Oogproblemen en abnormale hoofdpositie

Een abnormale of compenserende hoofdhouding ontstaat wanneer het hoofd afwijkt van de normale rechte hoofdpositie. Dit kan zich uiten in het kantelen van het hoofd omhoog of omlaag, het draaien naar rechts of links, het optillen of neerlaten van de kin, of een combinatie van deze abnormale hoofdposities. De abnormale stand van het hoofd is vaak het gevolg van bot- en gewrichtsafwijkingen, aandoeningen van het binnenoor, of andere lichamelijke afwijkingen. Daarnaast kunnen tal van oogaandoeningen een afwijkende hoofdstand veroorzaken. Een passende chirurgische behandeling kan de oogafwijking corrigeren, waardoor de hoofdpositie zich herstelt en klachten zoals nekpijn en hoofdpijn verdwijnen.

• Waarom kantelt of draait een patiënt het hoofd en/of de kin?
• Nystagmus
• Ptosis
• Refractieafwijkingen
• Positie van de ogen
• Verschil in gezichtsvermogen
• Gevolgen van een langdurige abnormale hoofdhouding
• Behandeling van een afwijkende hoofdpositie
• Prognose en preventie
• Complicaties van een abnormale hoofdhouding
• Preventie van complicaties bij een abnormale hoofdpositie

Waarom kantelt of draait een patiënt het hoofd en/of de kin?

Een abnormale hoofdpositie kan helpen om de gezichtsscherpte te verbeteren en/of dubbelzien te voorkomen. Daarnaast kan het aannemen van een andere hoofdhouding zorgen voor een comfortabeler zicht met beide ogen.

Nystagmus

Nystagmus is een aandoening waarbij de ogen onwillekeurig en ritmisch bewegen, vaak aangeduid als "wiebelogen". Bij sommige patiënten vermindert of verdwijnt de nystagmus wanneer zij hun hoofd in een bepaalde positie houden (de zogenaamde nulpositie). Dit kan leiden tot een verbeterde gezichtsscherpte. Het is daarom belangrijk dat ouders de 'foute' hoofdpositie van hun kind niet corrigeren zonder medisch advies.

Ptosis

Ptosis is het afhangen van één of beide bovenste oogleden, vaak door verlamming van de derde hersenzenuw (n. oculomotorius). Om beter te kunnen zien, kan de patiënt zijn of haar kin optillen om 'onder' de hangende oogleden door te kijken.

Refractieafwijkingen

Patiënten met een significante refractiefout draaien soms hun hoofd naar de zijkant. Door deze gedraaide hoofdpositie kijken ze door de vernauwde opening van de oogleden, wat een 'turend' effect simuleert en het zicht verbetert. Dit komt vooral voor bij astigmatisme, waarbij het hoornvlies en soms ook de ooglens ongelijk gekromd zijn, waardoor lichtstralen niet correct worden gebundeld.

Positie van de ogen

Bij strabisme (scheelzien) wijkt de gezichtslijn van één oog af ten opzichte van het andere, afhankelijk van de blikrichting. De patiënt plaatst zijn hoofd zodanig dat de ogen het best uitgelijnd zijn, wat dubbelzien (diplopie) vermindert en de ogen minder vermoeid maakt. Dit komt voor bij zowel binnenwaarts (esotropie) als buitenwaarts (exotropie) scheelzien.

Een andere situatie is wanneer er sprake is van verlamming van de vierde of zesde hersenzenuw, waarbij de patiënt zijn hoofd respectievelijk wegdraait van of naar het aangedane oog.

Andere oorzaken van een abnormale hoofdhouding door strabisme omvatten het Duane-syndroom, het Brown-syndroom, oogkasfracturen, en beperkte oogbewegingen geassocieerd met de schildklieroogziekte (ziekte van Graves).

Verschil in gezichtsvermogen

Soms heeft een patiënt een beter zicht met één oog. Hij draait dan zijn hoofd zodat hij met dat oog het doelobject beter kan bekijken.

Gevolgen van een langdurige abnormale hoofdhouding

Een langdurige abnormale hoofdpositie kan leiden tot torticollis (scheefhals), wat vaak resulteert in chronische nekpijn of hoofdpijn. Daarnaast kan een afwijkende hoofdpositie leiden tot asymmetrische groei van de gezichtsbotten, wat invloed heeft op de symmetrie van het gezicht.

Behandeling van een afwijkende hoofdpositie

De behandeling van een abnormale hoofdpositie richt zich op het aanpakken van de onderliggende oorzaak, zoals scheelzien, nystagmus of ptosis. Dit kan chirurgisch gebeuren, afhankelijk van de aandoening. Voor refractieafwijkingen kan een bril worden voorgeschreven. In het geval van amblyopie (lui oog) wordt het betere oog mogelijk tijdelijk afgedekt om het zwakkere oog te stimuleren. Een grondig oogonderzoek door de oogarts is cruciaal voor elke patiënt met een abnormale hoofdhouding.

Prognose en preventie

De prognose voor patiënten met een abnormale hoofdhouding hangt af van de onderliggende oorzaak. Vroege diagnose en behandeling kunnen verdere complicaties voorkomen en de kwaliteit van leven verbeteren. Preventie richt zich op regelmatige oogonderzoeken, vooral bij kinderen, om vroegtijdige oogproblemen op te sporen en te corrigeren.

Complicaties van een abnormale hoofdhouding

Een abnormale hoofdhouding kan leiden tot diverse complicaties:

• Chronische nekpijn: Door langdurige scheefstand van het hoofd kunnen de spieren in de nek overbelast raken, wat resulteert in chronische pijn en stijfheid.
• Hoofdpijn: De abnormale spanning in de nekspieren kan zich uitbreiden naar het hoofd, wat frequent optredende hoofdpijn kan veroorzaken.
• Torticollis (scheefhals): Een blijvende abnormale stand van het hoofd kan zich ontwikkelen tot torticollis, een aandoening waarbij de nekspieren verkort en stijf worden.
• Asymmetrische gezichtsontwikkeling: Bij kinderen kan een langdurige afwijkende hoofdpositie leiden tot een asymmetrische groei van de gezichtsbotten, wat esthetische en functionele problemen kan veroorzaken.

Preventie van complicaties bij een abnormale hoofdpositie

De preventie van complicaties bij een abnormale hoofdhouding richt zich op vroege detectie en behandeling:

• Regelmatige oogonderzoeken: Vroege diagnose van oogaandoeningen bij kinderen kan helpen om afwijkingen zoals strabisme of refractieafwijkingen tijdig te corrigeren, waardoor een abnormale hoofdhouding wordt voorkomen.
• Oefeningen en fysiotherapie: Bij patiënten met lichte nekklachten kunnen specifieke oefeningen en fysiotherapie helpen om de spieren te versterken en de flexibiliteit te verbeteren, wat de kans op complicaties vermindert.
• Chirurgische correctie: Indien noodzakelijk kan een chirurgische ingreep helpen om de onderliggende oorzaak van de abnormale hoofdpositie te verhelpen, waardoor verdere complicaties worden voorkomen.
• Educatie en begeleiding: Ouders en patiënten dienen goed geïnformeerd te worden over de mogelijke gevolgen van een abnormale hoofdhouding en het belang van een juiste behandeling om complicaties te voorkomen.