Syndroom van Cushing

Het syndroom van Cushing kenmerkt zich vooral door vetzucht aan de romp en aan het gelaat. De ziekte komt het mest bij vrouwen voor. Echter, het syndroom van Cushing ontstaat zelden spontaan: meestal is deze het gevolg van het gebruik van medicijnen met een bijnierschorshormoon.

Wat is het syndroom van Cushing?

Het syndroom van Cushing is vernoemd naar de Amerikaanse chirurg H.W.Cushing, die leefde van 1869 tot 1939. Het is een ziektebeeld dat wordt veroorzaakt door een teveel aan bijnierschorshormonen. Een teveel van deze hormonen ontstaat door bijvoorbeeld gezwellen in de bijnier of gezwellen in de hypofyse, waardoor er een teveel aan bijnierschorshormonen geproduceerd wordt.

Het syndroom van Cushing komt vooral voor bij vrouwen of bij mensen die behandeld worden met medicijnen met een bijnierschorshormoon. Ook een zware depressie kan aanleiding geven tot een overproductie van bijnierschorshormonen. De meest voorkomende oorzaak van het syndroom van Cushing is het gebruik van medicijnen met Cortisol. Een spontaan ontstaan van deze ziekte komt eigenlijk zelden voor: in Nederland komen er jaarlijks tussen de 40 en 50 nieuwe ziektegevallen bij, wat zeer weinig is.

Wat zijn bijnierschorshormonen?

Bijnierschorshormonen worden geproduceerd door de buitenkant van de bijnieren. De bijnieren zijn kleine orgaantjes die op de nieren liggen. Bijnierschorshormonen zijn onder te verdelen in twee groepen. De functie van de bijnierschorshormonen is onder andere de vorming van glucose bevorderen, het onderdrukken van ontstekingen, is van invloed op de vetverdeling, is een stresshormoon, van invloed op de water-en zoutbalans en zorgt voor een betere opname van mineralen en zouten.

Het lichaam maakt zelf de juiste hoeveelheid bijnierschorshormonen aan. In sommige gevallen worden de bijnieren ertoe aangezet om teveel van deze hormonen aan te maken. Er treden dan allerlei bijwerkingen op.

Bijnierschorshormonen worden soms ook als medicijn voorgeschreven, bijvoorbeeld bij problemen met de bijnier of bij de ziekte van Addison, astma, reuma etc. Een bekend medicijn met een bijnierschorshormoon is het medicijn Prednisolon. Door het gebruik van medicijnen met bijnierschorshormonen, kan ook het syndroom van Cushing ontstaan.

Kenmerken

Het ziektebeeld kenmerkt zich vooral door een aantal in-en uitwendige verschijnselen. Het meest gezien wordt vetzucht aan de romp en in het gelaat, het zogenaamde vollemaansgezicht. Ook ontkalking van de botten komt veel voor, net als het ontstaan van diepe roodpaarse striemen op de buik. Een hoge bloeddruk is ook typerend bij het syndroom van Cushing. De menstruatie kan bij vrouwen uitblijven of bij mannen kan er impotentie optreden. Acne komt ook voor. Op de romp kan een sterke beharing voorkomen. Op het hoofd kan de haargrens juist meer gaan terug wijken.

Lichamelijk treedt er een snelle vermoeidheid op of slaapproblemen. Men moet vaker naar het toilet om te plassen en de spierkracht neemt sterk af. De spieren worden soms ook zichtbaar dunner.

Na onderzoek door een arts, zal er een te hoog gehalte aan cortisol in het bloed worden gevonden. Wanneer meerdere van deze symptomen voorkomen in combinatie met een te hoog gehalte cortisol in het bloed, kan er gesproken worden van het syndroom van Cushing.

Behandeling

De behandeling hangt af van de oorzaak. Wanneer de oorzaak medicijngebruik met bijnierschorshormonen is, zal daarnaar gekeken moeten worden door de arts. Meestal zal het betreffende medicijn geleidelijk aan verminderd worden, waardoor de ziekteverschijnselen afnemen en verdwijnen.

Een gezwel van de bijnieren of een gezwel aan de hypofyse kan behandeld worden middels bestraling of een operatie. Het gezwel zal hiermee moeten verdwijnen. Vaak ontstaat er daarna juist een tekort aan bijnierschorshormonen, waardoor er medicijnen worden voorgeschreven: corticosteroïden. Dit zijn synthetische bijnierschorshormonen en zijn noodzakelijk om de lichaamsfuncties te vervullen. Veelal moeten deze medicijnen voor de rest van het leven worden ingenomen.

Ziekte van Cushing

Het syndroom van Cushing moet niet verward worden met de ziekte van Cushing. Bij de ziekte van Cushing gaat het om een gezwel van de hypofyse. Dit hypofesegezwel heeft wel als gevolg dat er een teveel aan bijnierschorshormoon ontstaat, waardoor er weer sprake is van het syndroom van Cushing.