Blauwe tong: oorzaken van een blauwe of paarse tongkleur
Sommige mensen merken op een gegeven ogenblik dat ze een paarse of blauwe tong hebben. De blauwe verkleuring kan aan de bovenkant, de zijkant(en) of de onderkant optreden. Een blauwe of paarse aanslag op de tong is niet alleen onaantrekkelijk om naar te kijken, het kan ook een symptoom zijn van een onderliggende aandoening. Gelukkig komt een blauwe of paarse tong vaak door het eten van bepaalde voedingsmiddelen, zoals bosbessen, bepaalde snoepjes of ijsjes of speciale dorito's uit 'Doritos Roulette blue tongue'. In dat geval verdwijnt de blauwe tongkleur weer snel. Bepaalde aandoeningen of ziekten kunnen echter ook verantwoordelijk zijn voor blauwe tongaanslag. Een blauwe tong of een tong met een blauwachtige tint kan duiden op een probleem met je gezondheid, variërend van een vitaminetekort tot een bijnierprobleem. Het kan ook een teken zijn van onvoldoende zuurstof in het bloed, wat een medisch noodgeval is en direct behandeling behoeft.
Functies van de tong
Eten en slikken
De
tong heeft een aantal belangrijke functies. Allereerst speelt het een belangrijke rol bij het eten: het zorgt ervoor dat het voedsel in de mond wordt bewogen. Hierdoor kan het voedsel goed worden fijngemalen en doorgeslikt. Bij het slikken zorgt de tong er vervolgens voor dat de voedselbrij in de keel wordt geduwd.
Smaak
Maar de tong is niet alleen belangrijk voor de verwerking van het eten, maar ook voor de smaak: er worden in totaal vijf verschillende smaken onderscheiden: zoet, zuur, bitter, zout en umami – wat hartig en smakelijk betekent. Tegenwoordig is bekend dat er geen vaste smaakzones zijn. De verschillende smaken worden echter met name waargenomen in bepaalde gebieden:
- Zoet op het puntje van de tong.
- Zuur en zout rond de randen van de tong.
- Bitter achter in de tong.
- Umami in het midden van de tong.
Spreken
Naast proeven en slikken is de tong ook essentieel om te spreken. Omdat veel geluiden niet gemaakt zouden kunnen worden zonder de hulp van de tong. Bij
Parkinson-patiënten, bij wie de mobiliteit van de tong vaak na verloop van tijd afneemt, verslechtert de kwaliteit van de spraak.
Tong en gezondheid
Je tong weerspiegelt de gezondheidstoestand van je lichaam: als er een ziekte is, kun je dit soms aan de toestand van je tong waarnemen. Daarom is het belangrijk dat je regelmatig je tong controleert. Je kunt het beste bij daglicht voor een spiegel gaan staan en je tong inspecteren.
In het ideale geval moet je de toestand van je tong onmiddellijk 's ochtends na het opstaan controleren, voordat je je tanden poetst of koffie drinkt. Kijk of je veranderingen in kleur of vorm opmerkt. Als je iets zorgwekkends ontdekt, maak dan een afspraak bij je huisarts of tandarts.
Blauwe tong door voeding
Snoep, ijs, sportdrankje en dorito's
De meest voorkomende oorzaak van een blauwe of paarsblauwe tong is het consumeren van bepaalde voedingsmiddelen en dranken, zoals:
- bepaalde dorito's uit de zak 'Doritos Roulette blue tongue'
- bepaalde sappen of dranken, zoals druivensap of 'Aquarius Blue Ice', een blauw gekleurd sportdrankje
- bosbessen of blauwe bessen
- rode bieten, inclusief bietensap en bietenchips
- paarse of blauwe ijslolly's
- gekleurde snoepjes
Rode wijn
Bij het drinken van een aantal glazen rode wijn kun je in sommige gevallen een blauwe of paars-kleurige mond en tong krijgen. Dit ligt aan de kleurstof anthocyanen en aan de stof tannine, die in de schil, pitjes en steeltjes zitten van de druif waar de wijn van wordt gemaakt. Het hangt echter wel af van de druivensoort en de dikte van de schil van de druif en daarom heb krijg je niet van iedere rode wijn een blauwe tong.
Medische oorzaken van een blauwe of paarse tong
Bloedcirculatieproblemen
De kleur van je tong hangt af van de doorbloeding, ofwel de hoeveelheid bloed die door de tong stroomt. Een blauwe tong kan er op wijzen dat er niet voldoende bloed naar je tong stroomt en er dus niet genoeg zuurstof naar je tong gaat. Het kan ook zijn dat zuurstofarm bloed, dat donkerrood gekleurd is in plaats van felrood, door je bloedvaten stroomt. De blauwachtige verkleuring die hierdoor optreedt, staat in medische termen bekend als cyanose. Dit is een blauwpaarse verkleuring van huid en slijmvliezen, als uiting van een verlaagd zuurstofgehalte in het bloed (hypoxemie) of in de weefsels.
