Poliepen in de darm: symptomen, oorzaak en behandeling

Een poliep in de darm of darmpoliep is een uitstulping van het darmslijmvlies en in beginsel is een darmpoliep goedaardig. Overal in de darm kunnen poliepen voorkomen, maar ze worden het meest gezien in de dikke darm. Hoe ouder je bent, des te groter is de kans op een darmpoliep. Er zijn een aantal factoren die de kans op een poliep in de darm vergroten, zoals een vetrijk dieet, veel rood vlees, weinig voedingsvezels, roken en overgewicht. Indien er een poliep in de darm wordt aangetroffen, zal deze altijd worden verwijderd en onderzocht.

• Wat is een darmpoliep?
• Waarom zijn darmpoliepen zo belangrijk?
• Hoe vaak komt darmkanker voor?
• Darmpoliepen en darmkanker
• Ontaardt vaak niet in kanker
• Alle poliepen verwijderen
• Hoe lang duurt het voordat een darmpoliep uitgroeit tot kanker?
• Wat zijn de oorzaken en risicofactoren van darmpoliepen?
• Ouderdomseffect
• Combinatie van omgevingsfactoren en erfelijke factoren
• Symptomen van poliepen in de darm
• Behandeling bij dikkedarmpoliepen
• Verwijderen van darmpoliepen
• Microscopisch onderzoek van het weefsel
• Na het verwijderen van de poliepen
• Wat kun jezelf doen?

Wat is een darmpoliep?

Een darmpoliep is een uitstulping van het darmslijmvlies, het slijmvlies dat de binnenkant van de darm bekleedt. Een darmpoliep bestaat in principe uit goedaardig weefsel, maar sommige poliepen ontwikkelen zich tot kwaadaardig weefsel. Het weefsel kan dan door de lagen van de darmwand heen woekeren en steeds meer schade aanrichten, met alle gevolgen van dien. Het duurt echter vele jaren voordat een goedaardige poliep zich ontwikkelt tot een kankergezwel. Poliepen kunnen in de hele colon voorkomen en variëren in grootte van enkele millimeters tot enkele centimeters. Poliepen kunnen er vlak of verhoogd uitzien. Sommige poliepen kunnen zelfs groeien op korte steeltjes, waardoor ze wel wat weg hebben van een paddenstoel of een kleine bloemkool.

Waarom zijn darmpoliepen zo belangrijk?

Darmpoliepen zijn belangrijk vanwege hun relatie met darmkanker. Het staat vast dat dikkedarmkanker vaak ontstaat ​​uit darmpoliepen. Door het identificeren en verwijderen van darmpoliepen tijdens coloscopie, kan hun progressie naar kanker voorkomen worden en uiteindelijk levens redden.

Hoe vaak komt darmkanker voor?

Darmkanker is anno 2024 na huidkanker en borstkanker de meest voorkomende soort kanker in Nederland. In 2016 waren er in totaal 15.800 nieuwe gevallen van huidkanker (15.800), op de voet gevolgd door borstkanker (14.600) en darmkanker, met 15.400 nieuwe gevallen (meer mannen dan vrouwen). Longkanker (12.200) en prostaatkanker (11.100) staan respectievelijk op de vierde en vijfde plek.

Darmpoliepen en darmkanker

Ontaardt vaak niet in kanker

De overgrote meerderheid van poliepen ontaardt niet in kanker. De poliepen zonder de potentie zich om te zetten in kanker omvatten kleine hyperplastische poliepen, inflammatoire poliepen en hamartomateuze poliepen die geen deel uitmaken van een erfelijk syndroom. Er worden twee grote soorten van goedaardige poliepen onderscheiden. De hierboven genoemde hyperplastische poliepen, die slechts in zeldzame gevallen tot kwaadaardigheid aanleiding kunnen geven. Voorts de adenoma’s, welke een groot potentieel hebben om kwaadaardig te worden en darmkanker veroorzaken.

Alle poliepen verwijderen

Het duurt lang voordat zich uit een goedaardige poliep een kankergezwel kan ontwikkelen. Slechts een klein percentage van alle poliepen leidt uiteindelijk tot een kwaadaardige aandoening, maar men kan nooit van tevoren weten of een bepaalde poliep in de toekomst zal ontaarden in kanker. Daarom gaan artsen er vanuit dat iedereen die één of meer onschuldige poliepen heeft, een verhoogd risico heeft om darmkanker te ontwikkelen. Het verwijderen van een (goedaardige) poliep vermindert dit risico.

Hoe lang duurt het voordat een darmpoliep uitgroeit tot kanker?

Men stelt dat het ongeveer 10 tot 15 jaar duurt voordat een klein adenoom zich ontwikkelt in een vorm van kanker.

Wat zijn de oorzaken en risicofactoren van darmpoliepen?

Ouderdomseffect

Het ontstaan van poliepen is voor een groot deel simpelweg een ouderdomseffect. Zo'n 5 tot 10 procent van de mensen heeft op de leeftijd van 40 jaar poliepen. Op de leeftijd van 50 tot 60 jaar is dat aantal gestegen tot 15 à 30 procent. En op de leeftijd van 80 jaar heeft naar schatting 35 à 50 procent van de mensen poliepen.

