit om bloedstollingsproblemen te detecteren. Het is hiermee eveneens mogelijk om veranderingen in de nier- en leverfunctie op te sporen.

Beeldvormende onderzoeken van de hersenen zijn ook nuttig. Dit is mogelijk met:

• een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten- om het hart en de bloedtoevoer te beoordelen)
• een CT-angiografie
• een CT-scan
• een Dopplerechografie
• een magnetische resonantie angiografie (MRA)
• een MRI-scan

De arts volgt bovendien de hartfunctie op met een elektrocardiografie (toont de elektrische activiteit van het hart) en een echocardiografie (toont bewegingen van de hartspieren).

Behandeling

Medische noodhulp is nodig wanneer een patiënt tekenen van een hersenstamberoerte vertoont. Hersenweefsel zonder bloedstroom sterft snel af. Een vroege behandeling beperkt de schade.

Medicatie

De arts dient medicatie toe bij patiënten met een hersenstamberoerte om:

• bloed te verdunnen (bloedverdunners)
• bloedstolsels op te lossen en een nieuwe vorming van bloedstolsels te voorkomen
• de bloeddruk onder controle te houden
• de hersenen minder te laten reageren op bloedingen
• een hoog cholesterolgehalte in het bloed te behandelen (statines)
• een onregelmatige hartslag te behandelen

Chirurgie

De arts moet een ischemische hersenstamberoerte mogelijk chirurgisch behandelen. Bij een embolectomie leidt hij een buis door bloedvaten naar het geblokkeerde vat. Hij verwijdert dan het stolsel of dient medicijnen toe om het stolsel te breken. Ook een vertebrobasilaire angioplastiek en stenting is een mogelijke procedure. De halsslagader, een belangrijke slagader van de hersenen, wordt bij deze chirurgische procedure verbreed. Een speciaal buisje houdt de slagader open. Mogelijk moet later een voedingssonde worden geplaatst zodat de patiënt voldoende voedingsstoffen krijgt.

Revalidatie

Een infarct of bloeding in de hersenstam leidt mogelijk tot ernstige problemen leiden. revalidatietherapie is gericht op het herstellen van zoveel mogelijk vaardigheden:

• ergotherapie helpt bij dagelijkse taken en zelfzorg
• fysiotherapie verbetert de beweging
• logopedie verbetert slik- en spraakproblemen
• psychotherapie biedt te ondersteuning na de hersenstamberoerte

Prognose

Circa 50% van de patiënten met een hersenstamberoerte komt te overlijden. Een grote hersenstamberoerte leidt bij veel patiënten tot een coma en de dood. De vooruitzichten voor overlevende patiënten zijn variabel. Sommige patiënten herstellen gedeeltelijk tot zelfs goed. Andere patiënten krijgen te maken met een langdurige bewustzijnsstoornis.

Preventie van infarct of bloeding in de hersenstam

Door veel risicofactoren voor een hersenstamberoerte aan te pakken, is het mogelijk om het risico op dit type beroerte te voorkomen. Volgende veranderingen in de levensstijl zijn nuttig:

• aspirine nemen als de arts hiervoor de toestemming geeft
• chronische aandoeningen onder controle houden zoals een hoog cholesterolgehalte in het bloed en suikerziekte
• een gezond gewicht handhaven
• medische hulp zoeken bij symptomen van een beroerte, zelfs als de symptomen stoppen.
• meer vis, fruit, groenten en volle granen eten en alcohol, zout en vet in de voeding beperken (gezonde, evenwichtige voeding)
• regelmatig de bloeddruk controleren en binnen een veilig bereik behouden
• regelmatige lichaamsbeweging uitoefenen
• statines nemen: Dit soort medicijnen verlaagt bij sommige patiënten bepaalde soorten beroertes
• stoppen met het nemen van drugs
• stoppen met roken

Lees verder

• Hersengezondheid: Tips voor goede hersenfunctie
• Beroerte: Onvoldoende bloedtoevoer naar hersenen