Dopaminetekort door probleem in hersenen of aandoening

In het lichaam is van nature dopamine aanwezig. Deze chemische stof is een neurotransmitter. Dit houdt in dat dopamine signalen van het lichaam naar de hersenen stuurt. Dopamine is belangrijk voor zowel de bewegingen als de emotionele reacties van een persoon. Een evenwichtig dopaminegehalte is noodzakelijk voor het lichamelijk en geestelijk welzijn. Het gemoed, de slaap, het geheugen, het leren, de concentratie en de motorische controle zijn enkele belangrijke functies die dopamine mee reguleert. Door een aandoening of een probleem in de hersenen ontstaat soms een tekort aan dopamine. Dit dopaminetekort leidt tot diverse symptomen zoals bijvoorbeeld pijn, angst en evenwichtsverlies. Medicijnen en andere behandelingen zijn inzetbaar bij een gebrek aan dopamine.

• Wat is dopamine?
• Oorzaken: Probleem in hersenen of aandoening
• Risicofactoren van gebrek aan dopamine
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Fysiek
• Mentaal
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van tekort aan dopamine
• Voeding om dopaminetekort te behandelen

Wat is dopamine?

Dopamine is een chemische stof die door de zenuwen wordt gebruikt om 'berichten' te verzenden. Wanneer een zenuw dopamine afgeeft, passeert deze een heel klein gaatje (synaps). Vervolgens hecht dopamine zich aan een dopaminereceptor op de volgende zenuw. Wanneer dopamineniveaus zijn uitgeput in de hersenen, is de overdracht van zenuwimpulsen (berichten) verstoord en zijn hersenfuncties aangetast. Dopamine is samen met serotonine, oxytocine en endorfines een ‘feel good-hormoon’. Dit zorgt er voor dat mensen een soort drive en focus krijgen om productief te kunnen zijn. Deze ‘beloningsstof’ reguleert het beloningssysteem van de hersenen. Dopamine speelt een rol bij tal van hersenfuncties:

• focus- en concentratievermogen
• leren
• motorische controle
• slaap
• stemming
• werkgeheugen

Oorzaken: Probleem in hersenen of aandoening

Een tekort aan dopamine ontstaat door één van volgende factoren:

• dopamine breekt te snel af of de verwerking gebeurt niet goed
• er wordt te weinig dopamine aangemaakt
• er zijn te weinig dopaminereceptoren of de receptoren werken niet erg goed

Risicofactoren van gebrek aan dopamine

Een tekort aan dopamine resulteert uit een psychische aandoening. Het gebrek aan dopamine ontstaat mogelijk ook doordat het lichaam minder dopamine aanmaakt. Soms is een probleem met de receptoren in de hersenen aanwezig.

Aandoeningen

Een laag dopaminegehalte is gekoppeld aan tal van aandoeningen. De meest voorkomende aandoeningen die verband houden met een dopaminedeficiëntie zijn:

• ADHD: De onderliggende oorzaak van ADHD (moeite met aandacht en controleren van energie) is nog onbekend. Veromedelijk is ADHD te wijten aan een afwijking in de dopaminefunctie.
• chronisch vermoeidheidssyndroom
• de ziekte van Parkinson: Bij de ziekte van Parkinson, een neurologische aandoening met bevingen, heeft de patiënt een verlies van de zenuwcellen in een specifiek deel van de hersenen en een verlies van dopamine in hetzelfde hersengebied.
• dragers van bepaalde genen
• een bipolaire stoornis (psychische ziekte: stemmingsstoornis)
• een chronische ontsteking
• een depressie
• een hormonale onbalans
• een kwikvergiftiging (overmatige blootstelling aan kwik)
• een mangaantoxiciteit
• een psychose (verlies van realiteit met hallucinaties of wanen)
• fibromyalgie (chronische aandoening met pijn en vermoeidheid)
• het rusteloze benen syndroom (vervelende gevoelens in de onderbenen)
• schildklieraandoeningen zoals een verminderde werking van de schildklier (hypothyreoïdie)
• schizofrenie (aandoening met onder andere waanideeën en hallucinaties)

Omgevingsfactoren

Alcohol
Alcoholverslaving is één van de oorzaken van een dopaminetekort. Het continu gebruik van alcohol in het dagelijks leven (alcoholmisbruik) leidt tot een verslechtering van de dopaminewaarden in de hersenen. Wanneer een patiënt verslaafd is aan alcohol, zijn de hersengebieden die dopamine produceren uitgeput. De patiënt moet bijgevolg doorgaan met het gebruik van alcohol om weer blij en productief te zijn in het dagelijks leven, anders ontwikkelen ze het alcoholontwenningssyndroom.

Drugs
Mogelijk leidt drugsverslaving ook tot een tekort aan dopamine. Hierdoor veranderen namelijk de drempels voor activering en signalering van dopaminecellen. Bij drugsmisbruik zijn de drempels hoger en daarom is het moeilijker voor een patiënt om de positieve effecten van dopamine te ervaren.

Medicatie
Dopamine-antagonisten werken door zich te binden aan receptoren om de dopamine-activiteit te blokkeren. Drie hoofdtypen geneesmiddelen die onder deze categorie vallen, zijn tricyclische antidepressiva, geneesmiddelen tegen misselijkheid en braken (anti-emetica) en sommige antipsychotica.

