Ooginfecties door contactlenzen en tips contactlenshygiëne

Veel brildragers verkiezen contactlenzen. Ze corrigeren het gezichtsvermogen, zakken niet van de neus af bij het zweten, beslaan niet wanneer mensen vanuit de kou naar binnen gaan en zitten comfortabel. Maar een foute contactlenshygiëne of het fout dragen van contactlenzen veroorzaakt vaak ooginfecties. Ziektekiemen blijven gemakkelijk aan de contactlens plakken en veroorzaken dan een infectie aan de ogen. Als deze organismen het hoornvlies of oogbindvlies binnendringen, ontstaan problemen met het gezichtsvermogen of leidt dit zelfs tot blindheid. Bij tekenen van een ooginfectie is het als eerste belangrijk om de contactlenzen niet meer te dragen en zo snel mogelijk de oogarts op te zoeken. Meestal zet hij medicijnen in, al is soms wel een invasieve behandeling nodig om de infectie te bestrijden. Diverse tips en adviezen zijn tot slot beschikbaar voor het voorkomen van ooginfecties.

• Epidemiologie
• Oorzaken van ooginfecties bij contactlensdragers
• Bacteriën
• Parasieten
• Schimmels
• Virussen
• Risicofactoren: Fout dragen of gebruiken van contactlenzen
• Symptomen van foute contactlenshygiëne
• Conjunctivitis
• Keratitis
• Alarmtekens
• Diagnose en onderzoeken
• Naar de oogarts
• Vraaggesprek
• Diagnostisch onderzoek
• Behandeling oogproblemen door oogdruppels
• Prognose
• Complicaties
• Tips voor preventie van ooginfecties

Epidemiologie

In Nederland dragen miljoenen mensen contactlenzen. Onder deze groep komt ooginfectie relatief vaak voor, vooral bij degenen die contactlenzen langdurig dragen of deze niet goed onderhouden. De incidentie van ooginfecties bij contactlensdragers varieert, maar studies tonen aan dat tussen de 10% en 20% van de contactlensdragers op een bepaald moment met een ooginfectie wordt geconfronteerd. Ongeveer 40% van de gevallen wordt veroorzaakt door onjuiste lenshygiëne.

Oorzaken van ooginfecties bij contactlensdragers

Diverse micro-organismen kunnen bij contactlensdragers ooginfecties veroorzaken.

Bacteriën

De ‘normale’ bacteriën op onze huid, mond en neus, in medische termen bekend als ‘commensalen’, veroorzaken normaalgesproken geen schade. De combinatie van veel commensalen op de contactlenzen en eventuele kleine schaafplekken op het oog kan echter zeer gevaarlijk zijn.

Staphylococcus aureus

Ongeveer een derde van de contactlensdragers heeft Staphylococcus aureus in hun neus. Deze verspreiding van deze stafylokokkenbacteriën gebeurt snel door de handen aan de ogen aan te brengen. De behandeling hiervan is moeilijk. Mensen die contactlenzen dragen, wassen het best regelmatig hun handen (goede handhygiëne) en houden de contactlenzen steriel om een ooginfectie te voorkomen.

Pseudomonas aeruginosa

Pseudomonas aeruginosa is een bacterie die een snel bewegende infectie van het hoornvlies veroorzaakt en dan een gat in het oog achterlaat. Sommige mensen verliezen zelfs permanent het gezichtsvermogen door deze bacteriële ooginfectie. Het is van vitaal belang om de contactlenzen en de lenshouder op de juiste manier te reinigen en desinfecteren en de contactlenzen niet langer in te houden dan aanbevolen. Milde bacteriële infecties van het oogoppervlak verdwijnen meestal na een behandeling met antibiotische oogdruppels die de patiënt moet nemen volgens de juiste oogdruppelrichtlijnen.

Parasieten

Acanthamoeba zijn kleine eencellige diertjes die in het water leven, vooral in leidingwater, water van zwembaden en sauna’s. Ze infecteren snel het oog bij het dragen van contactlenzen in het water. In een sauna is het verder belangrijk om (indien mogelijk) geen lenzen te dragen, maar in plaats daarvan een bril. Acanthamoeba zijn bijgevolg de reden waarom het gebruik van gewoon leidingwater, gedestilleerd water of gebotteld water niet aangeraden is om de contactlenzen te reinigen. Keratitis veroorzaakt door deze parasieten (Acanthamoeba keratitis) is erg moeilijk te behandelen. Mogelijk is zelfs een hoornvliestransplantatie nodig.

