Blauw oog: Wijst soms op oogprobleem of hersenletsel

Bij een blauw oog heeft de patiënt blauwe plekken rond de ogen. Een klap op het gezicht, een val of een ander ongeluk zijn meestal de oorzaak. Maar soms veroorzaken ook ernstigere medische aandoeningen één of meer blauwe ogen. Het gebied rond de ogen heeft een blauwe of paarse kleur omdat kleine bloedvaten onder de huid uitbarsten en bloed in het omliggende zachte weefsel lekt. De huid is pijnlijk en gezwollen, en het volledig openen van de ogen is vaak bemoeilijkt. Soms is het gezichtsvermogen tijdelijk aangetast, waardoor de patiënt wazig ziet en hoofdpijn heeft. Een eenvoudig blauw oog kan de patiënt zelf behandelen. Naast ijs en pijnstilling kunnen ook enkele voedingsmiddelen, kruiden en planten nuttig zijn voor de behandeling van een blauw oog. Bij een aantal bijkomende symptomen is het verstandig om onmiddellijk professionele medische hulp in te schakelen.

• Epidemiologie
• Oorzaken van een blauw oog
• Milde aandoeningen en medische factoren
• Ernstige medische aandoeningen
• Wijst soms op hersenletsel, oogprobleem of bloedingsstoornis
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Wanneer medische hulp inroepen?
• Oogproblemen
• Verlies van bewustzijn of ernstige symptomen na hoofdletsel
• Langdurige of verergerende symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Zelfzorg bij een blauw oog: IJs, pijnstilling, warmte en masseren
• IJs (eerste dagen)
• Warmte en masseren
• Pijnstilling
• Alternatieve geneeswijzen: Voeding, kruiden, bloemen en planten
• Voeding
• Kruiden, bloemen en planten
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Een blauw oog komt vaak voor en kan iedereen overkomen, ongeacht leeftijd of geslacht. Het ontstaat meestal door een traumatische verwonding aan het gebied rondom het oog. Dit soort verwondingen zijn vooral gebruikelijk bij sportactiviteiten, verkeersongevallen en ongelukken thuis. Volgens statistieken is het percentage mensen dat ooit een blauw oog heeft gehad relatief hoog, waarbij jongere mensen, vooral kinderen en jongeren, vaker getroffen worden door ongevallen. Oudere volwassenen hebben soms een verhoogd risico door een verminderde coördinatie en verhoogde kans op valpartijen. Epidemiologisch gezien is er geen specifieke geografische of demografische factor die de prevalentie van blauwe ogen significant beïnvloedt, hoewel sociale en omgevingsfactoren zoals deelname aan risicovolle activiteiten een rol kunnen spelen.

Oorzaken van een blauw oog

De primaire oorzaak van een blauw oog is meestal een fysieke impact op het gebied rond het oog. Dit kan gebeuren door een val, een klap tijdens een sportwedstrijd, of een ander soort ongeluk waarbij de huid rond het oog wordt beschadigd. Het bloed dat uit de beschadigde bloedvaten onder de huid lekt, veroorzaakt de kenmerkende blauwe en paarse verkleuring. Andere oorzaken kunnen cosmetische ingrepen zijn, zoals ooglidchirurgie, of infecties die leiden tot ontsteking en zwelling. Soms kan een blauw oog ook optreden zonder direct trauma, bijvoorbeeld bij bepaalde bloedingsstoornissen waarbij bloed uit de bloedvaten lekt zonder een duidelijke verwonding. Een blauw oog kan afzonderlijk optreden, maar ook in combinatie met andere symptomen en aandoeningen. Deze variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van de oorzaak.

Milde aandoeningen en medische factoren

Meestal veroorzaakt een ongeval waarbij een object het gebied rond de ogen raakt een blauw oog. Voorbeelden zijn ergens tegenaan lopen, een klap krijgen, of tijdens het spel een object in het oog krijgen. Andere veel voorkomende oorzaken zijn cosmetische oogchirurgie, cosmetische chirurgie aan het gezicht (zoals een facelift), infecties van de sinussen en nasale chirurgie (neusoperatie). Zelfs tandheelkundige behandelingen en tandinfecties kunnen soms leiden tot een blauw oog. Ook bij een subconjunctivale bloeding (bloeding onder het oogbindvlies), die er vaak ernstig uitziet maar meestal niet ernstig is, ontstaat vaak een blauw oog.

