Kortademig, oorzaak en behandeling

Kortademig: letterlijk een korte adem hebben. Kortademigheid komt vooral voor bij inspanning maar kan ook vele andere oorzaken hebben. Je krijgt het benauwd of hebt het gevoel te stikken. Dit kan zeer beangstigend zijn. Wanneer het vaker voorkomt, kan er meer aan de hand zijn. Leer dit herkennen en laat het tijdig behandelen wanneer dit nodig is.

Kortademig zijn

Iedereen is wel eens kortademig, bijvoorbeeld tijdens zware inspanning, sport, stress of ziekte. Dit is een normaal verschijnsel en duurt maar tijdelijk. Anders wordt het wanneer je langer kortademig bent of gedurende meerdere dagen achter elkaar. Vaak is er dan veel meer aan de hand. Niet altijd treedt er bij kortademigheid zuurstofgebrek op, vaak is het slechts het gevoel te weinig zuurstof te krijgen. Slechts in een enkel geval is er daadwerkelijk sprake van zuurstofgebrek.

Vaak merk je het wel dat je kortademig bent: je kan duizelig worden en voelt je opgejaagd. Ook weet je je vaak geen houding te geven. In sommige gevallen breekt het angstzweet je uit omdat je niet weet waarom je weinig lucht krijgt. Je kan niet doorzuchten en het voelt soms alsof er een band strak om de borst gespannen zit. Kortademigheid wordt ook wel dyspnoe genoemd.

Oorzaken van kortademigheid

Kortademig zijn kent verschillende oorzaken. In de meeste gevallen is het slechts tijdelijk en onschuldig. Zo ontstaat kortademigheid vaak bij zware inspanning en sport. De spieren hebben veel meer zuurstof nodig dan de longen aan kunnen voeren. Je gaat hijgen en voelt dat je adem tekort komt. Naarmate je meer getraind bent, kunnen je spieren het langer volhouden met minder zuurstof. Ook de longen worden sterker naarmate je meer getraind bent en kunnen de zuurstof beter aanvoeren.

De meest voorkomende oorzaken voor kortademigheid zijn:

• Stress: een zeer grote factor. Wie op zijn ademhaling gaat letten, kan het juist benauwd krijgen. Er breekt paniek uit waardoor je het gevoel hebt te gaan stikken.
• Inspanning en sport: ongetrainde mensen zijn veel sneller buiten adem en het duurt langer voordat men weer op adem is gekomen. Neem hier dan ook de tijd voor. Een slechte conditie is overigens geen ernstige oorzaak voor kortademigheid.
• Longontsteking: de longblaasjes zijn met vocht gevuld, waardoor zuurstof minder makkelijk door de longen kan.
• Hartziekten: hartfalen geeft een langzaam verloop, waarbij men steeds meer kortademig wordt. Een hartinfarct geeft vrij snelle benauwdheid. Boezemfibrilleren geeft ook vaak klachten van kortademigheid.
• Klaplong: kan spontaan ontstaan of door een ongeval. Er treedt kortademigheid en pijn op de borst op.
• Hyperventilatie, waarbij de verhouding koolzuur en zuurstof is verstoord.
• COPD (chronische obstructieve longaandoeningen): Chronische beschadiging van de luchtwegen, veroorzaakt vaak kortademigheid en een piepende ademhaling.
• Astma: ontsteking van de luchtwegen. Klachten zijn pijn op de borst, kortademigheid en hoesten.
• Longkanker.
• Verslikken in voedsel of een voorwerp.
• Allergische reactie op bijvoorbeeld voedsel of een wespen/bijensteek: kortademigheid waarbij de keel/slokdarm kan opzwellen.
• Afwijkingen zoals een kippenborst.

Weinig lucht na longontsteking

Bij een longontsteking zijn de longblaasjes ontstoken en gevuld met vocht. Er treedt kortademigheid op, hoesten, zich ziek voelen, pijn op de borst en rillingen. Een lichte longontsteking wordt behandeld met antibiotica waarbij de patiënt gewoon thuis kan blijven. Een zware longontsteking moet behandeld worden in het ziekenhuis. Via een infuus wordt medicatie toegediend.

Na herstel kan een periode van kortademigheid blijven bestaan. Dit is een normaal maar wel zeer vervelend verschijnsel. Ook kan er pijn op de borst achterblijven. Waar dit vandaan komt is vaak onduidelijk. De spieren rondom de longen lijken vaker verkrampt na een longontsteking. Ook kan stress, veroorzaakt door de longontsteking, zorgen voor kortademigheid. Belangrijk is om bij twijfel een arts te raadplegen. Deze kan onderzoeken of er geen terugkerende longontsteking is. Wanneer blijkt dat de longen gezond zijn en er geen verdere ontsteking aanwezig is, dan is het vaak toch de nasleep van de longontsteking die kortademigheid kan veroorzaken. Probeer goed te ontspannen en niet alleen bezig te zijn met de (ex)longontsteking. Vermijd tijdelijk zware inspanning. Kleed je warm aan bij het naar buiten gaan, een extra shirtje is geen overbodige luxe. Houdt de spieren rondom de borst soepel en warm. In de meeste gevallen verdwijnen de klachten binnen drie tot twaalf maanden na de longontsteking.

Onderzoek en behandeling

Kortademigheid die steeds terugkeert of langer aanhoudt moet onderzocht worden. Er zal eerst bekeken worden of de zuurstoftoevoer voldoende is. Hierbij kan de longinhoud bekeken worden en een hartfilmpje gemaakt worden om te bekijken of het hart voldoende zuurstof krijgt. Ook zal men zoeken naar eventuele ontstekingen. Vermeld duidelijk alle klachten die er zijn, dit maakt het onderzoek voor de arts vaak makkelijker:

1. Hoe lang bestaat de kortademigheid al?
2. Wanneer heb je het meest last van kortademigheid, bij inspanning of ook bij rust?
3. Worden de klachten erger bij het eten of drinken van bepaald voedsel/ dranken of bij het inademen van bepaalde gassen?
4. Hoest je veel? Komt hier slijmvorming bij kijken?
5. Rook je?
6. Gebruik je medicijnen?
7. Ervaar je dagelijkse stress?
8. Ben je bekend met longziekten of hartziekten?

Behandeling zal afhankelijk zijn van de gevonden oorzaak. Dit kunnen medicijnen zijn, een puffer, ademhalingstechnieken, soms een operatie of een drain (bij een klaplong). Soms blijkt de zuurstoftoevoer voldoende te zijn, zijn longen en hart in orde en toch blijft er kortademigheid bestaan. Bekijk dan vooral wanneer deze zich voordoen. Gevoelige personen of Highly Sensitive Personen kunnen onbewust hun ademhaling ontregelen of een gevoel van kortademigheid ervaren. Daarnaast is het ook belangrijk om eens naar de omgeving ter kennen: sommige stoffen in de omgeving werken prikkelend of irriterend op de luchtwegen met een gevoel van kortademigheid als gevolg.