Te hoog kalium in bloed (hyperkaliëmie): symptomen & oorzaak

Boven de 5,0 millimol per liter (mmol/l) is er sprake van hyperkaliëmie (een te hoog kaliumgehalte in het bloed). De normale kaliumwaarde in het bloed ligt tussen de 3,5 en de 5 mmol/L. Wanneer het kaliumgehalte te laag of te hoog wordt, kan dit klachten en symptomen geven. Kalium is een essentieel mineraal en het komt vooral voor in melk(producten), groente, fruit(sappen), aardappelen, koffie en in brood en noten. Kalium is nodig voor de zenuwprikkelgeleiding en de samentrekking van spieren, maar ook voor het handhaven van een normale bloeddruk. Acuut nierfalen of chronische nierziekten zijn de meestvoorkomende oorzaken van een te hoog kaliumgehalte in het bloed. Medicijnen die worden geassocieerd met hyperkaliëmie zijn onder meer ACE-remmers (welke de bloeddruk verlagen en de pompwerking van het hart verbeteren) en angiotensine II receptorblokkers (ARB's, bloeddrukverlagende medicijnen). Overmatig gebruik van kaliumsupplementen kan ook leiden tot hyperkaliëmie.

Te hoog kalium in bloed

• Te hoge concentratie kalium in het bloed
• Mogelijke oorzaken van hyperkaliëmie
• Aandoeningen
• Excessief alcoholgebruik en drugs
• Geneesmiddelen-geïnduceerde hyperkaliëmie
• Te hoog kaliumgehalte symptomen
• Te hoog kalium in bloed complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Bloedonderzoek en ECG
• Classificatie
• Behandeling van een te hoog kaliumgehalte in het bloed
• Doel van de behandeling
• Medische behandeling
• Zelfzorgmaatregelen
• Beperken van kaliumrijke voedingsmiddelen en supplementen met kalium
• Zoutvervangers
• Kruiden
• Overige tips
• Prognose

Te hoge concentratie kalium in het bloed

Een te hoge concentratie kalium in het bloed wordt hyperkaliëmie genoemd. Een te lage concentratie wordt hypokaliëmie genoemd. Het lichaam handhaaft een delicaat evenwicht van kalium om het hart te helpen en andere spieren goed te laten werken. Te veel kalium in het bloed kan leiden tot gevaarlijke en mogelijk dodelijke, veranderingen in het hartritme (ernstige hartritmestoornissen).

Mogelijke oorzaken van hyperkaliëmie

Aandoeningen

De meest voorkomende oorzaak van een te hoog kaliumgehalte in het bloed heeft te maken met het niet goed functioneren van de nieren door acuut nierfalen of chronische nierziekten. Andere onderliggende aandoeningen van hyperkaliëmie zijn de ziekte van Addison (een zeldzame afwijking van de bijnieren), diabetes type 1, uitdroging, vernietiging van rode bloedcellen als gevolg van ernstige interne verwondingen of brandwonden.

Excessief alcoholgebruik en drugs

Een andere oorzaak van hyperkaliëmie is alcoholisme of zwaar drugsgebruik dat rhabdomyolyse veroorzaakt, acute spiervezelafbraak wat resulteert in het vrijkomen van kalium in de bloedbaan.

Geneesmiddelen-geïnduceerde hyperkaliëmie

Bepaalde medicijnen kunnen ook het de nieren bemoeilijken om kalium te verwijderen. Dit geldt met name als je een nierziekte hebt of problemen met de manier waarop je lichaam omgaat met kalium. Ook kunnen sommige geneesmiddelen de hoeveelheid kalium in het lichaam verhogen. Medicijnen die worden geassocieerd met hyperkaliëmie zijn:

• Antibiotica zoals benzylpenicilline of ook Penicilline G genoemd, en trimethoprim;
• Azoolantimycotica, middelen voor de behandeling van schimmelinfecties;
  Sommige medicatie kunnen leiden tot een verhoogd kaliumgehalte in het bloed / Bron: Jarmoluk, Pixabay
• Bloeddrukverlagende geneesmiddelen, zoals angiotensine-omzettend enzym remmers (ACE-remmers);
• Bloeddrukverlagende geneesmiddelen genaamd angiotensine II receptorblokkers (ARB's), ofschoon deze minder vaak dan ACE-remmers kalium verhogen;
• Bloeddruk verlagende geneesmiddelen genaamd bètablokkers;
• Kruidensupplementen zoals het lelietje van dalen, siberische ginseng, meidoornbessen of preparaten van gedroogde paddenhuid of gif (bufo, chan su, beide afgeleid van padden);
• Heparine, een bloedverdunner (antistollingsmedicijn);
• Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's)
• Kaliumsupplementen; en
• Kaliumsparende diuretica (plaspillen), zoals triamtereen, amiloride en spironolacton.