Ernstige medische aandoeningen

Ernstigere oorzaken van blauwe ogen omvatten cellulitis (een ernstige infectie rond de ogen) en een schedelbreuk (breuk in de schedel door hoofdtrauma), wat vaak resulteert in twee blauwe ogen (wasbeerogen). Een andere ernstige aandoening die een blauw oog kan veroorzaken is een bloeding in het voorste deel van het oog (tussen de achterzijde van de cornea (het hoornvlies) en de voorkant van de iris). Deze onderhuidse bloeduitstorting staat bekend als hyfemie (bloeding in de voorkamer van het oog) en vereist dringende medische hulp, omdat deze kan resulteren in glaucoom (oogziekte waarbij de oogdruk verhoogd is) en verlies van het gezichtsvermogen indien de patiënt geen snelle behandeling krijgt.

Wijst soms op hersenletsel, oogprobleem of bloedingsstoornis

In sommige gevallen gaat de ernstige pijn of zwelling niet weg, of is het getroffen gebied warm, rood of komt er pus uit. Deze symptomen kunnen wijzen op een ooginfectie. Bij andere bijkomende symptomen naast een blauw oog kan het betekenen dat de patiënt lijdt aan een hersenletsel, oogprobleem of bloedingsstoornis. In deze gevallen is het noodzakelijk om medische hulp in te schakelen.

Hersenletsel
Soms wijzen bepaalde symptomen op hersenschade. Dit kan het geval zijn wanneer de patiënt aan het hoofd is geraakt en twee blauwe ogen heeft, wat kan duiden op een hoofdletsel dat bekendstaat als een schedelbasisfractuur. Ook wanneer de patiënt het bewustzijn heeft verloren na een klap op het hoofd, is dit een alarmerend teken. Bij ernstig hoofdletsel kan de patiënt geheugenverlies, ernstige of aanhoudende hoofdpijn, sufheid en duizeligheid, epileptische aanvallen (toevallen) of braken ervaren. Gedragsveranderingen en extreme slaperigheid kunnen ook wijzen op hersenletsel.

Oogprobleem
Wanneer de patiënt andere tekenen van een ernstige verwonding aan het oog vertoont, moet hij een oogarts raadplegen. Een onregelmatig gevormde pupil (de zwarte stip in het midden van het oog) is een veel voorkomend teken van oogletsel, vooral na een klap tegen het hoofd. Ongelijke pupillen kunnen soms ook wijzen op een hersenbloeding.

Bloedingsstoornis
Het kan ook voorkomen dat een patiënt een bloedingstoornis heeft. Als het blauwe oog niet reageert op de behandeling, moet de patiënt onmiddellijk medische hulp inroepen. Dit kan betekenen dat er sprake is van een ernstig onderliggend probleem zoals een bloedingsstoornis. In dergelijke gevallen kan het blauwe oog wijzen op bloedarmoede of een andere aandoening die invloed heeft op de bloedstolling, zoals een bloedstollingsstoornis.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van een blauw oog kunnen verhogen. Personen die regelmatig deelnemen aan contact- of vechtsporten, zoals boksen, MMA, of zelfs voetbal, hebben een verhoogd risico. Ook mensen die in een risicovolle werkomgeving werken, zoals in de bouw of bij werkzaamheden met zware machines, zijn kwetsbaarder voor blauwe ogen. Verlies van evenwicht bij ouderen door leeftijdsgebonden factoren of onderliggende medische aandoeningen kan eveneens bijdragen aan een verhoogd risico. Daarnaast kunnen mensen met een bloedingsstoornis of die bloedverdunners gebruiken, gemakkelijker blauwe ogen ontwikkelen als gevolg van kleinere verwondingen of traumas.

Geassocieerde symptomen

Naast de zichtbare verkleuring rond het oog kunnen er andere symptomen optreden, afhankelijk van de ernst van de verwonding. Deze kunnen onder andere omvatten: zwelling en pijn rond het oog, moeite met openen van het oog door de zwelling, en soms een lichte vermindering van het gezichtsvermogen als het trauma ernstig is. Bij ernstigere verwondingen kunnen er symptomen zijn zoals roodheid, warmte, of pus rond het oog, wat kan wijzen op een infectie. In sommige gevallen kan de patiënt ook hoofdpijn of duizeligheid ervaren als gevolg van een meer uitgebreide verwonding.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij een blauw oog die onmiddellijke medische aandacht vereisen, omvatten: verlies van gezichtsvermogen, aanhoudende of ernstige pijn, onregelmatige pupillen, ernstige zwelling die niet vermindert, of een hoofdtrauma waarbij de patiënt bewusteloos raakt. Ook als er sprake is van tekenen van een ooginfectie, zoals pus of aanhoudende roodheid, moet er medische hulp worden ingeschakeld. Als de patiënt naast het blauwe oog symptomen van ernstige hoofdpijn, braken, of duizeligheid vertoont, kan dit wijzen op ernstigere letsels zoals een schedelbreuk of hersenschudding.