Cyanose kan worden veroorzaakt door
hart- en
longziekten, zoals coronaire hartziekten (
vernauwingen van de kransslagaders rondom het hart) of
COPD. COPD is een ongeneeslijke en chronische longziekte.
Je tong kan ook blauw tot blauwpaars verkleuren als gevolg van zuurstofgebrek door een luchtwegobstructie of luchtwegbelemmering.
Tongvarices
Tongvarices zijn spataders aan de onderkant en zijkanten van de tong. Dit zijn uitgezette aders op de tong die blauw of blauwpaars van kleur zijn. Deze worden geassocieerd met systemische ziekten en medicatie, vooral om cardiovasculaire ziekten (en
hoge bloeddruk) en daarop gerichte medicatie.
De ziekte van Addison
De ziekte van Addison, ook wel bijnierinsufficiëntie genoemd, ontstaat door een ontsteking in de bijnieren en treedt op wanneer de bijnieren niet genoeg van bepaalde hormonen produceren, waaronder cortisol (een stresshormoon) of aldosteron (een steroïdhormoon). De ziekte van Addison is een ziekte die zich vooral in het begin manifesteert door alleen zeer aspecifieke klachten. De symptomen ontwikkelen zich meestal geleidelijk. Tot aan het ernstige stadium van de ziekte komen de genoemde klachten vooral voor bij stress. De symptomen bestaan onder meer uit:
- een bruine verkleuring van de huid (gezicht, handlijnen en tandvlees)
- een enorme trek in zout voedsel, zogenaamde 'zouthonger'
- vermoeidheid, zwakte, verminderde prestaties
- verzwakt immuunsysteem
- verlies van eetlust, gewichtsverlies
- gevoeligheid voor kou
- lage bloeddruk
- duizeligheid, vooral bij het opstaan vanuit een zittende of liggende positie
- pijnlijke spieren en gewrichten
- psychische problemen, zoals depressie, slechte concentratie en vergeetachtigheid.
Een blauwe tong is een vroeg teken van bijnierinsufficiëntie die zich bij sommige patiënten voordoet. Bruine vlekken komen evenwel vaker voor.
Terugkeer van eierstokkanker
Een paars-blauwachtige tong kan wijzen op een recidief (terugkeer) van epitheliale
eierstokkanker, een tumor die ontstaat uit epitheelcellen.
Ziekte van Rendu-Osler-Weber
De ziekte van Rendu-Osler-Weber (ROW) is een erfelijke aandoening van de bloedvaten, waarbij er een tekort is aan bepaalde stofjes in de vaatwand. Er ontstaan hierbij teleangiëctasieën (kleine bloedvaatjes of capillairen die blijvend verwijd zijn) op de lippen en de tong, ofwel roodachtige of paarsachtige vlekken op de tong.
Tumoren
Sommige tumoren, waaronder kwaadaardige zoals
tongkanker, kunnen een donkerrode, blauwe of paarse kleur op de tong veroorzaken. In het begin veroorzaakt tongkanker vaak geen symptomen, maar op een gegeven ogenblik kun je last krijgen van de volgende symptomen:
Bepaalde medicijnen
Medicijnen die bismut bevatten, zoals bismut subsalicylaat, verkocht als generiek en onder de merknaam Pepto-Bismol, een maagzuurremmer gebruikt voor de behandeling van tijdelijke ongemakken van de maag-darmkanaal, kan verkleuring van de tong veroorzaken die donkerpaars, blauw of zwart kan lijken. Het kan ook
donkere ontlasting veroorzaken. Dit verdwijnt meestal vanzelf binnen een paar dagen na het stoppen van de medicatie.
Andere oorzaken van een blauwe of paarse tongkleur
Vitamine B2-tekort
Vitamine B2 speelt een rol bij tal van stofwisselingsprocessen. Als het lichaam bijvoorbeeld glucose of vetzuren omzet in energie, heeft het vitamine B2 nodig, ook wel bekend als riboflavine. De vitamine is ook belangrijk voor speciale eiwitten in de ooglens.