Schimmels

Af en toe krijgen contactlensdragers te maken met een schimmelinfectie aan de ogen, die soms leidt tot volledige blindheid. De oogarts behandelt deze ooginfectie met antimycotische (tegen schimmels) oogdruppels of orale (via de mond ingenomen) pillen.

Virussen

Het herpes simplex-virus is bekend voor het veroorzaken van koortsblaasjes of een seksueel overdraagbare aandoening. Dit virus is evenwel ook in staat om keratitis te veroorzaken. De overdracht van het virus gebeurt door het aanraken van een actieve herpeszweer en vervolgens het oog aan te

raken. Virussen die hogere luchtweginfecties en waterpokken veroorzaken, kunnen soms ook infecties aan het hoornvlies veroorzaken. Virale conjunctivitis is meestal afkomstig van het verkoudheidsvirus. Een virus verspreidt zich gemakkelijk naar het andere oog of naar anderen. Meestal volgt een afwachtend beleid bij een virale ooginfectie, maar het verlichten van de symptomen is mogelijk door het gebruik van een koud kompres en kunsttranen. Verder beveelt de arts soms corticosteroïde oogdruppels aan om de zwelling te verminderen.

Risicofactoren: Fout dragen of gebruiken van contactlenzen

Ooginfecties bij contactlensdragers komen sneller tot uiting bij volgende risicofactoren:

• een intolerantie voor oplossingen
• een langer dan aanbevolen draagtijd van de lenzen
• een slechte hygiëne van de lensdrager, zoals onvoldoende handen wassen
• een slechte verzorging van de lenzen, zoals de lenshouder niet schoon houden en niet tijdig vervangen
• make-up rond de ogen (dit komt mogelijk onder een contactlens terecht wat leidt tot irritatie of een vettige film op de lens)
• niet passende contactlenzen
• reiniging van de contactlens met speeksel, leidingwater, zoutoplossing, …
• slapen, zwemmen, douchen, baden en een sauna nemen met contactlenzen in
• versleten lenzen / overmatige slijtage van lenzen

Symptomen van foute contactlenshygiëne

Conjunctivitis

Contactlensdragers lopen meer kans op het ontwikkelen van conjunctivitis. Hierbij ontstaat een ontsteking van de conjunctivia (oogbindvlies), hetgeen het witte deel van het oog is dat de binnenkant van de oogleden bedekt. Zowel bacteriële conjunctivitis als virale conjunctivitis zijn mogelijk.

Keratitis

Mensen die contactlenzen dragen, krijgen vaker te maken met keratitis, een ontsteking van het hoornvlies, de heldere buitenste laag van het oog. Een diepe hoornvliesontsteking leidt tot droge ogen, hoornvlieslittekens en hoornvlieszweren. Zowel bacteriën, parasieten, schimmels en virussen kunnen keratitis veroorzaken bij contactlensdragers.

Alarmtekens

Wanneer contactlensdragers de volgende tekenen ervaren, is het belangrijk om onmiddellijk de contactlenzen uit de ogen te verwijderen:

• brandende ogen
• een jeukend gevoel / jeukende ogen
• een of plakkerige oogafscheiding
• een overgevoeligheid voor licht (fotobie)
• wazig gezichtsvermogen
• zanderig gevoel in de ogen
• gezwollen ogen
• hoofdpijn
• oogpijn
• rode ogen
• tranende ogen

Diagnose en onderzoeken

Naar de oogarts

Bij tekenen van een ooginfectie is het belangrijk om meteen de oogarts te contacteren. Sommige oogproblemen zijn potentieel ernstig en vereisen onmiddellijke behandeling om het gezichtsvermogen te redden. De contactlensdrager neemt vervolgens de contactlenzen in een hoes mee naar de oogarts zodat deze ze kan bekijken en een idee krijgt van het onderliggende probleem. Soms moet de oogarts culturen afnemen van de contactlenzen om de oorzaak van de ooginfectie te bepalen. Deze symptomen kunnen ook wijzen op een allergische reactie op de lenzen zelf of op een andere oogirritatie zoals stuifmeel.

Vraaggesprek

De oogarts overloopt de geschiedenis van de patiënt en de aanwezige symptomen, evenals de duur van deze tekenen. Daarna geeft de patiënt informatie over het type contactlenzen, het soort contactlensoplossing, desinfecteermiddel en spoelmiddel, de draagtijd van de contactlenzen, de frequentie van de vervangingen, en problemen met het gezichtsvermogen.