Wanneer medische hulp inroepen?

Bij een blauw oog is het meestal niet nodig om medische hulp in te roepen. Het meeste blauwe oog zal vanzelf overgaan. Echter, medische hulp moet worden ingeschakeld in de volgende gevallen:

Oogproblemen

Wanneer een patiënt een ernstige verwonding aan het oog heeft, bijvoorbeeld als gevolg van een ongeluk of een andere impact, moet hij een arts raadplegen. Dit is vooral het geval als de patiënt symptomen vertoont zoals verlies van gezichtsvermogen, hevige pijn, bloed in het oog of een onregelmatige pupil.

Verlies van bewustzijn of ernstige symptomen na hoofdletsel

Als een patiënt het bewustzijn heeft verloren na een klap op het hoofd, moet hij onmiddellijk medische hulp inroepen. Dit is ook belangrijk als de patiënt symptomen vertoont zoals ernstige of aanhoudende hoofdpijn, braken, duizeligheid, geheugenverlies, epileptische aanvallen, of veranderingen in gedrag of bewustzijn.

Langdurige of verergerende symptomen

Wanneer een blauw oog niet binnen een paar dagen verbetert, of als de zwelling of pijn verergert, moet medische hulp worden gezocht. Dit kan een teken zijn van een ernstiger aandoening die medische behandeling vereist.

Diagnose en onderzoeken

Bij de diagnose van een blauw oog zal de arts een grondige anamnese afnemen en een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Dit omvat het evalueren van de ernst van de verwonding, de mate van zwelling en pijn, en het controleren van het gezichtsvermogen. In gevallen van twijfel of bij aanwezigheid van ernstige symptomen, kan aanvullend onderzoek noodzakelijk zijn. Dit kan onder andere bestaan uit een oogonderzoek door een specialist, beeldvorming zoals een CT-scan of een MRI om te controleren op interne letsels of fracturen. Het doel van deze onderzoeken is om mogelijke onderliggende schade of complicaties te identificeren die een specifieke behandeling vereisen.

Zelfzorg bij een blauw oog: IJs, pijnstilling, warmte en masseren

Een blauw oog, medisch bekend als een "periorbitaal hematoom", is meestal niet ernstig. De patiënt hoeft in de meeste gevallen geen speciale medische zorg op te zoeken. De zwelling rond de ogen verdwijnt na een paar dagen, en de blauwe plek krijgt een bruingele kleur voordat deze uiteindelijk vervaagt. Net als bij elke andere blauwe plek, is de volledige hersteltijd van een blauw oog ongeveer één tot twee weken. Tijdens de herstelperiode dient de patiënt zijn oog te beschermen door activiteiten te vermijden waarbij mogelijk schade optreedt aan het oog. De patiënt kan de symptomen van een blauw oog verlichten met ijs en pijnstilling. Andere nuttige tips zijn:

IJs (eerste dagen)

Breng voorzichtig ijs aan op de huid rond de ogen, zo snel mogelijk na het ongeval. Een zak bevroren erwten of andere diepvriesgroenten, verpakt in een theedoek, is ook een goede vorm van ijs om te gebruiken. Dit moet de eerste dag gedurende vijftien tot twintig minuten elk uur op het oog worden aangebracht. Het ijs mag echter niet in de ogen zelf terechtkomen. In plaats van ijs zijn andere koude kompressen ook toegestaan. De koude verdooft de pijn en verlicht de zwelling door de bloedvaten te vernauwen (vasoconstrictie).

Warmte en masseren

Na ongeveer twee dagen kan de patiënt geleidelijk overgaan naar warmtekompressen die zeker niet te heet mogen zijn. Dit verhoogt de bloedtoevoer en bevordert het genezingsproces. Ook kan de patiënt vanaf dan het gebied rond de ogen (niet het blauwe oog zelf) voorzichtig masseren om het herstelproces te bevorderen.