Te hoog kaliumgehalte symptomen

De symptomen van een te hoog kaliumgehalte in het bloed hangt af van de mate waarin het kaliumniveau is verhoogd. Milde hyperkaliëmie hoeft in het geheel geen klachten te geven. Als je kaliumspiegel erg hoog is, kun je last krijgen van de volgende symptomen:

• vermoeidheid of zwakte;
  Vermoeidheid / Bron: Istock.com/BartekSzewczyk
• een gevoel van gevoelloosheid of tintelingen;
• misselijkheid of braken;
• ademhalingsproblemen zoals benauwdheid;
• lage bloeddruk (hypotensie);
• pijn op de borst;
• hartkloppingen;
• bradycardie (trage hartslag).

Te hoog kalium in bloed complicaties

Te veel kalium in je bloed kan invloed hebben op hoe je hart werkt. In extreme gevallen kan een hoog kaliumgehalte in het bloed aritmie (hartritmestoornis) veroorzaken, een stoornis die wordt gekenmerkt door een onregelmatigheid van het hartritme en levensbedreigend kan zijn.

Onderzoek en diagnose

Bloedonderzoek en ECG

Naast het standaard vraaggesprek met de arts en het gebruikelijke lichamelijke onderzoek, zal de arts je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. Bloedonderzoek kan hypokaliëmie uitwijzen. Daarnaast kan de arts zo nodig een elektrocardiogram (ECG) uitvoeren. Dit is een registratie van de elektrische activiteit van de hartspier.

Classificatie

Kalium wordt gemeten tijdens een bloedwaardebepaling. De classificatie is als volgt:

Behandeling van een te hoog kaliumgehalte in het bloed

Doel van de behandeling

Behandeling van een te hoog kaliumgehalte is gericht op het wegwerken van het overtollige kalium en het stabiliseren van je hart.

Medische behandeling

Als je een te hoog kaliumgehalte hebt als gevolg van nierfalen, dan is hemodialyse (een behandeling die het bloed zuivert en overtollig vocht verwijdert) de beste behandeloptie. Er kunnen ook medicijnen worden voorgeschreven om een hoog kaliumgehalte te behandelen. De arts kan bijvoorbeeld diuretica voorschrijven. Dit zijn pillen die ertoe leiden dat je meer moet plassen, zogeheten plaspillen. Diuretica helpen de nieren zich te ontdoen van overtollige kalium. Toediening van een harspreparaat is ook mogelijk. Hars bindt kalium in de darm en wordt vervolgens met de ontlasting uitgescheiden.

Zelfzorgmaatregelen

Beperken van kaliumrijke voedingsmiddelen en supplementen met kalium

In aanvulling op bovenstaande medische behandelingen, kun je soms zelf ook bepaalde maatregelen nemen om de symptomen van een te hoog kaliumgehalte in het bloed te verlichten. Een van de gemakkelijkste manieren om op natuurlijke wijze je kaliumniveau te verlagen, is om de hoeveelheid kalium in je dieet omlaag te brengen. Dit betekent concreet het beperken van voedingsmiddelen en supplementen die rijk zijn aan kalium. Sommige voedingsmiddelen die rijk zijn aan kalium zijn onder meer:

• bananen;
• noten;
  Bananen bevatten veel kalium / Bron: StockSnap, Pixabay
• bonen;
• melk;
• zoete aardappelen;
• abrikozen; en
• zalm.

Zoutvervangers

Sommige zoutvervangers zijn ook rijk aan kalium. Wanneer je een zoutvervanger aanschaft, let er dan of een deel van het natrium is vervangen door kalium en magnesium. Voorbeelden hiervan zijn volgens het Voedingscentrum Jozo bewust of Lo Salt. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan additieven, zijn meestal ook rijk aan kalium.

Kruiden

Sommige mensen gebruiken vaak kruiden om allerlei kwalen te behandelen. Er zijn echter een paar kruiden die je niet moet nemen wanneer je hoog kaliumgehalte hebt. Alfalfa (de Nederlandse naam voor Luzerne), brandnetel en paardenbloem kunnen je kaliumspiegels verhogen en moeten daarom worden vermeden.

Overige tips

Het kan ook helpen als je minder rood en bewerkt vlees eet. Probeer om meer water te drinken en regelmatig te bewegen.

Prognose

Door middel van adequate behandeling, kan hyperkaliëmie goed worden behandeld. Aangezien symptomen moeilijk zijn op te sporen in een vroeg stadium, is het belangrijk om regelmatig bloedonderzoek te krijgen als je bepaalde aandoeningen hebt of bepaalde medicatie gebruikt waarbij de kans op een te hoog kaliumgehalte vergroot is.

Lees verder

• Te laag kaliumgehalte in bloed: symptomen hypokaliëmie
• Kalium teveel: symptomen en oorzaken te veel kalium in bloed
• Kalium: kaliumtekort symptomen + te hoog en kalium voeding
• Kaliumtekort: symptomen en behandeling van tekort aan kalium