Darmkanker voorkomen: preventie van kanker aan de darm

Er is geen waterdichte manier om darmkanker te voorkomen. Maar er zijn wel maatregelen die je kunt nemen om het risico op darmkanker te verlagen, zoals het veranderen van bepaalde leefstijlfactoren. Als je nu klachten hebt die kunnen wijzen op darmkanker, dan is het verstandig om eerst de huisarts te raadplegen vooraleer je bepaalde leefstijlveranderingen doorvoert. De meest voorkomende symptomen die kunnen wijzen op darmkanker zijn bloed in de ontlasting en een verandering in het ontlastingspatroon die aanhoudt en die je niet kunt verklaren, zoals verstopping of diarree.

• Screening op darmkanker
• Bevolkingsonderzoek
• Voor wie is het bevolkingsonderzoek darmkanker bedoeld?
• Vroegtijdige interventie
• Lichaamsgewicht, lichamelijke activiteit en voeding
• Gewicht
• Fysieke activiteit
• Preventie kwaadaardige tumoren in darm door een gezond dieet
• Groenten, fruit en volkoren producten
• Vezels
• Alcohol
• Niet roken
• Darmkanker voorkomen door vitaminen en mineralen
• Foliumzuur
• Vitamine D
• Calcium
• Calcium en vitamine D
• Magnesium
• Niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's)
• Lager risico op darmkanker
• Ernstige bijwerkingen

Screening op darmkanker

Bevolkingsonderzoek

Het bevolkingsonderzoek darmkanker is in Nederland in 2014 van start gegaan en is bedoeld voor mannen en vrouwen tussen de 55 en 75 jaar. Zij ontvangen elke twee jaar een uitnodiging om hieraan deel te nemen. Het bevolkingsonderzoek bestaat uit een ontlastingstest. Als er bloed in de ontlasting wordt aangetroffen is vervolgonderzoek nodig om te bekijken waar dat door komt. Dit onderzoek bestaat uit en intakegesprek en een inwendig kijkonderzoek van de dikke darm (coloscopie). Hiermee kunnen vrijwel alle darmafwijkingen opgespoord worden, zoals darmpoliepen, tumoren, ontstekingen en zweertjes.

Voor wie is het bevolkingsonderzoek darmkanker bedoeld?

Het bevolkingsonderzoek is bedoeld voor mensen die geen gezondheidsklachten aan hun darmen hebben. Mensen die last hebben van symptomen die kunnen wijzen op darmkanker, zoals een blijvende en onverklaarbare verandering in het ontlastingspatroon (in de vorm van diarree of obstipatie) en/of bloed in de ontlasting, moeten eerst langs hun huisarts. Deze bepaalt vervolgens welk onderzoek geïndiceerd is.

Vroegtijdige interventie

Vanaf het moment dat de eerste abnormale cellen uitgroeien tot poliepen, duurt het meestal ongeveer 10 tot 15 jaar voor ze zich ontwikkelen tot darmkanker ofschoon de meesten poliepen goedaardig zijn en blijven. Met regelmatige screening, kunnen de meeste poliepen worden gevonden en verwijderd voordat ze de kans krijgen te ontaarden en er darmkanker ontstaat. Screening kan ook darmkanker in een vroegtijdig stadium opsporen, als het nog goed te genezen is.

Lichaamsgewicht, lichamelijke activiteit en voeding

Het beste advies met betrekking tot voeding en leefstijlfactoren om daarmee het risico van darmkanker te verkleinen, is het volgende:

• Vermijd overgewicht en gewichtstoename rond de buik;
• Zorg dagelijks voor voldoende lichaamsbeweging;
• Beperk rood en bewerkt vlees;
• Eet meer groenten en fruit;
• Verkrijg de aanbevolen dosis calcium en vitamine D (zie hieronder);
• Vermijd te veel alcohol.

Gewicht

Overgewicht of obesitas verhoogt het risico van darmkanker bij zowel mannen als vrouwen, maar de link lijkt sterker bij mannen. Meer buikvet (dat wil zeggen een grotere taille) is ook gekoppeld aan darmkanker. Aan de hand van je BMI en je middelomtrek kun je uitrekenen of je al dan niet te zwaar bent.

Fysieke activiteit

Volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen beweeg je voldoende als je ten minste vijf dagen per week een half uur matig intensief beweegt, bijvoorbeeld wandelen, fietsen of zwemmen. Voldoende bewegen verlaagt het risico op de vorming van darmkanker en poliepen.

Preventie kwaadaardige tumoren in darm door een gezond dieet

Groenten, fruit en volkoren producten

Algemene diëten die rijk zijn aan groenten, fruit en volkoren producten (en weinig rood vlees en bewerkt vlees) zijn verbonden met een lager risico op darmkanker, hoewel het niet precies duidelijk is welke factoren belangrijk zijn. Vele studies hebben een verband ontdekt tussen rood vlees (rund-, varkens- en lamsvlees) of bewerkt vlees (zoals hotdogs, worst, hamburger, salami, ham, etc.) en een verhoogd risico op darmkanker. Bewerkt vlees is volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) al het vlees dat is geconserveerd door middel van roken, drogen, zouten of door toevoeging van conserveringsmiddelen.