Pijnstilling

Pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen kunnen de pijn verlichten. Aspirine wordt afgeraden, tenzij de arts of oogarts dit adviseert, omdat aspirine de bloeding juist kan verergeren. Bij kinderen onder de zestien jaar is aspirine zelfs verboden.

Alternatieve geneeswijzen: Voeding, kruiden, bloemen en planten

Voeding

Ananas, papaja, vitamine C (peper, aardbeien, broccoli, fruitsap, etc.) en bosbessen zijn goed voor het gezichtsvermogen en kunnen blauwe plekken verminderen. Natuurlijke oliën zoals olijfolie, kokosolie of ricinusolie verzachten ook de pijn en zwelling. Wanneer de patiënt deze olie op het oog masseert, is het belangrijk dit zachtjes te doen om verdere pijn te voorkomen. Aardappelen zijn eveneens nuttig; een dik en gekoeld gesneden plakje aardappel kan gedurende een halfuur op het blauwe oog worden geplaatst. Het aanbrengen van aardappelsap op het oog werkt ook helend. Hetzelfde effect kan worden bereikt met komkommer en gekoelde theezakjes.

Kruiden, bloemen en planten

Goudsbloem bevordert de ontsteking en wondgenezing, ook bij een blauw oog. Arnica wordt ook aangeraden omdat het de zwelling vermindert en de oogspieren en eventuele beschadigde weefsels rond de ogen geneest. De patiënt kan met Arnica beginnen zodra mogelijk om te voorkomen dat de blauwe plek erger wordt. Arnica is verkrijgbaar in crèmes, zalven en in olievorm, en kan twee tot drie keer per dag worden aangebracht. Smeerwortel is ook een uitstekende remedie voor het verminderen van pijn en zwelling. Daarnaast is de plant toverhazelaar geneeskrachtig. Een mengsel van één theelepel smeerwortel en wat water kan éénmaal per dag worden aangebracht. Het maken van smeerwortelthee en aanbrengen op het gekneusde oog is ook nuttig. Een wattenstaafje in de toverhazelaar steken en vervolgens op het oog plaatsen is een andere mogelijke behandelingsmethode. Een andere manier om toverhazelaar te gebruiken, is in thee, die de patiënt kan maken met kamilleolie, toverhazelaar en water.

Prognose

De prognose voor een blauw oog is doorgaans goed. De meeste gevallen genezen volledig binnen één tot twee weken zonder blijvende gevolgen. De blauwe verkleuring en zwelling zullen geleidelijk verminderen, en het oog zal weer volledig herstellen. Echter, in gevallen van ernstige trauma, waarbij de oorzaak een fractuur of ernstige interne schade is, kan de herstelperiode langer duren en zijn er mogelijk blijvende effecten. Het is belangrijk dat patiënten met ernstige symptomen of complicaties medisch advies inwinnen om de juiste behandeling te krijgen en mogelijke langetermijnproblemen te voorkomen.

Complicaties

Mogelijke complicaties van een blauw oog kunnen zijn: infecties, langdurige zwelling, of verlies van gezichtsvermogen indien er sprake is van een ernstiger onderliggend letsel. In sommige gevallen kunnen er ook complicaties optreden als gevolg van een niet goed behandelde onderliggende aandoening zoals een bloedingsstoornis. Bij een ernstige verwonding kan er risico zijn op een hersenschudding of schedelbreuk, wat verdere medische behandeling en observatie vereist. Het is cruciaal om bij alarmtekens onmiddellijk medische hulp in te schakelen om ernstige complicaties te voorkomen.

Preventie

Preventieve maatregelen voor het voorkomen van een blauw oog omvatten het dragen van beschermende uitrusting bij risicovolle activiteiten zoals contact- en vechtsporten, en bij werkzaamheden waar de kans op oogletsel aanwezig is. In de thuissituatie kan het verbeteren van de veiligheid door het vermijden van struikelgevaar en het nemen van voorzorgsmaatregelen om valpartijen te voorkomen ook bijdragen aan het verminderen van het risico op blauwe ogen. Het gebruik van veiligheidsbrillen bij het uitvoeren van bepaalde werkzaamheden of bij het sporten kan een effectieve manier zijn om oogletsel te voorkomen.

Lees verder

• EHBO en medische hulp bij letsels aan het oog (oogletsels)
• Oogbolletsel: Stomp of diep voorwerp in het oog