Vitamine B2 is een van de in water oplosbare vitamines en kan in de voeding voorkomen als ongebonden riboflavine of gebonden aan eiwitten. Goede leveranciers van vitamine B2 zijn:
- melk en melkproducten
- vlees en vis
- volkoren producten
- bepaalde soorten groenten zoals broccoli of boerenkool
- gist
Symptomen van een
vitamine B2-tekort komen onder meer tot uiting in
scheurtjes in de mondhoeken,
ontsteking van het mondslijmvlies (inclusief de tong wat zwelling en verkleuring veroorzaakt).en door inflammatoire huidveranderingen.
Bacteriën
Een gezonde tong is lichtroze en meestal licht bedekt met slijm. Er kan een
dunne, witachtige aanslag ontstaan wanneer voedselresten, bacteriën of slijmvliescellen zich overdag op het tongoppervlak nestelen. Ze plakken aan de papillen en kunnen verwijderd worden door grondige mondverzorging (bijvoorbeeld met een tongschraper).
De mond en je tong bevatten bacteriën en schimmels die in evenwicht leven. Een verstoring van dit evenwicht van je
mondflora bedreigt een gezonde mond. Maar afhankelijk van het type bacterie, kunnen abnormaal hoge aantallen van bepaalde bacteriën verkleuring van de tong veroorzaken. Vaak gaat het hierbij om een witte aanslag op de tong vaker, maar een paarsblauwe verkleuring is ook mogelijk.
Trauma
Als je hard op je tong bijt kan er een rode tot paarse verkleuring optreden op de plek van het trauma. Dit herstelt vanzelf.
Onderzoek en diagnose
De diagnose van een blauwe of paarse tong begint met een grondig onderzoek en anamnese door een arts. Hier zijn de stappen die doorgaans worden gevolgd:
Anamnese
- De arts zal je vragen stellen over je eet- en drinkgewoonten, zoals recent gebruik van voedingsmiddelen die je tong kunnen verkleuren (snoep, ijs, sportdrankjes, rode wijn).
- Vragen over medische geschiedenis, zoals bestaande aandoeningen (bijvoorbeeld bloedcirculatieproblemen, tongvarices, ziekte van Addison, of kanker) en gebruik van medicijnen die de tong kunnen beïnvloeden.
- Eventuele andere symptomen zoals vermoeidheid, pijn, bloedingen, of ademhalingsproblemen worden besproken om een vollediger beeld te krijgen van de situatie.
Fysiek onderzoek
De arts zal je tong visueel inspecteren op verkleuringen, textuurveranderingen, of zichtbare aderen (varices). De mond en keel worden ook gecontroleerd op afwijkingen die de verkleuring kunnen veroorzaken.
Laboratoriumonderzoek
- Bloedonderzoek: Dit kan worden uitgevoerd om onderliggende aandoeningen te detecteren, zoals bloedarmoede, vitamine B2-tekort, hormonale afwijkingen (ziekte van Addison), of infecties.
- Urinetest: Dit kan helpen bij het opsporen van hormonale stoornissen zoals de ziekte van Addison.
Beeldvormend onderzoek
Echografie, CT-scan of MRI: Deze kunnen worden aangevraagd als er verdenking is op tumoren of andere interne afwijkingen.
Biopsie
Bij verdenking van een tumor of ander ernstig onderliggend probleem kan een biopsie van de tong worden genomen voor verder microscopisch onderzoek.
Bacteriële kweek
Als bacteriële infectie wordt vermoed, kan een uitstrijkje van de tong worden genomen om de precieze bacterie te identificeren.
Behandeling van een blauwe tong
De behandeling van een blauwe of paarse tong hangt af van de onderliggende oorzaak. Als je blauwe tong het gevolg is van voeding, zoals snoep, rode wijn of sportdrankjes, hoef je je geen zorgen te maken. De kleur zal vanzelf verdwijnen nadat je mond is gereinigd.
Als de verkleuring wordt veroorzaakt door een medische aandoening, zoals bloedcirculatieproblemen, tongvarices of de ziekte van Addison, zal je arts zich richten op het behandelen van die onderliggende aandoening. Dit kan variëren van medicatie om je bloedsomloop te verbeteren tot hormoontherapie voor de ziekte van Addison.
Bij vitaminetekorten, zoals een tekort aan vitamine B2, kun je supplementen nemen of je dieet aanpassen om dit tekort aan te vullen. Als bacteriële infecties de oorzaak zijn, kan je arts antibiotica voorschrijven om de infectie te bestrijden.
Als er sprake is van een tumor of een andere ernstige aandoening, kan je verdere behandelingen zoals chirurgie of chemotherapie nodig hebben, afhankelijk van de diagnose.
Het belangrijkste is om bij aanhoudende symptomen een arts te raadplegen, zodat de juiste oorzaak kan worden vastgesteld en je de juiste behandeling krijgt.
Lees verder