Diagnostisch onderzoek

De oogarts controleert bij het oogonderzoek het gezichtsvermogen waarbij de patiënt een bril draagt omdat hij de contactlenzen verwijderd heeft. Als het zicht slecht blijft, is wellicht sprake van een ernstig probleem. De oogarts kijkt in de ogen met verschillende soorten licht. Daarna voert hij mogelijk een corneatopografie uit, waarbij hij een idee krijgt over de kromming, de kracht en de dikte van de hoornvliezen. Ook brengt de oogarts mogelijk fluoresceïne aan op het oog. Hierdoor ziet hij duidelijk schaafwonden en zweren op het hoornvlies. De oogarts dient hiervoor vaak verdovende oogdruppels toe om het onderzoek te vergemakkelijken. Zodra het verdovingsmiddel is uitgewerkt, keert de oogpijn terug (wat normaal is). Bij schijnbaar ernstige infecties neemt de oogarts oogculturen en stuurt deze ter evaluatie naar het laboratorium. Het meenemen van de contactlenzen en/of de bewaardoos is belangrijk voor de oogarts zodat hij op deze manier culturen van het infectieuze organisme kan identificeren.

Behandeling oogproblemen door oogdruppels

Afhankelijk van de oorzaak van de infectie, zet de arts specifieke oogdruppels met antibiotica in. Voor het verminderen van de zwelling zijn steroïde oogdruppels nuttig. Zelden is ziekenhuisopname vereist. Na de behandeling is het mogelijk dat de oogarts andere contactlenzen voorschrijft, al kan het zijn dat de patiënt deze even niet mag gebruiken om de ogen voldoende te laten genezen. In zeldzame gevallen is een chirurgische behandeling voor de ooginfectie noodzakelijk.

Prognose

De prognose van ooginfecties bij contactlensdragers hangt af van de oorzaak en de ernst van de infectie. Vroege detectie en behandeling zijn cruciaal voor een goede prognose. Onbehandelde infecties kunnen leiden tot langdurige schade aan het gezichtsvermogen of zelfs blindheid. Het is belangrijk dat contactlensdragers hun lenzen en lenzenhouders regelmatig controleren en opvolgen om ernstige gevolgen te voorkomen.

Complicaties

Complicaties van ooginfecties bij contactlensdragers kunnen ernstig zijn en omvatten:

• Blindheid door beschadiging van het hoornvlies
• Permanent verlies van gezichtsvermogen door diepe hoornvlieszweren
• Herhaalde infecties door onvoldoende behandeling
• Chronische pijn of irritatie van het oog
• Langdurige behandeling met antibiotica of antivirale middelen die bijwerkingen kunnen hebben

Tips voor preventie van ooginfecties

Een goede contactlenshygiëne is essentieel. Dankzij de volgende richtlijnen is het mogelijk om het risico op een ooginfectie te verminderen:

• de contactlenzen enkel kopen bij een oogarts of een erkende specialist en niet online of via een supermarkt
• de contactlenzen niet dragen in de douche, het bad of de sauna en ook niet bij het zwemmen
• de contactlenzen niet met anderen delen
• de contactlenzen uitdoen bij het slapen; schadelijke micro-organismen houden namelijk van vochtige, warme omgevingen. Een uitzondering hierop vormen de nachtlenzen die juist bedoeld zijn om enkel ’s nachts te dragen zodat het gezichtsvermogen overdag meteen scherp is. De contactlenzen moeten bij niet-gebruik in een desinfecterende en verse oplossing worden bewaard.
• de etiketten zorgvuldig lezen en de instructies van het gebruik van de contactlenzen en de contactlensvloeistof volgen
• de handen vaak en grondig wassen alvorens de contactlenzen te gebruiken
• de lenshouder schoonhouden en om de drie maanden vervangen
• de reinigingsoplossing niet opnieuw gebruiken; elke dag een nieuwe contactlensoplossing uit de winkel gebruiken is noodzakelijk
• een regelmatig oogonderzoek laten uitvoeren om de ooggezondheid te controleren
• geen decoratieve contactlenzen kopen; deze zijn vaak onveilig, hetgeen de kans op een ooginfectie doet toenemen
• goed passende contactlenzen kopen; hiervoor is het verstandig om eerst advies in te winnen bij een contactlensspecialist of een oogarts
• de contactlenzen niet wrijven bij het schoonmaken
• voldoende rust geven aan de ogen en de contactlenzen dus overdag ook af en toe uitdoen; de contactlenzen mogen niet langer dan 10 à 12 uur na elkaar gedragen worden

Lees verder

• Contactlenzen: Soorten en algemene informatie
• Acanthamoeba keratitis: Ooginfectie bij contactlensdragers
• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen
• Contactlenshygiëne: Tips voor het dragen van contactlenzen
• Contactlenzen: Reinigen, veilig dragen en adviezen