Combinatie van omgevingsfactoren en erfelijke factoren

Er lijkt sprake te zijn van een combinatie van omgevingsfactoren en erfelijke factoren die leiden tot de vorming van poliepen. Roken, overgewicht, alcoholgebruik, een vetrijk dieet, consumptie van rood vlees en lage vezelinname, zijn factoren die worden geassocieerd met het risico van poliepvorming. Het verhoogde risico op het ontstaan van darmpoliepen en darmkanker is verhoogd onder rokers tot minstens 10 jaar na het stoppen met roken. Er zijn ook genetische veranderingen die geassocieerd worden met darmpoliepen en -kanker. Het voorkomen van darmpoliepen of darmkanker in de familie is ook een belangrijke risicofactor. Je risico op een poliep is verdubbeld als een eerste graadsverwante poliep(en) heeft. Als je zelf dikke darmpoliep(en) hebt, dan heeft grofweg 1 op 4 van je eerste graadsverwanten ook poliep(en).

Symptomen van poliepen in de darm

De meeste poliepen veroorzaken geen symptomen. Soms kan een poliep zichtbaar bloed in de ontlasting veroorzaken en soms ook slijmverlies. Soms kan het bloed alleen worden opgespoord door ontlastingsonderzoek. Dit gebeurt bij het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Alle mannen en vrouwen van 55 tot en met 75 jaar krijgen vanaf 2014 iedere twee jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek darmkanker, waarbij de ontlasting wordt onderzocht. Als er bloed in de poep wordt aangetroffen, zal er vervolgonderzoek plaatsvinden in de vorm van coloscopie. In zeldzame gevallen kunnen poliepen een verandering in de stoelgang veroorzaken. Als de poliep of kanker zeer groot is, kan dit leiden tot obstipatie of diarree, maar dit is zeer ongebruikelijk.

Behandeling bij dikkedarmpoliepen

Verwijderen van darmpoliepen

Darmkanker kan vermeden worden door darmpoliepen vroegtijdig op te sporen en te verwijderen. Rechtstreeks darmonderzoek met een flexibele buis (coloscopie) is de gouden standaard voor het opsporen én verwijderen van de darmpoliepen. Het verwijderen van de poliepen vindt veelal plaats middels een van de volgende technieken:

• forceps biopsie (met een tangetje afrukken van de poliep); of
• lusresectie (het met elektrische energie afsnijden van de poliep met een snaar in lusvorm).

Microscopisch onderzoek van het weefsel

De verwijderde poliep wordt vervolgens microscopisch onderzocht op de aanwezigheid van kanker. Wanneer er darmkanker wordt aangetroffen, kan dat reden zijn voor een aanvullende operatie. Hierbij wordt een ruimer stuk dikke darm verwijderd inclusief de regionale lymfeklieren, welke tevens worden onderzocht op de aanwezigheid van uitzaaiingen. Als de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren, zal er aanvullend behandeld worden met chemotherapie om de kans op een recidief of uitzaaiingen elders te verkleinen en de vooruitzichten te verbeteren.

Na het verwijderen van de poliepen

Na het verwijderen van de darmpoliep(en), is vervolgonderzoek nodig binnen 1 tot 5 jaar. Deze termijn is afhankelijk van:

• het soort poliep(en) (hyperplastische poliepen of adenomen);
• het aantal poliepen(en) (hoe meer, hoe sneller de controle);
• de grootte van de poliep(en) (> 10 mm is een indicatie voor de ernst);
• je leeftijd;
• je eventuele voorgeschiedenis van darmkanker of -poliepen;
• je eventuele familiale voorgeschiedenis van darmkanker of -poliepen.

Naar aanleiding van bovenstaande indicatoren, zal een controle onderzoek na 1, 2, 3, 4 of 5 jaar aangehouden worden.

Wat kun jezelf doen?

Je kunt zelf de volgende maatregelen nemen:

• meedoen aan het bevolkingsonderzoek;
• bij poliepen of kanker in de familie, is screening geboden vanaf 40 jaar;
• meedoen aan controle-onderzoek na verwijdering van de poliep(en);
• doe navraag in de familie of er mensen zijn met darmpoliepen of -kanker en licht eigen familieleden in als er poliepen of darmkanker bij jezelf is vastgesteld, zeker als je jonger bent dan 60 jaar;
• houd je aan een vetarm dieet met veel fruit, groenten en voedingsvezels;
• voorkom overgewicht en val af als je te zwaar bent (aan de hand van je BMI kun je uitrekenen of je te zwaar bent);
• niet roken en beperkt alcoholgebruik;
• neem dagelijks 3 gram extra calcium, eventueel ook extra foliumzuur, in overleg met de huisarts.

Lees verder

• Darmpoliepen: symptomen, oorzaak en behandeling van poliepen
• Darmklachten en diarree: symptomen, oorzaak en behandeling
• Darmkrampen: oorzaken en behandeling krampen in de darm
• Darmkanker voorkomen: preventie van kanker aan de darm
• Dikkedarmkanker: oorzaak en behandeling tumoren dikke darm