Obesitas
Obesitas (zwaarlijvigheid) leidt tot vele gezondheidscomplicaties. Obese mensen lijden echter vaak aan een dopaminedeficiëntie. Zij hebben namelijk een verminderd aantal dopaminereceptoren.

Straling
Voorts verstoort de elektromagnetische straling die door mobiele telefoons wordt uitgezonden de niveaus van dopamine, serotonine en norepinefrine.

Supplementen
5-HTP en melatonine zijn natuurlijke supplementen die verrassend genoeg ook dopamine kunnen uitputten in sommige gevallen. kruidensupplementen zoals witte moerbei (Morus alba), noni fruit (Morinda citrifolia), magnolia-schors (Magnolia officinalis) en zoethout (Glycyrrhiza glabra) ontdoen zich van overtollig dopamine en zijn ook te vermijden wanneer een hoger dopaminegehalte gewenst is.

Voeding
Diëten rijk aan suiker en verzadigde vetten zijn in staat om dopamine te onderdrukken. Een gebrek aan eiwit in de voeding wijst mogelijk op een verlaagd l-tyrosinegehalte (belangrijkste bouwsteen van dopamine). Door een gebrek aan vitamine B-complexen, koper (kopertekort), zink (zinktekort) en ijzer (ijzertekort) is het voorts niet mogelijk om l-tyrosinegehalte om te zetten in dopamine.

Andere risicofactoren
Ook stress, een zeer hoge creativiteit, overwerk en een slaapgebrek of juist een overmatige slaap zijn risicofactoren voor een dopaminedeficiëntie.

Symptomen

De symptomen van een dopaminetekort hangen af van de onderliggende oorzaak. Een patiënt met de ziekte van Parkinson ervaart bijvoorbeeld andere symptomen dan een patiënt met een laag dopaminegehalte als gevolg van drugsgebruik.

Fysiek

Volgende fysieke tekenen komen voor:

• afname van fysieke energie
• agressie
• constipatie
• een verlangen naar suiker of cafeïne
• een verlies van evenwicht
• een verminderd libido
• frequente longontstekingen
• gastro-oesofageale refluxziekte (symptomen van brandend maagzuur)
• gewichtsverlies of een gewichtstoename
• langzamer bewegen dan normaal
• langzamer spreken dan normaal
• moeite met eten en slikken (dysfagie)
• pijn
• slaapproblemen
• spierkrampen
• spierspasmen
• spierstijfheid
• tremoren (bevingen)
• vermoeidheid

Mentaal

Ook mentale klachten komen tot uiting bij een

• angst
• apathie (gebrek aan motivatie in het leven)
• chronische verveling
• concentratieproblemen
• demotivatie
• een gebrek aan inzicht of zelfbewustzijn
• een laag zelfbeeld
• hallucinaties
• hopeloosheid
• isolatie
• onvermogen om met stress om te gaan
• onverklaarbaar verdriet
• schuldgevoelens
• stemmingswisselingen
• wanen
• weinig energie
• zelfmoordgedachten of gedachten aan zelfbeschadiging

Diagnose en onderzoeken

Het is voor de arts niet eenvoudig om het dopaminegehalte te meten; een betrouwbare test is namelijk niet voorhanden. De arts bekijkt echter de symptomen, leefstijlfactoren en medische geschiedenis van de patiënt. Wanneer namelijk naast de symptomen ook een aandoening aanwezig is die gerelateerd is aan een lage dopaminegehalten, wijst dit vaak reeds op een verlaagd dopaminegehalte.

Behandeling van tekort aan dopamine

De arts kijkt naar de eventuele oorzaak van een dopaminetekort en behandelt deze ziekte. Zo helpen antidepressiva bij een depressie, of stemmingsstabilisatoren bij schizofrenie. Verder schrijft de arts bij de ziekte van Parkinson medicijnen voor (vaak Levodopa) die de dopamineniveaus stimuleren.

Andere behandelingen voor een dopaminetekort zijn:

• andere medicijnen indien deze een dopaminetekort veroorzaken
• fysiotherapie voor spierstijfheid en bewegingsproblemen
• oefeningen, therapeutische massage ne meditatie: Hierdoor voelt een patiënt zich gelukkig en ontspannen waardoor de dopaminegehalten verhogen.
• omgevingsfactoren verminderen, elimineren of aanpakken (indien mogelijk)
• veranderingen in de voeding en de levensstijl

Voeding om dopaminetekort te behandelen

Het aminozuur l-tyrosine is een voorloper van dopamine. Tyrosinerijk voedsel levert de bouwstenen voor de productie van dopamine. Fenylalanine is een aminozuur dat wordt omgezet in l-tyrosine. Vrijwel alle dierlijke producten zoals vlees, vis, gevogelte en zuivel zijn goede bronnen van zowel l-tyrosine als fenylalanine.

Door het eten van volgende voedingsmiddelen verhoogd het dopaminegehalte:

• amandelen
• appels, avocado's, bananen, watermeloenen
• bieten, groene bladgroenten, zeegroenten
• chocolade
• havermout
• koffie en groene thee
• kurkuma
• peulvruchten
• pinda's
• sesam en pompoenpitten
• tarwekiemen