Vezels

Er is een gunstig verband tussen het eten van vezelrijke producten en het voorkomen van darmkanker, maar ook borstkanker. Daarnaast vermindert het eten van vezelrijke producten het risico op hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct of een beroerte. De gunstige effecten lijken vooral te komen van vezels uit volkoren graanproducten en fruit. Deze vezels hebben een positief effect op het (LDL) cholesterol, wat goed is voor de bloedvaten. De totale vezelinname heeft ook een effect bij het verlagen van de bloeddruk.

Alcohol

Verschillende studies hebben een hoger risico op darmkanker laten zien bij een langdurige verhoogde inname van alcohol, vooral bij mannen. Matig alcoholgebruik is daarom belangrijk.

Niet roken

Langdurig roken vergroot het risico op darmkanker, evenals vele andere vormen van kanker en andere gezondheidsklachten en -problemen. Roken wordt vooral geassocieerd met longkanker en kanker in de mondstreek (te weten slokdarmkanker, strottenhoofdkanker en kanker van de mondholte). De kankerverwekkende stoffen uit rook komen evenwel in het hele lichaam terecht, wat ervoor zorgt dat rokers ook meer kans hebben op het krijgen van leukemie, blaaskanker, nierkanker, leverkanker, maagkanker, baarmoederhalskanker en alvleesklierkanker.

Darmkanker voorkomen door vitaminen en mineralen

Foliumzuur

Sommige studies suggereren dat het nemen van een dagelijkse multivitamine met foliumzuur of folaat het risico op het ontstaan van darmkanker kan verminderen, maar niet alle studies wijzen in deze richting. Meer onderzoek is nodig op dit gebied.

Vitamine D

Sommige studies hebben gesuggereerd dat vitamine D het risico op darmkanker kan verlagen. Het overgrote deel van de vitamine D in je lichaam is aangemaakt onder invloed van zonlicht. Aangezien overmatige blootstelling aan de zon huidkanker kan veroorzaken, adviseren de meeste experts dit niet als een manier om de kans op darmkanker te verlagen.

Calcium

Andere studies suggereren dat het verhogen van de inname van calcium het risico op darmkanker kan verlagen. Vanwege het mogelijk verhoogde risico op prostaatkanker bij mannen met een hoge inname van calcium, adviseert de American Cancer Society niet specifiek om de inname van calcium te verhogen om het risico op darmkanker te verlagen.

Calcium en vitamine D

Calcium en vitamine D kunnen samenwerken om het risico op darmkanker in te perken, vitamine D helpt in het lichaam om calcium op te nemen. Toch blijkt lang niet uit alle studies op dat gebied dat deze voedingsstoffen het risico substantieel vermindert.

Magnesium

Een paar studies hebben een mogelijk verband gevonden gevonden tussen een dieet dat rijk is aan magnesium en een verminderd risico op darmkanker, met name onder vrouwen. Meer onderzoek is nodig om dit verband harder te maken.

Niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's)

Lager risico op darmkanker

Vele studies hebben aangetoond dat mensen die regelmatig aspirine of andere niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), zoals ibuprofen (Advil) en naproxen (Aleve) nemen, een lager risico op darmkanker en darmpoliepen hebben. Bij de meeste van deze onderzoeken werd gekeken naar mensen die deze medicijnen namen voor de behandeling van artritis of om hartaanvallen te voorkomen. Andere studies hebben aangetoond dat aspirine kan helpen de groei van poliepen te beperken bij mensen die eerder behandeld zijn voor vroege stadia van darmkanker of bij wie poliepen zijn verwijderd.

Ernstige bijwerkingen

Aspirine en andere NSAID's kunnen evenwel ernstige of zelfs levensbedreigende bijwerkingen veroorzaken, zoals maagbloedingen als gevolg van irritatie van het maagslijmvlies, waardoor in zijn algemeenheid de voordelen van structureel gebruik van deze geneesmiddelen met het oog op het voorkomen van darmkanker, niet lijken op te wegen ten opzichte van de nadelen. De waarde van aspirine en vergelijkbare geneesmiddelen voor mensen met een verhoogd risico op darmkanker wordt onderzocht (2016). Celecoxib (Celebrex) is goedgekeurd door de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) voor het verminderen van poliepen bij mensen met familiaire adenomateuze polyposis (FAP). Dit geneesmiddel kan ook bloedingen veroorzaken in de maag, maar minder heftig dan andere NSAID's. Het kan wel het risico op hartaanvallen en beroertes verhogen. Aspirine of andere NSAID's kunnen ernstige bijwerkingen hebben, dus neem eerst contact op met je huisarts voordat je deze medicijnen op regelmatige basis gaat innemen.

Lees verder

• Darmklachten: opgezette buik, buikpijn en winderigheid
• Poliepen in de darm: symptomen, oorzaak en behandeling
• Darmkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Dikkedarmkanker: oorzaak en behandeling tumoren dikke darm
• Darmklachten en diarree: symptomen, oorzaak en behandeling