Oogaandoeningen: Scheelzien of strabisme

Strabisme of scheelzien is een visuele aandoening waarbij de ogen niet in dezelfde richting kijken. Het ene oog kan bijvoorbeeld naar rechts kijken terwijl het andere eerder naar binnen, buiten, onder of boven kijkt. Het draaien van de ogen kan stelselmatig gebeuren maar kan ook plots opkomen en weer verdwijnen. Scheelzien is een vaak voorkomende aandoening bij kinderen maar kan even goed op latere leeftijd de kop opsteken. Hoewel deze aandoening niet genetisch bepaald is, kunnen verschillende leden van dezelfde familie hieraan lijden.

Wat is Strabisme?

Strabisme is een foute uitlijning van de ogen waarbij het ene oog rechtdoor kijkt terwijl het andere oog een andere richting opkijkt. Deze uitlijning kan zowel constant als sporadisch voorvallen en kan wisselen tussen beide ogen. De vier belangrijkste vormen van scheelzien zijn:

• Esotropie of convergent scheelzien: het afwijkende oog draait naar binnen
• Extropie of divergent scheelzien: Het afwijkende oog draait naar buiten
• Hypertropie: Het afwijkende oog draait naar boven
• Hypotropie: Het afwijkende oog draait naar beneden

Deze vaak voorkomende aandoening oog treft ongeveer vier procent van de bevolking waarvan de meerderheid bestaat uit kinderen. Hoewel deze aandoening vaak gezien wordt als een kinderziekte kunnen volwassen evengoed getroffen worden door strabisme als gevolg van een ongeval of een andere gezondheidstoestand. Indien scheelzien onbehandeld blijft of niet wordt gediagnosticeerd kan er amblyopie optreden met gezichtverlies als mogelijk gevolg. Amblyopie of ook wel ‘lui oog’ genoemd, komt vooral voor bij kinderen waarbij de ogen niet goed interfereren met de hersenen en het zwakke oog onvoldoende signalen krijgt doorgestuurd.

Oorzaken en symptomen

Scheelzien is meestal het gevolg van een slechte samenwerking of slechte coördinatie van de zes externe oogspieren die verantwoordelijk zijn voor de oogbewegingen en de positie van het oog. Deze slechte coördinatie van de oogspieren kan zowel van neurologische als van anatomische aard zijn zoals problemen met de spieren zelf of problemen aan de zenuwen of het gezichtsvermogen in de hersenen. Scheelzien kan ook het gevolg zijn van aandoeningen zoals de oogziekte van Graves, hersenverlamming, schildklier oogziekte, hersenverlamming, Duane syndroom, Möbius syndroom, katarakt of neurologische en spierafwijkingen. Er is echter nog veel onwetendheid omtrent de oorzaken van strabismus. Zo kan idiopathische scheelzien, de meest voorkomende vorm van strabisme, spontaan opkomen zonder dat de oorzaak hiervan bekend is.

Scheelzien is gemakkelijk te herkennen aangezien de uitlijning van de ogen meestal goed opvalt. Wanneer dit niet het geval is zoals bij kleine scheelzienshoeken kunnen andere symptomen zoals vermoeidheid bij het lezen, loensen of kantelen van het hoofd en een instabiele of onrustige blik een indicatie zijn voor een mogelijke ontwikkeling van strabisme. Het is vrij normaal wanneer de ogen van een kind afdwalen en niet altijd op een rechte lijn liggen, maar wanneer dit regelmatig gebeurt of wanneer de ogen naar binnen draaien wordt toch aangeraden om contact op te nemen met een oogarts voor een verder oogonderzoek.

Behandeling

De behandeling van scheelzien omvat zowel chirurgische als niet-chirurgische methoden. Een chirurgische ingreep is meestal de meest effectieve behandeling bij een constante afwijking, maar of dergelijke ingreep effectief noodzakelijk is laat je het best bepalden door een oogarts die gespecialiseerd is in scheelzien. Tijdens de operatie worden de oogspieren losgemaakt om deze vervolgens op de juiste manier terug te plaatsen. Afhankelijk van de ernst van de afwijking kunnen meerdere operaties noodzakelijk zijn. De revalidatie na de operatie gebeurt redelijk snel en kinderen zullen reeds na enkele dagen hun dagelijkse activiteiten terug kunnen opnemen.

Voor de mildere vormen van scheelzien (sporadisch strabisme en kleine scheelzienshoeken), is een chirurgische ingreep niet noodzakelijk maar zijn er alternatieve oplossingen zoals een bril, klevers en visuele therapie. Klevers werken heel effectief bij kinderen door deze op het normale oog te kleven gedurende enkele uren zodat de hersenen meer aandacht zullen besteden aan het zwakkere oog. Visuele therapie omvat verschillende soorten oefeningen en activiteiten die door de arts worden voorgeschreven en tot doel hebben het algemeen ziensproces te verbeteren.

Lees verder

• Oogaandoeningen - Katarakt
• Oogaandoeningen - keratoconus
• Oogaandoeningen - Kleurenblindheid